Crossbow Part Finds from the Territory of Mazovia and Dobrzyń Land
DOI:
https://doi.org/10.23858/FAH34.2021.007Keywords:
Middle Ages, Mazovia, crossbow, draw hook, stirrup, nut, lever, stock’s facingAbstract
The article discusses crossbow finds from the territory of historical Mazovia and Dobrzyń Land. These finds are mainly pieces of spanning devices and triggers. In the latter category we have a lever from the stronghold (motte) in Lekarcice Nowe as well as a few bone and antler nuts from strongholds in Czersk, Pułtusk, Warsaw, and Wizna. Included among the parts of spanning devices there is a mechanism from the castle in Liw. Furthermore, spanning stirrups have been recovered from strongholds on the Vistula river in Bobrowniki and Dobrzyń. The find from Liw merits special attention. This spanning device is of the band-and-belt type, which rarely occurs in East-Central Europe. Furthermore, the bow of the stirrup from Dobrzyń is provided with a broad foot plate with an asymmetrical rib. Such a construction was of significance for spanning the crossbow. The artefacts from Mazovia and Dobrzyń Land are dated from the 2nd half of the 13th to the 15th century.
Downloads
References
Andrzejewski A., Horonziak J. 1997. Sprawozdanie z ratowniczych badań archeologicznych przeprowadzonych w Dobrzyniu n/Wisłą, woj. włocławskie, na tzw. Górze Zamkowej w 1996 roku. “Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne” 3, 95-105.
Bieniak J. 1986. Kształtowanie się terytorium Ziemi Dobrzyńskiej w średniowieczu. “Zapiski Historyczne” 51(3), 7-45.
Brych V. (ed.) 2012. Arma diaboli. O kuši a střelcich. Praha.
Cieślak-Kopyt M., Micke I., Skubicha E., Twardowski W. 1994. Radomskie – alfabet wykopalisk. Przewodnik archeologiczny. Radom.
Cnotliwy E. 1992. Szesnastowieczna kusza ze Szczecina. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 40(4), 511-520.
Cnotliwy E. 1999. Wczesnośredniowieczne przedmioty z poroża i kości z Kruszwicy na Kujawach. “Studia Archeologiczne” 31, 153-242.
Cnotliwy E. 2014. Archeologia Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Szczecin.
Dragan B. 1978. Badania weryfikacyjne gródka stożkowatego w Lekarcicach Nowych, gm. Promna, woj. radomskie. Łódź. Typescript in Pracownia Konserwacji Zabytków in Radom.
Galicka I. 2006. Sztuka gotycka. In: H. Samsonowicz (ed.), Dzieje Mazowsza 1. Pułtusk, 533-557.
Grygiel R., Jurek T. 1996. Doliwowie z Nowego Miasta nad Wartą, Dębna i Biechowa. Dzieje rezydencji i ich właścicieli. Łódź.
Grześkowiak J. 1974. Materiały z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w 1969 roku na Górze Zamkowej w Dobrzyniu nad Wisłą, pow. Lipno. “Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia” 4, Nauki Humanistyczno-Społeczne 60, 211-232.
Harmuth E. 1986. Die Armbrust: Ein Handbuch. Graz.
Horbacz T. J. 1983. Warownia w Bobrownikach. “Z Otchłani Wieków” 49(3), 154-163.
Horbacz T. J. 1985. Z badań nad zamkiem bobrownickim w ziemi dobrzyńskiej. “Ziemia Kujawska” 7, 71-113.
Horbacz T. J. 1995. Zamek w Bobrownikach, dzieje i konserwacja, zarys problematyki. In: O. Krut-Horonziak, L. Kajzer (eds.), Stolica i region. Włocławek i jego dzieje na tle przemian Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej. Materiały z sesji naukowej (9-10 maja 1994 roku). Włocławek, 145-154.
Jarzębska J. 1972. Grodzisko w Wiźnie, pow. Łomża, w świetle badań prowadzonych w latach 1968-1970. Typescript in Pracownia Konserwacji Zabytków in Warszawa.
Jurek T. (ed.). 2013. Słownik historyczno-geograficzny ziemi warszawskiej w średniowieczu. Warszawa.
