Journal of Urban Ethnology

Społecznie reaktywna wystawa stała muzeum miejskiego. Przykład ekspozycji „Kraków od początku, bez końca” w Muzeum Krakowa

Kamil Stasiak — 2024-12-17

Społeczne zadania muzeów nie ograniczają się jedynie do gromadzenia, ochrony i prezentacji zbiorów. Są one również elementem kształtującym pamięć zbiorową, miejscem integracji społeczności, mają środki do poprawy dobrostanu swojego otoczenia. Muzea miejskie mają szczególną odpowiedzialność, związaną z bezpośrednimi relacjami z najbliższym otoczeniem oraz potencjałem do tłumaczenia procesów towarzyszących rozwojowi miast. Świadectwem coraz większej świadomości pracowników muzeów miejskich są liczne projekty partycypacyjne i współpraca z otoczeniem przy tworzeniu wybranych wystaw czasowych. Prawdopodobnie w najmniejszym stopniu kooperacja ze społecznościami przejawia się w tworzeniu i funkcjonowaniu wystaw stałych. W tekście przybliżony zostanie przykład stałej ekspozycji „Kraków od początku, bez końca” w Muzeum Krakowa, zaplanowanej tak, by generować interakcje ze społecznościami i wspólnie z nimi komentować miejską rzeczywistość.

Wystawa/miasto jako dzieło otwarte? Przypadek Gdyni

Michał Grabowski — 2024-12-17

Zamierzeniem badawczym tekstu jest próba muzeologicznej interpretacji i autorskiej analizy wystawy stałej ilustrującej dzieje Gdyni przy użyciu formuły „dzieła otwartego” proponowanej przez Umberto Eco. Udostępniona publiczności w 2017 roku ekspozycja oferuje szereg mikrohistorii bazujących na losach anonimowych mieszkańców, a w kreowaniu narracji wykorzystuje przedmioty/eksponaty do niedawna należące do prywatnych właścicieli. „Dzieło otwarte” to nie tylko parafraza zwrotu „miasto otwarte”, ale i zachęta do tworzenia własnej ścieżki zwiedzania i budowania z tych dostępnych tropów własnego obrazu miasta i jego „wyobrażonego potencjału”. Antropologia codzienności, prezentowanie losów anonimowych, nieznanych z historii mieszkańców oraz przenikanie się licznych tropów linowych, sieciowych i hipertekstowych to elementy stanowiące prymarne założenia tego projektu. Oprócz analizy dyskursu wizualnego i werbalnego przybliżone zostaną założenia modelu wystawy prezentującej miasto, które wykorzystuje założenia wystawy narracyjnej w nieco odmienny sposób.

Museification of contested medieval heritage. The case of King Samuel and the Battle of Kleidion in Petrich, Bulgaria

Ivaylo Markov — 2024-12-17

The article explores the intricate process of museifying contested heritage, with a specific focus on King Samuel and the Battle of Kleidion in the town of Petrich, Bulgaria. The magnified historical significance ascribed to this mediaeval king and the battle is closely related to the complex cultural and political dynamics on both sides of the Bulgarian-North Macedonian border. By drawing parallels with the neighbouring region of Strumica, North Macedonia, the study delves into the multifaceted aspects of museification, unravelling the interplay between historical narratives, cultural representation, and local and national politics. These parallels help to contextualise the museification process in Petrich and to reveal the contested nature of constructing, preserving and presenting historical heritage. Addressing questions of identity construction and negotiation of historical narratives, the cross-border contextualization furthers the investigation of the motivations behind the museification process. This study contributes to the scholarly discourse on the preservation of mediaeval heritage in contested territories and offers insights into the intricate relationship between history, identity, and cultural representation.

Przeszłość w perspektywie przyszłości w kolekcjach muzealnych Ułan Bator. W stronę nowych znaków tożsamości

Dagnosław Demski — 2024-12-17

Głównym celem artykułu jest przyjrzenie się miastu Ułan Bator i jego historii w kontekście podstawowych pytań stawianych przez badaczy współczesnych wyzwań Mongolii – stosunku do przeszłości i perspektyw na przyszłość. Znając historię Mongołów oraz ich tradycje nomadyczne, szeroko opisywane także w Polsce, stawiam pytanie, czy miasto pojawia się obok takich znaków mongolskiej tożsamości jak Czyngis-chan, nomadyzm, jurta, konie, a jeśli tak, to w jakich aspektach się to dzieje. Przedmiotem badań są wystawy muzealne z końca 2022 roku. Wybrałam kilka najważniejszych muzeów: Muzeum Czyngis-chana, Muzeum Narodowe, Muzeum Zanabazar i Muzeum Miejskie. Analizuję wystawy i ich przekaz, a przede wszystkim staram się znaleźć odpowiedź na pytanie, czy i w jakiej formie wątki miejskie związane z historią Ułan Bator pojawiają się w przestrzeni publicznej; których muzeów są częścią. Czy możemy dziś przewidzieć, które z tych elementów mają szansę wejść w przyszłości do kanonu tożsamości narodowej? Pytania te są o tyle istotne, że w wyniku gwałtownej migracji mieszkańców do miast w latach 90. ubiegłego wieku ludność stolicy Mongolii stanowi dzisiaj ponad połowę wszystkich obywateli państwa.

