https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.2.3711
The paper discusses a previously unknown earthwork of a fortification of the First World War found in the investigation of a barrow at Site 3 in Prawda in Raciborowice (Kraków district). The discovery consisted of a fortified strongpoint for all around defence enclosing the top of the barrow. It was built by the Russian troops during the offensive on Kraków from November to December 1914, after the strategic retreat of the Austro-Hungarian army towards the south, under the cover of the fortress artillery, ending the Battle of Kraków. The paper fills the gap in knowledge about the combat taking place between the Battle of Kraków and the battles on the right bank of the Vistula River, enabling the reconstruction of those events and giving insight into the material culture of the soldiers participating in them.
Download files
Citation rules
Cited by / Share
Licence
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
References
Adjustierungsvorschrift… 1910. Adjustierungsvorschrift für das k. u. k. Heer. I. Teil. Wien: k. k. Hofund Staatsdruckerei.
Google Scholar
Adjustierungsvorschrift… 1911. Adjustierungsvorschrift für das k. u. k. Landwehr. I. Teil. Wien: k. k. Hof- und Staatsdruckerei.
Google Scholar
Anhaltspunkte… 1915. Anhaltspunkte für die Ausführung von Feldbefestigungen, Maßnahmen un Einrichtungen gegen Massenfeuer schwerer Artillerie. Wien: K. u. k. Armeeoberkommando.
Google Scholar
Anhaltspunkte… 1916. Anhaltspunkte für die Ausführung und Verteidigung von Feldbefestigungen. Maßnahmen und Einrichtungen gegen Massenfeuer schwerer Artillerie. Wien: K. u. k. Armeeoberkommando.
Google Scholar
Artillerieunterricht… 1906. Artillerieunterricht für die k. u. k. Festungsartillerie. I. Teil, 1. Heft. Allgemeiner Teil. Wien: k. k. Hof- und Staatsdruckerei.
Google Scholar
Arz von Straußenburg A. 1924. Zur Geschichte des Grossen Krieges 1914-1918. Wien, Leipzig, München: Rikola Verlag A. G.
Google Scholar
Bator J. 2008. Wojna galicyjska. Kraków: Wydawnictwo Libron.
Google Scholar
Benda A. 1919. Werk der Artillerie. Wien: Adolf Holzhausen.
Google Scholar
Beschreibung... 1917. Beschreibung der geprotzten Dreikesselfahrküche M. 17 (kleinen Fahrküche). Wien: k. u. k. Kriegsministeriums.
Google Scholar
Birnstein J. 1911. Zugschule. Instruktionsbuch für Chargen, Chargenschüler und Einjährig- Freiwillige. Pilsen: Ersten Westböhmischen Druckindustrie- Aktiengesellschaft.
Google Scholar
Bis M. 2017. Nowożytne naczynia szklane znalezione w Warszawie – możliwości i ograniczenia badań. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 65(3), 371-396.
Google Scholar
Brzoskwinia W. 1994. Fort 49 ‘Krzesławice’ (= Atlas Twierdzy Kraków, Seria 1, Tom 2). Kraków: Urząd Miasta Krakowa, Wydział Ochrony Zabytków.
Google Scholar
Budziszewski J., Jarosz P., Libera J., Szczepanek A., Witkowska B. and Włodarczak P. 2016. Kurhany ze stanowiska 30 w Stryjowie, pow. krasnostawski. In P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 381-409.
Google Scholar
Bushmakov D. A. 2017. Russkaya armiya v velikoy voyne, 1914-1917 gg. Tom I. Moskva: Krasivaya Kniga.
Google Scholar
Bussard M. 2017. Ammo Encyclopedia For all Rimfire and Centerfire Cartridges, plus Shotshells. Minneapolis: Blue Book Publications.
Google Scholar
Chrzanowski Ł. 2008. Artyleria austro-węgierska w latach 1860-1890. Przemyśl: Wydawnictwo „Fort” – Tomasz Idzikowski.
Google Scholar
Chumak R. N. 2007. Russkiy 7,62-mm vintovochnyi patron. Istoriya i evolutsiya. Sankt-Peterburg: Atlant.
Google Scholar
Ciemiński J. 2014. Znakowanie łusek wojskowej amunicji strzeleckiej wybranych krajów europejskich (= Archeologia Wojenna Extra 1). Gdów: Instytut Wydawniczy Archeologia Militaris.
Google Scholar
Clifton R. T. 1970. Barbs, Prongs, Points, Prickers, & Stickers: A Complete and Illustrated Catalogue of Antique Barbed Wire. Norman: University of Oklahoma Press.
