Issues of Spatial Distribution of the Funnel Beaker Culture Barrows Cemeteries in Southeastern Poland
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/72.2020.1.003Słowa kluczowe:
barrows, funnel beaker culture, FBC, spatial analysis, GISAbstrakt
Varied barrow cemeteries were one of the most symptomatic attributes of the Funnel Beaker culture community in the 4th Millennium BC. These structures have been well recognized in the North West and Central Europe. This article shows several patterns of Funnel Beaker culture barrow cemeteries placement related to the natural landscape in southeastern Poland. Based on GIS spatial and statistical testing, it is reasonable to indicate possible rules of their functioning in the loess areas.
Pobrania
Bibliografia
Andersen N. H. 2000. Kult og ritualer i den ældre bondestenalder. Kuml 2000, 13-48.
Chapman R. 1981. The emergence of formal disposal areas and the “problem” of megalithic tombs in prehistoric Europe. In R. Chapman, I. Kinnes and K. Randsborg (eds.), The Archaeology of Death. Cambridge: Cambridge University Press, 71-81.
Chmielewski W. 1952. Zagadnienie grobowców kujawskich w świetle ostatnich badań, Łódź.
Chmielewski T. J. 2015. Cmentarzysko. Aranżacja przestrzeni grzebalnej i obrządek pogrzebowy. In T. J. Chmielewski and E. Mitrus (eds.), Pliszczyn. Eeolityczny kompleks osadniczy na Lubelszczyźnie (= Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 5), Pękowice,Wrocław, 135-163.
Bargieł B., Florek M. 2006a. Cmentarzysko ludności kultury pucharów lejkowatych na stanowisku 1 w Malicach Kościelnych, pow. Opatów. In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 361-384.
Bargieł B. Florek M. 2006b. Cmentarzysko w Pawłowie, pow. Sandomierz na tle innych podobnych stanowisk kultury pucharów lejkowatych. In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 385-401.
Bąbel J. T. 2000. Groby neolityczne ze stanowiska I w Wojciechowicach, woj. świętokrzyskie. Rocznik Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim 3, 11-36.
Bąbel J. T. 2006. Próba rekonstrukcji grobowca megalitycznego ze stanowiska V w Broniszowicach, pow. Ostrowiec Świętokrzyski. In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 271-288.
Burchard B. 1998. Badania grobowców typu megalitycznego w Zagaju Stradowskim w południowej Polsce. Sprawozdania Archeologiczne 50; 149-156.
Czerniak L. 1994. Wczesny i środkowy okres neolitu na Kujawach 5400-3650 p.n.e. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Demnick D., Diers S., Bork H.-R., Fritsch B., Müller J., Beyer A., Brozio J.-P., Erkul E., Kroll H., Tafel E. 2008. Der Großdolmen Lüdelsen 3 in der westlichen Altmark (Sachsen-Anhalt) – Baugeschichte, Rituale und Landschaftsrekonstruktion. www.jungsteinsite.de.
Diers S., Jansen D., Alsleben A., Dörfler W., Müller J., Mischka D. 2014. The Western Altmark versus Flintbek – paleoecological research on two megalithic regions. Journal of Archaeological Science 41, 185-198.
Florek M. 2006. Cmentarzyska z grobami „niemegalitycznymi” i pochówki w jamach gospodarczych w obrębie osad w grupie południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych (na zachód od Wisły), In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 407-422.
Florek M. 2008. Cmentarzyska kultury pucharów lejkowatych na Wyżynie Sandomierskiej. Historia i stan badań. Wiadomości Archeologiczne 60, 97-123.
Furholt M., Hinz M., Mischka D. 2012. “As time goes by?” – Meaning, Memories and Monuments, In M. Furholt, D. Mischka and M. Hinz (eds.), “As time goes by?”. Monumentality, Landscapes and the Temporal Perspective (= Universitätforschungen zur prähistorischen Archäologie 206). Bonn, 13-20.
