Abstrakt
The framework of religious discussions and choices in the Sakha Republic mark references to Orthodoxy and native belief traditions. In the case of the latter, the importance of shamanism is emphasized, attempts are being made to create the national religion of Sakha (ajyy religion) and the links with the beliefs of the former nomads of the Great Steppe (tengrism) are emphasized. In the article I show that such directions of religious search are closely related to discussions about the identity of the Yakuts.
Bibliografia
Afanas’ev Lazar’ Andreevič 2005a, Doktrina Kulakovskogo, Izdatel’stvo Âkutskogo universiteta, Jakuck.
Afanas’ev Lazar’ Andreevič 2005b, Tengrizm âkutov, [w:] Tengrianstvo i epičeskoe nasledie narodom Evrazii: istoki i sovremennost’, IV-â Meždunarodnaâ naučno-praktičeskaâ Konferenciâ, 9–10 oktâbrâ 2013 g., Ulan-Bator, Mongoliâ, s. 188–190.
Alekseev Nikolaj Alekseevič 1975, Tradicionnye religioznye verovaniâ âkutov XIX – v načale XX v., Nauka, Novosibirsk.
Alekseev Nikolaj Alekseevič, Vasil’ev Valerij Egorovič 2013, Šamanizm, [w:] N.A. Alekseev, E.N. Romanova, Z.P. Sokolova (red.), Âkuty (Sacha), Nauka, Moskwa, s. 336–366.
Anderson Benedict 1997, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. Stefan Amsterdamski, Znak, Kraków.
Argunova Tatiana, Cruikshank Julie 2000, Reinscribing Meaning: Memory and Indigenous Identity in Sakha Republic (Yakutia), Arctic Anthropology, vol. 37, nr 1, s. 96–119.
Balzer Marjorie Mandelstam 1995, Ot bubnov k skovorodam: paradoksal’nyje izmienieniâ šamanizma v istorii sacha (jakutov), [w:] D.A. Funk (red.), Ŝamanizm i rannye religioznye predstavleniâ, Institut Ètnologii i Antropologii RAN, Moskwa, s. 25–36.
Balzer Marjorie Mandelstam 2002, Healing failed faith? Contemporary Siberian shamanism, Anthropology and Humanism, vol. 26, z. 2, s. 134–149.
Balzer Marjorie Mandelstam 2005, Whose steeple is higher? Religious competition in Siberia, Religion, State & Society, vol. 33, z. 1, s. 57–69.
Balzer Marjorie Mandelstam 2008, Beyond belief: social, political and shamanic power in Siberia, Social Analysis, vol. 52, z. 1, s. 95–110.
Belyaeva Veronika 2009, Szamani i lamowie w sercu Sajanów. Współczesny system wierzeniowy Buriatów Doliny Tunkijskiej, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław–Poznań.
Boâkova Sardana Il’inična 2013, Christianskie tradicii v povsednevnoj žizni âkutov, [w:] N.A. Alekseev, E.N. Romanova, Z.P. Sokolova (red.), Âkuty (Sacha), Nauka, Moskwa, s. 359–366.
Bokszański Zbigniew 2006, Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Charitonova Valentina Ivanovna 2006, Feniks iz pepla? Sibirskij šamanizm na rubieže tysâčeletij, Nauka, Moskwa.
Czyżewski Marek, Kowalski Sergiusz, Piotrowski Andrzej 2010, Wprowadzenie, [w:] M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.), Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, s. 15–47.
Episkop Âkutskij, Lenskij Roman, Dmitrijeva Irina 2012, Suorun Omolloon: „Jakutov spasët pravosłavie”, Âkutskie eparchialnye vedomosti, nr 1, s. 131–136.
Filatov Sergei 2000, Yakutia (Sakha) faces a religious choice: shamanism or christianity, Religion, State & Society, vol. 28, nr 1, s. 113–122.
Gogolev Anatolij Ignatevič 1993, Âkuty (problemy ètnogeneza i formirovaniâ kul’tury), Izdatel’stvo ÂGU, Jakuck.
Halemba Agnieszka 2000, W co najlepiej wierzyć? Religia jako czynnik „odrodzenia narodowego” Ałtajczyków, [w:] E. Nowicka (red.), Wielka Syberia małych narodów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 117–146.
Hobsbawm Eric 2010, Narody i nacjonalizm po 1780 roku. Program, mit, rzeczywistość, tłum. Jakub Maciejczyk, Marcin Starnawski, Difin, Warszawa.
Hroch Miroslav 2003, Małe narody Europy. Perspektywa historyczna, tłum. Grażyna Pańko, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław.
