Flints of the Chełm Hills (Rejowiec flints) – origin, sedimentation environment and exploitation in prehistory – a case study from the Lechówka site

Radosław Dobrowolski; Sławomir Terpiłowski; Marcin Szeliga; Tadeusz Wiśniewski

doi:10.23858/SA/74.2022.1.3110

Published: 2022-12-21

Vol. 74 No. 1 (2022)

Flints of the Chełm Hills (Rejowiec flints) – origin, sedimentation environment and exploitation in prehistory – a case study from the Lechówka site

Radosław Dobrowolski , Sławomir Terpiłowski , Marcin Szeliga , Tadeusz Wiśniewski

Sprawozdania Archeologiczne

Section: Articles

https://doi.org/10.23858/SA/74.2022.1.3110

Abstract

Rejowiec flint from the Chełm Hills occur among glacigenic sediments of the Odranian glaciation and is referred to as erratic flints. The authors, based on the analysis of the sedimentary succession of a kame in Lechówka – within the boundaries of the largest outcrop, in so-called ‘Region I’ (Rejowiec region) – indicate that: (1) the probable source of the flints were older series of glacigenic sediments – from before the Odranian glaciation, (2) their great accumulation directly under the surface and – as a result – their considerable accessibility for exploitation in prehistory were caused by the ‘upfreezing of stones’ in the conditions of a periglacial environment during successive glacial periods (Odranian, Wartanian and Vistulian glaciations). The analysis of archaeological data confirmed the use of the local flints as early as in the Middle Palaeolithic and their most intense exploitation during two main periods – the final stage of the Palaeolithic and a period from the Late Neolithic to the Early Iron Age.

Keywords:

erratic flints, glacigenic deposits, Chełm Hills, prehistoric use

Most read articles by the same author(s)

Tomasz Dzieńkowski, Marcin Wołoszyn, Iwona Florkiewicz, Radosław Dobrowolski, Jan Rodzik, Irka Hajdas, Marek Krąpiec, Digging the history. Absolute chronology of the settlement complex at Czermno-Cherven’ (eastern Poland). Research status and perspectives , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 72 No. 2 (2020): Sprawozdania Archeologiczne
Marcin Szeliga , Anna Zakościelna, Transcarpathian intercultural relationships of the LBK communities from the Sandomierz settlement cluster in the light of new findings , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 71 (2019)
Marcin Szeliga, The Linear Pottery culture settlement in the upland zone between the Vistula and Bug Rivers – current state and perspectives of research , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 73 No. 1 (2021): Sprawozdania Archeologiczne
Dagmara H. Werra, Marcin Szeliga, Katarzyna Pyżewicz, Pavel Burgert, Value, significance and use of 'exotic' materials – in the light of the presence of obsidian on Neolithic sites in Poland , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 76 No. 1 (2024): Sprawozdania Archeologiczne
Michał Jakubczak, Janusz Budziszewski, Michał Leloch, Natalia Gryczewska, Marcin Szeliga, Małgorzata Kot, Mining field "Dąbrówka-I". Neolithic Jurassic flint mine with vestigially preserved mine relief , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 74 No. 1 (2022): Sprawozdania Archeologiczne
Marcin Szeliga, Katarzyna Gawryjołek-Szeliga, The Earliest Phase of the LBK in the Lublin region: New Evidence from the Hrubieszów Basin , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 73 No. 1 (2021): Sprawozdania Archeologiczne
Marcin Szeliga, Katarzyna Gawryjołek-Szeliga, Early Neolithic settlers on the border of the loess of Eastern Poland: new data from the Nałęczów Plateau , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 75 No. 2 (2023): Sprawozdania Archeologiczne
Marcin Szeliga, Anna Zakościelna, Piotr Włodarczak, Man, flint and rock'n'roll , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 74 No. 1 (2022): Sprawozdania Archeologiczne
Jerzy Libera, Radosław Dobrowolski, Marcin Szeliga, Tadeusz Wiśniewski, Paweł Wit Zagórski, Flints in glacigenic sediments of the Chełm Hills, Eastern Poland. Prehistory and geology = Krzemienie w osadach glacigenicznych Pagórów Chełmskich: prahistoria — geologia , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 66 (2014)
Marcin Szeliga, Grzegorz Osipowicz, Mariusz Bosiak, On the issue of functional use of pics during the Early Neolithic: a case study from the LBK site in Wólka Wojnowska (S Poland) , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 76 No. 1 (2024): Sprawozdania Archeologiczne

