Stronghold, and Its Hinterland on the Basis of Klenica Settlement Complex, Lubuskie Voivodeship: A Summary of Studies to Date

Bartłomiej Gruszka

doi:10.23858/FAH35.2022.003

Published: 2022-12-29

Vol. 35 (2022)

Stronghold, and Its Hinterland on the Basis of Klenica Settlement Complex, Lubuskie Voivodeship

Bartłomiej Gruszka

Fasciculi Archaeologiae Historicae

Section: Articles

https://doi.org/10.23858/FAH35.2022.003

Abstract

The early medieval fortified settlement in Klenica is located on the right bank of the Oder River, on the left side of the roadlea ding from Bojadła towards Klenica. The stronghold and its open suburb settlements boast a rich history of studies. The beginnings of archaeological excavations in the Klenica settlement complex date back to 1935, when Kurt Langenheim discovered the stronghold. Soon afterwards Ernst Petersen, the head of the State Office for Prehistory in Wrocław, commenced archaeological excavations by digging an 81-metre long trench, which allowed for the exploration of the southern stretch of the ramparts and the central part of the stronghold. In 2016 Andreas Kieseler carried out a study on archaeological material assembled in the pre-war period stored in the archives of the Museum of Archaeology in Wrocław. In a comprehensive study A. Kieseler also compiled the results of excavations carried out in 2007, which addressed some research questions and attempted to obtain samples for dendrochronology. The next stage was non-invasive research carried out in 2017. At that time geophysical studies using the magnetometry method in the area of the stronghold as well as a part of one of the suburb settlements were carried out. At that time many analyses on the reconstruction of the former natural environment were also conducted. One of the most interesting features discovered during geophysical research is an oval anomaly measuring 28×21 m, registered in the southern part of the stronghold. Results of magnetometry survey connected with the reinterpretation of the results of archaeological excavations allow us to put forward yet another research question concerning the function of these identified features. The results of dendrochronological dating allow us to conclude that the four-stage earth and wooden rampart had been constructed by 850 AD. The stronghold burnt down at the beginning of the 10th century and was not rebuilt afterwards.

Keywords:

Klenica, stronghold, geophysical survey, early medieval settlement, Tornow-Klenica zone

Download files

pdf

Citation rules

Gruszka, B. (2022). Stronghold, and Its Hinterland on the Basis of Klenica Settlement Complex, Lubuskie Voivodeship: A Summary of Studies to Date. Fasciculi Archaeologiae Historicae, 35, 27–41. https://doi.org/10.23858/FAH35.2022.003

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Benecke N. 2016. Die Tierreste vom Burgwall Kleinitz (Klenica). In: F. Biermann, A. Kieseler, D. Nowakowski (eds.), Burg, Herrschaft und Siedlung im mittelalterlichen Niederschlesien. Die slawischen Ringwälle von Koben (Chobienia) und Kleinitz (Klenica) im Kontext der Frühgeschichte des mittleren Oderraums. Studien zur Archäologie Europas 27. Bonn, 483-494.
Google Scholar

Biermann F. 1999. Dendrochronologie und Keramik des 8. bis 12. Jahrhunderts in Raum zwischen Elbe und Oder/ Neiße. In: L. Polaček, J. Dvorska (eds.), Probleme der mitteleuropäischen Dendrochronologie und naturwissenschaftliche. Beiträge zur Talaue der March. Internationale Tagungen in Mikulčice 5. Brno, 97-123.
Google Scholar

Biermann F. 2017. Kult, Sklaverei, Mord und Totschlag – menschliche Knochen aus slawischen Siedlungsbefunden. In: T. Kersting, A. Klammt (eds.), Religion und Gesellschaft im nördlichen westslawischen Raum. Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas 82. Langenweißbach, 97-119.
Google Scholar

Biermann F., Kieseler A., Nowakowski D. 2008. Neue Forschungen am Burgwall Kleinitz (Klenica, pow. zielonogórski) in Niederschlesien, Polen. Ein Vorbericht. “Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift” 49, 67-98.
Google Scholar

Biermann F., Kieseler A., Nowakowski D. 2011. Od ogniska do zniszczenia pożarem. Grodzisko w Klenicy, gm. Bojadła, w świetle wyników nowych badań wykopaliskowych. In: A. Jaszewska, A. Michalak (eds.), Ogień. Żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 4. Zielona Góra, 329-348.
Google Scholar

Dąbrowski J. 1999. Wczesnośredniowieczne pucharki ceramiczne z terenu Polski. Studia nad osadnictwem Ziemi Chełmińskiej 3. Toruń, 227-255.
Google Scholar

