A palatium or a residential complex? Recent research into the northern part of Góra Katedralna (Wysoka Górka) in Chełm = Palatium czy zespół rezydencjonalny? Północna część Góry Katedralnej w Chełmie (Wysoka Górka) w świetle wyników najnowszych badań

Andrzej Buko; Radosław Dobrowolski; Tomasz Dzieńkowski; Stanisław Gołub; Wasyl Petryk; Teresa Rodzińska-Chorąży

Published: 2014-01-01

Vol. 66 (2014)

A palatium or a residential complex? Recent research into the northern part of Góra Katedralna (Wysoka Górka) in Chełm = Palatium czy zespół rezydencjonalny? Północna część Góry Katedralnej w Chełmie (Wysoka Górka) w świetle wyników najnowszych badań

Andrzej Buko , Radosław Dobrowolski , Tomasz Dzieńkowski , Stanisław Gołub , Wasyl Petryk , Teresa Rodzińska-Chorąży

Abstract

The princely residence situated in Wysoka Górka, the northern part of Góra Katedralna in Chełm, has been researched for over one hundred years now, during several exploration seasons between 1910 and 2013. In the years 2010–2012, Wysoka Górka was excavated in order to verify the earlier findings concerning its function, chronology and developmental phases. Within the complex, researchers have uncovered six stone and brick structures (A, A1, B, C, C1, D) which were used for nearly one hundred and fifty years between the 3rd decade of the 13th century and the late 14th century. Preliminary architectural analyses have indicated possible borrowings from Hungary, with the royal residences in Óbuda and Székesfehérvár providing the closest analogies

Keywords:

archaeology, architecture, the Early Middle Ages, monumental structures, princely residence, church buildings

Most read articles by the same author(s)

Tomasz Dzieńkowski, Marcin Wołoszyn, Iwona Florkiewicz, Radosław Dobrowolski, Jan Rodzik, Irka Hajdas, Marek Krąpiec, Digging the history. Absolute chronology of the settlement complex at Czermno-Cherven’ (eastern Poland). Research status and perspectives , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 72 No. 2 (2020): Sprawozdania Archeologiczne
Radosław Dobrowolski, Sławomir Terpiłowski, Marcin Szeliga, Tadeusz Wiśniewski, Flints of the Chełm Hills (Rejowiec flints) – origin, sedimentation environment and exploitation in prehistory – a case study from the Lechówka site , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 74 No. 1 (2022): Sprawozdania Archeologiczne
Jerzy Libera, Radosław Dobrowolski, Marcin Szeliga, Tadeusz Wiśniewski, Paweł Wit Zagórski, Flints in glacigenic sediments of the Chełm Hills, Eastern Poland. Prehistory and geology = Krzemienie w osadach glacigenicznych Pagórów Chełmskich: prahistoria — geologia , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 66 (2014)

Download files

PDF

Citation rules

Buko, A., Dobrowolski, R., Dzieńkowski, T., Gołub, S., Petryk, W., & Rodzińska-Chorąży, T. (2014). A palatium or a residential complex? Recent research into the northern part of Góra Katedralna (Wysoka Górka) in Chełm = Palatium czy zespół rezydencjonalny? Północna część Góry Katedralnej w Chełmie (Wysoka Górka) w świetle wyników najnowszych badań. Sprawozdania Archeologiczne, 66, 101–154. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/sa/article/view/1194