Google Scholar
Dąbrowski J. 2009. Carskie trzy linie. Rosyjski 3” nabój karabinowy (7,62 x 54R) w latach 1891-1917. Warszawa: Self-published.
Google Scholar
Ehnl M. and von Sacken E. 1938. Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914-1918. Registerband. Wien: Verlag der Militärwissenschaftlichen Mitteilungen.
Google Scholar
Ehrenhalle… 1916a. Ehrenhalle der k. k. Landwehr, des k. k. Landsturmes und der k. k. Gendarmerie. Heft 3. Territorialbereich Krakau. Wien: Gesellschaft für graphische Industrie.
Google Scholar
Ehrenhalle… 1916b. Ehrenhalle der k. k. Landwehr, des k. k. Landsturmes und der k. k. Gendarmerie. Heft 4. Territorialbereich Leitmeritz. Wien: Gesellschaft für graphische Industrie.
Google Scholar
Ehrenhalle… 1916c. Ehrenhalle der k. k. Landwehr, des k. k. Landsturmes und der k. k. Gendarmerie. Heft 5. Territorialbereich Prah. Wien: Gesellschaft für graphische Industrie.
Google Scholar
Ehrenhalle… 1917a. Ehrenhalle der k. k. Landwehr, des k. k. Landsturmes und der k. k. Gendarmerie. Heft 6. Territorialbereich Graz. Wien: Gesellschaft für graphische Industrie.
Google Scholar
Ehrenhalle… 1917b. Ehrenhalle der k. k. Landwehr, des k. k. Landsturmes und der k. k. Gendarmerie. Heft 7. Territorialbereich Lemberg. Wien: Gesellschaft für graphische Industrie.
Google Scholar
Feldbefestigungsvorschrift… 1908. Feldbefestigungsvorschrift für die Truppen des k. u. k. Heeres. Wien: k. k. Hof- und Staatsdruckerei.
Google Scholar
Feldzug… 1917. Der Feldzug von Krakau (6. November bis 17. Dezember 1914) (= Österreichisch-ungarische Kriegsberichte 6). Wien: Verlag von L. W. Seidel und Sohn.
Google Scholar
Green J. A. 2014. Dating Modern Wire Nails. Newsletter of the Lousiana Archaeological Society 42(3), 20-21.
Google Scholar
Haładaj K. and Rozdżestwieński P. 2010. Karabiny i karabinki Mauser 98 w Wojsku Polskim w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo ZP.
Google Scholar
Heldenwerk… 1917. Heldenwerk 1914-1916. Ein literarisches Monumentalwerk zum ewigen Gedenken an die ruhmvollen Waffentaten der österreichisch-ungarischen Armee und ihrer Helden. I. Band. Wien: Heldenwerk Verlags- und Vertriebs.
Google Scholar
von Horstenau G. E. 1932. Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914-1918. Wien: Verlag der Militärwiss. Mitteilungen.
Google Scholar
Hýkel J. and Malimánek V. 1998. Náboje do ručních palnych zbraní. Praha: Naše vojsko.
Google Scholar
Instruktion… 1913. Instruktion über die Einrichtung und Verwendung der Maschinengewehre. I. Heft. Maschinengewehr (Schwarzlose) M. 7. Wien: k. k. Hof- und Staatsdruckerei.
Google Scholar
Instruktion… 1916. Instruktion über die Einrichtung und Verwendung der im Gebrauche stehenden Gewehre M. 14. Wien: k. u. k. Kriegsministeriums.
Google Scholar
Iwański M. 2018. Kurhany w Guciowie, powiat zamojski w świetle obrazowań lotniczym skanerem laserowym. In J. Górski and A. Tyniec (eds), Fenomen miejsca. Nekropola kurhanowa z neolitu, epoki brązu i wczesnego średniowiecza w Guciowie, pow. Zamojski (= Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 6). Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 37-52.
Google Scholar
Jarosz P., Koledin J., Podsiadło M. and Włodarczak P. 2021. Excavation of ‘Medisova humka’ in Žabalj. In P. Jarosz, J. Koledin and P. Włodarczak (eds), Danubian Route of the Yamnaya Culture. The Barrows of Vojvodina (= The Yamnaya Impact on Prehistoric Europe 3). Budapest: Archaeolingua, 103-135.
Google Scholar
Jung P. 2017. Armia austro-węgierska w I wojnie światowej (1). 1914-1916 (= Men-at-Arms 392). Oświęcim: Napoleon V.
