Postmemory of Killings in the Woods at Dębrzyna (1945–46): A Postsecular Anthropological Perspective
Keywords:
Postsecular anthropology, ontological penumbra, contaminated landscape, Great Fear, SubcarpathiaAbstract
This article applies a methodology developed within the framework of postsecular anthropology to a case study based on field material collected in 2015–2017 in and around Przeworsk, a town in the region of Subcarpathia in south-eastern Poland. The collected material documents the current post-memory of atrocities committed in the Dębrzyna forest in 1945–46. The killings were perpetrated in a turbulent period that followed World War II, which can be described, following Zaremba, as a time of “Great Fear”, or Agamben’s term “state of exception”. At the time, some members of the local population formed gangs to commit assaults and robberies against forced labourers returning to their homeland from Germany (or from the West generally). According to my respondents, many such assaults resulted in deaths. Homeless, socially unmoored and unprotected by law, the victims were reduced to the status of a purely biological “bare life”. My article will show how the victims of those events are commemorated, and how the post-memory of those events finds its expression today. My interpretive tools are based primarily on selected postsecular theories. In this context I apply the categories of ontological penumbra and counterpoint to identify those instances where religion finds itself compelled to rely on secular diction out of a sense of powerlessness and inability to use the religious idiom for articulating problematic ideas related to suffering.
Downloads
Download data is not yet available.
References
Agamben G. 1998. Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life (transl. D. Heller-Roazen. Stanford, CA.
Agamben G. 2005. The Time That Remains. A Commentary on the Letter to the Romans (transl. P. Dailey). Stanford, CA.
Ahmed A. 2013. Postmodernism and Islam. Predicament and Promise. London.
Arendt H. 1973. The Origins of Totalitarianism. Houghton Mifflin Harcourt. Boston.
Asad T. 1993. The Construction of Religion as an Anthropological Concept. In Genealogies of Religion. Discipline and Reason of Power in Christianity and Islam. Baltimore and London, 27–54.
Asad T. 2003 Formations of the Secular. Christianity, Islam, Modernity. Stanford.
Asad T. 2011. Thinking about the secular body, pain, and liberal politics. Cultural Anthropology 26 (4), 657–675.
Benjamin W. 1996. O pojęciu historii. In Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty. Poznań, 413–424.
Bereza T. 2013. Wokół Piskorowic. Przyczynek do dziejów konfliktu polsko-ukraińskiego na Zasaniu w latach 1939–1945, Rzeszów.
Bialecki J., Haynes N., Robbins J. 2008. The Anthropology of Christianity. Religion Compass 2 (6), 1139–1158.
Bialecki J. 2018. Anthropology, Theology, and the Challenge of Immanence. In J. Derrick Lemons, (ed.), Theologically Engaged Anthropology. Oxford, 156–178.
Bielik-Robson A. 2008. Przedmowa. Teologia pod stołem. In: Na pustyni. Kryptoteologie późnej nowoczesności. Kraków, 7–49.
Bielik-Robson A. 2013. Przedmowa. Deus Otiosus: ślad, widmo, karzeł. In. A. Bielik-Robson, M.A. Sosnowski. Deus otiosus. Nowoczesność w perspektywie postsekularnej. Warszawa, 5–37.
Cannell F. 2005. The Christianity of Anthropology. Journal of the Royal Anthropological Institute 11 (2), 335–356.
Cannell F. 2006. Introduction. The Anthropology of Christianity. In F. Cannell (ed.), The Anthropology of Christianity. Durham, London, 1–49.
Casanova J. 2011. The Secular, Secularizations, Secularisms, In M. Jurgensmayer and J. Van Antwerpen (eds.), Rethinking Secularism. Oxford, 57–74.
Czapliński 2017. Poszerzanie pola Zagłady. Teksty drugie 2, 7–16, DOI: 10.18318/td.2017.2.1.
Domańska E. 2017. Przestrzenie Zagłady w perspektywie ekologiczno-nekrologicznej. Teksty drugie 2, 34–60.
Drzewiecka E. 2014. Myśl postsekularna w badaniach slawistycznych. Próba spojrzenia. Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 9 (1), 29–44, doi:10.4467/20843933ST.14.003.3050.
Engelke M. 2002. The Problem of Belief: Evan’s Pritchard and Victor Turner on “the Inner Life”. Anthropology Today 18, 3–8.
Fountain P. 2013. Toward a post-secular anthropology. TAJA. The Australian Journal of Anthropology 24/3, 310–328, DOI 10.1111/taja.12053.
