Early Bronze Age flint materials from Lesser Poland - their research problems and suggestions for their interpretation = Wczesnobrązowe materiały krzemienne z Małopolski - problemy badawcze, propozycje interpretacji

Authors

  • Damian Wolski

Keywords:

flint technology, Early Bronze Age, Mierzanowice culture, social psychology

Abstract

The present paper summarizes the state of research of the flint technology belonging to the Early Bronze Age in the Lesser Poland loessic areas. With the analyses of representative materials from the most important settlements, cemeteries and mines, an attempt has been made to verify the current identification criteria for the flint artefacts of the concerned period. The observations allow for the construction of a theoretical model which connects to the manufacturing of bifacial daggers and sickles as well as with the spezialization of their production. The fact that these tools were made continuously for several centuries, may be attributed to some special social mechanisms in which technology teachers played an important role. This model was based on selected conceptions of social psychology

Downloads

Download data is not yet available.

References

Andrefsky W. 1998. Lithics: Macroscopic Approaches To Analysis. Cambridge
Apel J. 2001. Daggers. Knowledge & Power. Uppsala
Aronson E. 2009. Człowiek — istota społeczna. Warszawa
Aronson E., Wilson T. D. and Akert R. M. 1997. Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań
Baczyńska B. 1993. Cmentarzysko kultury mierzanowickiej w Szarbii, woj. Kieleckie. Studium obrządku pogrzebowego. Kraków
Balcer B. 1971. O stanie i potrzebach w zakresie badań krzemieniarstwa neolitu i wczesnej epoki brązu. Wiadomości Archeologiczne 36, 51–70
Balcer B. 1977. Osada kultury mierzanowickiej na stanowisku 1 w Mierzanowicach, woj. tarnobrzeskie, Wiadomości Archeologiczne 42, 175–212
Balcer B. 1991. Z badań przemysłu mierzanowickiego na Roztoczu. Lubelskie Materiały Archeologiczne 6, 341–349
Balcer B., Machnik J. and Sitek J. 2002. Z pradziejów Roztocza na ziemi zamojskiej. Kraków
Balcer B. and Schild R. 1978. A jednak sierpy! Z otchłani wieków 44, 44–49
Balcer B. and Schild R. 1978. Sierpem i głowę można uciąć. Z otchłani wieków 44, 145–147
Balcer B. and Schild R. 1980. Traces of Wear and Stone Function: Do They realy Mean What They Show? In. R. Schild (ed.), Unconventional Archaeology. New Approaches and Goals in Polish Archaeology. Wrocław, 109–116
Banning E. B. 2000. The archaeologist’s laboratory: the analysis of archaeological data. New York
Bar-Yosef O. and Peer P. van. 2009. The Chaine Operatiore Approach in Middle Paleolithic Archaeology. Current Archaeology 50, 103–131
Bargieł B. 2002. Stan badań nad wykorzystaniem krzemienia świeciechowskiego w późnym neolicie i epoce brązu w Polsce południowo-wschodniej (zarys problematyki). In. Matraszek B., Sałaciński S. (eds.), Krzemień świeciechowski w pradziejach: Materiały z konferencji w Ryni, 22–24.05.2000. Warszawa, 123–140
Bargieł B. and Libera J. 1996. Wyniki badań pracowni nakopalnianej w Nowym Rachowie. Archeologia Polski Środkowowschodniej 1, 35–48
Bargieł B. and Libera J. 1997. Z badań nad formami bifacjalnymi w Małopolsce. In. Lech J. and Piotrowska D. (eds.), Z badań nad krzemieniarstwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza: Materiały z sympozjum zorganizowanego w Warszawie 20–22 października 1994 r. Warszawa, 145–161
Bargieł B. and Libera J. 2004. „Groty typu strzyżowskiego” — mit a rzeczywistość. In. Libera J. and Zakościelna A. (eds.), Przez pradzieje i wczesne średniowiecze. Księga jubileuszowa na siedemdziesiąte piąte urodziny docenta doktora Jana Gurby. Lublin, 169–187