Google Scholar
Karczewski A. W. 1934. Broń małokalibrowa. Zarys teorii strzału, konstrukcja i wykonanie (= Bibljoteka ‘Prac Badawczych P. W. U’ 2). Warszawa: Wydawnictwo Państwowych Wytwórni Uzbrojenia w Warszawie.
Google Scholar
Kerchnawe H. 1935. Ehrenbuch unserer Artillerie. Band 1. Wien: Amon Franz Göth.
Google Scholar
Kielski A. 1969. Ogólna technologia ceramiki. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie.
Google Scholar
Kisak P. F. 2016. A Comprehansive Guide to Rifle Ammunition. Vol. 2 of 2. Virginia: Diamond Publications.
Google Scholar
Krčma V., Hýkel J. and Neshyba P. 2016. Atlas nábojů do ručních palnych zbraní. Praha: Naše vojsko.
Google Scholar
Kunicki-Goldfinger J. J. 2020. Szkło w Europie Środkowej od późnego średniowiecza do XVIII wieku. Skład chemiczny – uwarunkowania i interpretacja. Warszawa: Instytut Chemii i Techniki Jądrowej.
Google Scholar
Kurek J. W. and Kurek M. 2002. Artyleria Twierdzy Przemyśl. Artyleria forteczna. Przemyśl: Drukarnia San Set.
Google Scholar
Labbett P. 1982. Encyclopédie Mondiale des Munitions Modernes: Armes Militaires Légères. Paris: Pygmalion.
Google Scholar
Lipiec A. 2017. Zabytki szklane pozyskane w trakcie badań zespołu kamienic na rogu ulicy Traugutta i placu Małachowskiego w Warszawie. In W. Borkowski (ed.), Badania archeologiczne dziedzińca Arsenału Królewskiego oraz zespołu Kamienicy Raczyńskich w Warszawie (= Warszawskie Materiały Archeologiczne 14). Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 169-196.
Google Scholar
Łukasik H. 2009. Twierdza Kraków. Wokół krakowskiej twierdzy. Epizody, bohaterowie, ślady bitwy o Kraków 1914. Część IV. Międzyzdroje, Kraków: Arkadiusz Wingert.
Google Scholar
Łukaszewski T. 2016. Amunicja karabinowa. Oświęcim: Napoleon V.
Google Scholar
Maćkiewicz J. and Świderska-Bróż M. 1983. Analiza technologii produkcji szkła jako źródła powstawania ścieków. Ochrona środowiska. Informator Dolnośląskiego Oddziału PZITS. Materiały szkoleniowo-informacyjne 3/4, 37-40.
Google Scholar
Majstorović V. 2016. The Red Army in Yugoslavia, 1944-1945. Slavic Review 75/2, 396-421.
DOI: https://doi.org/10.5612/slavicreview.75.2.396
Google Scholar
Merkblätter… 1918. Merkblätter über eigene und fremdländische Hand- und Faustfeuerwaffen. Wien: k. u. k. Technischen Militärkomitee.
Google Scholar
Mikulski M. J. 2011. Austro-węgierskie fortyfikacje polowe w Galicji i Królestwie Kongresowym w latach 1914-1916. In M. Łopata and K. Ruszała (eds), Materiały z konferencji Znaki pamięci IV – w 95. Rocznicę Bitwy Gorlickiej. Gorlice: Stowarzyszenie Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I Wojny Światowej w Galicji „Crux Galiciae”, 1-43.
Google Scholar
Mirosz D. 2007. Almanach dat 1799-1918. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
Google Scholar
Mitteilungen… 1899. Mitteilungen über Gegenstände des Artillerie- und Geniewesens. Wien: k. und k. Technischen Militär- Comité.
Google Scholar
Modrakh A. V. 1914. Gnazdnye ili ‘russkie okopy’. Grodno: Tipografiya S. Gan.
Google Scholar
Mötz J. 1996. Österreichische militärpatronen. Band 1. Die Munition für Hand- und Faustfeuerwaffen der habsburgischen bzw. Österreichischen Streitkräfte von 1866 bis 1954. Wien: Verlagsbuchhandlung Stöhr.
Google Scholar
Mroczkowski K. and Kawa L. 2020. Wojna widziana z kuchni… i kuchnia na wojnie. Bydgoszcz: Wydawnictwo Gaj.
Google Scholar
Nachrichten… 1915. Nachrichten über Verwundete und Kranke ausgegeben am 29./5. 1915. Nr. 410. Wien: k. k. Hof- und Staatsdruckerei.