Gąsiorowski T. 2009. Obwód Przeworsk SZP-ZWZ-AK w latach 1939–44/56. Kraków.
Habermas J. 2006. On Relations between the Secular Liberal State and Religion. In H. de Vries and L.E. Sulivan (eds.), Political Theologies. Public Religions in a Post-secular World. New York.
Habermas J. 2012. Między naturalizmem a religią. Warszawa.
Gross J. T. 2014. Sprawcy, ofiary i inni. Zagłada Żydów 10 (2), 885–888.
Hilberg R. 2007. Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945. Warszawa.
Hirsch M. 2012. The Generation of Postmemory. Writing and Visual Culture after the Holocaust. New York.
Holbraad M. 2010. Ontology Is Just Another Word for Culture. Critique of Anthropology 30 (2), 179–185.
Holbraad M. and Pedersen M. 2017. The Ontological Turn. An Anthropological Exposition. Cambridge.
Janicka E. 2014/2015. Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadka. SLH 3/4, 148–227.
Jenkins T. 2012. The Anthropology of Christianity. Situation and Critique. Ethnos. Journal of Anthropology 77 (4), 459–476.
Kapralski S. 2016. Żydzi i Zagłada w polskich kulturach pamięci: między antagonizmem i agonem. Teksty drugie 6, 346–357, DOI: 10.18318/td.2016.6.20.
Keane W. 2007.Christian moderns. Freedom and fetish in the mission encounter. Berkeley.
Kiełbicki F. A. 2006. Budy Łańcuckie. Rys monograficzno-historyczny. Rzeszów.
Lambek M. 2012. Facing Religion from Anthropology, Anthropology of This Century. http://aotcpress.com/articles/facing-religion-anthropology/, access: 19.12.2017.
Lubańska M. 2007. Problemy etnograficznych badań nad religijnością. In M. Lubańska (ed.), Religijność chrześcijan obrządku wschodniego na pograniczu polsko-ukraińskim. Warszawa, 7–32.
Lubańska M. 2013. Losy sacrum w ‘świeckiej epoce”. Emile Durkheim versus Philip Rieff o “sakralnym” i „świeckim” porządku. Stan Rzeczy 2/5, 215–233.
Lubańska M. 2016. Healing chains, relationships of power and competing religious imageries in the monastery of Saints Kosmas and Damian in Kuklen (Bulgaria). Journal of Ethnology and Folkloristics 10 (1), 71–99.
Lubańska M. and Ładykowska A. 2013. Prawosławie – chrześcijaństwo peryferyjne? O teologicznych uwikłaniach teorii antropologicznej i stronniczości perspektyw poznawczych antropologii chrześcijaństwa. Lud 97, 195–219.
Małczyński J. 2009. Drzewa „żywe pomniki” w Muzeum – Miejscu Pamięci w Bełżcu. Teksty Drugie 1–2, 208–214.
Małczyński J. 2017. Historia środowiskowa zagłady. Teksty drugie 2, 17–32.
Markiel T. and Skibińska A. 2011. Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości. Zagłada domu Trynczerów. Warszawa.
McLennan G. 2010.The Postsecular Turn. Theory, Culture and Society 27, 3–20.
Merz J. and Merz S. 2017. Occupying the Ontological Penumbra: Towards a Postsecular and Theologically Minded Anthropology. Religions 8, 1–17, doi:10.3390/rel8050080.
Milbank J. 2006.Theology and Social Theory. Beyond Secular Reason. Malden, Oxford.
Moran D. and Mooney T. (eds.). 2002. The Phenomenology Reader. London and New York.
Needham R. 1971. Belief, Language and Experience, Chicago.
Otto R. 1958. The Idea of the Holy. Oxford, NY.
Pollack M. 2014. Skażone krajobrazy. Wołowiec.
Robbins J. 2006. Anthropology and Theology: An Awkward Relationship? Anthropological Quaterly 79 (2), 285–294.
Robbins J. 2007. Continuity Thinking and the Problem of Christian Culture: Belief, Time and the Anthropology of Christianity. Current Anthropology 48 (1), 5–38.
Rossati M. and Stoeckl K. 2012. Introduction. In M. Rossati, Kristina Stoeckl (eds.), Multiple Modernities and Postsecular Societies. 1–16.
Sahlins M. 1996. The Sadness of Sweetness: The Native Anthropology of Western Cosmolology, Current Anthropology 37 (3), 395–428
Scott M. W. 2013. What I’m reading? The anthropology of ontology (religious science?). Journal
of the Royal Anthropological Institute 19, 859–872.
Sendyka R. 2017. Nie-miejsca pamięci i ich nieludzkie pomniki. Teksty drugie 2. 86–108.
