Odkrycie nowych połączeń stempli monet Bolesława Chrobrego i co z tego wynika. Nieznany skarb z Geiseltal pod Merseburgiem
DOI:
https://doi.org/10.23858/WN68.2024.007Słowa kluczowe:
stempel menniczy, łańcuch połączeń stempli, stemple poprawne, stemple zbarbaryzowane, wzory polskie, wzory obce, mennica w Poznaniu, mennica w GnieźnieAbstrakt
Dzięki odkryciu nowych połączeń stempli monet Bolesława Chrobrego (992–1025) został skorygowany obraz mennictwa polskiego na początku XI w. Monety bito wówczas w Poznaniu i Gnieźnie. Ponieważ w małych odstępach czasu emitowano wiele ich typów, wykorzystywane do tego stemple wielokrotnie łączyły się ze sobą. W ten sposób powstawały łańcuchy połączeń stempli. Dotychczas wyróżniono cztery takie łańcuchy. W skarbie z Geiseltal w Saksonii (powiat Merseburg-Querfurt, tpq 1070) udało się zidentyfikować nieznaną dotychczas monetę hybrydową typu bawarsko-saskiego. Stempel jednej jej strony łączy się ze stemplami łańcucha 3, drugiej natomiast ze stemplami łańcucha 4. Okazało się więc, że łańcuchy 3 i 4 łączą się ze sobą. W konsekwencji łańcuch 3 został powiększony, a łańcucha 4 w ogóle nie było. Poza tym udało się wyróżnić jeszcze trzy inne monety, których jedna strona była dotychczas nieznana. Dzięki temu wydłużono łańcuchy 2 i 3. Szczególne znaczenie ma odkrycie brakującego dotychczas naśladownictwa awersu stempla typu kolońskiego. Dotychczas dobrze znany był tylko rewers tej monety.
Pobrania
Bibliografia
Bahrfeldt E. 1896. Der Silberfund von Leissower Mühle, Berlin (przedruk w: E. Bahrfeldt, Mittelaltermünzen. Ausgewählte Schriften 1881–1928, red. B. Kluge, Leipzig 1987, s. 25–106, tabl. 1–3).
Bogucki M. 2006. Nieznana hybryda denara PRINCES POLONIE i nowy typ monety Bolesława Chrobrego, WN L/2, s. 181–194.
Bogucki M. 2012a. Mennictwo naśladowcze Słowiańszczyzny północno-zachodniej w X i XI wieku, Warszawski Pamiętnik Numizmatyczny 1, s. 9–20.
Bogucki M. 2012b. Some Polish imitations of Otto-Adelheid-Pfennige, [w:] Nummi docent! Münzen – Schäze – Funde. Festschrift für Peter Ilisch zum 65. Geburtstag am 28. April 2012, red. G. Dethlefts, A. Pol, S. Wittenbrink, Osnabrück, s. 111–126.
Bogucki M. 2012c. Zachodniosłowiańskie naśladownictwa monet bawarskich z X i XI wieku, [w:] Pieniądz i banki na Śląsku, red. W. Garbaczewski, R. Macyra, Poznań (=Studia nad Dziejami Pieniądza i Bankowości w Polsce 2), s. 85–110.
Bogucki M. 2022. New Types of the Oldest Polish Coins / Nowe typy najstarszych monet polskich, WN LXVI (=Polish Numismatic News X), s. 181–197.
Bogucki M., Magiera J. 2015. New coins of Bolesław the Brave / Nowe monety Bolesława Chrobrego, WN LIX/1–2 (=Polish Numismatic News IX), s. 115–128.
Dannenberg H. 1876/1967. Die deutschen Münzen der sächsischen und fränkischen Kaiserzeit, t. I, Berlin (przedruk Aalen 1967).
Gumowski M. 1925. Bolesław Chrobry współrządcą Cesarstwa, Zapiski Numizmatyczne I/1, s. 1–5.
Hävernick W. 1935. Die Münzen von Köln vom Beginn der Prägung bis 1304, Köln.
Ilisch P. 1994. Regensburg- und Otto-Adelheid-Imitationen aus Polen?, WN XXXVIII/1–2, s. 65–70.
Ilisch P. 2005. Eine polnische oder pommerische Prägegruppe des 11. Jahrhunderts, WN XLIX/2, s. 191–196.
Jonsson K., Suchodolski S. 2009. A new coin type of Boleslav the Brave found in Sweden / Moneta Bolesława Chrobrego nowego typu odkryta w Szwecji, WN LIII/1, s. 29–40.
Suchodolski S. 2019. Początki polskiego mennictwa w świetle nowszych badań, Slavia Antiqua 60, s. 193–219.
Suchodolski S. 2022. A New/Old Coin Type of Bolesław I the Brave, and a hoard that was not there / Nowy/stary typ monet Bolesława Chrobrego i skarb, którego nie było, WN LXVI (=Polish Numismatic News X), s. 167–180.
Suchodolski S. 2023. Discovering the name of Poznań on Bolesław the Brave’s coin. A further extension of the 1st die-chain of his coins. Odkrycie nazwy Poznania na monecie Bolesława Chrobrego. Dalsze rozszerzenie łańcucha 1 połączeń stempli jego monet, WN LXVII, s. 1–32.
Suchodolski S. w druku. Dlaczego Bolesław Chrobry mienił się na swoich monetach DVX INCLITVS?, Wrocław.
Suchodolski S. w przygotowaniu. Najdawniejsze monety polskie (Bolesław Chrobry i Mieszko Bolesławowic).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Wiadomości Numizmatyczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
