A unique find of a silver cross-shaped earring from an early medieval settlement at Szemud, site 4, in Eastern Pomerania, Poland
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA70.2018.014Keywords:
settlement, early medieval period, Eastern Pomerania, cross-shaped earring, potteryAbstract
This paper presents the results of an analysis of archaeological material recovered in 2014 during the rescue excavations at site 4 in the town of Szemud, in the Eastern Pomerania region of Poland. The investigations revealed a small fragment of an open settlement from the early medieval period with especially interesting materials. Besides a large amount of pottery dating the site to the eleventh century, a collection of metal artefacts was discovered. The most interesting find was a cross-shaped earring made of silver. This find is unique; so far, the artefacts of this type have been discovered only as parts of hoards. The findings indicate that the site was unusual in its character, and is particularly interesting considering the unsatisfactory state of research on early medieval settlement in this area.
Downloads
References
Adamska E. 2005. Osada wczesnośredniowieczna w Maleninie, gmina Tczew, stanowisko 5 (153 na A1). In H. Paner and M. Fudziński (eds.), XIV Sesja Pomorzoznawcza vol.II. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne, 171-180.
Albarella U. 2002. Size matters: how and why biometry is still important in zooarchaeology. In K. Dobney and T. O’Connor (eds.), Bones and the Man: Studies in honour of Don Brothwell. Oxford: Oxbow Books, 51-62.
Bajburin A. 1990. W sprawie struktury słowiańskiego rytuału budowniczego. Polska Sztuka Ludowa: Konteksty 44(3), 62-67.
Barnycz-Gupieniec R. 2005. Planigrafia materiału zabytkowego z osady podgrodowej wczesnośredniowiecznego Gdańska (stanowisko 1). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Bednarczyk J. 2003. Ratownicze badania wykopaliskowe osady wielokulturowej w Juszkowie – Rusocinie, stanowisko 28, województwo pomorskie. In M. Fudziński and H. Paner (eds.), XIII Sesja Pomorzoznawcza vol.I. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne, 191-199.
Bielska A., Kwiatkowska-Malina J., Maciejewska A., Skłodowski P. and Szafranek, A. 2014. Podstawy gleboznawstwa z elementami kartografii gleb. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
Błędowski P., Chudziak W. 2014. Pottery. In W. Chudziak and R. Kaźmierczak (eds.), The Island in Żółte on Lake Zarańskie. Early Medieval Gateway into West Pomorania. Toruń: Nicolaus Copernicus University, 111-145.
Buko A. 2011. Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Warszawa: TRIO.
Bukowska-Gedigowa J. and Gediga B. 1986. Wczesnośredniowieczny gród na Ostrówku w Opolu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Brzostowicz M. 2014. Stan i potrzeby badań nad konstrukcjami drewnianymi pochodzącymi z grodzisk wczesnośredniowiecznych w Polsce. In A. Stempin and W. Olek (eds.), Dąb wczesnośredniowieczny – zapis poznania. Badania nad zabezpieczeniem i ochroną konstrukcji wałów grodowych eksplorowanych w Rezerwacie Archeologicznym Genius loci na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 49-84.
Choińska E. 1975. Stan i potrzeby badań archeologicznych nad osadnictwem na zachodnim brzegu Dolnej Wisły we wczesnym średniowieczu. Pomorania Antiqua 6, 151-191.
Chudziak W. 1987. Z badań nad budownictwem drewnianym Wielkopolski w okresie wczesnego średniowiecza. Sprawozdania Archeologiczne 39, 343-346.
Chudziak W. 1988. Z badań nad konstrukcją zrębową na Niżu Polskim we wczesnym średniowieczu. Slavia Antiqua 31, 183-198.
Chudziak W. 2003. Wczesnośredniowieczna przestrzeń sakralna in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim (= Mons Sancti Laurentii 1). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Chudziak W. 2006. Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem Pomorza Nadwislańskiego. In W. Chudziak and S. Moździoch (eds.), Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce - 15 lat później. Toruń – Wrocław – Warszawa: Wydawnictwo UMK, 175-187.
Chudziak W., Kaźmierczak R. and Niegowski J. 2007. Z badań nad wczesnośredniowiecznym zespołem osadniczym w Żółtym, gm. Drawsko pomorskie (lata 2004-2005). In G. Nawrolska (ed.), XV Sesja Pomorzoznawcza. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, 231-248.