1 2 > >>

Download files

pdf

Citation rules

Dobrowolski, R., Terpiłowski, S., Szeliga, M., & Wiśniewski, T. (2022). Flints of the Chełm Hills (Rejowiec flints) – origin, sedimentation environment and exploitation in prehistory – a case study from the Lechówka site. Sprawozdania Archeologiczne, 74(1), 11–29. https://doi.org/10.23858/SA/74.2022.1.3110

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Aber J. S. and Ber A. 2007. Glaciotectonism (= Developments in Quaternary Science 6). Amsterdam: Elsevier.
Google Scholar

Albrycht A. 2020. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1: 50 000, arkusz Pawłów, zreambulowany. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Antczak-Górka B. 2005. Głazy rzeźbione przez wiatr jako wskaźniki różnowiekowych stref peryglacjalnych ostatniego zlodowacenia w Polsce Zachodniej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Bargieł B. and Libera J. 1989. Kolekcja zabytków archeologicznych z Siedliszcza. In J. Gurba (ed.), Lubelskie Materiały Archeologiczne 2. Lublin: Katedra Archeologii UMCS, 33-46.
Google Scholar

Bargieł B. and Libera J. 2002. Z badań nad produkcją siekier dwuściennych z krzemienia świeciechowskiego oraz gościeradowskiego. Przegląd Archeologiczny 50, 5-43.
Google Scholar

Brodzikowski K. and Van Loon A. J. 1991. Glacigenic Sediments (= Developments in Sedimentology 49). Amsterdam: Elsevier.
Google Scholar

Bronicki A. 1990. Kolekcje prywatne w opracowaniu Muzeum Okręgowego w Chełmie. Zbiory Daniela Rudnika z Borowicy, Zbigniewa Gwardiaka z Rybiego oraz Ryszarda Wojtiuka z Zagrody. In J. Gurba (ed.), Lubelskie Materiały Archeologiczne 3. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 169-181.
Google Scholar

Bronicki A. 1993. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne okolic Siedliszcza i Pawłowa w woj. chełmskim. Wiadomości Archeologiczne 52, 157-207.
Google Scholar

Buraczyński J. and Wojtanowicz J. 1987. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, 1:50000, ark. Sawin. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Buraczyński J. and Wojtanowicz J. 1988. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50 000, ark. Sawin. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Chałubińska A. and Wilgat T. 1954. Podział fizjograficzny województwa lubelskiego. In Przewodnik V Ogólnopolskiego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Lublin, wrzesień 1954. Lublin: Polskie Towarzystwo Geograficzne, O/Lublin, 3-44.
Google Scholar

Cyrek K. 1996. Osadnictwo schyłkowopaleolityczne w Zakolu Załęczańskim doliny Warty (= Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 30). Łódź: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne.
Google Scholar

Czubla P. 2015. Eratyki fennoskandzkie w osadach glacjalnych Polski i ich znaczenie badawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Dobrowolski R. and Chabudziński Ł. 2021. Polesie Wołyńskie (845.3). In A. Richling, J. Solon, A. Macias, J. Balon, J. Borzyszkowski and M. Kistowski (eds), Regionalna geografia fizyczna Polski. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 585-590.
Google Scholar

Dobrowolski R. and Terpiłowski S. 2006. Influence of palaeokarst morphology on the formation of ice-pushed ridges: a case study from Rejowiec, eastern Poland. Boreas 35, 213-221.
Google Scholar

Ginter B. 1967. Wyniki archeologicznych badań poszukiwawczych przeprowadzonych nad górną Wartą w 1965 roku. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria archeologiczna 14, 55-77.
Google Scholar

Godlewska A. and Terpiłowski S. 2012. Transverse, supraglacially derived crevasse infillings in a Pleistocene ice-sheet margin zone (eastern Poland): Genesis and sedimentary record. Geomorphology 161-162, 73-81. DOI: 10.1016/j.geomorph.2012.04.002
Google Scholar

Gołub S. 1990. Kolekcje prywatne w opracowaniu Muzeum Okręgowego w Chełmie. Zbiór Stanisława i Leszka Chołastów. In J. Gurba (ed.), Lubelskie Materiały Archeologiczne 3. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 151-167.
Google Scholar