Furholt M., Müller J. 2011. The earliest monuments in Europe – architecture and social structures (5000-3000 cal BC). In M. Furholt, F. Lüth and J. Müller (eds.), Megaliths and Identities. Frühe Monumentalität und soziale Differenzierung 1. Bonn, 15–32.
Gajewski L. 1952. Kultura czasz lejowatych między Wisłą a Bugiem. Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska. Sectio F4, 1-194.
Garbacz K. 2006. Dwa grobowce z Grzybowa, pow. Staszów na tle zjawiska rozpowszechnienia się idei megalitycznej w grupie południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych, In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 307-333.
Ginkel van E., Jager S. W., Sanden van der W. 1999. Hunebedden monumenten van een Steentijdcultuur. Abcoude: Uitgeverij Uniepers.
Gorczyca K. 2005. Kleczewska enklawa grobowców kujawskich. Zarys problemu. Folia Praehistorica Posnaniensia 13-14, 117-132.
Hoika J. 1986. Die Bedeutung des Oldenburger Grabens für Besiedlung und Verkehr im Neolithikum. Offa 43, 185-208.
Iwaniszewski S. 2006. Megalityczny obrządek pogrzebowy i neolityczny krajobraz w mikroregionie stryczowickim na Wyżynie Sandomiersko-Opatowskiej. In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 259–270.
Janicki G., Kociuba W., Rodzik J., Zgłobicki W. 2010. Ekstremalne procesy geomorfologiczne we wschodniej części Wyżyn Polskich – warunki występowania i oddziaływania na rzeźbę. Prace i Studia Geograficzne 45, 11-28.
Jarosz P., Szczepanek A., Włodarczak P. 2013. Tomb no. 1 at Malżyce, site 31 (distr. Kazimierza Wielka) and the megalithic Funnel Beaker cemeteries in the loess region of western Małopolska. Sprawozdania Archeologiczne 65, 293-309.
Jastrzębski S., Ślusarska M. 1982. Grobowce kultury pucharów lejkowatych z Lublina-Sławinka i Miłocina-Kolonii, woj. lubelskie. Wiadomości Archeologiczne 47(2), 191-229.
Kowalski J. 1997. Środowisko geograficzne. In W. Kotasiak (red.), Ostrowiec Świętokrzyski. Monografia historyczna miasta. Ostrowiec Świętokrzyski, 12-23.
Król D. 2011. Chamberless Tombs in Southeastern Group of Funnel Beaker Culture (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 17), Rzeszów: Instytut Archeologii UR.
Król D. 2016. Nekropole z bezkomorowymi grobowcami kultury pucharów lejkowatych w Polsce południowo-wschodniej w dorzeczach Wisły i Sanu. Przegląd historii i stanu badań. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 37, 53-68.
Król D., Rogoziński J., Rybicka M. 2012. Tomb of the Funnel Beaker Culture on Site 7 in Skołoszów, Radymno Commune, Podkarpackie Voivodeship. In. M. Furholt, D. Mischka and M. Hinz (eds.), “As time goes by?”. Monumentality, Landscapes and the Temporal Perspective, (= Universitätforschungen zur prähistorischen Archäologie 206), Bonn: 205-214.
Król D., Rogoziński J., Rybicka M. 2014. Cmentarzysko kultury pucharów lejkowatych w Skołoszowie, stan. 7, woj. podkarpackie. In M. Rybicka (ed.), Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 28), Rzeszów: Instytut Archeologii UR, 13-37.
Król D., Rogoziński J., Rybicka M., Sznajdrowska A. 2014. Obrządek pogrzebowy kultury pucharów lejkowatych w grupie południowo-wschodniej na przykładzie stanowisk w Skołoszowie 7 i Szczytnej 6 (= Наукові Сtудії 7). Ісtорико-краєзиавчий музей м. Винники, 62-78.
Kruk J. 1980. Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V-III tysiącleciu p.n.e., Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk.
Maruszczak H. 1973. Erozja wąwozowa we wschodniej części pasa wyżyn południowopolskich. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolnych 151, 13-27.
Matraszek B., Sałaciński S. 2006. Grobowce megalityczne w Stryczowicach In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 235-245.
