“The past industry”: selected aspects of the commercialisation of the past and products of archaeological knowledge in contemporary Poland = „Przemysł przeszłość”: wybrane aspekty komercjalizacji przeszłości i produktów wiedzy archeologicznej we współczes
Keywords:
commercialisation, commodification, archaeological reconstructions, archaeological festivals, historical reenactmentAbstract
This paper focuses on the issue of the commercialisation of knowledge of the past and analyses the forms in which it functions, is disseminated and popularised in contemporary society by professional archaeologists as well as amateurs. The subject will be examined from the perspective of processes connected to the current dominant consumptive trends and the so-called “commodification” of the past, dictated by, among others, the demands of a free market economy as well as wider socio-cultural changes. The result is the transformation of elements of archaeological heritage and knowledge of the past into a commercial product for which a demand in society exists. This paper deals with the following concerns: material reconstructions of the past; historical reenactment; archaeological festivals and other casual adaptations of the past which have purely commercial aims. Whilst by no means claiming to be exhaustive, the aim of this paper is a critical analysis of the phenomena discussed from the angle of the conditions, possibilities and threats they generate, and to indicate that the archaeological milieu must take them into consideration
Downloads
References
Ankersmit F. 2004. Postmodernistyczna prywatyzacja przeszłości. In F. Ankersmit, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii. Kraków, 367-401
Ashworth G. J. 2008. Sfragmentaryzowane dziedzictwo: sfragmentaryzowany instrument sfragmentyzowanej polityki. In M. A. Murzyn and J. Purchla (eds.), Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania. Kraków, 29-42
Bagnall G. 1996. Consuming the Past. In S. Edgell, K. Hetherington and A. Warde (eds.), Consumption Matters: The Production and Experience of Consumption. Oxford, Cambridge, 227-247
Baillie B., Chatzoglou A. and Taha S. 2010. Packaging the Past. The Commodification of Heritage. Heritage Management 3(1), 51-72
Barański J. 2008. Dyskurs gęsty: w poszukiwaniu interpretatywnej teorii przedmiotu muzealnego. In J. Kowalewski, W. Piasek and M. Śliwa (eds.), Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności. Olsztyn, 261-298
Baudrillard J. 1998. Precesja symulakrów. In R. Nycz (ed.), Postmodernizm. Antologia przekładów. Kraków, 175-189
Baudrillard J. 2006. Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury. Warszawa
Bauman Z. 2006. Społeczeństwo w stanie oblężenia. Warszawa
Bauman Z. 2009. Konsumowanie życia. Kraków
Blockey M. 1999. The Social Context for Archaeological Reconstructions in England, Germany and Scandinavia. Archaeologia Polona 38, 43-68
Bogacki M. 2008. Wybrane problemy odtwórstwa wczesnośredniowiecznego w Polsce. In M. Bogacki M., Franz and Z. Pilarczyk (eds.), Kultura ludów Morza Bałtyckiego 2. Nowożytność i współczesność. Toruń, 219-269
Bogacki M. 2010. O współczesnym „ożywianiu” przeszłości - charakterystyka odtwórstwa historycznego. Turystyka Kulturowa 2/2010, 39-62
Bogacki M. 2010. „Wżywanie” się w przeszłość - odtwórstwo historyczne a nauka. In K. Obremski and J. Wenta (eds.), Recepcja kultury średniowiecznej w humanistyce. Toruń, 153-196
Bogacki M. 2010. Czy można „ożywić muzeum”? Edukacja muzealna a odtwórstwo historyczne. In J. Wrzesiński and A. M. Wyrwa (eds.), Przeszłość dla przyszłości - problemy edukacji muzealnej. Lednica, 93-104