Humphrey Caroline 2002, „Eurasia”. Ideology and the political imagination in provincial russia, [w:] C.M. Hann (red.), Postsocialism. Ideals, Ideologies and Practices in Eurasia, Routledge, London–Neowy York, s. 258–276.
Ignat’eva Vanda Borisovna 2013, Ètnopolitičeskaâ istoriâ naroda Sacha, [w:] N.A. Alekseev, E.N. Romanova, Z.P. Sokolova (red.), Âkuty (Sacha), Nauka, Moskwa, s. 499–506.
Il’âchov Petr Nikolaevič 1998, Represii protiv severnych šamanov (1920–1935 gg.), [w:] V.N. Ivanov (red.), Istoriko-ètnococialnye issledovaniâ. Regional’nye problemy, Nauka, Nowosybirsk, s. 88–97.
Ivanov V.N. (red.) 2003, Narod Sacha ot veka k veku. Očerki istorii, Nauka, Nowosybirsk.
Ivanova-Unarova Zinaida 2000, Liki šamana, Bičik, Jakuck.
Kilias Jarosław 2004, Wspólnota abstrakcyjna. Zarys socjologii narodu, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Kondakov Vladimir Alekseevič 1999, Tajny sfery šamanizma. Čast’ tret’â. Šamanizm – drevnââ kul’tura i religiâ, Jakuck.
Kondakov Vladimir Alekseevič 2012, Religiâ Aar Ajyy. Osnovnye svedeniâ, Jakuck.
Kośko Maria Magdalena 2001, Wpływ chrześcijaństwa na światopogląd Jakutów (Sacha), [w:] A. Kuczyński (red.), Z kraju nad Leną. Związki polsko-jakuckie dawniej i dziś, Wydawnictwo Alta2, Wrocław, s. 191–204.
Krivošapkin Andrej Ivanovič 1998, Evrazijskij soûz, Bičik, Jakuck.
Ksenofontov Gavriił Vasil’evič 1992a, Uraangchaj sachalar. Očerki po drevniej istorii âkutov, t. 1–2, Nacional’noe izdatel’stvo Respubliki Sacha (Âkutiâ), Jakuck.
Ksenofontov Gavriił Vasil’evič 1992b, Šamanizm. Izbrannye trudy, Sever-Ûg, Moskwa.
Kulakovskij Aleksiej Eliseevič 1979, Materialy dlâ izučeniâ verovaniâ âkutov, [w:] tegoż, Naučnye trudy, Âkutskoe knižnoe izdatelstvo, Jakuck, s. 7–53.
Kulakovskij Aleksiej Eliseevič 2012, Âkutskoj intelligencii, Nauka, Nowosybirsk.
Maj Emilie 2012, Internationalisation with the use of Arctic indigeneity: the case of the Republic of Sakha (Yakutia), Russia, Polar Record, nr 48(246), s. 210–214.
Nikolaev Afanasij 2007, Sovremennaâ religioznaâ situaciâ v Respublike Sacha (Âkutiâ): problemy i perspektivy. Čast’ 1. Religioznaâ situaciâ v Respublike Sacha (Âkutiâ) v period s 1990 po 2006 gody, Religare.ru, 19.06.2007, http://www.religare.ru/2 43720.html, dostęp 06.07.2015.
Nikolaev Michail Efimovič 1999, Duchovnost’ – naša vera v toržestvo čelovečnosti i spravedlivosti, Administraciâ prezidenta Respubliki Sacha, Jakuck.
Nikolaev-Somogotto Semen Ivanovič 1995, Proischoždenie naroda Sacha, Sachapoligrafizdat, Jakuck.
Nikolaev-Somogotto Semen Ivanovič 2010, Iz istorii religii ajyy, NKI Oloncho, Jakuck.
Nikolaev Afanasij, Vasil’ev Valerij Egorovič 2000, Religioznyj faktor v mežetničeskich otnošeniâch: retrospektiva i sovremennost’, [w:] V.N. Ivanov (red.), Ètnosocial’noe razvitie Respubliki Sacha (Âkutiâ), Nauka, Nowosybirsk, s. 239–269.
Omolloon Suorun 2000, Vospitanie istoriej. Stat’i, Administraciâ Pravitel’stva i Prezidenta Respubliki Sacha (Âkutiâ), Jakuck.
Omolloon Suorun-Sivcev Dmitrij Kononovič 2002, Vce my – deti odnoj materi, Administraciâ Pravitel’stva i Prezidenta Respubliki Sacha (Âkutiâ), Jakuck.