Smykowski M. 2017. Eksterminacja przyrody w Lesie Rzerzuchowskim. Teksty drugie 2, 61–85.
Steinlauf M. C. 2001. Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady. Warszawa.
Taylor C h. 2007. A Secular Age. Cambridge. Massachusetts. London.
Tokarska-Bakir J. 2004. Rzeczy mgliste. Eseje i studia. Sejny.
Tokarska-Bakir J. 2012. Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939–1946. Wołowiec.
Tokarska-Bakir J. and Pawilno-Pacewicz M. 2013. Stworzyć sobie Żyda, wywiad Jarosław Ziółowski, 29.05.2013. Magazyn Kontakt. http://magazynkontakt.pl/stworzyc-sobie-zyda.html, access: 27.12.2017.
Van der Veer P. 2014. The Modern Spirit of Asia: The Spiritual and the Secular in China and India. Princeton.
Viveiros de Castro. 2000. Cosmological Deixis and Amerindan Perspectivism. Journal of Royal Anthropologica Institute 4, 469–488.
Zaremba M. 2016. Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków.
Żiżek S. 2006. Kukła i karzeł perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa. Wrocław.
Sources:
AIPN Rz 061/424.
Chmura B. 2016. Kto pomoże dotrzeć do świadka mrocznych wydarzeń sprzed 70 lat. Życie Podkarpackie. 05.11.2016. https://www.zycie.pl/informacje/artykul/11012,kto-pomoze-dotrzec-do-swiadka-mrocznych-wydarzen-sprzed-70-lat, access: 20.12.2017.
Kamińska M. 2017 Wielki sukces filmu „Nie sądzić”. Supernowości 24. 21.09.2017, http://supernowosci24.pl/wieki-sukces-filmu-nie-sadzic/, access: 27.12.2017.
Motyka J. Ten las jest przesiąknięty śmiercią. 10.07.2010, http://www.nowiny24.pl/archiwum/art/6088429,
debrzyna-k-przeworska-ten-las-jest-przesiakniety-smiercia,id,t.html, access 27.12.2017.
Szwic J. Zbrodnia Pospolita. Życie Podkarpackie, 29.10.1997.
Zarański K. J. Spalone domy, spustoszone gospodarstwa, bieda. To tu mordowano ludzi. 18.04.2015, https://www.zycie.pl/informacje/artykul/1750,spalone-domy-spustoszone-gospodarstwa-bieda-to-tu-mordowano-ludzi-/, access: 22.12.2017.
Żak W. 2017. Film nie sądzić wywołał falę dyskusji, 08.S09.2017, http://www.jaroslawska.pl/artykul/14356, Film-Nie-sadzic-wywolal-fale-dyskusji, access: 27.12.2017.
Agamben G. 2005. The Time That Remains. A Commentary on the Letter to the Romans (transl. P. Dailey). Stanford, CA.
Ahmed A. 2013. Postmodernism and Islam. Predicament and Promise. London.
Arendt H. 1973. The Origins of Totalitarianism. Houghton Mifflin Harcourt. Boston.
Asad T. 1993. The Construction of Religion as an Anthropological Concept. In Genealogies of Religion. Discipline and Reason of Power in Christianity and Islam. Baltimore and London, 27–54.
Asad T. 2003 Formations of the Secular. Christianity, Islam, Modernity. Stanford.
Asad T. 2011. Thinking about the secular body, pain, and liberal politics. Cultural Anthropology 26 (4), 657–675.
Benjamin W. 1996. O pojęciu historii. In Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty. Poznań, 413–424.
Bereza T. 2013. Wokół Piskorowic. Przyczynek do dziejów konfliktu polsko-ukraińskiego na Zasaniu w latach 1939–1945, Rzeszów.
Bialecki J., Haynes N., Robbins J. 2008. The Anthropology of Christianity. Religion Compass 2 (6), 1139–1158.
Bialecki J. 2018. Anthropology, Theology, and the Challenge of Immanence. In J. Derrick Lemons, (ed.), Theologically Engaged Anthropology. Oxford, 156–178.
Bielik-Robson A. 2008. Przedmowa. Teologia pod stołem. In: Na pustyni. Kryptoteologie późnej nowoczesności. Kraków, 7–49.
Bielik-Robson A. 2013. Przedmowa. Deus Otiosus: ślad, widmo, karzeł. In. A. Bielik-Robson, M.A. Sosnowski. Deus otiosus. Nowoczesność w perspektywie postsekularnej. Warszawa, 5–37.