Kalmár J. 1971. Régi magyar fegyverek. Budapest.
Kamińska J. 1968. Siedlątków, obronna siedziba rycerska z XIV w. “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 15, 16-88.
Karłowska-Kamzowa A. 2004a. Malarstwo ścienne w Wielkopolsce, na Kujawach i Mazowszu. In: A. S. Labuda, K. Secomska (eds.), Malarstwo gotyckie w Polsce. Synteza. Warszawa, 111-116.
Karłowska-Kamzowa A. 2004b. Malarstwo książkowe na Mazowszu i Kujawach. In: A. S. Labuda, K. Secomska (eds.), Malarstwo gotyckie w Polsce. Synteza. Warszawa, 459-465.
Kochanowska-Reiche M. 2003. Mistyczne Średniowiecze / The mystic Middle Ages, L. Majewski (book design), J. Holzmann (English transl.), Skarby Muzeum. Olszanica.
Koczorowska-Pielińska E. 1983. Rzemiosło Starej i Nowej Warszawy do 1525 r. In: B. Grochulska, W. Pruss (eds.), Z dziejów rzemiosła warszawskiego. Warszawa, 27-88.
Kola A., Wilke G. 1985. Militaria z grodziska w Plemiętach. Broń strzelcza. In: A. Nadolski (ed.), Plemięta. Średniowieczny gródek w ziemi chełmińskiej. Warszawa, Poznań, Toruń, 107-128.
Kruczek J. 2002. Kusze. Katalog zbiorów. Pszczyna.
Kruczek J. 2013. Kusze i ich twórcy. Pszczyna.
Kruppé J., Milewska M. 2014. Dzieje zamku w Pucku. Warszawa.
Labuda A. S. 2004. Malarstwo tablicowe w Wielkopolsce, na Kujawach i Mazowszu. In: A. S. Labuda, K. Secomska (eds.), Malarstwo gotyckie w Polsce. Synteza. Warszawa, 311-332.
Labuda A. S., Secomska K. (eds.) 2004. Malarstwo gotyckie w Polsce. Katalog zabytków. Warszawa.
Marciniak W. 2019. Szlakiem grodzisk powiatu białobrzeskiego. Przewodnik archeologiczny. Radom.
Marek L. 2014. Europejski styl. Militaria z Elbląga i okolic. Studia Archeologiczne 47. Acta Universitatis Wratislaviensis 3543. Wrocław.
Marek L. 2018. Militaria. In: J. Piekalski, K. Wachowski (eds.), Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy Placu Nowy Targ we Wrocławiu. Wratislavia Antiqua 23. Wrocław, 563-711.
Mazáčkova J. 2012. Militária z hradu Rokštejna v širším středoevropském kontextu / Military equipment of the castle Rokštejn in wider centraleuropean context. https://theses.cz/id/7h7jky/. Masarykova univerzita, Filozofická fakulta. Brno.
Michalak A. 2019. Arma Confinii. Przemiany późnośredniowiecznej broni na rubieżach Śląska, Wielkopolski, Brandenburgii i Łużyc. Zielona Góra.
Miścicki M. 2020. Pozostałości krzyżackiego warsztatu kuszniczego na zamku w Człuchowie. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 68(3), 289-313.
Mucha B. 2007. Kusza – średniowieczna broń strzelcza w Polsce na tle Europy. Typescript in the archive of the Archaeology Institute of the University of Wrocław. Wrocław.
Muzolf B. 1994. Wielokulturowy zespół archeologiczny na Górze Birów w Pozdamczu, gm. Ogrodziniec, woj. Katowickie. “Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne” 1, 131-147.
Nawrot J., Kucia A. 2017. Orzech kuszy i grot bełtu z Krakowa. “Acta Militaria Mediaevalia” 13, 181-186.
Olczak H., Paczobut N., Kiziukiewicz N. 2020. Wyniki badań wykopaliskowych przeprowadzonych na suraskim grodzisku w 1936 r. In: D. Krasnodębski, H. Olczak (eds.), Suraż – średniowieczny gród na pograniczu mazowiecko-rusko-litewskim. Warszawa, 75-151.
