On the issue of functional use of pics during the Early Neolithic: a case study from the LBK site in Wólka Wojnowska (S Poland)
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.1.3646Keywords:
Early Neolithic, LBK, flint pics, use-wear analysis, SEM-EDX, ochreAbstract
Picks are extremely rare artefacts associated with flint inventories of the Linear Band Pottery culture (hereinafter: LBK). Previously, only three such artefacts attributed to this culture have been found in the drainage basins of the Vistula and Oder Rivers. The contexts of discovery of picks dated to slightly later times indicated that they should be linked with mining activities of early agricultural societies. The presented collection from Wólka Wojnowska is one of the most numerous typological series of LBK picks found at a single site within the entire range of the LBK. The results of traceological and chemical SEM-EDX analyses of residues preserved on their surfaces indicate that these tools were used in processing hematite in order to produce ochre. The obtained data considerably broaden the scope of the functions of picks used during the Early Neolithic and allow us to question the interpretation that they were only employed in mining for siliceous materials.
Downloads
References
Balcer B. 1983. Wytwórczość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Kultury Materialnej.
Breitenfellner A. and Rook E. 1991. Sprawozdanie z badań osady kultury ceramiki wstęgowej rytej w Bolechowicach – Zielonej, gm. Zabierzów, woj. Kraków, stanowisko 9. Sprawozdania Archeologiczne 43, 9-20.
Cabalska M. 1964. Materiały kamienne z przydomowej pracowni krzemieniarskiej z jamy 1 na stanowisku II w Nowej Hucie-Pleszowie. Przegląd Archeologiczny 16, 110-131.
Cahen D., Caspar J.-P. and Otte M. 1986. Industries lithiques danubiennes de Belgique (= Etudes et Recherches Archéologiques de l’Université de Liège 21). Liege: Université de Liège.
Caspar J.-P., Kaczanowska M., Kozłowski J. K. 1989. Chipped stone industries of the Linear Band Pottery (LBP): Techniques, morphology and function of the implements in Belgian and Polish assemblages. Helinium 29, 157-205.
Farruggia J.-P. 1973. Steinmaterial. In J.-P. Farruggia, R. Kuper, J. Lünning and P. Stehli, Der bandkeramische Siedlungsplatz Langweiler 2 Gemeinde Aldenhoven, Kreis Düren (= Rheinische Ausgrabungen 13). Bonn: Rheinland-Verl., 106-133.
Ho Ho Committee. 1979. The Ho Ho classification and nomenclature Committee Report. In B. Hayden (ed.), Lithic use-wear analysis. New York: Academic Press, 133-135.
Juel Jensen H. 1994. Flint tools and plant working, hidden traces of stone age technology. A use wear study of some Danish Mesolithic and TRB implements. Aarhus: Aarhus University Press.
Kabaciński J. 2001. The Mesolithic-Neolithic transition in the southern Baltic Coastlands. Fontes Archaeologici Posnanienses 39, 129-161.
Kaczanowska M. 1977. Groby neolityczne na stanowiskach w Krakowie-Nowej Hucie-Pleszowie. Sprawozdania Archeologiczne 29, 31-58.
Kaczanowska M and Kozłowski J. K. 1971. Materiały kamienne z osady neolitycznej i eneolitycznej w Nowej Hucie-Mogile (stan. 48). Materiały Archeologiczne Nowej Huty 4, 67-110.
Kaczanowska M., Kozłowski J. K. and Zakościelna A.1987. Chipped Stone Industries of the Linear Band Pottery Culture Settlements in the Nowa Huta Region. Przegląd Archeologiczny 34, 93-132.
Korobkowa G. F. 1999. Narzędzia w pradziejach. Podstawy badania funkcji metodą traseologiczną. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Lech J. 1981a. Flint Mining among the Early Farming Communities of Central Europe. Przegląd Archeologiczny 28, 5-55.
Lech J. 1981b. Górnictwo krzemienia społeczności wczesnorolniczych na Wyżynie Krakowskiej, koniec VI tysiąclecia – 1 połowa IV tysiąclecia p.n.e. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Leduc T., Goemaere É., Jadin I. and Cattelain P. 2012. L’altération des briquets en «marcassite» du «Trou de Chaleux» (Fouilles d’Édouard Dupont): identification des phases minérales primaires et secondaires. ArcheoSciences, revue d’archéométrie 36, 85-93.
Löhr H., Zimmermann A. and Hahn J. 1977. Feuersteinartefakte. In R. Kuper, H. Löhr, J. Lüning, P. Stehli and A. Zimmermann, Die Bandkeramische Siedlungsplatz Langweiler 9, Gemeinde Aldenhoven, Kreis Düren (= Rheinische Ausgrabungen 18). Bonn: Rheinland-Verlag, 131-266.