The Terezín Memorial. A city – a museum and a distinctive site of memory

Blanka Soukupová — 2024-12-17

This study analyses the history of the Terezín Memorial from its establishment in 1947 to the period shortly after the Velvet Revolution in Czechoslovakia in 1989. The memorial was established on the site of the largest World War II concentration camp of the Protectorate of Bohemia and Moravia and is the second most important Jewish memorial in the Czech lands after the Jewish Museum in Prague (the term is used in the sense attributed to it by Pierre Nora). At the same time, the text focuses on building the collective memory through museum exhibits and exhibitions as much as through the memoirs of surviving inmates. This study demonstrates that the totalitarian regime abused its power to manipulate memory, yet also that the minority created a parallel collective memory. The Terezín minority thus came to symbolise Jewish courage and suffering.

Ślady wojny w przestrzeni miejskiej − doświadczanie i muzealizacja

Joanna Krajewska — 2024-12-17

W artykule opisano trzy miasta w Polsce, które w odmienny sposób doświadczyły tragedii II wojny światowej: Warszawę, Kraków i Wrocław. We wszystkich do dzisiaj zachowały się ślady wielkiego spustoszenia dokonanego przez wojnę. Wyboru dokonano na podstawie doświadczenia miejsc przez autorkę, stąd tekst ma momentami charakter autoetnograficzny. Podjęty temat stanowi propozycję percepcji śladów historii poprzez spacer po mieście i indywidualne, wielozmysłowe zaangażowanie. Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska występowania wojennych śladów we współczesnej przestrzeni miejskiej oraz prezentacja aktualnych praktyk służących ich zachowaniu i upamiętnieniu.

Muzeum jako czasownik. Przykład z miasta Łodzi

Sebastian Latocha — 2024-12-17

Przedmiotem tekstu są „performatywy muzealne” mieszkańców osiedla im. Józefa Montwiłła-Mireckiego w Łodzi, czyli ich zaangażowanie w różne projekty związane z muzeum w działaniu. Autorzy tekstu konstruują kategorię analityczną „muzeum jako czasownik”, tym samym rozwijając teoretyczną koncepcję kultury jako czasownika, którą stworzył Ryszard Nycz, i adaptując ją do refleksji na temat roli muzeum w prawie do miasta. Metodę stanowi – w myśl Nyczowskiej koncepcji – nie klasyczna analiza, a sondowanie, które pochodzi z obszaru czasownikowo rozumianej kultury. Badania zostały przeprowadzone w inspiracji etnografią wspólnotową. Potrzeba rekapitulacji zaangażowania lokalnej społeczności w „performatywy muzealne” stanowi cel niniejszego artykułu.

Muzeum Alberta Kahna w Paryżu jako wzór muzeum zakorzenionego w mieście

Barbara Stec — 2024-12-17

W artykule przedstawiono Muzeum Alberta Kahna w Paryżu jako wzór muzeum zakorzenionego w mieście. Określono cechy architektury zakorzenionej, opierając się na idei architektonicznej Kengo Kumy i omówiono Muzeum Alberta Khana w aspekcie tych cech, wskazując powiązania między muzeum jako spójną całością architektury i ogrodów a miastem: jego środowiskiem, dzielnicą Boulogne-Billancourt z jej genius loci, przestrzeniami społeczno-kulturowymi. Tworzą one intensywną i wielostronną sieć relacji, które kształtują współczesny rozwój muzeum, jego architekturę i program.

Establishment, Specifics and Development of the Chitalishte Institution during the Bulgarian Nation-Building Period

Stela Nenova — 2024-12-17

By the mid-1850s the Bulgarian chitalishte had established its characteristic features: local character, complex functions and autonomous form of self-management. The article aims at achieving a deeper understanding of the reasons, characteristic features and development of the Bulgarian chitalishte institution, as well as of its embedding in the local, initially urban, communities with their activities related to the preservation and safeguarding of cultural heritage. By the mid-1850s the Bulgarian chitalishte had established its characteristic features: local character, complex functions and autonomous form of self-management. The author focusses her attention both on the overall context of the Bulgarian nation building period and on the micro-environments of the local communities, where the chitalishtes were created and developing as specific cultural and educational centers.

