On the issue of functional use of pics during the Early Neolithic: a case study from the LBK site in Wólka Wojnowska (S Poland)

Marcin Szeliga; Grzegorz Osipowicz; Mariusz Bosiak

doi:10.23858/SA/76.2024.1.3646

Published: 2024-10-14

Vol. 76 No. 1 (2024)

On the issue of functional use of pics during the Early Neolithic: a case study from the LBK site in Wólka Wojnowska (S Poland)

Marcin Szeliga , Grzegorz Osipowicz , Mariusz Bosiak

Sprawozdania Archeologiczne

Section: Field Survey and Materials

https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.1.3646

Abstract

Picks are extremely rare artefacts associated with flint inventories of the Linear Band Pottery culture (hereinafter: LBK). Previously, only three such artefacts attributed to this culture have been found in the drainage basins of the Vistula and Oder Rivers. The contexts of discovery of picks dated to slightly later times indicated that they should be linked with mining activities of early agricultural societies. The presented collection from Wólka Wojnowska is one of the most numerous typological series of LBK picks found at a single site within the entire range of the LBK. The results of traceological and chemical SEM-EDX analyses of residues preserved on their surfaces indicate that these tools were used in processing hematite in order to produce ochre. The obtained data considerably broaden the scope of the functions of picks used during the Early Neolithic and allow us to question the interpretation that they were only employed in mining for siliceous materials.

Keywords:

Early Neolithic, LBK, flint pics, use-wear analysis, SEM-EDX, ochre

Most read articles by the same author(s)

Marcin Szeliga , Anna Zakościelna, Transcarpathian intercultural relationships of the LBK communities from the Sandomierz settlement cluster in the light of new findings , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 71 (2019)
Marcin Szeliga, The Linear Pottery culture settlement in the upland zone between the Vistula and Bug Rivers – current state and perspectives of research , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 73 No. 1 (2021): Sprawozdania Archeologiczne
Radosław Dobrowolski, Sławomir Terpiłowski, Marcin Szeliga, Tadeusz Wiśniewski, Flints of the Chełm Hills (Rejowiec flints) – origin, sedimentation environment and exploitation in prehistory – a case study from the Lechówka site , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 74 No. 1 (2022): Sprawozdania Archeologiczne
Dagmara H. Werra, Marcin Szeliga, Katarzyna Pyżewicz, Pavel Burgert, Value, significance and use of 'exotic' materials – in the light of the presence of obsidian on Neolithic sites in Poland , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 76 No. 1 (2024): Sprawozdania Archeologiczne
Michał Jakubczak, Janusz Budziszewski, Michał Leloch, Natalia Gryczewska, Marcin Szeliga, Małgorzata Kot, Mining field "Dąbrówka-I". Neolithic Jurassic flint mine with vestigially preserved mine relief , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 74 No. 1 (2022): Sprawozdania Archeologiczne
Marcin Szeliga, Katarzyna Gawryjołek-Szeliga, The Earliest Phase of the LBK in the Lublin region: New Evidence from the Hrubieszów Basin , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 73 No. 1 (2021): Sprawozdania Archeologiczne
Marcin Szeliga, Katarzyna Gawryjołek-Szeliga, Early Neolithic settlers on the border of the loess of Eastern Poland: new data from the Nałęczów Plateau , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 75 No. 2 (2023): Sprawozdania Archeologiczne
Marcin Szeliga, Anna Zakościelna, Piotr Włodarczak, Man, flint and rock'n'roll , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 74 No. 1 (2022): Sprawozdania Archeologiczne
Jerzy Libera, Radosław Dobrowolski, Marcin Szeliga, Tadeusz Wiśniewski, Paweł Wit Zagórski, Flints in glacigenic sediments of the Chełm Hills, Eastern Poland. Prehistory and geology = Krzemienie w osadach glacigenicznych Pagórów Chełmskich: prahistoria — geologia , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 66 (2014)
Emanuela Cristiani, Justyna Orłowska, Grzegorz Osipowicz, Identifying organic residue on ground stone tools from Mesolithic sandy sites: selected examples from Paliwodzizna 29 in Central Poland , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 76 No. 1 (2024): Sprawozdania Archeologiczne

1 2 3 > >>

Download files

PDF

Citation rules

Szeliga, M., Osipowicz, G., & Bosiak, M. (2024). On the issue of functional use of pics during the Early Neolithic: a case study from the LBK site in Wólka Wojnowska (S Poland). Sprawozdania Archeologiczne, 76(1), 285–307. https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.1.3646

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Balcer B. 1983. Wytwórczość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Kultury Materialnej.
Google Scholar

