Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Inwentarz lubelskiej księgarni Józefa Gostomskiego z pierwszej połowy XVIII wieku

Maria Juda — 2024-07-21

Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników analizy inwentarza księgarni Józefa Gostomskiego pod względem metody sporządzenia i tematyki wykazanych w nim książek. Dokument przygotowano w związku z przekazaniem lub sprzedażą księgarni nowemu właścicielowi. Zarejestrowano w nim 518 książek w 3523 egzemplarzach, będących wytworami krajowych i zagranicznych drukarni. Analiza metody opracowania inwentarza i jego zawartości pozwoliła na ukazanie zasobu księgarni, dróg i sposobów pozyskiwania książek oraz ich wartości. Zaś analiza treściowa wskazała na zainteresowania czytelnicze potencjalnych klientów księgarni, które zorientowane były na różnego rodzaju piśmiennictwo religijne, literaturę piękną i popularną, pomoce dydaktyczne i w znacznie mniejszym stopniu na dzieła z innych dziedzin wiedzy.

Wiejskie przymiarki (napłatki) na Śląsku w XIII–XIV wieku — propozycja typologii i wybrane zagadnienia szczegółowe

Krzysztof Fokt — 2024-07-21

Celem tekstu jest usystematyzowanie i uzupełnienie wiedzy na temat wiejskich przymiarków (namiarków, zbytków, napłatków), czyli działek gruntu wymierzanych poza podstawowym areałem pól poszczególnych miejscowości, na podstawie publikowanych dokumentów śląskich z XIII i XIV w. Omówiono szczegółowo sposoby powstawania przymiarków poprzez pomiary i przewłaszczenia działek. Zwrócono uwagę na ich status prawny, dewolucję do dominiów, biskupie roszczenia do pobierania z nich dziesięciny, a także powody, które mogły skłaniać podmioty sprawujące władztwo gruntowe do kwalifikowania gruntów jako przymiarków. Dzięki zachowanym mapom dla wsi Pakosławice i Górzec udało się też skonfrontować dane z dokumentów średniowiecznych z topografią i rozmierzeniem tych miejscowości przed przeprowadzeniem separacji i nowego podziału pól w latach dwudziestych XIX w.

Średniowieczna nazwa kulturowa SIECZCZA < *SIEKCZA

Zygmunt Gałecki — 2024-07-21

W artykule zaprezentowano wyniki analizy językoznawczej dokonanej dla nazwy miejscowej Sieczcza. W średniowieczu określano nią wieś, na gruntach której w drugiej ćwierci XVI w. lokowano miasto Parysów na południowym Mazowszu. Zakwestionowano zasadność interpretacji funkcjonujących dotąd w dyskusji naukowej, zgodnie z którymi pochodzenie tego toponimu jest dzierżawcze i wykazano jego kulturową genezę oraz związki semantyczne z polskimi nazwami typu Osiek, Osieck i ukraińską Siczą, jako wywodzącymi się od ogólnosłowiańskiego czasownika siec, siekać.

Kultura jedzenia i dieta bazylianów prowincji litewskiej w drugiej połowie XVIII wieku

Rimvydas Laužikas — 2024-07-21

Artykuł ma na celu przybliżenie zwyczajów żywieniowych i diety bazylianów z klasztoru Świętej Trójcy w Wilnie w drugiej połowie XVIII w., należącego do prowincji litewskiej tego zakonu. Ustalono, jakie reguły określały te zwyczaje i w jakim stopniu były one przez mnichów przestrzegane, z jakich artykułów spożywczych składał się jadłospis wspólnoty i jakie były źródła pozyskiwania produktów. Porównanie z lwowskim klasztorem bazylianów, reprezentującym prowincję Koronną (Ruską) zakonu, pozwala lepiej zrozumieć specyfikę kultury jedzenia bazylianów. O jej swoistości w znacznej mierze przesądziła rezygnacja ze starożytnej monastycznej tradycji niespożywania mięsa. Inne cechy zostały zdeterminowane przez monastycyzm potrydencki i ówczesne czynniki społeczno-ekonomiczne społeczeństwa.

Kształtowanie się rynku sztuki w Krakowie w XIX wieku. Wybrane aspekty badawcze

Ewa Skotniczna — 2024-07-21

Celem artykułu jest opisanie procesu formowania się rynku sztuki i antyków w Krakowie w XIX w. Choć pod względem ekonomicznym miasto nie mogło konkurować z Warszawą, już od początku tego stulecia wyróżnić można rozmaite funkcjonujące tam formy sprzedaży dzieł sztuki. W artykule opisano wybrane zjawiska charakterystyczne dla rynku sztuki w XIX w.: handel antykwaryczny, publiczne licytacje, loterie obrazowe, działalność księgarń i sklepów oferujących dzieła sztuki, a w końcu pierwsze działające w Krakowie salony sztuki. Badania oparto na analizie źródeł obejmujących: materiały archiwalne, zachowaną korespondencję, materiały prasowe oraz opracowania o charakterze pamiętnikarskim i przewodnikowym.

František Kolář, Jana Koudelová, Petra Kaniová, Romana Rosová, Dalibor Prix, Pavel Stabrava, Michal Zezula, Život uvnitř města. Typologie zástavby a kultura bydlení v městských historických jádrech moravskoslezského pomezí

Bogusław Czechowicz — 2024-07-21

Recenzja

Kościoły i klasztory rzymskokatolickie na terenie dawnego województwa bełskiego

Mirosława Sobczyńska-Szczepańska — 2024-07-21

Recenzja

Jan Klemens Branicki — splendor i miraż

Emil Kalinowski — 2024-07-21

Recenzja

Łukasz Kadela, Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przy kładzie Krakowa, t. 1, Lata 1945–1970

Mikołaj Getka-Kenig — 2024-07-21

Recenzja

Wyzwania, idee i czas. Wybrane problemy z dziejów nauk medycznych

Andrzej Klonder — 2024-07-21

Recenzja