Połeć Wojciech 2012, Współczesny szamanizm buriacki: między religią a tożsamością, [w:] M. Głowacka-Grajper, R. Wyszyński (red.), 20 lat rzeczywistości poradzieckiej. Spojrzenie socjologiczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 273–295.
Portnâgin Iosif Semenovič 1994, Etnopedagogičeskoje učenie ajyy: škola kut-sûr, Izdatel’stvo ÂGU, Jakuck.
Romanov Gavril Ivanovič 2002, Samosoznanie korennych narodov Âkutii (teoriâ i praktika osuŝestvleniâ prava narodom na samoopredelenie), Jakuck.
Šamanizm 1992, Šamanizm kak religiâ: genezis, rekonstrukciâ, tradycii. Tezisy dokladov meždunarodnoj naučnoj konferencji 15–22 avgusta 1992, Izdatel’stvo ÂGU, Jakuck.
Sidorov Oleg Gavril’evič 2017, Michail Nikolaev, Molodaâ gvardiâ, Moskwa.
Ŝipkov Aleksandr 1998, Vo čto verit Rossiâ. Religioznye processy v postperestroečnoj Rosii. Kurs lekcji, RChGI, Sankt-Petersburg, http://www. religare.ru/2 7170.html, dostęp 06.07.2015.
Smith Anthony D. 2009, Etniczne źródła narodów, tłum. Małgorzata Głowacka-Grajper, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Smyrski Łukasz 2012, „Tradycja wynaleziona” w dyskursie etnicznym i postkolonialnym na Syberii, [w:] M. Głowacka-Grajper, R. Wyszyński (red.), 20 lat rzeczywistości poradzieckiej. Spojrzenie socjologiczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 207–221.
Szynkiewicz Sławoj 1984, Herosi tajgi. Mity, legendy, obyczaje Jakutów, Iskry, Warszawa.
Trzciński Paweł 2000, Kolonializm czy pokojowe włączenie? Głosy w dyskusji w Republice Sacha (Jakucja), [w:] E. Nowicka (red.), Wielka Syberia małych narodów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 167–184.
Trzciński Paweł 2001, Odradzanie religijności wśród współczesnych Sacha, [w:] A. Kuczyński (red.), Z kraju nad Leną. Związki polsko-jakuckie dawniej i dziś, Wydawnictwo Alta2, Wrocław, s. 205–222.
Uhhan 2001, Kak pop German v nebo plûnul, Èho stolicy, 14.09.2001, nr 135, s. 4–5.
Ûrganova Inna Igorevna 2013, Pravoslavnoe christianstvo v Âkutskom krae, [w:] N.A. Alekseev, E.N. Romanova, Z.P. Sokolova (red.), Âkuty (Sacha), Nauka, Moskwa, s. 351–359.
Ušnickij Vasilij Vasil’evič 2016, Sovremennaâ „vera” âkutov: religiâ Ajyy, tengrianstvo, neošamanizm, Religiovedenie, nr 3, s. 37–42.
Vasil’ev Valerij Egorovič 2013, Sovremennye religioznye tečeniâ, [w:] N.A. Alekseev, E.N. Romanova, Z.P. Sokolova (red.), Âkuty (Sacha), Nauka, Moskwa, s. 367–376.
Vinokurova Ulâna Alekseevna 1994, Skaz o narode sacha, Bičik, Jakuck.
Vinokurova Ulâna Alekseevna, Šilin Kim Ivanovič 1995, Èkosofiâ Severnogo siâniâ. Âkutskaâ èkosofiâ, [w:] Žizn’ – tvorene čeloveka, kniga 1, Èkosofiâ žizni. Èkosofiâ Âponii, Očag, Moskwa, s. 28–48.
Vinokurova Ulâna Alekseevna, Âkovec Ûrij Vladimirovič 2006, Arktičeskaâ cirkumpoliarnaâ civilizaciâ, Nauka, Nowosybirsk.
Wasilewski Jerzy S. 2006, Etnolog w podróży. Smutek Arktyki w masce święta, w szamańskim kostiumie, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, t. 60, s. 5–16.
Wyszyński Robert 2010, Narodziny czy śmierć narodu. Narodotwórcze działania elit białoruskich i buriackich po upadku ZSRR, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Zajączkowski Wojciech 2001, W poszukiwaniu tożsamości społecznej. Inteligencja baszkirska, buriacka i tatarska wobec kwestii narodowej w Cesarstwie Rosyjskim i ZSRR, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
Znaniecki Florian 1990, Współczesne narody, PWN, Warszawa.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.