Gruszka B. 2010. Wczesnośredniowieczna osada przygrodowa (podgrodzie?) w Klenicy (stan. 4), pow. zielonogórski. Opracowanie wyników badań z 1962 r. “Archeologia Środkowego Nadodrza” 7, 109-190.
Google Scholar

Gruszka B. 2012. Wczesnośredniowieczne zabytki ceramiczne ze stan. 2 w Nowińcu, gm. Lubsko, woj. lubuskie w ujęciu stylistyczno-technologicznym. In: B. Gruszka (ed.), Nowiniec, stan. 2 – wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych. Zielona Góra, 47-129.
Google Scholar

Gruszka B. 2016. Eine Siedlung am slawischen Burgwall von Kleinitz (Klenica) – Aufarbeitung der Altgrabung von 1962. In: F. Biermann, A. Kieseler, D. Nowakowski (eds.), Burg, Herrschaft und Siedlung im mittelalterlichen Niederschlesien. Die slawischen Ringwälle von Koben (Chobienia) und Kleinitz (Klenica) im Kontext der Frühgeschichte des mittleren Oderraums. Studien zur Archäologie Europas 27. Bonn, 495-532.
Google Scholar

Gruszka B. 2021. Struktury osadnicze we wczesnym średniowieczu na Środkowym Nadodrzu. Szczecin.
Google Scholar

Gruszka B. (ed.) 2017. Kompleksowe, niedestrukcyjne rozpoznanie zasobów archeologicznych wczesnośredniowiecznego
Google Scholar

zespołu osadniczego w Klenicy, woj. lubuskie). Zielona Góra. Typescript at the Provincial Office for the Protection of Monuments in Zielona Góra.
Google Scholar

Gruszka B., Kałagate S., Michalak A. 2017. Podsumowanie wyników nieinwazyjnych badań przeprowadzonych w okolicach wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Klenicy, woj. lubuskie. In: B. Gruszka (ed.), Kompleksowe, niedestrukcyjne rozpoznanie zasobów archeologicznych wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Klenicy, woj. lubuskie. Zielona Góra, 63-79. Typescript at the Provincial Office for the Protection of Monuments in Zielona Góra.
Google Scholar

Gruszka B., Kieseler A., Pospieszny Ł. 2020. Neue Erkenntnisse zum mittelslawischen Burgwall von Kleinitz (Klenica) im Lichte geomagnetischer Prospektionen. In: F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt (eds.), Burg, Herrschaft und Zentralörtlichkeit im nördlichen westslawischen Raum. Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas 92. Langenweissbach, 151-168.
Google Scholar

Gruszka B., Pospieszny Ł. 2017. Non-invasive Investigations at Early Medieval Strongholds in Lubuskie Province (Western Poland). In: B. Jennings, Ch. Gaffney, T. Sparrow, S. Gaffney (eds.), 12th International Conference of Archaeological Prospection, 12th-16th September 2017, the University of Bradford. Oxford, 92-94.
Google Scholar

Henning J. 1998. Neues zum Tornower Typ. Keramische Formen und Formenspektren des Frühmittelalters im Licht dendrochronologischer Daten zum westslawischen Siedlungsraum. In: H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński (eds.), Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Sacrum i profanum. Poznań, 392-408.
Google Scholar

Kalicki T. 1991. The Evolution of Vistula River Valley between Cracow and Niepołomice in Late Vistulian and Holocene Times. In: L. Starkel (ed.), Evolution of Vistula River Valley during the Last 15 000 Years. Part IV. “Geographical Studies, Special Issue” 6, 11-37.
Google Scholar

Kalicki T. 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Warszawa.
Google Scholar

Kieseler A. 2016. Der slawische Burgwall von Kleinitz (Klenica) im nördlichen Niederschlesien. In: F. Biermann, A. Kieseler, D. Nowakowski (eds.), Burg, Herrschaft und Siedlung im mittelalterlichen Niederschlesien. Die slawischen Ringwälle von Koben (Chobienia) und Kleinitz (Klenica) im Kontext der Frühgeschichte des mittleren Oderraums. Studien zur Archäologie Europas 27. Bonn, 211-465.
Google Scholar

Kołodziejski A. 1966. Badania archeologiczne Muzeum Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra.
Google Scholar

Labuda G. 1954. Słowiańszczyzna pierwotna. Wybór tekstów. In: M. Małowist (ed.), Materiały źródłowe do historii Polski epoki feudalnej 1. Warszawa.
Google Scholar

Lamb H. H. 1977. Climate: Present, Past and Future 2. London.
Google Scholar

Langenheim K. 1936. Ein slawischer Burgwall bei Kleinitz Kr. Grünberg. “Altschlesische Blätter” 10, 189-190.
Google Scholar