Bargieł B. and Libera J. 2005. Zespoły grobowe z krzemiennymi płoszczami w Małopolsce i na Wołyniu. Wiadomości Archeologiczne 57, 3–27
Bargieł B., Libera J., and Panasiewicz W. 1999. Półksiężycowate sierpy krzemienne z okolic Hrubieszowa. Archeologia Polski Środkowowschodniej 4, 240–250
Bąbel T. 1974. Krzemienne kindżały kultury mierzanowickiej. Z otchłani wieków 40, 151–154
Bąbel T. 1987. Obrządek pogrzebowy we wczesnym okresie epoki brązu na Wyżynie Opatowskiej. Kraków (unpublished doctor thesis stored in Archiv the Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences)
Bąbel T. and Budziszewski J. 1978. Noże wielofunkcyjne? W sprawie ostrzy z Mierzanowic polemiki ciąg dalszy. Z otchłani wieków 44, 139–145
Borkowski W. 1984. Technologia wykonania i morfologia grocików sercowatych z przełomu neolitu i wczesnej epoki brązu na Wyżynie Małopolskiej. Warszawa (unpublished master thesis stored in Archiv of the Institute of Archaeology, Warsaw University)
Borkowski W. 1987. Neolithic and Early Bronze Age heart-shaped arrow heads from the Little Poland Upland. Archaeologia Interregionalis 8, 147–181
Borkowski W. and Kowalewski M. 1997. Krzemienne groty strzał z epoki brązu z terenów Mazowsza i Podlasia. In. Lech J. and Piotrowska D. (eds.), Z badań nad krzemieniarstwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza: Materiały z sympozjum zorganizowanego w Warszawie 20–22 października 1994 r. Warszawa, 205–214
Borkowski W., Migal W., Sałaciński S. and Zalewski M. 1989. Urgeschichtlicher Feuersteinbergbau im Gebiet von Krzemionki. Ein Bericht zum Stand der Forschung. Praehistorische Zeitschrift 64, 164–207
-
Budziszewski J. 1987. Wykorzystanie tzw. krzemienia czekoladowego przez ludność Wyżyny Środkowopolskiej na przełomie neolitu i epoki brązu. Warszawa (unpublished doctor thesis stored in Archiv the Institute of Archaeology, Warsaw University)
Budziszewski J. 1991. Krzemieniarstwo ludności Wyżyny Środkowopolskiej we wczesnej epoce brązu. Lubelskie Materiały Archeologiczne 6, 181–208
Budziszewski J. 1998. Świętokrzyski Okręg Pradziejowej Eksploatacji Krzemieni w dobie kultury trzcinieckiej. In. Kośko A. and Czebreszuk J. (eds.), Trzciniec — system kulturowy czy interkulturowy proces? Poznań, 286–299
Budziszewski J. 2008. Stan badań nad występowaniem i pradziejową eksploatacją krzemieni czekoladowych. In. Borkowski W., Libera J., Sałacińska B. and Sałaciński S. (eds.), Krzemień czekoladowy w pradziejach. Materiały z konferencji w Orońsku, 08–10.10.2003. Warszawa– Lublin, 33–106
Chmielewska M. 1973. Badania stanowiska Polany II w pow. Szydłowiec w 1971 r. Sprawozdania Archeologiczne 25, 29–37
Chmielewska M. 1988. The Early Bronze Age Flint Mine AT site II, Polany, Radom district. Przegląd Archeologiczny 35, 139–181
Cotterell B. and Kamminga J. 1987. The Formation of Flakes. American Antiquity 52, 675–708
-
Dzbyński A. 2008. Rytuał i porozumienie. Racjonalne podstawy komunikacji i wymiany w pradziejach Europy Środkowej. Rzeszów
Fitzke J. 1938. Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej w Torczynie, pow. Łuck. Sprawozdania z czynności i posiedzeń PAU 43, 26–27
Fitzke J. 1975. Cmentarzysko kultury strzyżowskiej w Torczynie pod Łuckiem na Wołyniu. Wiadomości Archeologiczne 40, 53–62
Gijn A. L. van. 1988. The use ofe Bronze Age flint sickles in the Netherlands: a preliminary raport. In. Beyries S. (eds.), Industries lithiques. Traceologie et Technologie. (= Bitish Archaeological Reports. International Series 411). Oxford, 197–218
Gijn A. L. van. 2010. Flint in Focus. Lithic Biographies in the Neolithic and Bronze Age. Leiden