Chudziak W., Poliński D. and Moszczyński W. 1997. Schemat analizy opisowej wczesnośredniowiecznej ceramiki naczyniowej. In W. Chudziak (ed.), Wczesnośredniowieczny szlak lądowy z Kujaw do Prus (XI wiek). Studia i materiały (= Adalbertus 2). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 231-243.
Cronyn J. M. 2004. The elements of archaeological conservation. London, New York: Taylor & Francis e-Library.
Dobrogowski T. 1949. Dwa cmentarzyska kultury pomorskiej w Szemudzie, pow. pomorski. Przegląd Archeologiczny 8 (2), 299-314.
Drozd A. 2006. Biżuteria i części stroju. In W. Chudziak (ed.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 1) (= Mons Sancti Laurentii 3), Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 67-84.
Drwal J. 1979. Charakterystyka hydrograficzna. In B. Augustowski (ed.) Pojezierze Kaszubskie. Gdańsk: GTN, 121-138.
Dulinicz M. 2001. Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Eggers H. J. 1978. Funde der Wendisch-Wikingischen Zeit in Pommern Textband. Kiel: Stiftung Pommern.
Filipowiak W. 1979. Wolińska kącina. Z Otchłani Wieków 45(2), 108-121.
Fudziński P., Fudziński M. and Adamska E. 2007. Wielokulturowa osada w Ulkowych, gm. Pszczółki, stanowisko 24 (na trasie autostrady A1). In G. Nawrolska (ed.), XV Sesja Pomorzoznawcza. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, 69-80.
Gacki T. and Szukalski J. 1979. Zróżnicowanie geoekologiczne i regionalne oraz problemy antropizacji i ochrony środowiska geograficznego. In B. Augustowski (ed.), Pojezierze Kaszubskie. Gdańsk: GTN, 221-253.
Gloger Z. 1901. Wykopalisko w Kretkach. Światowit 3, 165-166.
Gupieniec A., Kiersnowscy T. i R.. 1965. Wczesnośredniowieczne skarby srebrne z Polski Środkowej, Mazowsza i Podlasia. Materiały (= Polskie Badania Archeologiczne 10). Warszawa – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Heindel I. 1990. Riemen- und Gürtelteile im westslawischen Siedlungsgebiet (= Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte der Bezrike Rostock, Schwerin und Neubrandenburg 23). Berlin: Deutscher Verlag der Wissenschaften.
Hilczer-Kurnatowska Z. 1982. Zakładzina. In G. Labuda and Z. Stieber (eds.), Słownik Starożytności Słowiańskich 7. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 52-54.
Johnson E. 1989. Human modified bones from early southern Planis Sites. In R. Bonnichsen and M. H. Sorg (eds.), Bone modification. Orono: University of Maine Centre for the Study of the First Americans, 431-471
Kiersnowscy T. i R. 1959. Wczesnośredniowieczne skarby srebrne z Pomorza. Materiały (= Polskie Badania Archeologiczne 4). Warszawa – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Kittel P. 2005. Uwarunkowania środowiskowe lokalizacji osadnictwa pradziejowego na Pojezierzu Kaszubskim i w północnej części Borów Tucholskich. Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Kistowski M. and Szydłowski J. 2015. Zastosowanie GIS w delimitacji regionów fizycznogeograficznych w kontekście wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Problemy Ekologii Krajobrazu 40, 161–176.
Kobyliński Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kostrzewski J. 1962. O pochodzeniu ozdób srebrnych z polskich skarbów wczesnośredniowiecznych. Slavia Antiqua 9, 139-211.
Kóčka-Krenz H. 1982. Some aspects of Polish Early Medieval Matalworking. Fornvänen 77, 38-47.
Kóčka-Krenz H. 1993. Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu (= Seria Archeologia 40). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Kóčka-Krenz H. 1997. Biżuteria średniowieczna na ziemiach polskich jako wyznacznik chronologiczny. Archaeologia Historica Polona 6, 69-75.
Kruk J. and Przywara L. 1983. Roślinność potencjalna jako metoda rekonstrukcji naturalnych warunków rozwoju społeczności pradziejowych. Archeologia Polski 28(1), 19-50.
Lepówna B. 1981. Materialne przejawy wierzeń ludności Gdańska w X-XIII. Pomorania Antiqua 10, 169-199.
Lyman R. L. 1994. Vertebrate taphonomy. Cambridge: Cambridge University Press.
Łęga W. 1930. Kultura Pomorza we wczesnem średniowieczu na podstawie wykopalisk. Toruń: Towarzystwo Naukowe.