Google Scholar
Nelson L. H. 1968. Nail chronology as an aid to dating old buildings. Nashville: American Association for State and Local History.
Google Scholar
Niebylski J. 2020a. The remains of the ‘Battle of Kraków’, fought during World War I, as exemplified by site Sadowie-Kielnik 1, Kraków district. Sprawozdania Archeologiczne 72/2, 555-584.
DOI: https://doi.org/10.23858/SA/72.2020.2.1705
Google Scholar
Niebylski J. 2020b. Wielka Wojna na nadwiślańskim przedpolu Twierdzy Kraków. In K. Tunia (ed.), Kartki z dziejów igołomskiego powiśla. Igołomia, Pękowice: Wydawnictwo Profil-Archeo, 251-272.
DOI: https://doi.org/10.33547/Igolomia2020.14
Google Scholar
Niebylski J. 2021a. Bitwa krakowska. Materialne pozostałości I wojny światowej pod Krakowem w świetle badań archeologicznych. In J. M. Chyla, D. Socha and A. Cetwińska (eds), Keeping Archaeology Together. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 34.
Google Scholar
Niebylski J. 2021b. Wielka Wojna na nadwiślańskim przedpolu Twierdzy Kraków. In K. Tunia (ed.), Kartki z dziejów igołomskiego powiśla. Igołomia, Pękowice: Wydawnictwo Profil-Archeo, 292-312.
Google Scholar
Niebylski J. M. and Czarnowicz M. 2022. Rola pozycji polowej z bitwy pod Krakowem z I wojny światowej odkrytej na stanowisku archeologicznym Wola Więcławska 10, pow. krakowski. Raport Archeologiczny 17, 73-118.
Google Scholar
Niebylski J. M., Czarnowicz M. and Micyk P. 2021. Bitwa pod Krakowem z 1914 r. w świetle badań archeologicznych stanowiska Zalesie 1, pow. krakowski, gm. Iwanowice. Raport 16, 103-167.
Google Scholar
Niebylski J. and Tunia K. 2018. The German-Russian Front in Southern Poland, Winter 1945: History and Archaeology. In K. Kleinová (ed.), 24th Annual Meeting (Barcelona, 2018). Barcelona: European Association of Archaeologists, 932-933.
Google Scholar
Niebylski J. and Tunia K. 2019. Ekshumacja żołnierzy Armii Czerwonej na cmentarzu wojennym w Chrzanowie, woj. małopolskie. Nieregulaminowe wyposażenie odkryte przy poległych. In A. Zakościelna (ed.), Badania archeologiczne w Polsce środkowowschodniej, zachodniej Białorusi i Ukrainie w roku 2018. Lublin: Instytut Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Muzeum Lubelskie w Lublinie, 46-47.
Google Scholar
Notes… 1917. Notes on Austro-Hungarian Fuzes. London: Harrison and Sons.
Google Scholar
Orman K. and Orman P. 2015. Wielka Wojna na Jurze. Działania i cmentarze wojenne z roku 1914 na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej i terenach przyległych. Kraków: Wydawnictwo Libron.
Google Scholar
Ortner C. M. 2007. The Austro-Hungarian Artillery from 1867 to 1918. Technology, Organization and Tactics. Vienna: Verlag Militaria.
Google Scholar
Ortner C. M. and Hinterstoisser H. 2013. The Austro-Hungarian Army in the First World War. Uniforms and Equipment – from 1914 to 1918. Volume 2. Vienna: Verlag Militaria.
Google Scholar
Ostrowski W. 2018. Karabiny maszynowe od czasów najdawniejszych do wynalazków ostatniej doby. Oświęcim: Napoleon V.
Google Scholar
Österreichisch-Ungarische… 1915. Österreichisch-Ungarische Kriegswoche: Illustrierte Wochenausgabe 40 from 18.07.1915.
Google Scholar
Pałosz J. 2012. Śmiercią złączeni. O cmentarzach z I wojny światowej na terenach Królestwa Polskiego administrowanych przez Austro-Węgry. Kraków: Wydawnictwo Libron.
Google Scholar
Perzyk B. 2000. Rosyjskie fortyfikacje polowe w kampaniach 1914-1915. In J. Chorzępa and A. Wap (eds), Twierdze i działania wojenne na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w ramach krajowego programu Ministerstwa Kultury i Sztuki „Ochrona i konserwacja architektury obronnej” Osowiec-Twierdza 16-18 październik 1998 r. Białystok, Przasnysz: „Forteca”, 159-180.