Breitenfellner A. and Rook E. 1991. Sprawozdanie z badań osady kultury ceramiki wstęgowej rytej w Bolechowicach – Zielonej, gm. Zabierzów, woj. Kraków, stanowisko 9. Sprawozdania Archeologiczne 43, 9-20.
Google Scholar

Cabalska M. 1964. Materiały kamienne z przydomowej pracowni krzemieniarskiej z jamy 1 na stanowisku II w Nowej Hucie-Pleszowie. Przegląd Archeologiczny 16, 110-131.
Google Scholar

Cahen D., Caspar J.-P. and Otte M. 1986. Industries lithiques danubiennes de Belgique (= Etudes et Recherches Archéologiques de l’Université de Liège 21). Liege: Université de Liège.
Google Scholar

Caspar J.-P., Kaczanowska M., Kozłowski J. K. 1989. Chipped stone industries of the Linear Band Pottery (LBP): Techniques, morphology and function of the implements in Belgian and Polish assemblages. Helinium 29, 157-205.
Google Scholar

Farruggia J.-P. 1973. Steinmaterial. In J.-P. Farruggia, R. Kuper, J. Lünning and P. Stehli, Der bandkeramische Siedlungsplatz Langweiler 2 Gemeinde Aldenhoven, Kreis Düren (= Rheinische Ausgrabungen 13). Bonn: Rheinland-Verl., 106-133.
Google Scholar

Ho Ho Committee. 1979. The Ho Ho classification and nomenclature Committee Report. In B. Hayden (ed.), Lithic use-wear analysis. New York: Academic Press, 133-135.
Google Scholar

Juel Jensen H. 1994. Flint tools and plant working, hidden traces of stone age technology. A use wear study of some Danish Mesolithic and TRB implements. Aarhus: Aarhus University Press.
Google Scholar

Kabaciński J. 2001. The Mesolithic-Neolithic transition in the southern Baltic Coastlands. Fontes Archaeologici Posnanienses 39, 129-161.
Google Scholar

Kaczanowska M. 1977. Groby neolityczne na stanowiskach w Krakowie-Nowej Hucie-Pleszowie. Sprawozdania Archeologiczne 29, 31-58.
Google Scholar

Kaczanowska M and Kozłowski J. K. 1971. Materiały kamienne z osady neolitycznej i eneolitycznej w Nowej Hucie-Mogile (stan. 48). Materiały Archeologiczne Nowej Huty 4, 67-110.
Google Scholar

Kaczanowska M., Kozłowski J. K. and Zakościelna A.1987. Chipped Stone Industries of the Linear Band Pottery Culture Settlements in the Nowa Huta Region. Przegląd Archeologiczny 34, 93-132.
Google Scholar

Korobkowa G. F. 1999. Narzędzia w pradziejach. Podstawy badania funkcji metodą traseologiczną. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Lech J. 1981a. Flint Mining among the Early Farming Communities of Central Europe. Przegląd Archeologiczny 28, 5-55.
Google Scholar

Lech J. 1981b. Górnictwo krzemienia społeczności wczesnorolniczych na Wyżynie Krakowskiej, koniec VI tysiąclecia – 1 połowa IV tysiąclecia p.n.e. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Leduc T., Goemaere É., Jadin I. and Cattelain P. 2012. L’altération des briquets en «marcassite» du «Trou de Chaleux» (Fouilles d’Édouard Dupont): identification des phases minérales primaires et secondaires. ArcheoSciences, revue d’archéométrie 36, 85-93. DOI: https://doi.org/10.4000/archeosciences.3776
Google Scholar

Löhr H., Zimmermann A. and Hahn J. 1977. Feuersteinartefakte. In R. Kuper, H. Löhr, J. Lüning, P. Stehli and A. Zimmermann, Die Bandkeramische Siedlungsplatz Langweiler 9, Gemeinde Aldenhoven, Kreis Düren (= Rheinische Ausgrabungen 18). Bonn: Rheinland-Verlag, 131-266.
Google Scholar

Matyaszewski M. 2017. Sprawozdanie z ratowniczych badań archeologicznych stanowiska nr 33 w Wólce Wojnowskiej (AZP 85-71/248), gm. Ćmielów, pow. ostrowiecki, woj. świętokrzyskie, wykonywanych w 2017 roku w związku z budową obwodnicy Ćmielowa. Lublin (typescript stored in Provincial Heritage Monuments Protection Office in Sandomierz).
Google Scholar

Matyaszewski M. 2018. Opracowanie wyników ratowniczych badań archeologicznych stanowiska nr 33 w Wólce Wojnowskiej (AZP 85-71/248), gm. Ćmielów, pow. ostrowiecki, woj. świętokrzyskie, wykonywanych w 2017 roku w związku z budową obwodnicy Ćmielowa. Lublin (typescript stored in Provincial Heritage Monuments Protection Office in Sandomierz).
Google Scholar

