Militaria, Horse-riding Equipment and Horse Tack from the Excavations of the Late Medieval and Early Modern Residence at Żelechów (Mazovia)

Wojciech Bis; Piotr Strzyż

doi:10.23858/FAH38/2025.006

Published: 2025-12-30

Vol. 38 (2025)

Militaria, Horse-riding Equipment and Horse Tack from the Excavations of the Late Medieval and Early Modern Residence at Żelechów (Mazovia)

Wojciech Bis , Piotr Strzyż

Fasciculi Archaeologiae Historicae

Section: Materials and Discoveries

https://doi.org/10.23858/FAH38/2025.006

Abstract

During multi-season archaeological investigations of the Ciołek family’s seat in Żelechów, situated on the borderland of present-day Mazovian and Lublin voivodeships, a large assemblage of artefacts was collected, mostly from well-dated cultural layers. For analysis we selected 20 artefacts belonging to three functional groups: elements of horse-riding equipment, horse tack and militaria. Alongside a detailed description of their state of preservation, metrics and dating, examples of analogous finds from other late medieval and early modern sites in Poland are provided.

Keywords:

Mazovia, Żelechów, Middle Ages, weaponry, horse equipment, noble residence, manor house

Most read articles by the same author(s)

Kalina Skóra, Piotr Strzyż, Jan Szymczak, Bull of Antipope John XXIII found in Mierzyn, Central Poland , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 35 (2022)
Piotr Strzyż, Jakub Wrzosek, (Review) Sven Ekdahl, In Search of the Battlefield of Tannenberg (Grunwald) of 1410. New Research with Metal Detectors in 2014–2019, Vilnius 2019, pp. 279. , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 34 (2021)
Piotr Strzyż, Between the Falchion and the Sword: a Side Arms Specimen from the Naval Museum in Gdynia , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 34 (2021)
Piotr Strzyż, Throwing Engines versus Gunpowder Artillery in Siege Activities in the Middle Ages , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 33 (2020)
Piotr Strzyż, Review of Średniowieczne kapaliny z ziem polskich na tle europejskim / Medieval Kettle Hats in Poland as compared to Europe. Muzeum Zamkowe w Malborku, Malbork 2022, pp. 467 , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 35 (2022)
Piotr Strzyż, Kalina Skóra, A New Find of a Falchion from Central Poland , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 33 (2020)
Wojciech Bis, Wiesław Więckowski, Archaeological Aspects of Jewish Burial Rite , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 36 (2023): Studies of Jewish Archaeology of Medieval and Post-medieval Europe
Piotr Strzyż, Characteristics of Medieval Artillery in the Light of Written Sources from Bohemia and Poland , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 25 (2012)
Piotr Strzyż, Recycling and Modifications of Firearms in Central Europe during the Medieval and Post-Medieval Period , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 32 (2019)
Piotr Strzyż, Remains of Copper Alloy Vessels from the Medieval Knightly Residence in Mierzyn, Central Poland , Fasciculi Archaeologiae Historicae: Vol. 37 (2024)

1 2 > >>

Download files

PDF

Citation rules

Bis, W., & Strzyż, P. (2025). Militaria, Horse-riding Equipment and Horse Tack from the Excavations of the Late Medieval and Early Modern Residence at Żelechów (Mazovia). Fasciculi Archaeologiae Historicae, 38, 91–107. https://doi.org/10.23858/FAH38/2025.006

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Bis W. 2015. Zabytki metalowe. In: M. and W. Bis (eds.), Tykocin – zamek nad Narwią (XV-XVIII w.). Badania archeologiczne w latach 1961-1963 i 1999-2008. Warszawa, 255-312.
Google Scholar

Bis W., Herbich T., Ryndziewicz R., Zbieranowski M. 2018. Żelechowska siedziba rodu Ciołków w świetle źródeł historycznych i nieinwazyjnych badań archeologicznych. In: T. Nowakiewicz, M. Trzeciecki, D. Błaszczyk (eds.), Animos labor nutrit. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Buko w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa, 351-359.
Google Scholar

Bis W., Herbich T., Ryndziewicz R. 2019. Geofizyka w służbie archeologii: badania późno średniowiecznego fortalicjum Ciołków w Żelechowie. “Archaeologia Historica Polona” 27, 27-50.
Google Scholar

Bis W., Strzyż P. 2025. Elements of Early Modern Hand-held Firearms from the Site of Ciołeks’ Castle in Żelechów, Garwolin County. “Sprawozdania Archeologiczne” 77(2).
Google Scholar

Brych V. 2012. Arma diaboli. O kuši a střelcich. Praha.
Google Scholar

Chudzińska B. 2014. Militaria z zamku w Muszynie (badania 2007-2010). “Acta Militaria Mediaevalia” 10, 53-118.
Google Scholar