Google Scholar
Piwowarski J. 1935. Rejestr zabytków przedhistorycznych znajdujących się na terenie powiatu miechowskiego. Wiadomości Archeologiczne 13, 179-184.
Google Scholar
RGVia, Fond 2067, Shtab glavnokomanduyuschego armiyami Yugo-Zapadnogo fronta; Opis: №1, Upravlenie general-kvartirmeystera; Delo: №130, Ob atake i osade Krakova. Rossiyskiy Gosudarstvennyi Voenno-istoricheskiy arkhiv (RGVia), Moskva, unpublished.
Google Scholar
Russische… 1912. Die russische Armee. Wien: k. k. Hof- und Staatsdruckerei.
Google Scholar
Sbornik… 1915. Sbornik opisaniy predmetov i materialov zagotovlaemykh Intendantstvom dlia dovolstviya voysk. Petrograd: Tipografiya Shtaba voysk Gvardii i Petrogradskago Voennago Okruga.
Google Scholar
Schall M. 1915. Preis – Katalog der Kappen-, Tschako- und Iniformsorten-Fabrik Max Schall, Wien III., Fasangasse Nr. 32. Ausrüstungssorten, Sportartikel, Wirkwaren, Sattelzeug und Pferderequisiten, Proprietäten, Toiletteartikel, Galanteriewaren, Herrenmodeartikel, Reiserequisiten, Rauchrequisiten, Haushaltungsgegenstände etc. Wien: Ferdinand Brück & Söhne.
Google Scholar
Schäfer H. 1934. Österreichs Volksbuch vom Welkrieg. Wien: GM. d. R. Franz Schubert.
Google Scholar
Schießtafeln… 1908. Schießtafeln für die k. u. k. Festungs-Artillerie. Schießtafeln für 12 cm Kanonen M. 61 (M. 61/95), (für erweiterten Schrapnellertrag). Wien: k. k. Hof- und Staatsdruckerei.
Google Scholar
Schmid H. 1914. Taktisches Handbuch. Wien: Selbstverlag Hugo Schmid, Kommissionsverlag L. W. Seidel & Sohn k. u. k. Hofbuchhändler.
Google Scholar
Schubert J. 2018. Cmentarze wojenne Twierdzy Kraków z lat 1914-1918 i ich autor, rzeźbiarz Karl Korschann. Państwo i Społeczeństwo 18(2), 171-206.
Google Scholar
Urbanski von Ostrymiecz A. 1939. Conrad von Hötzendorf: Soldat und Mensch. Graz, Leipzig, Wien: Ulrich Mosers Verlag.
Google Scholar
Veltzé A. 1919. Die Geschichte des Weltkrieges mit besonderer Berücksichtigung der Tätigkeit der österreich-ungarischen Heere. I. Band. Wien: Verlag für vaterländische Literatur.
Google Scholar
Verlustliste… 1915. Verlustliste ausgegeben am 3./1. 1915. Nr. 91. Wien: k. k. Hof- Staatsdruckerei.
Google Scholar
Viribus… 1919. Viribus unitis: Österreich-Ungarn und der Weltkrieg. Wien: Verlag der Gesellschaft vom Silbernen Kreutz.
Google Scholar
Wells T. 1998. Nail Chronology: The Use of Technologically Derived Features. Historical Archaeology 32/2, 78-99.
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03374252
Google Scholar
Woodard T. W. 2011. Shooter’s Bible. Guide to Cartridges. New York: Skyhorse Publishing.
Google Scholar
von Wrisberg E. 1922. Wehr und Waffen 1914-1918. Leipzig: Verlag von K. F. Koehler.
Google Scholar
Wrobel K.-H. 1999. Drei Linien. Die Gewehre Mosin-Nagant. Schwäbisch Hall: Journal-Verlag Schwend GmbH.
Google Scholar
Zellner E. 1935. Taktikaufgabe 1 (Applikatorische Besprechung: Ein verstärktes Infanterieregiment mit angewiesener Artillerie in Verteidigung im Bewegungskrieg) (= Militärwissenschaftliche Mitteilungen 66). Wien: Österreichischen Bundesministerium für Landesverteidigung, 350-370.
Google Scholar
Zusammenstellung… 1913. Zusammenstellung der wichtigsten Adjustierungs- und ballistischen Daten der Geschützmunition der k. u. k. Artillerie. Wien.
Google Scholar
Żuk A. B. 2016. Karabiny, karabinki i pistolety maszynowe. Encyklopedia długiej broni wojskowej XX wieku. Warszawa: Bellona, Fundacja Historia i Kultura.
Google Scholar
English