Pacuski K. 2016. Ciechanów średniowieczny na tle dziejów Mazowsza w świetle źródeł pisanych. In: A. K. Sobczak (ed.), Ciechanów. Szkice z historii miasta. Ciechanów, 45-61.
Payne-Gallwey R. 1903. The Crossbow. Its Construction, History and Management. London.
Plavinskiy N. A., Kizyukevich N. A., Plavinskiy V. A. 2018. Nakhodki detaley arbaletov na territorii Zamkovoy Gory v Grodno. In: O. V. Dvurechenskiy (ed.), Voyennaya arkheologiya. Sbornik materialov nauchnogo seminara 4. Moskva, 77-88.
Rackevičius G. 2002. Arbaletas ir lankas Lietuvoje XIII-XVI a. Vilnius.
Rackevičius G. 2006. Vilnius Crossbow Workshops in the late Middle Ages (Second Half of the 14th Century – First Half of the 15th Century). “Quaestiones Medii Aevi Novae” 2, 211-226.
Rackevičius G. 2007. The Crossbow – The Weapon of the Invaders and the Defenders of Vilnius castle (the late 14th – early 15th centuries). “Fasciculi Archaeologiae Historicae” 20, 59-70.
Rauhutowa J. 1988. Czersk we wczesnym średniowieczu w świetle badań z lat 1974–1983. In: G. Labuda, S. Tabaczyński (eds.), Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej 2. Wrocław, 107-116.
Rębkowski M. 1996. Wyroby z rogu i kości, bursztynu, kamienia, szkła oraz gliny. In: M. Rębkowski (ed.), Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu 1: Badania przy ulicy Ratuszowej 9-13. Kołobrzeg, 337-344.
Richter H. 2006. Die Hornbogenarmbrust. Geschichte und Technik. Ludwigshafen.
Serdon V. 2005. Armes du diable. Arcs et arbalètes au Moyen Âge. Rennes.
Suchodolska E. 2007. Źródła pisane do dziejów Zamku książąt mazowieckich w Warszawie. “Kronika Zamkowa” 1-2(53-54), 187-210.
Sygetyńska H. 2006. Sztuka i rzemiosło artystyczne. In. H. Samsonowicz (ed.), Dzieje Mazowsza 1. Pułtusk, 559-571.
Szymczak J. 1990. Organizacja produkcji i ceny uzbrojenia, In: A. Nadolski (ed.) Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1350-1450. Łódź, 208-382.
Szymczak J. 1995. Rzemiosło zbrojeniowe i zasoby uzbrojenia na Kujawach i w ziemi dobrzyńskiej w średniowieczu. In: O. Krut-Horonziak, L. Kajzer (eds.), Stolica i region. Włocławek i jego dzieje na tle przemian Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej. Materiały z sesji naukowej (9-10 maja 1994 roku). Włocławek, 61-68.
Szymczak J. 2017. Rycerz z bronią zaczepną. Warszawa, Bellerive-sur-Allier.
Urbańczyk P. 2016. Fazy użytkowania Wzgórza Zamkowego w Czersku ustalone na podstawie badań z lat 1974-1983. In: P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (eds.), Czersk Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 69-130.
Wachowski K. 1982. Średniowieczna broń miotająca na Śląsku w świetle znalezisk z Ostrówka w Opolu. “Archeologia Polski” 27(1), 167-202.
Wachowski K. 1999. Militaria. In. C. Buśko, J. Piekalski (eds.), Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy ulicy Więziennej 10-11 we Wrocławiu. Wratislavia Antiqua 1. Wrocław, 183-186.
Walicki M. 1961. Malarstwo polskie. Gotyk, renesans, wczesny manieryzm. Warszawa.
Wawrzykowska B., Grześkowiak J. 1978. Badania ratownicze na Górze Zamkowej w Dobrzyniu nad Wisłą, pow. Lipno. “Komunikaty Archeologiczne” 1, 275-284.
Wąsowicz T. 1967. Legenda śląska. Wrocław.
Wojciechowski T. 1989. Znaleziska fragmentów kusz na ziemiach polskich. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 37(3-4), 481-495.