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Altmann J. 1999. Medium Regni. Budapest
Auch M. 2004. Wczesnośredniowieczna ceramika szkliwiona z Chełma, woj. lubelskie. Archeologia Polski 59, 49–94
Auch M. 2009. Wczesnośredniowieczna ceramika ze Stołpia, gm. Chełm. In A. Buko (ed.), Zespół wieżowy w Stołpiu. Badania 2003–2005. Warszawa, 136–162
Bagińska J., Piotrowski M. and Wołoszyn M. 2012. Czerwień — gród między Wschodem a Zachodem. Katalog wystawy. Tomaszów Lubelski–Leipzig–Lublin–Rzeszów
Bartnicki M. 2005. Polityka zagraniczna księcia Daniela Halickiego w latach 1217–1264. Lublin
Batiuškov P. 1887. Cholmskaja Rus’. Istoričeskija sud’by Russkago Zabużja. In Pamjatniki russkoj stariny. Wypusk 7. Sankt Peterburg
Buko A. 2005. Monumentalna zabudowa Góry Katedralnej w Chełmie we wczesnym średniowieczu. Archaeologia Historica Polona 15/1, 69–83
Buko A. 2013. Zespół rezydencjalno-sakralny na Górze Katedralnej w Chełmie w świetle wyników badań 2010–2013 (projekt N N527198138). Maszynopis w Archiwum IAE PAN w Warszawie
Buko A., (ed.). 2009. Zespół wieżowy w Stołpiu. Badania 2003–2005. Warszawa
Buko A., Dzieńkowski T., Gołub S., 2012. Rezydencja książęca na „Wysokiej Górce” w Chełmie w świetle wyników badań archeologicznych z lat 2010–2012. Rocznik Chełmski 16, 293–304
Czernicki K. 1936. Chełm, przeszłość i pamiątki. Chełm, (reprint 1992)
Dąbrowski D. 2008. Genealogia Mścisławowiczów. Pierwsze pokolenia (do początku XIV wieku). Kraków
Dąbrowski D. 2012. Daniel Romanowicz. Król Rusi (ok. 1201–1264). Biografia polityczna. Kraków
Dąbrowski D. 2013. Góra Katedralna w Chełmie w świetle źródeł pisanych. Bydgoszcz (typescript in the Archives of Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences in Warsaw)
Dzieńkowski T. 2002. Górka Chełmska we wczesnym średniowieczu. In E. Banasiewicz — Szykuła (ed.). Badania archeologiczne. O początkach i historii Chełma. Lublin, 73–84
Dzieńkowski T. 2009. Kilka uwag o wczesnośredniowiecznej ceramice naczyniowej z terenu Chełma. In H. Taras and A. Zakościelna (eds.), Hereditas Praeteriti. Additamenta archaeologica et historica dedicata Ioanni Gurba Octogesimo Anno Nascendi. Lublin, 371–378
Dzieńkowski T. 2010. Wczesnośredniowieczne osadnictwo ziemi chełmskiej. Chełm. (Typescript in the Archives of Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences in Warsaw)
Dzieńkowski T. and Wołoszyn M. 2009. Stołpie, stan. 1, badania 2003 — 2004. Zabytki wydzielone. In A. Buko (ed.), Zespół wieżowy w Stołpiu. Badania 2003–2005. Warszawa, 119–136
Gazda L. 2011. Surowce, materiały i technologie XIII-wiecznego zespołu rezydencjalno-sakralnego na Górze Katedralnej w Chełmie. Chełm (Typescript in the Archives of Usługi Archeologiczne)
Gazeta Lubelska. 1877, Rok II, NR 88, 25 lipca (6 sierpnia), 1
Gerevich L. 1971. The art of Buda and Pest in the Middle Ages. Budapest
Gerevich L. 1990. Towns in mediaeval Hungary. Budapest
Gołub S. and Dzieńkowski T. 2002. Osada przygrodowa z czasów księcia Daniela Romanowicza w Chełmie. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Badania archeologiczne. O początkach i historii Chełma. Lublin, 57–72
Gurba J. and Kutyłowska I., 1970. Sprawozdanie z badań wczesnośredniowiecznego grodziska w Chełmie Lubelskim. Sprawozdania Archeologiczne 22, 231–241
Harasimiuk M. 1975. Rozwój rzeźby Pagórów Chełmskich w trzeciorzędzie i czwartorzędzie. Prace Geograficzne IG PAN 115, 1–94
Hensel W. 1987. Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej. Warszawa
Jaskanis D. 2008. Święck. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy na północno-wschodnim Mazowszu. Warszawa
Kasiborski A., Stasiak M. 1990. Badania architektoniczne dawnej cerkwi Przeobrażenia Pańskiego we wsi Spas (obecnie Podgórze) województwo chełmskie. Lublin. (Typescript in the Archives of Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Delegatura w Chełmie)
Kasiborski A. and Stasiak M. 1993. Podgórze (Spas) — kościół pod wezwaniem Zbawiciela. Prezbiterium. Badania architektoniczne i warstw malarskich. Lublin. (Typescript in the Archives of Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Delegatura w Chełmie)
Kolčin B. A. 1959. Železnoobrabatyvajušče remeslo Novogroda Velikogo. Material’y i issledovanija po archeologii CCCP 65, 78–93
Kolčin B. A., Makarova T. I. 1997. Drevniaja Rus’. Byt i kultura. Moskva
Kolyzin A. M. 2004. Šrednioviekovyje kluči i zamki iz moskovskogo Kremla. Rossijskaja Archeologija 4
Kóčka–Krenz H. 1993. Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu. Poznań
