Słowa kluczowe
heritagization
Kraków Nativity-Scene
Cracow
Polish Intangible Cultural Heritage List
UNESCO
Jak cytować
Abstrakt
The article presents three main stages in the history of the Kraków nativity-scene craft. First, the stage prior to institutionalization, covering the oldest history of nativity-scene making; second, the stage of institutionalization, initiated by the organization of the first competition for the most beautiful nativity scene in Kraków in 1937; and third, the UNESCO-ization of the nativity-scene craft, inaugurated by the inclusion of the Kraków nativity-scene (szopka) tradition on UNESCO’s Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity in 2018.
Bibliografia
Adell Nicolas, Bendix Regina F., Bortolotto Chiara, Tauschek Markus 2015, Introduction [in:] Between imagined communities and communities of practice: Participation, territory and the making of heritage, eds. N. Adell, R. F. Bendix, Ch. Bortolotto, M. Tauschek, Göttingen Studies in Cultural Property, Volume 8, Universitätsverlag Göttingen, pp. 7–21.
Barczewski Wiesław 2005, Szczypta kleju, trochę iluzji – czyli jak się robi szopkę Krakowską / A Bit of Illusion, Some Glue – or How to Make a Cracow-Style Crib, Dom Wydawniczy Rafael, Kraków.
Barczewski Wiesław 2015, Skąd się wzięła szopka Krakowska?, Dom Wydawniczy Rafael, Kraków.
Bendix Regina 2009, Heritage between economy and politics: An assessment from the perspective of cultural anthropology, [in:] Intangible heritage, eds. L. Smith, N. Akagawa, Routledge Falmer, London and New York, pp. 253–269.
De Cezari Chiara 2013, Thinking through heritage regimes, [in:] Heritage regimes and the state, eds. R. F. Bendix, A. Eggert, A. Peselmann, Göttingen Studies in Cultural Property, Volume 6, Universitätsverlag Göttingen, pp. 399–413.
Estreicher Karol 1957, Nie od razu Kraków zbudowano, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw.
Fryś-Pietraszkowa Ewa 1972, Szopkarze Krakowscy a konkursy szopek, [in:] Polska Sztuka Ludowa – Konteksty 1972, vol. 26, z. 1, pp. 57–58.
Gentry Kynan, Smith Laurajane, Critical Heritage Studies and the Legacies of the Late-Twentieth Century Heritage Canon, [in:] International Journal of Heritage Studies, vol. 25, issue 11, pp. 1148–1168.
Hafstein Valdimar Tr. 2009, Intangible heritage as a list: From masterpiece to representation, [in:] Intangible heritage, eds. L. Smith, N. Akagawa, Routledge Falmer, London and New York, pp. 93–111.
Hajduk-Nijakowska Janina 2013, Ochrona dziedzictwa czy postfolkloryzm narodowy? [in:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, eds. J. Adamowski, K. Smyk, Wydawnictwo UMCS, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Lublin-Warsaw, pp. 65–74.
Harrison Rodney 2009, What is Heritage? [in:] Understanding the Politics of Heritage, eds. R. Harrison, Manchester University Press, Manchester, pp. 5–42.
Kearney Amanda, Intangible culture heritage: Global awareness and local interest, [in:] Intangible Heritage, eds. L. Smith, N. Akagawa, Routledge Falmer, London and New York, pp. 209–225.
Kocój Ewa 2019, Między mainstreamem a undergroundem. Dziedzictwo regionalne w kulturze europejskiej – odkrywanie znaczeń, [in:] Dziedzictwo kulturowe w regionach europejskich. Odkrywanie, ochrona i (re)interpretacja, publication series: Studia nad dziedzictwem i pamięcią kulturową, vol. I, ed. E. Kocój, T. Kosiek, J. Szulborska-Łukaszewicz, Jagiellonian University Press, Kraków, pp. 19–38.
Krupski Jan [Stanisław Estreicher] 1904, Szopka Krakowska, Czcionkami Drukarni Czasu, Kraków.
Kwiecińska Magdalena, Niechaj Małgorzata 2012, Portrety twórców szopek Krakowskich, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków.
Kwiecińska Magdalena 2016, Szopkarstwo Krakowskie – tradycja pokoleń. Działania Muzeum Historycznego Miasta Krakowa na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego miasta, [in:] Narracja, obyczaj, wiedza… O zachowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego, eds. A. Przybyła-Dumin, Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Chorzów – Lublin – Warsaw, pp. 169–182.
Kwiecińska Magdalena 2017, Szopkarstwo Krakowskie w procesach kształtowania dziedzictwa miasta, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne 2017, vol. 45, z. 3, pp. 333–350.
Kwiecińska Magdalena 2018, Sam Wyspiański zachęcał Krakowskich szopkarzy do inspirowania się architekturą miasta (interview), https://dzieje.pl/aktualnosci/dr-kwiecinska-sam-wyspianski-zachecal-Krakowskich-szopkarzy-do-inspirowania-sie, accessed 9.04.2019.
Ludwikowski Leszek, Wroński Tadeusz 1978, Tradycyjna szopka Krakowska, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków.
Meyer Birgit, van de Port Mattijs 2018, Introduction, [in:] Sense and essence: Heritage and the cultural production of the Real, eds. B. Meyer, M. wan de Port, Berghahn Books, New York – Oxford, pp. 1–39.
Niechaj Małgorzata [publication proposal] 2017, Konkursy szopek Krakowskich 1937-2017, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków.
Oleszkiewicz Małgorzata 2008a, Między rekwizytem kolędniczym a apoteozą miasta – fenomen szopki Krakowskiej, [in:] Miasto w obrazie, legendzie, opowieści…, eds. R. Godula-Węcławowicz, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław – Kraków.
Oleszkiewicz Małgorzata 2008b, Szopka mistrza Ezenekiera. Mity, pytania i okruchy prawdy o pewnej szopce z końca XIX wieku, Rocznik Krakowski, vol. 74/2008, pp. 173–182.
Płatek Piotr 1971, Szopka Krakowska. Okolędowania, Kraków.
Purchla Jacek 2005, Dziedzictwo a transformacja, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Reinfuss Roman 1958, Szopki Krakowskie, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW Prasa, Kraków.
Rydel Lucjan 1983, Betlejem polskie, PWM-Edition, Kraków.
Szałapak Anna, Szopka Krakowska jako zjawisko folkloru Krakowskiego na tle szopki europejskiej. Studium historyczno-etnograficzne, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2012.
Szoka Andrzej Iwo 2016, Pochód Lajkonika. Między tradycją a kreacją, [in:] Niematerialne dziedzictwo miasta. Muzealizacja, ochrona, edukacja, ed., M. Kwiecińska, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków, pp. 256–269.
Węglarska Kamila 2013, Niematerialne dziedzictwo kulturowe w kontekście marketingowym – szanse i zagrożenia, [in:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, eds. J. Adamowski, K. Smyk, Wydawnictwo UMCS, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Lublin-Warsaw, pp. 89–99.
Wroński Tadeusz 1973, Konkursy szopek Krakowskich, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków.
Zawiła Małgorzata 2019, Dziedziczynienie przedwojennych cmentarzy na terenach postemigracyjnych Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.