Denkstein V. 1969. Böhmische Prunksporen aus dem 15. Jahrhundert. “Sbornik Narodniho Muzea v Praze” 23(3), 165-195.
Google Scholar

Dębski J. 1987. Pałace i zespoły pałacowo-parkowe w woj. siedleckim. Siedlce.
Google Scholar

Ginter A., Przybyłok A. 2016. Wybrane militaria z badań archeologicznych zamku w Muszynie w 2013 roku. “Acta Militaria Mediaevalia” 12, 227-242.
Google Scholar

Grygiel R., Jurek T. 1996. Doliwowie z Nowego Miasta nad Wartą, Dębna i Biechowa. Dzieje rezydencji i ich właścicieli. Łódź.
Google Scholar

Grygiel R., Jurek T. 1999. Zduny. Późnośredniowieczne i nowożytne rezydencje właścicieli miasta. Łódź.
Google Scholar

Janocha H. 1998. Gród i zamek w Starym Drawsku (Drahimiu) Gmina Czaplinek – walory obronne i uzbrojenie załogi w oparciu o wyniki badań archeologicznych. “Koszalińskie Zeszyty Muzealne“ 22, 69-132.
Google Scholar

Kajzer L. 1990. Średniowieczny drewniany dwór obronny w Orłowie nad Bzurą. “Slavia Antiqua” 32 (1989-1990), 241-290.
Google Scholar

Kamińska J. 1968. Siedlątków, obronna siedziba rycerska z XIV wieku. “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 15, 15-88.
Google Scholar

Kaźmierczyk J. 1978. Podkowy na Śląsku w X-XIV wieku. Studia z dziejów kultury materialnej. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk.
Google Scholar

Kola A., Wilke G. 1985. Militaria z grodziska w Plemiętach. Broń strzelcza. In: A. Nadolski (ed.), Plemięta. Średniowieczny gródek w ziemi chełmińskiej. Warszawa, Poznań, Toruń, 107-128.
Google Scholar

Kołodziejski S. 1985. Les éperons à molette du territoire de la Petite Pologne au Moyen Âge. In: A. Kokowski (ed.), Mémoires Archéologiques. Lublin, 161-179.
Google Scholar

Kowalczyk M. 1986. Raciąż – średniowieczny gród i kasztelania na Pomorzu w świetle źródeł archeologicznych i pisanych. Archaeologia Baltica 6. Łódź.
Google Scholar

Krabath S. 2001. Die hoch- und spätmittelalterlichen Buntmetallfunde nördlich der Alpen. Eine archäologisch-kunsthistorische Untersuchung zu ihrer Herstellungstechnik, funktionalen und zeitlichen Bestimmung, Band 1 – Text. Rahden.
Google Scholar

Krajíc R. 2013. Sezimovo Ústí. Archeologie středověkého poddanského města 3. Kovárna v Sezimově Ústí a analýza výrobků ze železa 1. Praha, Sezimovo Ústí, Tábor.
Google Scholar

Kruczek J. 2013. Kusze i ich twórcy. Pszczyna.
Google Scholar

Kruppé J., Milewska M. 2014. Dzieje zamku w Pucku. Warszawa.
Google Scholar

Krzyszkowski A., Michalak A., Stepnik T. 2014. A Medieval Sword with Remains of a Scabbard Excavated in Buk in Greater Poland. “Acta Militaria Mediaevalia” 10, 173-189.
Google Scholar

Kuśnierz J. 2010. Wybrane militaria późnośredniowieczne w zbiorach muzeów i kolekcjach prywatnych południowej Lubelszczyzny. “Acta Militaria Mediaevalia” 6, 211-232.
Google Scholar

Maik J. 1997. Military Accessories from Bolesławiec on the Prosna. “Fasciculi Archaeologiae Historicae” 10, 19-38.
Google Scholar

Marciniak-Kajzer A. 2011. Średniowieczny dwór rycerski w Polsce. Wizerunek archeologiczny. Łódź.
Google Scholar

Marek L. 2014. Europejski styl. Militaria z Elbląga i okolic. Wrocław.
Google Scholar

Marek L. 2025. What Implement of Violence Does Attire Include? The Occurrence, Use, Status, and Symbolic Meaning of Edged and Hafted Weapons in Medieval and Early Modern Gdańsk. In: L. Marek (ed.), Urban Violence Harnessed or Unleashed? The Role of Arms and Armour as Everyday Objects in the Daily Life of a Medieval and Early Modern Port Town. The Example of Gdańsk. Wrocław, Gdańsk, 103-281.
Google Scholar

Michnik M., Zdaniewicz R. 2014. Przeszłość powiatu gliwickiego. Vademecum archeologiczne. Gliwice.
Google Scholar

Miścicki M. 2020. Pozostałości krzyżackiego warsztatu kuszniczego na zamku w Człuchowie. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 68(3), 289-313.
Google Scholar