Łosiński W. 1981. Aktualne problemy badań archeologicznych nad wczesnym średniowieczem Pomorza. Pomorania Antiqua 10, 131-154.
Łosiński W. and Rogosz R. 1983. Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki. In. E. Cnotliwy, L. Leciejewicz and W. Łosiński (eds.), Szczecin we wczesnym Średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 202-225.
Łosiński W. and Rogosz R. 1986. Próba periodyzacji ceramiki wczesnośredniowiecznej ze Szczecina. In. J. Gromnicki (ed.), Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim. Warszawa: Wydawnictwa PKZ, 9-50.
Maik, J. 2015. Stan badań nad wczesnośredniowiecznym włókiennictwem pomorskim. Pomorania Antiqua 24, 47-62.
Makowiecki D. 1986. Szczątki kostne zwierząt z osady wczesnośredniowiecznej w Łącku. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 172 Archeozoologia 11, 57 - 66.
Makowiecki D. 1989a. Materiał kostny zwierząt ze wczesnośredniowiecznego Lębargu, woj. toruńskie. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 206 Archeozoologia 14, 27 - 40.
Makowiecki D. 1989b. Zwierzęce szczątki kostne z grodziska wczesnośredniowiecznego w Bobrowie, woj. toruńskie. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 206 Archeozoologia 14, 41 - 50.
Makowiecki D. 1992. Zwierzęce szczątki kostne z grodziska wczesnośredniowiecznego w miejscowości Szczuka, gm. Brodnica. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 237, Archeozoologia 17, 41 - 47.
Makowiecki D. 1994. Wyniki badań archeozoologicznych szczątków kostnych z wczesnośredniowiecznego grodziska (stanowisko 1) i osady (stanowisko 2) w Jedwabnie, województwo toruńskie. In W. Chudziak (ed.), Studia nad Osadnictwem Średniowiecznym Ziemi Chełmińskiej, Studia i Materiały, tom 2. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 187-217
Makowiecki D. and Makowiecka M. 2013. The character of animal exploitation and the environment at the Polish/Prussian frontier in the medieval period: a case study. Archaeologia Baltica 20, 91-116.
Makowiecki D. and Makowiecka M. 2014a. Zwierzęce szczątki kostne z podwodnych badań archeologicznych mostu „poznańskiego” w Rybitwach, stanowisko 3a. In A. Kola and G. Wilke (eds.), Wczesnośredniowieczne mosty przy Ostrowie Lednickim. Tom II: Mosty traktu poznańskiego. Toruń: Universitas, 263-270.
Makowiecki D. and Makowiecka M. 2014b. Faunal remains. In W. Chudziak, R. Kaźmierczak (eds..), The Island in Żółte on Lake Zarańskie, Early Medieval Gateway into West Pomerania. Toruń: Institute of Archaeology, Nicolaus Copernicus University, 311-366.
Makowiecka M. and Makowiecki D. 2014. Wynik badań archeozoologicznych pozostałości zwierzęcych z badań wykopaliskowych w Stargardzie - Osetnie, stanowisko 1. Stargardia 9, 21-56.
Makowiecki D. and Sobociński M. 1994. Zwierzęcy materiał kostny z osady wczesnośredniowiecznej w Gnieźnie-Piotrowie (stanowisko 40). Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 259 Archeozoologia 19, 19-35.
Makowiecki D. and Sobociński M. 2010. Ocena archeozoologiczna depozytów szkieletowych konia (Equus ferus f. caballus) z Kałdusa. In D.Makowiecki (ed.), Wczesnośredniowieczna gospodarka zwierzętami i socjotopografia in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim, (= Mons Sancti Laurentii 6), 307–311.
Malinowska-Łazarczyk H. 1979. Typologia i chronologia sprzączek i okuć pasa z cmentarzyska w Cedyni. Materiały Zachodniopomorskie 22, 111-121.
Marcinkowska A., Ochtyra A., Olędzki J. R., Wołk-Musiał E. and Zagajewski, B. 2013. Mapa geomorfologiczna województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego z wykorzystaniem metod geoinformatycznych. Teledetekcja Środowiska 49, 43-79.
Matuszkiewicz J. M. 1993. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski (= Prace Geograficzne nr 158). Warszawa: IGiPZ PAN.
Matuszkiewicz, J. M. 2008. Potencjalna roślinność naturalna Polski. Warszawa, opracowanie dostępne online: https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/opracowania/roslinnosc_potencjalna/prn_opracowanie.pdf, [accessed: 03.04.2017].