Głosik J. 1968. Kultura strzyżowska. Materiały starożytne 11, 7–114
Grace R. 1997. The ‘chaîne opératoire’ approach to lithic analysis. Internet Archaeology 2
-
Jażdżewski K. 1981. Pradzieje Europy Środkowej. Wrocław
K. J. (Konrad Jażdżewski?). 1936. Późnoneolityczna lub wczesnobrązowa pracownia sierpów w Sapanowie w pow. krzemienieckim. Z otchłani wieków 11, 93
Kadrow S. 1995 Gospodarka i społeczeństwo. Wczesny okres epoki brązu w Małopolsce. Kraków
Kadrow S. 1995 Surface exploitation of the Jurassic flints in the Iwanowice microregion. Archaeologica Polona 33, 241–245
Kadrow S. 2001. U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej. Kraków
Kadrow S. and Machnikowie A. i J. 1992. Iwanowice, stanowisko Babia Góra, part II. Cmentarzysko z wczesnego okresu epoki brązu. Kraków
Kadrow S. and Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka. Chronologia, taksonomia, rozwój przestrzenny. Kraków
Kempisty A. 1978. Schyłek neolitu i początek epoki brązu na Wyżynie Małopolskiej w świetle badań nad kopcami (= Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego 121). Warszawa
Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa
Kopacz J. 1976. Wstępna charakterystyka technologiczno-typologiczna wczesno brązowego przemysłu krzemiennego z Iwanowic, woj. Kraków. Archeologia Polski 21, 22–26
Kopacz J. 1978. Krzemieniarstwo wczesnej epoki brązu w Iwanowicach. Kraków (unpublished doctor thesis stored in Archive the Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences)
Kopacz J. 2001. Początki epoki brązu w strefie karpackiej w świetle materiałów kamiennych. Kraków
Kopacz J. and Valde-Nowak P. 1987. Episznurowy przykarpacki krąg kulturowy w świetle materiałów kamiennych. Archeologia Polski 31, 55–92
Kozłowski L. 1913. Siedziba neolityczna na Babiej Górze w Iwanowicach, pow. miechowski, gub. kielecka. Światowit 11, 15–41
Kozłowski L. 1917. Badania archeologiczne na górze Klin w Iwanowicach, powiatu Miechowskiego (= Prace Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 14). Warszawa
Kozłowski L. 1923. Epoka kamienia na wydmach wschodniej części Wyżyny Małopolskiej. Lwów
Kozłowski L. 1924. Młodsza epoka kamienia w Polsce (neolit). Lwów.Kraussowie J. and A. 1971. Cmentarzysko kultury mierzanowickiej w Świniarach Starych, pow. Sandomierz. Materiały Archeologiczne 12, 109–136
Lech J. 1981. Górnictwo krzemienia społeczności wczesnorolniczych na Wyżynie Krakowskiej. Koniec VI tysiąclecia — 1 połowa IV tysiąclecia p.n.e. Wrocław.
Lech J. 1982/1983. Flint work of the early farmers. Productive trends in central European chipping industries from 4500–1200 b.c. Acta Archaeologica Carpathica 22, 5–63
Lech J. 1997. Krzemieniarstwo postneolityczne i jego badania In. Lech J. and Piotrowska D. (eds.), Z badań nad krzemieniarstwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza: Materiały z sympozjum zorganizowanego w Warszawie 20–22 października 1994 r. Warszawa, 237–249
Lech H. and J. 1984. The prehistoric flint mine at Wierzbica “Zele”: a case study from Poland. World Archaeology 16, 186–203
-
Libera J. 2001. Krzemienne formy bifacjalne na terenach Polski i zachodniej Ukrainy (od środkowego neolitu do wczesnej epoki żelaza). Lublin
Libera J. 2010. Krzemienne „groty”, „sztylety” oraz „sierpy” (przyczynek do studiów nad wybranymi wytworami krzemieniarstwa kultury mierzanowickiej). Rocznik Przemyski 46, 3–29
Machnik J. 1966. Studia nad kulturą ceramiki sznurowej w Małopolsce. Wrocław
Machnik J. 1967. Stosunki kulturowe na przełomie neolitu i epoki brązu w Małopolsce (Na tle przemian w Europie Środkowej). Materiały do prahistorii ziem polskich 3. Warszawa