Nadolski A. 1954. Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku. Acta Archaeologica Lodziensia 3. Łódź.
Google Scholar

Nagielski M., Kossarzecki K., Przybyłek Ł., Haratym A. 2015. Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655-1660. Warszawa.
Google Scholar

Naleźny A. 2015. Ostroga rycerska z zamku krzyżackiego w Radzyniu Chełmińskim. “Acta Militaria Mediaevalia” 11, 199-208.
Google Scholar

Nowakowski D. 2017. Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne. Wrocław.
Google Scholar

Ościłowski J. 2021. Crossbow Part Finds from the Territory of Mazovia and Dobrzyń Land. “Fasciculi Archaeologiae Historicae” 34, 93-105.
Google Scholar

Pałucki W. 1993. Granice i podziały polityczno-administracyjne. In: W. Pałucki (ed.), Atlas Historyczny Polski. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. II. Komentarz i indeksy. Warszawa, 31-49.
Google Scholar

Pela W. 2008. Znaleziska ostróg z zapiętkami z drugiej połowy XV w. w Europie Środkowej. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 56(2), 197-206.
Google Scholar

Serdon V. 2005. Armes du diable. Arcs et arbalètes au Moyen Âge. Rennes.
Google Scholar

Slivka M. 2004. Tzv. manžetové ostrohy z územia Slovenska. “Sborník Slovenského Národného Múzea“ 98, Archeológia 14, 183-190.
Google Scholar

Spannbauer M. I., Strzyż P. 2009. Militaria średniowieczne z badań archeologicznych na terenie zamku w Rawie Mazowieckiej. “Acta Militaria Mediaevalia” 5, 147-159.
Google Scholar

Starski M. 2015. Rynek Miasta lokacyjnego w Pucku w świetle najnowszych badań archeologicznych. Warszawa.
Google Scholar

Stasiak W., Grygiel R. 2014. Pozostałe materiały ruchome. In: R. Grygiel, T. Jurek (eds.), Początki Łęczycy 2: archeologia o początkach Łęczycy. Łódź, 341-429.
Google Scholar

Strzyż P. 2014. Broń palna w Europie Środkowej w XIV-XV w. Łódź.
Google Scholar

Strzyż P. 2019. A Hackbut from the Museum in Jarosław – a Contribution to Our Knowledge of the Handheld Firearms of the Polish Infantry in the 16th c. “Przegląd Archeologiczny” 67, 307-312.
Google Scholar

Strzyż P., Dzieńkowski T., Gołub S. 2016. Hakownice z ratusza w Chełmie. Przyczynek do znajomości środkowoeuropejskiej ręcznej broni palnej w XVI stuleciu. “Acta Archaeologica Lodziensia” 62, 99-108.
Google Scholar

Szymczak J. 2004. Początki broni palnej w Polsce (1383–1533). Łódź.
Google Scholar

Szpunar A., Glinanowicz M. 2006. Uzbrojenie późnośredniowieczne z zamku w Czchowie w Małopolsce. “Acta Militaria Mediaevalia” 2, 137-188.
Google Scholar

Świątkiewicz P. 2010. Militaria ze średniowiecznego grodziska w Raciążu. “Acta Militaria Mediaevalia” 6, 7-92.
Google Scholar

Świętosławski W. 1990. Strzemiona średniowieczne z ziem Polski. Łódź.
Google Scholar

Wachowski K. 1982. Średniowieczna broń miotająca na Śląsku w świetle znalezisk z Ostrówka w Opolu. “Archeologia Polski” 27(1), 167-199.
Google Scholar

Wachowski K. 1985. Militaria z grodu na Ostrówku w Opolu. Studia nad kulturą wczesnopolskiego Opola. Militaria – wyroby bursztynowe. Prace Komisji Archeologicznej PAN. Oddział we Wrocławiu 2, ed. B. Gediga. Wrocław, 11-112.
Google Scholar

Wachowski K. 1999. Militaria. In: C. Buśko, J. Piekalski (eds.), Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy ulicy Więziennej 10-11 we Wrocławiu, Wratislavia Antiqua 1. Wrocław, 183-186.
Google Scholar

Wojciechowski T. 1989. Znaleziska fragmentów kusz na ziemiach polskich. “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 37(3-4), 481-495.
Google Scholar

Wojtowicz Z. 1977. Historia Żelechowa. Żelechów.
Google Scholar

Zimmermann B. 2000. Mittelalterliche Geschossspitzen. Kulturhistorische, archäologische und archäometallurgische Untersuchungen. Schweizer Beiträge zur Kulturgeschichte und Archäologie des Mittelalters 26. Basel.
Google Scholar

Zschille R., Forrer R. 1896. Die Steigbügel in ihrer Formen-Entwicklung: Caracterisierung und Datirung der Steigbügel unserer Culturvölker. Berlin.
Google Scholar