Górska-Zabielska M. 2008. Fennoskandzkie obszary alimentacyjne osadów akumulacji glacjalnej i glacjofluwialnej lobu Odry (= Geografia 78). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Grużdź W. 2020. Analiza typologiczna i technologiczna materiałów pracownianych. In W. Brzeziński (ed.), Kopalnie krzemienia na stanowisku „Za garncarzami” w Ożarowie. Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Google Scholar

Grużdź W. and Budziszewski J. 2014. Kopalnia krzemienia w Ożarowie, stan. „Za garncarzami”, w świetle dawnych i nowych badań. In D. Piotrowska, W. Piotrowski, K. Kaptur and A. Jedynak (eds), Górnictwo z epoki kamienia: Krzemionki – Polska – Europa. W 90. rocznicę odkrycia kopalni w Krzemionkach (= Silex et Ferrum 1). Ostrowiec Świętokrzyski: Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim, 147-166.
Google Scholar

Harasimiuk M. 1975. Rozwój rzeźby Pagórów Chełmskich w trzeciorzędzie i czwartorzędzie (= Prace Geograficzne 115). Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Google Scholar

Harasimiuk M., Jezierski W. and Rzechowski J. 2016. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Chełm. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Jahn A. 1956. Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd (= Prace Geograficzne 7). Warszawa: Instytut Geografii PAN, Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Google Scholar

Kasprzak L. 2003. Model sedymentacji lądolodu vistuliańskiego na Nizinie Wielkopolskiej (= Geografia 66). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kozłowski S. K. 1989. Mesolithic in Poland. A new approach. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Google Scholar

Krassowska A. and Niemczycka T. 1984. Pokrywa mezozoiczna Lubelskiego Zagłębia Węglowego. In M. Harasimiuk (ed.), Przewodnik 56 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Lublin 6-8 września 1984. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 36-55
Google Scholar

Krukowski S. 1920. Pierwociny krzemieniarskie górnictwa, transportu i handlu w holocenie Polski. Wnioski z właściwości surowców i wyrobów. 1. Wiadomości Archeologiczne 5/3-4, 185-206.
Google Scholar

Krukowski S. 1939–1948. Paleolit. In S. Krukowski, J. Kostrzewski and R. Jakimowicz, Prehistoria ziem polskich (= Encyklopedia Polska 4(1), dział 5). Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1-117.
Google Scholar

Libera J. 1995. Późny paleolit i mezolit środkowowschodniej Polski. Część pierwsza. Analiza (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 9). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Libera J. 1998. Późny paleolit i mezolit środkowowschodniej Polski. Część druga. Źródła (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 11). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Libera J. 2001. Krzemienne formy bifacjalne na terenach Polski i zachodniej Ukrainy (od środkowego neolitu do wczesnej epoki żelaza). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Libera J. 2003. Pośród pagórów Polesia Lubelskiego. Z Otchłani Wieków 58/1, 19-24.
Google Scholar

Libera J. 2004. W dążeniu ku nowej syntezie. Wybrane zagadnienia krzemieniarstwa schyłkowego z dorzecza górnej i środkowej Wisły. Archeologia Polski 49/1-2, 106-124.
Google Scholar

Libera J. 2005. Z badań nad krzemieniarstwem wczesnej epoki żelaza w dorzeczu Sanu – podstawy wydzielenia przemysłu kosińskiego. In S. Czopek (ed.), Problemy kultury wysockiej. Rzeszów: Mitel, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 119-160.
Google Scholar

Libera J. 2006a. Kraina krzemieniem usiana. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Badania archeologiczne na Polesiu Lubelskim (= Skarby z Przeszłości 8). Lublin: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, 49-60.
Google Scholar

Libera J. 2006b. W czasach epoki kamienia. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Badania archeologiczne na Polesiu Lubelskim (= Skarby z Przeszłości 8). Lublin: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, 21-48.
Google Scholar

Libera J., Dobrowolski R., Szeliga M. and Wiśniewski T. 2014. Flints in glacigenic sediments of the Chełm Hills, Eastern Poland. Prehistory and geology. Sprawozdania Archeologiczne 66, 57-82.
Google Scholar

Libera J., Dobrowolski R., Szeliga M. and Wiśniewski T. 2016. Krzemienie w osadach glacigenicznych Pagórów Chełmskich (prahistoria – geologia). In W. Borkowski, B. Sałacińska and S. Sałaciński (eds), Krzemień narzutowy w pradziejach. Materiały z konferencji w „Mądralinie” w Otwocku, 18-20 października 2010 (= Studia nad Gospodarką Surowcami Krzemiennymi w Pradziejach 8). Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 149-181.
Google Scholar