Borkowski W. 2005. Festyny archeologiczne - geneza - rola w procesie edukacji i integracji społeczeństwa lokalnego. In E. Urbańczyk (ed.), Poszerzenie Unii - szansą dla miast Europy: samorząd, rozwój, integracja europejska. Kalisz, 33-44
Bower M. 1995. Marketed Nostalgia. Exploration of Heritage Management and its Relation to the Human Consciousness. In M. A. Cooper, A. Firth, J. Carman and D. Wheatley (eds.), Managing Archaeology. London, New York, 31-37
Brandt A. 2010. Czuli barbarzyńcy. National Geographic Traveller 7(34), lipiec 2010, 65
Broński K. 2006. Rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju lokalnym. Doświadczenie polskie doby transformacji (po 1989 r.). Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie 706, 7-26
Brzeziński W. 2000. Muzea jako instytucje ochrony i prezentacji dziedzictwa archeologicznego. In K. Gutowska (ed.), Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym. Warszawa, 147-156
Brzostowicz M. 2009. Imprez historyczne - edukacja czy rozrywka? Kilka refleksji z doświadczeń Festiwali Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej w Lądzie nad Wartą. Fontes Archaeologici Posnanienses 45, 293-300
Bursche A. and Chowaniec R. 2009. Festyn archeologiczny w Biskupinie: komercyjny odpust czy promocja dziedzictwa archeologicznego. In B. Kaim (ed.), Blisko i daleko. Księga Jubileuszowa Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa, 69-77
Czubkowska S. 2006. Nasz narodowy kicz - prehistoryczny Disneyland. Przekrój 32, 6-11
Debord G. 1998. Społeczeństwo spektaklu. Gdańsk
De Grott J. 2009. Consuming History. Historians and Heritage in Contemporary Popular Culture. London, New York
Deskur K. 2009. Idea public archaeology - edukacja archeologiczna i popularyzacja archeologii. Fontes Archaeologici Posnanienses 45, 283-292
Dominiak Ł. 2004. Zabawa w przeszłość. Festyn archeologiczny jako forma karnawału. In J. Grad and H. Mamzer (eds.), Karnawalizacja. Tendencje ludyczne w kulturze współczesnej. Poznań, 81-86
Featherstone M. 2007. Consumer Culture and Postmodernism. Second Edition. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore
Fiske J. 2010. Zrozumieć kulturę popularną. Kraków
Foerster M. 2008. Biskupin Prasłowiański mit (3). Internet: http://esensja.pl/magazyn/2008/06/iso/12_12.html (22.03.2011)
Gajewska G. 2004. Symulakrum przeszłości w przestrzeni wielkomiejskiej. In A. Artwińska and G. Gajewska (eds.), Przeciw barierom w myśleniu. Poznań, 38-61
Gazin-Schwartz A. 2004. Mementos of the Past: Material Culture of Tourism at Stonehenge and Avebury. In Y. Rowan and U. Baram (eds.), Marketing Heritage: Archaeology and the Consumption of the Past. Walnut Creek, 93-102
Golka M. 2009. Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa
Goodcare B. and Baldwin G. 2002. Living the Past. Reconstruction, Recreation, Re-enactment and Education at Museums and Historical Sites. London
Goulding C. 2000. The Commodification of the Past, Postmodern Pastiche, and the Search for Authentic Experiences at Contemporary Heritage Attractions. European Journal of Marketing 34(7), 835-853
Grad J. and Mamzer H. 2005. (eds.). Kultura przyjemności. Rozważania kulturoznawcze. Poznań
Górewicz I. 2008. Powrót Barbarzyńców. Projekt „Goci” (kultura wielbarska I-II w. n.e.). Z otchłani wieków 63(1-4), 31-47
Górewicz I. 2009. Profesjonalizacja odtwórstwa historycznego. In M. Bogacki, M. Franz and Z. Pilarczyk (eds.), Gospodarka ludów Morza Bałtyckiego 1. Starożytność i średniowiecze. Toruń, 341-365
Grossman A. 2006. Biskupińskie festyny w kraju i za granicą. Z otchłani wieków 61(3-4), 130-142
Hewison R. 1987. The Heritage Industry. Britain in the Climate of Decline. London
Holtorf C. 2001. Is the Past a Non-renewable Resource? In R. Layton, P. G. Stone and J. Thomas (eds.), The Destruction and Conservation of Cultural Property. London, New York, 286-297