Machnik J. 1978. Wczesny okres epoki brązu. In Gardawski A. and Kowalczyk J. (ed.), Prahistoria ziem polskich 3. Wczesna epoka brązu. Wrocław, 9–136
Machnikowie A. and J. 1973. Wczesnobrązowy zespół osadniczy na „Babiej Górze” w Iwanowicach, pow. Miechów, w świetle dotychczasowych badań wykopaliskowych. In Machnik J. (ed.), Z badań nad neolitem i wczesną epoką brązu w Małopolsce. Wrocław, 141–158
Machnikowie A., J. and Kaczanowski K. 1987. Osada i cmentarzysko z wczesnego okresu epoki brązu na „Górze Klin” w Iwanowicach. Wrocław
Małecka-Kukawka J. 2001. Między formą a funkcją. Traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z Ziemi Chełmińskiej. Toruń
Migal W. 1997. Znaczenie przemysłu nakopalnianego z Rybnik, woj. białostockie, dla poznania krzemieniarstwa epoki brązu w Polsce. In. Lech J. and Piotrowska D. (eds.), Z badań nad krzemieniarstwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza: Materiały z sympozjum zorganizowanego w Warszawie 20–22 października 1994 r. Warszawa, 129–143
Młynarczyk 1983. Wstępne wyniki badań kopalni krzemienia czekoladowego Wierzbica „Zele”, woj. Radom w latach 1979–81. Sprawozdania Archeologiczne 35, 87–115
Newcomb Th. M., Turner R. H. and Converse Ph. E. 1970. Psychologia społeczna. Warszawa
Olausson D. 2000. Talking axes, Social Daggers. In. Olausson. D. and Vandkilde H. (eds.), Form, Function and Context. Material culture studies in Scandinavian archaeology. Almqvist & Wiksell International. Lund, 121–134
Pelegrin J. 1990. Prehistoric Lithic Technology: Some Aspects of research. Archaeological Review from Cambridge 9, 116–125
Piątkowska K., Dobrzyński M. 2011. Technologia bifacjalnych noży sierpowatych na podstawie znalezisk grobowych kultury mierzanowickiej ze Skołoszowa, st. 7, pow. Jarosław. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 32, 107–115
Podkowińska Z. 1936. Wykopaliska w Strzyżowie, prowadzone w lecie 1935 roku. Z otchłani wieków 11, 72–77
Podkowińska Z. 1960. Badania w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, woj. Lublin, w latach 1935–37 oraz 1939. Archeologia Polski 5, 39–80
Robinson C., Baczyńska B. and Polańska M. 2004. Pochodzenie fajansu w Polsce. Sprawozdania Archeologiczne 56, 79–154
Salewicz K. 1937. Tymczasowe wyniki badań prehistorycznych w Mierzanowicach, pow. Opatów, woj. kieleckie. Z otchłani wieków 22, 39–59
Schiffer M. and Skibo J. 1987. Theory and Experiment in the Study of Technological Change. Current Anthropology 28(5), 595–622
-
Schild R. 1971. Lokalizacja prahistorycznych punktów eksploatacji krzemienia czekoladowego na północno-wschodnim obrzeżu Gór Świętokrzyskich. Folia Quaternaria 39, 1–61
Schild R., Królik H. and Marczak M. 1985. Kopalnia krzemienia czekoladowego w Tomaszowie. Wrocław
Schild R., Królik H. and Mościbrodzka J. 1977. Kopalnia krzemienia czekoladowego z przełomu neolitu i epoki brązu w Polanach Koloniach. Wrocław
Svešnikov I. K. 1974. Istoriâ naselennâ Peredkarpattâ, Poděllâ i Volyně w kinci III — na počatku II tisjačolittâ do našoď eri. Kěďv
Valde-Nowak P. 2000. Zabytki krzemienne kultury mierzanowickiej z Opatkowic, gm. Proszowice. In Rydzewski J. (ed.), 150 lat Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Kraków, 305–320
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków

Downloads

Published

2013-01-01

How to Cite

Wolski, D. (2013). Early Bronze Age flint materials from Lesser Poland - their research problems and suggestions for their interpretation = Wczesnobrązowe materiały krzemienne z Małopolski - problemy badawcze, propozycje interpretacji. Sprawozdania Archeologiczne, 65, 145–193. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/sa/article/view/1174

Issue

Section

Articles