The funeral rite of the Mierzanowice Culture in the Vistula and San river basins – graves from Rozbórz, Przeworsk district
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/74.2022.1.3055Keywords:
Early Bronze Age, funeral ritual, strontium isotopes analyses, Rzeszów FoothillsAbstract
The article describes a small cemetery of the Mierzanowice culture discovered at site 42 in Rozbórz, Przeworsk district, Podkarpackie Voivodship. The necropolis analysed is an example of the diversity of funeral rituals in the area between the Vistula and San rivers in the early Bronze Age. The analysis of the graves’ inventories enabled them to be connected with at least two phases of the cemetery’s utilisation. They can be synchronized with the early (features 668, 1891, 1978, 3141) and classical or late (1834, 2003, 2005) phases of the Mierzanowice culture. The strontium isotopes analyses performed on two individuals indicate that they spent their childhood in the area of the Rzeszów Foothills.
Downloads
References
Alt K.W., Knipper C., Peters D., Muller W., Maurer A.F., Kollig I., Nicklisch N., Muller C., Karimnia S., Brandt G., Roth C., Rosner M., Mende B., Schone B.R., Vida T. and von Freeden U. 2014. Lombards on the move-an integrative study of the migration period cemetery at Szolad, Hungary. PloS One 9, e110793.
Baczyńska B. 1994. Cmentarzysko kultury mierzanowickiej w Szarbi, woj. kieleckie. Studium obrządku pogrzebowego. Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia Secesja.
Bąbel J.T. 2013. Cmentarzyska społeczności kultury mierzanowickiej na Wyżynie Sandomierskiej. Część 2. Źrodła (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 14/2). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Bełka Z., Dopieralska J., Szczepanek A., Jarosz P. and Królikowska-Ciągło S. 2018. Proweniencja ludności kultury mierzanowickiej ze stanowisk 37 i 39 w Dobkowicach, pow. jarosławski, na podstawie składu izotopowego strontu biogenicznych fosforanów. In P. Jarosz, M. Mazurek and A. Szczepanek, Dobkowice, stanowiska 37 i 39, woj. podkarpackie. Osady kultury mierzanowickiej na Podgórzu Rzeszowskim. Rzeszów: Oficyna wydawnicza Zimowit, 141-146.
Borkowski W. 1987. Neolithic and Early Bronze Age heart-shaped arrowheads from the Little Poland Upland. New in Stone Age Archaeology. In J. K. Kozłowski and S. K. Kozłowski (eds), New in Stone Age Archaeology (= Archaeologia Interregionalis 8). Warsaw, Cracow: Instytut Archeologii UW, Instytut Archeologii UJ, 147-182.
Budinský-Krička V. 1965. Gräberfeld der späten schnurkeramischen Kultur in Veselé. Slovenská Archeologia 13/1, 51-106.
Budziszewski J. and Włodarczak P. 2010. Kultura pucharów dzwonowatych na Wyżynie Małopolskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, oddział w Krakowie.
Czerniak L., Golański A., Józwiak B., Kadrow S., Rozen J. and Rzepecki S. 2006. Sprawozdanie z archeologicznych badań wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 2003-2004 na stanowiskach 3, 12-15 i 34 w Targowisku, gm. Kłaj, woj. małopolskie. In Z. Bukowski and M. Gierlach (eds), Raport 2003-2004. Tom 2. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003-2004. Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, 541-554.
Czopek S., Kadrow S. and Mitura P. 1993. Materiały z wielokulturowego stanowiska w Orliskach Sokolnickich, woj. Tarnobrzeg. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1991-1992, 53-69.
Czopek S., Machnik J., Pasterkiewicz W., Pawliw D. and Petehyrycz W. 2016. Wielokulturowe stanowiska archeologiczne w Bykowie koło Drohobycza. Z aneksami J. Rogóż i J. Trąbskiej. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Fitzke J. 1975. Cmentarzysko kultury strzyżowskiej w Torczynie pod Łuckiem na Wołyniu. Wiadomości Archeologiczne 40, 53-62.
Gralak T. 2009. Pochówki głów ludzkich z wczesnego okresu epoki brązu ze stanowiska Wojkowice 15 w powiecie wrocławskim. In B. Gediga (ed.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe 9. Badania na autostradzie A4, 7. Wrocław: IAE PAN, 21-27.
Górski J. and Jarosz P. 2015. Z badań nad problematyką chronologii i taksonomii kultury mierzanowickiej w międzyrzeczu Wisły i Raby. In J. Górski and P. Jarosz (ed.), Wielofazowe osady kultury mierzanowickiej w Targowisku i Zakrzowcu na Pogórzu Wielickim (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad Kraków, 243-261.