Michalak-Ścibior J. 1994. Nowe źródła do znajomości klasycznej fazy kultury malickiej z Wyżyny Sandomierskiej (stanowisko 2 w Ćmielowie). Sprawozdania Archeologiczne 46, 31-81.
Google Scholar

Milisauskas S. 1986. Early Neolithic Settlement and Society at Olszanica (= Memoirs of the Museum of Anthropology University of Michigan 19). Ann Arbor: University of Michigan. DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.11396105
Google Scholar

Modderman P. J. R. 1970. Linearbandkeramik aus Elsloo und Stein (= Analecta Praehistorica Leidensia 3). Leiden: Institut für Prähistorie der Universität zu Leiden. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004663671
Google Scholar

Newell R. R. 1970. The Flint Industry of the Dutch Linearbandkeramik. In P. J. R. Modderman, Linearbandkeramik aus Elsloo und Stein (= Analecta Praehistorica Leidensia 3). Leiden: Institut für Prähistorie der Universität zu Leiden, 144-183.
Google Scholar

Osipowicz G. 2010. Narzędzia krzemienne w epoce kamienia na ziemi chełmińskiej. Studium traseologiczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Polit B., Mączyński P. Z. and Bosiak M. 2023. Catch me if you can: Identifying pyrite residues on flint strike-a-lights with the use of SEM-EDS analysis on the example of ancient materials from the northern coast of the Black Sea. Journal of Archaeological Science: Reports 50, 104064. DOI:10.1016/j.jasrep.2023.104064 DOI: https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2023.104064
Google Scholar

Schild R., Królik H. and Marczak M. 1985. Kopalnia krzemienia czekoladowego w Tomaszowie. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polska Akademia Nauk, Instytut Historii Kultury Materialnej.
Google Scholar

Schild R., Królik H., Tomaszewski A. J. and Ciepielewska E. 2011. Rydno. A Stone Age Red Ochre Quarry and Socioeconomic Center. A Century of Research. Warsaw: Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences.
Google Scholar

Sorensen A. C. 2019. The uncertain origins of fire-making by humans: the state of the art and smoldering questions. Mitteilungen der Gesellschaft für Urgeschichte 28, 11-50.
Google Scholar

Sorensen A. C., Roebroeks W. and van Gijn A. 2014. Fire production in the deep past? The expe-dient strike-a-light model. Journal of Archaeological Science 42, 476-486. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jas.2013.11.032
Google Scholar

Sorensen A. C., Claud E. and Soressi M. 2018. Neandertal fire-making technology inferred from microwear analysis. Scientific Reports 8: 10065, 1-16. DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-018-28342-9
Google Scholar

Szeliga M. and Gawryjołek-Szeliga K. 2022. An unusual anthropomorphic vessel from a Linear Pottery culture settlement in Wólka Wojnowska (southern Poland). In M. Dębiec, J. Górski, J. Müller, M. Nowak, A. Pelisiak, T. Saile and P. Włodarczak (eds), From Farmers to Heroes? Archaeological Studies in Honor of Slawomir Kadrow (= Universitätsforschung zur prähistorischen Archäologie 376). Bonn: Verlag Dr Rudolf Habelt GmbH, 95-108.
Google Scholar

van Gijn A. L. 1989. The wear and tear of flint principles of functional analysis applied to Dutch Neolithic assemblages (= Analecta Praehistorica Leidensia 22). Leiden: Modderman Stichting.
Google Scholar

Vaughan P. C. 1985. Use-wear Analysis of Flaked Stone Tools. Tucson: University of Arizona Press.
Google Scholar

Więckowska H. 1971. Materiały krzemienne i kamienne z osad kultury ceramiki wstęgowej i trzcinieckiej w Opatowie. In W. Chmielewski (ed.), Z polskich badań nad epoką kamienia. Warszawa: Ossolineum, 103-183.
Google Scholar

Winiarska-Kabacińska M. 2015. Functional analysis of flint artefacts from Dąbki 9. In. J. Kabaciński, S. Hartz, D. C. M. Raemaekers and T. Terberger (eds), The Dąbki Site in Pomerania and the Neolithisation of the North European Lowlands (c. 5000-3000 cal BC). Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf GmbH, 273-283.
Google Scholar

Marcin Szeliga

marcin.szeliga@mail.umcs.pl
https://orcid.org/0000-0002-5185-073X

Affiliation:

Institute of Archaeology, Maria Curie-Skłodowskiej University, Lublin, Poland Poland

Grzegorz Osipowicz

Affiliation:

Institute of Archaeology, Nicolaus Copernicus University, Toruń, Poland Poland

Mariusz Bosiak

https://orcid.org/0000-0002-5505-3746

Affiliation:

Faculty of Chemistry, Nicolaus Copernicus University, Toruń, Poland Poland