Matyaszewski M. 2017. Sprawozdanie z ratowniczych badań archeologicznych stanowiska nr 33 w Wólce Wojnowskiej (AZP 85-71/248), gm. Ćmielów, pow. ostrowiecki, woj. świętokrzyskie, wykonywanych w 2017 roku w związku z budową obwodnicy Ćmielowa. Lublin (typescript stored in Provincial Heritage Monuments Protection Office in Sandomierz).
Matyaszewski M. 2018. Opracowanie wyników ratowniczych badań archeologicznych stanowiska nr 33 w Wólce Wojnowskiej (AZP 85-71/248), gm. Ćmielów, pow. ostrowiecki, woj. świętokrzyskie, wykonywanych w 2017 roku w związku z budową obwodnicy Ćmielowa. Lublin (typescript stored in Provincial Heritage Monuments Protection Office in Sandomierz).
Michalak-Ścibior J. 1994. Nowe źródła do znajomości klasycznej fazy kultury malickiej z Wyżyny Sandomierskiej (stanowisko 2 w Ćmielowie). Sprawozdania Archeologiczne 46, 31-81.
Milisauskas S. 1986. Early Neolithic Settlement and Society at Olszanica (= Memoirs of the Museum of Anthropology University of Michigan 19). Ann Arbor: University of Michigan.
Modderman P. J. R. 1970. Linearbandkeramik aus Elsloo und Stein (= Analecta Praehistorica Leidensia 3). Leiden: Institut für Prähistorie der Universität zu Leiden.
Newell R. R. 1970. The Flint Industry of the Dutch Linearbandkeramik. In P. J. R. Modderman, Linearbandkeramik aus Elsloo und Stein (= Analecta Praehistorica Leidensia 3). Leiden: Institut für Prähistorie der Universität zu Leiden, 144-183.
Osipowicz G. 2010. Narzędzia krzemienne w epoce kamienia na ziemi chełmińskiej. Studium traseologiczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Polit B., Mączyński P. Z. and Bosiak M. 2023. Catch me if you can: Identifying pyrite residues on flint strike-a-lights with the use of SEM-EDS analysis on the example of ancient materials from the northern coast of the Black Sea. Journal of Archaeological Science: Reports 50, 104064. DOI:10.1016/j.jasrep.2023.104064
Schild R., Królik H. and Marczak M. 1985. Kopalnia krzemienia czekoladowego w Tomaszowie. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polska Akademia Nauk, Instytut Historii Kultury Materialnej.
Schild R., Królik H., Tomaszewski A. J. and Ciepielewska E. 2011. Rydno. A Stone Age Red Ochre Quarry and Socioeconomic Center. A Century of Research. Warsaw: Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences.
Sorensen A. C. 2019. The uncertain origins of fire-making by humans: the state of the art and smoldering questions. Mitteilungen der Gesellschaft für Urgeschichte 28, 11-50.
Sorensen A. C., Roebroeks W. and van Gijn A. 2014. Fire production in the deep past? The expe-dient strike-a-light model. Journal of Archaeological Science 42, 476-486.
Sorensen A. C., Claud E. and Soressi M. 2018. Neandertal fire-making technology inferred from microwear analysis. Scientific Reports 8: 10065, 1-16.
Szeliga M. and Gawryjołek-Szeliga K. 2022. An unusual anthropomorphic vessel from a Linear Pottery culture settlement in Wólka Wojnowska (southern Poland). In M. Dębiec, J. Górski, J. Müller, M. Nowak, A. Pelisiak, T. Saile and P. Włodarczak (eds), From Farmers to Heroes? Archaeological Studies in Honor of Slawomir Kadrow (= Universitätsforschung zur prähistorischen Archäologie 376). Bonn: Verlag Dr Rudolf Habelt GmbH, 95-108.
van Gijn A. L. 1989. The wear and tear of flint principles of functional analysis applied to Dutch Neolithic assemblages (= Analecta Praehistorica Leidensia 22). Leiden: Modderman Stichting.
Vaughan P. C. 1985. Use-wear Analysis of Flaked Stone Tools. Tucson: University of Arizona Press.
Więckowska H. 1971. Materiały krzemienne i kamienne z osad kultury ceramiki wstęgowej i trzcinieckiej w Opatowie. In W. Chmielewski (ed.), Z polskich badań nad epoką kamienia. Warszawa: Ossolineum, 103-183.
Winiarska-Kabacińska M. 2015. Functional analysis of flint artefacts from Dąbki 9. In. J. Kabaciński, S. Hartz, D. C. M. Raemaekers and T. Terberger (eds), The Dąbki Site in Pomerania and the Neolithisation of the North European Lowlands (c. 5000-3000 cal BC). Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf GmbH, 273-283.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Sprawozdania Archeologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