Early urbanization in the Gabrovo textile industry region in Bulgaria. Women’s labour mobility

Petko Hristov — 2024-12-17

The article traces the process of transformation and the stages through which women’s labour mobility in the Gabrovo region passed. If in the pre-modern era seasonal work outside the home was linked to the agrarian cycle, when girls from the mountain villages went down to the fields in the harvest seasons (a journey called “going to Romanya”), then in the years of early modernization they were employed in the Gabrovo weaving factories as workers, and some of them became servants with the rich Gabrovo families. The entrenched development of the textile industry in Gabrovo in the first half of the 20^th century led to a radical change in the life attitudes and labour migration strategies of girls from the mountain villages of the Gabrovo region. It was also a major catalyst for cultural changes in the villages in the decades between the two world wars.

The Festive Landscape of a Large Soviet City: Urban Festivities in Kharkiv, 1960s to 1980s

Yevhen Rachkov — 2024-12-17

The article examines the ways in which the culture of urban festivity in Kharkiv during the 1960s–1980s contributed to the completion of the fashioning of Kharkiv’s heterogeneous image as the city of industry, culture and science, the first capital of Soviet Ukraine, a “crossroads of cultures”, the embodiment of the Ukrainian-Russian borderland. Urban festivity was part of the Soviet ideology and reflected the Soviet social order. The culture of urban festivity fully subjected the "standardization of form", losing its independent significance. At the same time, the Soviet urban festivity culture was one of the symbolic mediators connecting city residents with the urban environment. The role of urban symbolic and ritual practices consisted in the accumulation, reproduction and transmission of the festive landscape of Kharkiv as a Soviet city. Official festivities formed the basis for the matrix of urban memory throughout the 1960s–1980s.

O czym opowiadają jakuckie murale

Wojciech Lipiński — 2024-12-17

W Jakucku, stolicy położonej w syberyjskiej części Rosji Republiki Sacha, można dziś podziwiać wiele murali. Znajdziemy je także w mniejszych miejscowościach republiki. Moda na murale trwa tam od 2016 roku, gdy powstały pierwsze prace. Charakterystyczną cechą dużej części z nich są nawiązania do jakuckiej kultury tradycyjnej i folkloru. Te sfery dziedzictwa kulturowego są wyraźnie obecne w rzeczywistości poradzieckiej Jakucji – bada się je, dyskutuje o nich, odtwarza i rekonstruuje, wykorzystuje w wielkich świątecznych celebracjach i rodzinnych uroczystościach. Zaangażowanych jest w to wiele osób i dziesiątki instytucji. Popularność murali i opisane wyżej ich tematyczne ukierunkowanie to efekt działania procesów instytucjonalizacji sztuki miejskiej i związanego z tym podporządkowania przekazu wielkoformatowych obrazów oficjalnym dyskursom pamięci i tożsamości.

Transcending Race and Diaspora in a Colonial Urban Space: Ismaili Indians and Their Education in Mwanza, Tanzania (the 1920s to 1950s)

Kerindo Abeid Sumara — 2024-12-17

This paper discusses the Ismaili Indians’ identity as manifested in the aspect of education when the British colonial government sought to develop a school system based on racial categories. It uncovers the British officials’ attempts to promote a unified Indian diaspora and the Ismailis’ opposition to such attempts on the basis of both archival and secondary sources. While existing studies provide a generalised view of competing identities among Indian migrants in East African colonies, this paper provides the details of such phenomenon from Mwanza town. The paper argues that education was an important tool of identity creation among the colonial subjects in urban areas. Ismailis in Mwanza town distinguished themselves from Indian diaspora and established separate schools to fulfil their religious and communal stipulations.

Wystawa Miasto. Technoczułość – odkrywanie dziejów miast w Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie

Katarzyna Zielińska — 2024-12-17

Podstawowym celem tekstu jest przedstawienie procesu powstawania wystawy oraz jej zakresu na tle historii miejsca. Krakowska wystawa przedstawiona zostanie zgodnie z kierunkiem zwiedzania. Treści wprowadzają zwiedzającego w różne epoki, różne dziedziny i doświadczenia w perspektywie inżynieryjno-technicznego sposobu patrzenia na miasto. W drugiej części tekstu zostaną omówione wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród zwiedzających, dotyczące odbioru wystawy po roku od jej otwarcia.