Holtorf C. 2007. Archaeology is a Brand! The Meaning of Archaeology in Contemporary Popular Culture. Oxford
Holtorf C. 2009. On the Possibility of Time Travel. Lund Archaeological Review 15, 31-41
Holtorf C. 2010. Meta-stories of Archaeology. World Archaeology 42(3), 381-393
Holtorf C. and Schadla-Hall T. 1999. Age as Artefact: On Archaeological Authenticity. European Journal of Archaeology 2(2), 229-24
Jameson F. 1998. Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne. In. R. Nycz (ed.), Postmodernizm. Antologia przekładów. Kraków, 190-213
Jameson J. H. Jr. 2004. (ed.). The Reconstructed Past: Reconstructions in the Public Interpretations of Archaeology and History. Walnut Creek
Kalinowski B. and Uryszek T. 2009. Zasady komercjalizacji i finansowania innowacyjnych rozwiązań. In D. Markiewicz (ed.), Komercjalizacja wyników badań naukowych - krok po kroku. Kraków, 38-56
Kantor R. 2010. Zabawa przeszłością - zabawa w przeszłość. Historia uludyczniona. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica 3, 134-149
Kobyliński Z. 2001. Teoretyczne zasady konserwacji dziedzictwa archeologicznego. Warszawa
Kobyliński Z. 2005. Europejskie rezerwaty archeologiczne - tradycje, cele, funkcje, możliwości oddziaływania. In E. Urbańczyk (ed.), Poszerzenie Unii - szansą dla miast Europy: samorząd, rozwój, integracja europejska. Kalisz, 45-76
Kobyliński Z. 2009. Archeologia wobec wyzwań współczesności. In M. Brzostowicz (ed.), Archeologia polska i jej czasy. Poznań, 103-131
Kowalczyk W. 1995. Marketing w muzeach. Muzealnictwo 37, 10-20
Krajewski M. 1997. Konsumpcja i współczesność. O pewnej perspektywie rozumienia świata społecznego. Kultura i Społeczeństwo 41(3), 3-24
Krajewski M. 2003. Kultury kultury popularnej. Poznań
Krajewski M. 2006. (POP)amiętanie. Gdańsk
Kwiatkowski P.T. 2008. Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji. Warszawa
Kwiatkowski P.T. 2009. Czy lata III Rzeczypospolitej były „czasem pamięci”. In A. Szpociński (ed.), Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów. Warszawa, 125-166
Lowenthal D. 1985. The Past is a Foreign Country. Oxford
Lowenthal D. 2002. The Past as a Theme Park. In T. Yung and R. Rile (eds.), Theme Park Landscapes: Antecedents and Variations. Washington D.C., 11-23
Lübbe H. 1991. Muzealizacja. O powiązaniu naszej teraźniejszości z przeszłością. In M. Gołaszewska (ed.), Estetyka w świecie. Wybór tekstów, t. III. Kraków, 7-29
Malinowska-Sypek A., Sypek R. and Sukniewicz D. 2010. Przewodnik archeologiczny po Polsce. Warszawa
Marciszewska B. 2010. Produkt turystyczny a ekonomia doświadczeń. Warszawa
Maszkowski P. 2008. Rycerska baza Byczyna. Gazeta Rycerska 3(21), 8-9
Mikos v. Rohrscheidt A. 2011. (Re)animatorzy dawnej historii a podróże w czasie wolnym. Profil polskich uczestników ruchu „historical reenactment” i ich potencjał dla rozwijania turystyki kulturowej. Turystyka Kulturowa 1-3/2011, 50-81
Miller D. 1987. Material Culture and Mass Consumption. Oxford
Miller D. 1995. (eds.). Acknowledging Consumption. London, New York
Murzyn M. A. 2007. Dziedzictwo kulturowe w okresie przemian: szanse i wyzwania. In M. A. Murzyn and J. Purchla (eds.), Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania. Kraków, 139-154
Nieroba E., Czerner A. and Szczepański M. S. 2009. Między nostalgią a nadzieją. Dziedzictwo kulturowe jako dyskursywny obszar rzeczywistości społecznej. In E. Nieroba, A. Czerner and M. S. Szczepański (eds.), Między nostalgią a nadzieją. Dziedzictwo kulturowe w ujęciu interdyscyplinarnym. Opole, 17-36
Nowaczyk S. 2007. Archeologia festynowa - pomiędzy eksperymentem naukowym a przedstawieniem parateatralnym. In M. Bogacki, M., Franz and Z. Pilarczyk (eds), Wojskowość ludów Morza Bałtyckiego. Toruń, 501-508