Langenheim K. 1938. Der Burgwall von Kleinitz. “Grünberger Hauskalender 1938”, 36-37.
Google Scholar

Makowiecka M., Wiejacki J., Wiejacka M. 2017. Wyniki badań archeozoologicznych szczątków kostnych ze stanowiska 4 w Klenicy. In: B. Gruszka (ed.), Kompleksowe, niedestrukcyjne rozpoznanie zasobów archeologicznych wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Klenicy, woj. lubuskie). Zielona Góra, 43-58. Typescript at the Provincial Office for the Protection of Monuments in Zielona Góra.
Google Scholar

Makowiecki D., Makowiecka M., Wiejacka M., Wiejacki J. 2014. Zbiory faunistyczne z osady w miejscowości Zawada, stan. 1, a gospodarka zwierzętami i środowisko przyrodnicze na pograniczu Dolnego Śląska, Wielkopolski i Łużyc w IX-XIII wieku. In: B. Gruszka (ed.), Wczesnośredniowieczna osada w Zawadzie, stan. 1, gm. Zielona Góra. Studia interdyscyplinarne. Zielona Góra, 197-229.
Google Scholar

Maruszczak H. 1998. Naturalne tendencje zmian krajobrazu Polski środkowej w ciągu ostatnich piętnastu stuleci. “Acta Geographica Lodziensia” 74, 149-159.
Google Scholar

Milecka K. 2017. Analiza palinologiczna – osady ze stanowiska Klenica. In: B. Gruszka (ed.), Kompleksowe, niedestrukcyjne rozpoznanie zasobów archeologicznych wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Klenicy, woj. lubuskie). Zielona Góra, 35-41. Typescript at the Provincial Office for the Protection of Monuments in Zielona Góra.
Google Scholar

Moździoch S., Przysiężna-Pizarska M. 2008. Gród Recen – refugium episcopi. In: J. Kolenda (ed.), Milicz. Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu. Wrocław, 235-254.
Google Scholar

Petersen E. 1937. Der Burgwall von Kleinitz Kr. Grünberg. “Altschlesien” 7, 59-75.
Google Scholar

Pospieszny Ł. 2017. Sprawozdanie z badań geofizycznych w Klenicy. In: B. Gruszka (ed.), Kompleksowe, niedestrukcyjne rozpoznanie zasobów archeologicznych wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Klenicy, woj. lubuskie). Zielona Góra, 59-62. Typescript at the Provincial Office for the Protection of Monuments in Zielona Góra.
Google Scholar

Rzeźnik P. 2006. Problem tezauryzacji mis żelaznych typu śląskiego w świetle studiów źródłoznawczych tzw. Skarbów jednorodnych. “Fontes Archaeologici Posnanienses” 42, 175-226.
Google Scholar

Siemianowska S. 2010. Typ Bruszczewo i dalkowsko-obrzańska grupa form naczyń wczesnośredniowiecznych. Uwagi w kwestii zasięgu, chronologii występowania oraz genezy. “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne” 52, 203-222.
Google Scholar

Starkel L. 1995. Odbicie ekstremalnych wezbrań okresu historycznego w osadach rzecznych i stokowych w dorzeczu górnej Wisły. “Acta Universitatis Nicolai Copernici. Seria Geografia” 27, 13-20.
Google Scholar

Starkel L., Michczyńska D. J., Krąpiec M., Margielewski W., Nalepka D., Pazdur A. 2013. Progress in the Holocene Chrono-climatostratigraphy of Polish Territory. “Geochronometria” 40(1), 1-21. DOI: https://doi.org/10.2478/s13386-012-0024-2
Google Scholar

Twardy J., Forysiak J. 2017. Przyrodnicza charakterystyka stanowiska Klenica i jego najbliższego otoczenia. In: B. Gruszka (ed.), Kompleksowe, niedestrukcyjne rozpoznanie zasobów archeologicznych wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Klenicy, woj. lubuskie). Zielona Góra, 23-34. Typescript at the Provincial Office for the Protection of Monuments in Zielona Góra.
Google Scholar

Zamelska-Monczak K. 2006. Międzyrzecz na skrzyżowaniu dróg. In: S. Groblica, A. Jaszewska (eds.), Współczesnymi drogami w przeszłość. IV Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne, Dychów 15-18 listopada 2005. Zielona Góra, 243-254.
Google Scholar

Zamelska-Monczak K. 2015. Ceramika naczyniowa z faz wczesnośredniowiecznych – podsumowanie. In: S. Kurnatowski (ed.), Międzyrzecz. Gród i zamek w wiekach IX-XIV. Wyniki prac wykopaliskowych z lat 1954-1961. Origines Polonorum 8. Warszawa, 279-286.
Google Scholar