Cannell F. 2005. The Christianity of Anthropology. Journal of the Royal Anthropological Institute 11 (2), 335–356.
Cannell F. 2006. Introduction. The Anthropology of Christianity. In F. Cannell (ed.), The Anthropology of Christianity. Durham, London, 1–49.
Casanova J. 2011. The Secular, Secularizations, Secularisms, In M. Jurgensmayer and J. Van Antwerpen (eds.), Rethinking Secularism. Oxford, 57–74.
Czapliński 2017. Poszerzanie pola Zagłady. Teksty drugie 2, 7–16, DOI: 10.18318/td.2017.2.1.
Domańska E. 2017. Przestrzenie Zagłady w perspektywie ekologiczno-nekrologicznej. Teksty drugie 2, 34–60.
Drzewiecka E. 2014. Myśl postsekularna w badaniach slawistycznych. Próba spojrzenia. Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 9 (1), 29–44, doi:10.4467/20843933ST.14.003.3050.
Engelke M. 2002. The Problem of Belief: Evan’s Pritchard and Victor Turner on “the Inner Life”. Anthropology Today 18, 3–8.
Fountain P. 2013. Toward a post-secular anthropology. TAJA. The Australian Journal of Anthropology 24/3, 310–328, DOI 10.1111/taja.12053.
Gąsiorowski T. 2009. Obwód Przeworsk SZP-ZWZ-AK w latach 1939–44/56. Kraków.
Habermas J. 2006. On Relations between the Secular Liberal State and Religion. In H. de Vries and L.E. Sulivan (eds.), Political Theologies. Public Religions in a Post-secular World. New York.
Habermas J. 2012. Między naturalizmem a religią. Warszawa.
Gross J. T. 2014. Sprawcy, ofiary i inni. Zagłada Żydów 10 (2), 885–888.
Hilberg R. 2007. Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945. Warszawa.
Hirsch M. 2012. The Generation of Postmemory. Writing and Visual Culture after the Holocaust. New York.
Holbraad M. 2010. Ontology Is Just Another Word for Culture. Critique of Anthropology 30 (2), 179–185.
Holbraad M. and Pedersen M. 2017. The Ontological Turn. An Anthropological Exposition. Cambridge.
Janicka E. 2014/2015. Pamięć przyswojona. Koncepcja polskiego doświadczenia zagłady Żydów jako traumy zbiorowej w świetle rewizji kategorii świadka. SLH 3/4, 148–227.
Jenkins T. 2012. The Anthropology of Christianity. Situation and Critique. Ethnos. Journal of Anthropology 77 (4), 459–476.
Kapralski S. 2016. Żydzi i Zagłada w polskich kulturach pamięci: między antagonizmem i agonem. Teksty drugie 6, 346–357, DOI: 10.18318/td.2016.6.20.
Keane W. 2007.Christian moderns. Freedom and fetish in the mission encounter. Berkeley.
Kiełbicki F. A. 2006. Budy Łańcuckie. Rys monograficzno-historyczny. Rzeszów.
Lambek M. 2012. Facing Religion from Anthropology, Anthropology of This Century. http://aotcpress.com/articles/facing-religion-anthropology/, access: 19.12.2017.
Lubańska M. 2007. Problemy etnograficznych badań nad religijnością. In M. Lubańska (ed.), Religijność chrześcijan obrządku wschodniego na pograniczu polsko-ukraińskim. Warszawa, 7–32.
Lubańska M. 2013. Losy sacrum w ‘świeckiej epoce”. Emile Durkheim versus Philip Rieff o “sakralnym” i „świeckim” porządku. Stan Rzeczy 2/5, 215–233.
Lubańska M. 2016. Healing chains, relationships of power and competing religious imageries in the monastery of Saints Kosmas and Damian in Kuklen (Bulgaria). Journal of Ethnology and Folkloristics 10 (1), 71–99.
Lubańska M. and Ładykowska A. 2013. Prawosławie – chrześcijaństwo peryferyjne? O teologicznych uwikłaniach teorii antropologicznej i stronniczości perspektyw poznawczych antropologii chrześcijaństwa. Lud 97, 195–219.
Małczyński J. 2009. Drzewa „żywe pomniki” w Muzeum – Miejscu Pamięci w Bełżcu. Teksty Drugie 1–2, 208–214.
Małczyński J. 2017. Historia środowiskowa zagłady. Teksty drugie 2, 17–32.
Markiel T. and Skibińska A. 2011. Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości. Zagłada domu Trynczerów. Warszawa.
McLennan G. 2010.The Postsecular Turn. Theory, Culture and Society 27, 3–20.