Midgley M. S. 1985. The Origin and Function of the Earthen Long Barrows of Northern Europe (= British Archaeological Reports, International Series 259), Oxford.
Midgley M. S. 2005. The Monumental Cemeteries of Prehistoric Europe, Tempus.
Müller J., Bork H. R., Brozio J. P., Demnick D., Diers S., Dibbern H., Dörfler W., Feeser I., Fritsch B., Furholt M., Hage F., Hinz M., Kirleis W., Klooß S., Kroll H., Lindemann M., Lorenz L., Mischka D., Rinne C. 2013. Landscapes as Social Space and Ritual Meaning: Some New Results on TRB in Northern Germany. In J. A. Bakker, S. B. C. Bloo and M. K. Dütting (eds.), From Funeral Monuments to Household Pottery. Current advances in Funnel Beaker Culture (TRB/TBK) research (= British Archaeological Reports, International Series 2474), Oxford, 51-80.
Nogaj-Chachaj J. 1991. The stone-packed graves of the Funnel Beaker culture in Karmanowice, site 35. Antiquity 65, 628–639.
Nogaj-Chachaj J. 2004. O roli człowieka w przekształcaniu środowiska przyrodniczego w holocenie na Płaskowyżu Nałęczowskim. In J. Libera and A. Zakościelna (eds.), Przez pradzieje i wczesne średniowiecze. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 63–72.
Przybyła M., Tunia K. 2013. Investigations in 2012 of the southern part of the Funnel Beaker culture temenos at Słonowice near the Małoszówka River. Fourth report. In. S. Kadrow and P. Włodarczak (eds.), Environment Subsistence – forty years after Janusz Kruk’s Settlement studiem (= Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa 11), Bonn, Rzeszów: Institute of Archaeology Rzeszów University, 139-161.
Randsborg K. 1975. Social Dimensions of Early Neolithic Denmark. Proceedings of the Prehistoric Society 41, 105-118.
Rasmussen U., Skousen H. 2012. Rituals at Springs during the Early Neolithic in Scandinavia. In M. Furholt, D. Mischka and M. Hinz (eds.), “As time goes by?”. Monumentality, Landscapes and the Temporal Perspective (= Universitätforschungen zur prähistorischen Archäologie 206), Bonn, 145-158.
Rzepecki S. 2011. U źródeł megalityzmu w kulturze pucharów lejkowatych. Łódź: Instytut Archeologii UŁ, Fundacja UŁ.
Sjögren K-G. 2003. Mångfalldige uhrmines grafvar…, Megalitgravar och samhälle i Västsverige (= GOTARC Series B. Gothenburg Archaeological Theses 27. Coast to Coast-Book 9), Göteborg.
Schülke A. 2014. Three concepts of burying the dead. In M. Furholt, M. Hinz, D. Mischka, G. Noble and D. Olausson (eds.), Landscapes, Histories and Societies in the Northern European Neolithic (= Frühe Monumentalität und soziale Differenzierung 4), Bonn, 113-123.
Sibma T. 2013. Beyond boulder clay and cover sand insights into the possible meaning of inland streams in TRB-Drenthe (c. 3400-2800 cal. BC). In D. C. M. Raemaekers (ed.), A kaleidoscope of maritime perspectives. Essay on the archaeology, art history and landscape history of the maritime world view. Groningen, 25-33.
Tunia K. 2006. “Temenos” kultury pucharów lejkowatych w Słonowicach, pow. Kazimierza Wielka. Badania 1979-2002. Trzecie sprawozdanie. In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 335-340.
Wierzbicki J. 1999. Łupawski mikroregion osadniczy ludności kultury pucharów lejkowatych, Poznań.
Wierzbicki J. 2006. Megality kultury pucharów lejkowatych – czy tylko grobowce? In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych. Lublin, Kraków: Instytut Archeologii UMCS, Instytut Archeologii i Etnologii PAN O/Kraków, 87-101.
Woźny J. 1996. Symbolika wody w pradziejach Polski. Bydgoszcz.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