Niedziółka K. 2016. The prospect of digitization of Polish Archaeological Record on an example of materials from the turn of Bronze and Iron Age from the area of Pomeranian Voivodeship (Northern Poland). Sprawozdania Archeologiczne 68, 121-144.
Niedziółka K. and Jasińska M. 2017. Cmentarzysko z wczesnej epoki żelaza w Szemudzie, powiat wejherowski, stan.3. Pomorania Antiqua 26, 105-138.
Nierychlewska A. 2013. Archeologiczne badania ratownicze wczesnośredniowiecznej osady w Jankowie Gdańskim, gm. Kolbudy. In A. Fudzińska (ed.), XVIII Sesja Pomorzoznawcza vol.I. Malbork: Muzeum Zamkowe, 271-291.
O’Connor T. P. 2003. The Analysis of Urban Animal Bones Assemblages. A Handbook for Archaeologists. The Archaeology of York, Volume 19: Principles and Methods. York: York Archaeological Trust/Council for British Archaeology.
Ochtyra A., 2012. Mapa geomorfologiczna województwa pomorskiego. Warszawa: Katedra Geoinformatyki i Teledetekcji Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW (nieopublikowana).
Ostasz A. 2014. Nowe badania na grodziskach wczesnośredniowiecznych ziemi gdańskiej. In H. Paner, M. Fudziński and W. Świętosławski (eds.), Pomorze we wczesnym średniowieczu w świetle źródeł archeologicznych. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne, 57-90.
Paner H, Fudziński M. and Świętosławski W. (eds.) 2014. Pomorze we wczesnym średniowieczu w świetle źródeł archeologicznych. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne.
Pelisiak A. and Gębica P. 2007. Podstawy geomorfologii i gleboznawstwa dla archeologów. Rzeszów: Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Pietrzak M. 1977. Nowe odkrycia na Pomorzu Gdańskim. Pomorania Antiqua 7, 505-507.
Poklewski T. 1992. Sytuacja w badaniach archeologicznych wsi wczesnośredniowiecznej w Polsce. In Z. Kurnatowska (ed.), Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce. Poznań – Wrocław – Warszawa: PTPN, 297-298.
Rajewski, Z. 1975. Koń w wierzeniach u Słowian wczesnośredniowiecznych. Wiadomości Archeologiczne 39(4), 516 - 521.
Różańska H. 1960. Wczesnośredniowieczny skarb srebrny z miejscowości Trójca pow. Opatów. Materiały Wczesnośredniowieczne 5, 261-282
Schuldt E. 1956. Die Slawische Keramik In Mecklenburg. Berlin: Akademie-Verlag.
Schumann H. 1902. Der Hacksilberfund von Paatzig (Kr. Camin). Baltische Studien. Neue Folge 6, 74-94.
Seyer H. 1997. Slawische Silberschatzfunde des Mittelalters aus der Prähistorischen Sammlung des Stadtmuseums Berlin. Berlin: Stiftung Stadtmuseum Berlin.
Silver I. 1969. The ageing of domestic animals. In D. Brothwell i E. Higgs (eds.), Science in Archaeology, 2nd ed. London: Thames and Hudson, 283-302.
Szymańska A. 1968. Nowe materiały na Pomorzu Gdański. Pomorania Antiqua 2, 371-372.
Ślaski J. and Tabaczyński S. 1959. Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały (= Polskie Badania Archeologiczne 1). Warszawa – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Wapińska A. 1967. Materiały do wczesnośredniowiecznego bursztyniarstwa gdańskiego. In J. Kamińska (ed.), Gdańsk wczesnośredniowieczny 6. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 83-100.
Wawrzeniuk J. 2016. Magia ochronna Słowian we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Wojtasik J. 2013. Bursztyniarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina. In B. Stanisławski and W. Filipowiak (eds.), Wolin wczesnośredniowieczny. Część 1 (= Origines Polonorum 6), Warszawa: Wydawnictwo Trio, 235-249.
WRB 2006. World reference base for soil resources 2006. A framework for international classification, correlation and communication (= World Soil Resources Reports 103). Rome: Food and agriculture organization of The United Nations.
Wyczółkowski M. and Makowiecki D. 2009. Horse sacrifices in Prussia in the Early Middle Ages. Ritual area in Poganowo site IV, Olsztyn province (Poland). In A. Bliujiene (ed.), The Horse and Man in European Antiquity (Worldview, Burial Rites, and Military and Everyday Life). Klaipeda: Klaipeda University Press, 295-304.