Košovyj O. P. 1988. Budivelna keramika Ukrainy. Kiiv
Krasny P. 1997. O najdawniejszych badaniach archeologicznych w Polsce. Wykopaliska w Chełmie w 1640 roku. Historyka 27, 109–114
Krisztafowicz N. 1897. Kratkij otczet ob issledowaniach miełowych otłożenii w lublinskoj i radomskoj gubernii. Materiały dla geologii Rossii 18, Moskva
Krisztafowicz N. 1899. Litologiczeskij charakter, fauna, stratigrafija i vozrast mielowych otlożenii na teritorii lublinskoj iradomskoj guberni. Materialy dla geologii Rosii 19, Moskwa
Kutyłowska I. 1968. Sprawozdanie z badań archeologicznych w latach 1966–1968. Chełm (Typescript in the Archives of Ysługi Archeologiczne)
Malevskaja M. V. 1969. K voprosu o keramike galickoj zemli. Kratkije Soobščenija Instituta Arheologii 120, 3–14
Malevskaja M. V. 1971. K voprosu o lokalnych variantach keramiki zapadnorusskich zemel XII–XIII vv. Kratkije Soobščenija Instituta Archeologii 125, 27–34
Malevskaja-Malevič M. V. 2005. Keramika zapadnorusskich gorodov X–XIII vv., Sankt-Peterburg
Mojska-Zając B. and Mart K. (ed.). 2004–2007. W starym albumie mojego dziadka. Chełm i chełmianie w fotografii rodzinnej 1&2. Katalog wystawy w Muzeum Chełmskim. Chełm
Musianowicz K. 1969. Drohiczyn we wczesnym średniowieczu. Materiały Wczesnośredniowieczne 6, 7–235
Nawrocki T. 1968. Sprawozdanie z prac geologiczno-wiertniczych wykonanych na terenie Góry Chełmskiej, Kraków (Typescript in the Archives of Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Delegatura w Chełmie)
Nowakowski A. 1972. Górne Pobuże w wiekach VIII–XI. Zagadnienia kultury (= Acta Archaeologica Lodziensia 21). Łódź
Olczak J. 1968. Wytwórczość szklarska na terenie Polski we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczno-technologiczne. Wrocław
Ovsjannikov O. V. and Pieskova A. A. 1982. Zamki i kluči iz raskopok Izjaslavlja. Kratkie Soobščenija Instituta Istorii Material’noj Kul’tury 171, 93–99
Rappoport P. A. 1954. Cholm. Sovietskaja Archeologija 20, 313–323
Romaniuk O. 2003. Tchudotvorna ikona cholmskoji Bogorodyci. Luck
Rosenfeldt P. L. 1953. Russkije zamki domongolskogo vremieni. Kratkie Soobščenija Instituta Istorii Material’noj Kul’tury 49, 32–38
Rosenfeldt P. L. 1997. Keramika. In B. A. Kolčin and T. I. Makarova (eds.), Drevniaja Rus’. Byt i kultura. Moskva, 22–27
Rudnik S. 1997. Wyniki badań architektonicznych kościoła w Podgórzu, gm. Chełm. In S. Gołub (ed.), Najważniejsze odkrycia archeologiczno-architektoniczne Chełma i okolic. Materiały z sesji naukowej odbytej w Chełmie 1 XII 1995 r. Chełm, 39–52
Ruszkowska U. 2000. Czy na Górce Chełmskiej znajdowało się miejsce kultu pogańskiego? Eastern Review 4, 405–410
Ščapova Ju. L. 1997. Ukrašenija iż stekla. In B. A. Kolčin and T. A. Makarova (eds.), Drewniaja Rus’. Byt i kultura. Moskva, 80–92
Selby M. J. 1980. A rock-mass strength classification for geomorphic purposes: with tests from Antarctica and New Zealand. Zeitschrift fur Geomorphologie N. F. 24, 31–51
Sikosi G. 1999. Szekesfehervar. In Medium Regni. Medieval Hungarian Royal Seats. Budapest, 45–64
Slobodian W. 2005. Cerkwi Chołmskoj Eparchii. Lwów
Smorąg Różycka M. 1996. Vostočna čast cerkvi Ioana Zlotousta v Cholmie: opv’t rekonstrukcji na osnovanii opisi v Galicko-Volinskoj letopis [short report]. In Iconostasis. Origins-Evolution-Symbolism. The International Symposium June 4–6, 1996. Moscow, State Tretyakov Gallery. Abstracts of Papers. Moskva, 45–46
Wołoszyn M. 2000. Bizantyńskie i ruskie zabytki o charakterze sakralnym z Polski — wybrane przykłady. In S. Moździoch (ed.), Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsca kultu we wczesnym średniowieczu. Wrocław (= Spotkania Bytomskie 4), 247–249
Wołoszyn M. 2001. Archeologiczne zabytki sakralne pochodzenia wschodniego w Polsce od X do połowy XIII wieku (wybrane przykłady). In Cerkiew — wielka tajemnica. Sztuka cerkiewna od XI wieku do 1917 roku ze zbiorów polskich. Katalog wystawy. Gniezno, 25–45
Wołoszyn M. 2007. Między Gnieznem, Krakowem a Kijowem. Archeologia o wczesnośredniowiecznych relacjach polsko-ruskich i formowaniu polsko-ruskiego pogranicza. In M. Dębiec and M. Wołoszyn (eds.), U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych. Rzeszów, 177–206
Zimmer B. 1974. Miasto Chełm. Zarys historyczny. Warszawa–Kraków
Zin W. and Grabski W. 1967. Wyniki badań architektonicznych nad wczesnośredniowiecznym Chełmem. Sprawozdania z posiedzeń komisji PAN Oddział w Krakowie, (VII–XII 1966), 725–729 Google Scholar

Andrzej Buko

wlodarczak.piotr@gmail.com