Orłowska J. and Stanisławski B. 2004. Saga o Jómsborgu. Festiwale Słowian i Wikingów w Wolinie. Szczecin
Paardekooper R. 2009. Archaeological Open Air Museums as Time Travel Centres. Lund Archaeological Review 15, 61-69
Pawleta M. 2010. Encounters with the Past. The Significance of Archaeological Festivals in Contemporary Poland. In A. Arnberg and T. Stjärna (eds.), Communicate the past. Ways to Present Archaeology to the Public. Västerĺs, 57-76
Pawleta M. 2011. Przeszłość jako źródło przyjemności. Przegląd Archeologiczny (w druku)
Pawleta M. 2011. Zabawa w przeszłość. Współczesne formy popularyzowania oraz przekazywania wiedzy na temat odległej przeszłości. In: G. Leszczyński (ed.), Sztuka dla dziecka - tradycja we współczesności. Poznań, 225-241
Pine II J. B. and Gilmore J. 1999. The Experience Economy. Work is Theatre & Every Business a Stage. Boston
Piotrowski W. 2005. Doświadczenia z rezerwatem archeologicznym w Biskupinie - między nauką a komercją. In E. Urbańczyk (ed.), Poszerzenie Unii - szansą dla miast Europy: samorząd, rozwój, integracja europejska. Kalisz, 21-32
Piotrowski W. 2006. Rezerwat archeologiczny w Biskupinie na tle wybranych rezerwatów archeologicznych w Europie. In B. Gediga and W. Piotrowski (eds.), Architektura i budownictwo epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza. Problemy rekonstrukcji. Biskupin, Wrocław, 327-365
Radtchenko D. 2006. Simulating the Past: Reenactment and the Quest for Truth in Russia. Rethinking History 10(1), 127-148
Rifkin J. 2003. Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę życia. Wrocław
Ritzer G. 2004. Magiczny świat konsumpcji. Warszawa
Rowan Y. and Baram U. 2004. (eds.). Marketing Heritage: Archaeology and the Consumption of the Past. Walnut Creek
Skórzyńska A. 2007. Teatr jako źródło ponowoczesnych spektakli społecznych. Poznań
Sommer U. 1999. Slavonic Archaeology: Groß Raden, an Open Air Museum in a Unified Germany. In P. Stone and P. G. Planel (eds.), The Constructed Past: Experimental Archaeology, Education, and the Public. London, New York, 157-170
Stec P. 2006. Komercjalizacja muzealiów. Muzealnictwo 47, 212-221
Stone P. and Planel P. G. 1999. (eds.). The Constructed Past: Experimental Archaeology, Education, and the Public. London, New York
Szmygin B. 2007. Dziedzictwo w transformacji. Polskie doświadczenia. In M. A. Murzyn and J. Purchla (eds.), Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania. Kraków, 129-138
Talalay L. E. 2010. The Past as Commodity: Archaeological Images in Modern Advertising. In R.W. Preucel and S.A. Mrozowski (eds.), Contemporary Archaeology in Theory. The New Pragmatics. Second Edition. Malden, Oxford, 571-581
Trzciński M. 2010. Rekonstrukcje archeologiczne a rzeczywistość. In J. Wrzesiński and A.M. Wyrwa (eds.), Przeszłość dla przyszłości - problemy edukacji muzealnej. Lednica, 87-91
Trzciński M. 2010. Przestępczość przeciwko zabytkom archeologicznym. Problematyka prawnokryminalna. Warszawa
Urry J. 2007. Spojrzenie turysty. Warszawa
Wieczorkiewicz A. 2008. Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży. Kraków
Woźniak M. 2010. Przeszłość jako przedmiot konstrukcji. O roli wyobraźni w badaniach historycznych. Lublin
Wrzesiński J. 2003. Rezerwaty archeologiczne - przeszłość dla teraźniejszości i przyszłości. Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski 2, 87-103
Zaleski M. 2004. Formy pamięci. Gdańsk
Zalewska A. 2011. Społeczne wytwarzanie przeszłości. Archeologia materii reaktywowanej. Sensus Historiae. Studia Interdyscyplinarne II(1), 63-80
Zgółkowa H. 1998. (ed.). Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. Poznań
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