Merz J. and Merz S. 2017. Occupying the Ontological Penumbra: Towards a Postsecular and Theologically Minded Anthropology. Religions 8, 1–17, doi:10.3390/rel8050080.
Milbank J. 2006.Theology and Social Theory. Beyond Secular Reason. Malden, Oxford.
Moran D. and Mooney T. (eds.). 2002. The Phenomenology Reader. London and New York.
Needham R. 1971. Belief, Language and Experience, Chicago.
Otto R. 1958. The Idea of the Holy. Oxford, NY.
Pollack M. 2014. Skażone krajobrazy. Wołowiec.
Robbins J. 2006. Anthropology and Theology: An Awkward Relationship? Anthropological Quaterly 79 (2), 285–294.
Robbins J. 2007. Continuity Thinking and the Problem of Christian Culture: Belief, Time and the Anthropology of Christianity. Current Anthropology 48 (1), 5–38.
Rossati M. and Stoeckl K. 2012. Introduction. In M. Rossati, Kristina Stoeckl (eds.), Multiple Modernities and Postsecular Societies. 1–16.
Sahlins M. 1996. The Sadness of Sweetness: The Native Anthropology of Western Cosmolology, Current Anthropology 37 (3), 395–428
Scott M. W. 2013. What I’m reading? The anthropology of ontology (religious science?). Journal
of the Royal Anthropological Institute 19, 859–872.
Sendyka R. 2017. Nie-miejsca pamięci i ich nieludzkie pomniki. Teksty drugie 2. 86–108.
Smykowski M. 2017. Eksterminacja przyrody w Lesie Rzerzuchowskim. Teksty drugie 2, 61–85.
Steinlauf M. C. 2001. Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady. Warszawa.
Taylor C h. 2007. A Secular Age. Cambridge. Massachusetts. London.
Tokarska-Bakir J. 2004. Rzeczy mgliste. Eseje i studia. Sejny.
Tokarska-Bakir J. 2012. Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939–1946. Wołowiec.
Tokarska-Bakir J. and Pawilno-Pacewicz M. 2013. Stworzyć sobie Żyda, wywiad Jarosław Ziółowski, 29.05.2013. Magazyn Kontakt. http://magazynkontakt.pl/stworzyc-sobie-zyda.html, access: 27.12.2017.
Van der Veer P. 2014. The Modern Spirit of Asia: The Spiritual and the Secular in China and India. Princeton.
Viveiros de Castro. 2000. Cosmological Deixis and Amerindan Perspectivism. Journal of Royal Anthropologica Institute 4, 469–488.
Zaremba M. 2016. Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków.
Żiżek S. 2006. Kukła i karzeł perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa. Wrocław.
Sources:
AIPN Rz 061/424.
Chmura B. 2016. Kto pomoże dotrzeć do świadka mrocznych wydarzeń sprzed 70 lat. Życie Podkarpackie. 05.11.2016. https://www.zycie.pl/informacje/artykul/11012,kto-pomoze-dotrzec-do-swiadka-mrocznych-wydarzen-sprzed-70-lat, access: 20.12.2017.
Kamińska M. 2017 Wielki sukces filmu „Nie sądzić”. Supernowości 24. 21.09.2017, http://supernowosci24.pl/wieki-sukces-filmu-nie-sadzic/, access: 27.12.2017.
Motyka J. Ten las jest przesiąknięty śmiercią. 10.07.2010, http://www.nowiny24.pl/archiwum/art/6088429,
debrzyna-k-przeworska-ten-las-jest-przesiakniety-smiercia,id,t.html, access 27.12.2017.
Szwic J. Zbrodnia Pospolita. Życie Podkarpackie, 29.10.1997.
Zarański K. J. Spalone domy, spustoszone gospodarstwa, bieda. To tu mordowano ludzi. 18.04.2015, https://www.zycie.pl/informacje/artykul/1750,spalone-domy-spustoszone-gospodarstwa-bieda-to-tu-mordowano-ludzi-/, access: 22.12.2017.
Żak W. 2017. Film nie sądzić wywołał falę dyskusji, 08.S09.2017, http://www.jaroslawska.pl/artykul/14356, Film-Nie-sadzic-wywolal-fale-dyskusji, access: 27.12.2017.
Downloads
Published
2018-06-29
How to Cite
Lubańska, M. (2018). Postmemory of Killings in the Woods at Dębrzyna (1945–46): A Postsecular Anthropological Perspective. Ethnologia Polona, 38, 15–46. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/ethp/article/view/42
Issue
Section
Main topic of the issue