Libera J. and Szeliga M. 2006. Late Paleolithic workshops in Lublin region, based on the local cretaceous flint resources, through the prism of new discoveries. An overview of the issue. Archaeologia Baltica 7, 160-177.
Google Scholar

Libera J. and Zakościelna A. 2019. Przemysł kosiński na tle wytwórczości krzemieniarskiej kultury łużyckiej. In A. Zakościelna (ed.), Kosin 10, Kopiec 4 i 8 – stanowiska osadniczo-pracowniane tarnobrzeskiej kultury łużyckiej na terenie wychodni krzemieni świeciechowskiego oraz gościeradowskiego. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 319-375.
Google Scholar

Marks L., Dzierżek J., Janiszewski R., Kaczorowski J., Lindner L., Majecka A., Makos M., Szymanek M., Tołoczko-Pasek A. and Woronko B. 2016. Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland. Acta Geologica Polonica 66/3, 403-427.
Google Scholar

Maruszczak H. 1972. Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. In M. Klimaszewski (ed.), Geomorfologia Polski 1. Polska Południowa – góry i wyżyny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 340-384.
Google Scholar

Penner E. 1962. Ground Freezing and Frost Heaving (= Canadian Building Digest 26). Ottawa: National Research Council of Canada. Division of Building Research.
Google Scholar

Rejniewicz Ł. 1985. Wytwórczość krzemieniarska oparta na surowcu rejowieckim w Dorohuczy, woj. lubelskie. In J. Gurba (ed.), Lubelskie Materiały Archeologiczne 1. Lublin: Koło Naukowe Archeologów, Katedra Archeologii UMCS w Lublinie, 9-19.
Google Scholar

Sobkowiak-Tabaka I., Werra D. H., Hughes R. E. and Siuda R. 2016. Erratic Flint from Poland: Preliminary results of petrographic and geochemical analyses. Archaeologia Polona 54, 67-82.
Google Scholar

Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S. and Ziaja W. 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland – verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91/2, 143-170.
Google Scholar

Szymczak K. 1992. Północno-wschodnia prowincja surowcowa kultury świderskiej. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 29, 42-47.
Google Scholar

Taras H. 1995. Kultura trzciniecka w międzyrzeczu Wisły, Bugu i Sanu. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Terpiłowski S. 2008. Kemy jako wskaźnik deglacjacji Niziny Podlaskiej podczas zlodowacenia Warty. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Więckowska H. 1985: Osadnictwo późnopaleolityczne i mezolityczne nad Dolną Narwią (= Polskie Badania Archeologiczne 24). Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Wyrwicka K. and Wyrwicki R. 1986. Przekrój geologiczny łuku Uhruska. Kwartalnik Geologiczny 30/3-4, 629-642.
Google Scholar

Xia D. 2006. Frost Heave Studies Using Digital Photographic Technique. Edmonton: University of Alberta.
Google Scholar

Zakościelna A. (ed.) 2019. Kosin 10, Kopiec 4 i 8 – stanowiska osadniczo-pracowniane tarnobrzeskiej kultury łużyckiej na terenie wychodni krzemieni świeciechowskiego oraz gościeradowskiego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Zakościelna A. 1996. Krzemieniarstwo kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 10). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Zieliński T. 1992. Moreny czołowe Polski północno-wschodniej – osady i warunki sedymentacji (= Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 1325). Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar

Radosław Dobrowolski

https://orcid.org/0000-0002-6504-5643

Affiliation:

Institute of Earth and Environmental Sciences, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, 2d Kraśnicka av., 20-718 Lublin, Poland Poland

Sławomir Terpiłowski

https://orcid.org/0000-0002-9390-5292

Affiliation:

Institute of Earth and Environmental Sciences, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, 2d Kraśnicka av., 20-718 Lublin, Poland Poland

Marcin Szeliga

marcin.szeliga@mail.umcs.pl
https://orcid.org/0000-0002-5185-073X

Affiliation:

Institute of Archaeology, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, 4. M. Curie-Skłodowska sq., 20-031 Lublin, Poland Poland

Tadeusz Wiśniewski

https://orcid.org/0000-0003-0107-3220

Affiliation:

Lublin, Poland Poland