Gurba J. 1960. Grób kultury ceramiki sznurowej z Krzewicy w pow. tomaszowskim (woj. lubelskie). Przegląd Archeologiczny 12, 16-18.
Hachulska-Ledwos R. 1967. Materiały kultury ceramiki sznurowej odkryte koło Kopca Wandy (Kraków Nowa Huta). Materiały Archeologiczne 8, 89-104.
Hozer M., Machnik J. and Bajda-Wesołowska A. 2017. Groby kultury ceramiki sznurowej i domniemane kultury mierzanowickiej w Szczytnej, pow. Jarosław – źródła, analiza, wnioski. In P. Jarosz and J. Machnik (eds), Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Szczytnej na Wysoczyźnie Kańczuckiej (= Via Archaeologica Ressoviensia 12). Rzeszów: Oficyna Wydawnicza Zimowit, 5-130.
Jarosz P. 2002. Kurhan kultury ceramiki sznurowej w Średniej st. 3/2, pow. Przemyśl. Wyniki badań wykopaliskowych prowadzonych w 2001 r. Rocznik Przemyski 38/2, 3-21.
Jarosz P. 2017. Osadnictwo kultury mierzanowickiej w Zagórzu, stan. 2, pow. wielicki, woj. małopolskie. Raport 12, 25-32.
Jarosz P. 2021. Barrows in the funeral space at the turn of the Final Neolithic and the beginning of the Bronze Age in the Carpathian basins of the Vistula and San rivers. Acta Archaeologica Carpathica 56, 153-174.
Jarosz P., Mazurek M. and Szczepanek A. 2018. Dobkowice, stanowiska 37 i 39, woj. podkarpackie. Osady kultury mierzanowickiej na Podgórzu Rzeszowskim (= Via Archaeologica Ressoviensia 14). Rzeszów: Oficyna wydawnicza Zimowit.
Jarosz P. and Mazurek M. 2020. Stanowiska 24, 25 i 27 w Mirocinie, gm. Przeworsk. Osadnictwo z wczesnego okresu epoki brązu/ Sites 24, 25 and 27 in Mirocin, Przeworsk district. Settlements of the Early Bronze age (= Via Archaeologica Ressoviensia 16). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Jarosz P., Mazurek M., Okoński J. and Szczepanek A. 2013. The Bell Beaker influence in the Early Bronze Age on the basis of latest discoveries in Rozbórz, in the south-eastern Poland. In M. Pilar Prieto Martínez and L. Salanova (eds), Current researches on Bell Beakers. Proceedings of the 15th International Bell Beaker Conference: From Atlantic to Ural. 5th-9th May 2011, Poio (Pontevedra, Galicia, Spain). Santiago de Compostela: Galician ArchaeoPots, 111-116.
Jarosz P. and Szczepanek A. 2019. Grób kultury mierzanowickiej z Jakuszowic na Płaskowyżu Proszowickim. In M. Szmyt, P. Chachlikowski, J. Czebreszuk, M. Ignaczak and P. Makarowicz (eds), VIR BIMARIS. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko (= Archaeologia Bimaris – Dyskusje 7). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Archeologii Zakład Prahistorii Europy Środkowo-Wschodniej, 281-293.
Jarosz P., Szczepanek A. and Haduch E. 2020. New evidences to understand the Bell Beaker culture in the Małopolska Upland. In A. Kozubová, E. Makarová and M. Neumann (eds), Ultra velum temporis Scientia antiquitatis est tamquam alter idem. Venované Jozefovi Bátorovi k 70. Narodeninám (= Slovenska Archaeologia, Supplementum 1). Nitra: Archeologický ústav SAV, 285-294.
Józwiak B. and Rozen J. 2006. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na stanowisku 8 w Łysokaniach, gm. Kłaj, woj. małopolskie. In Z. Bukowski and M. Gierlach (eds), Raport 2003-2004. Tom 2. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003-2004 (= Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego (d. Zeszyty ORBA). Seria B: Materiały Archeologicznei). Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, 537-540.
Kadrow S. 2013. Settlement agglomerations of the Mierzanowice culture in South-Eastern Poland – new discoveries. In M. Bartelheim, J. Peška and J. Turek (eds), From Copper to Bronze. Cultural and Social Transformations at the Turn of the 3rd/2nd Millennia B.C. in Central Europe, Gewidmet PhDr. Václav Moucha, CSc. anlässlich seines 80. Geburtstages (= Beiträge zur ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas 74). Langenweissbach: Beier & Beran, 119-128.
Kadrow S. and Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka, Chronologia, taksonomia i rozwój przestrzenny (= Prace Komisji Archeologicznej 29). Kraków: Wydawnictwo Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
Kadrow S. and Machnikowie A. i J. 1992. Iwanowice, stanowisko Babia Góra. 2. Cmentarzysko z wczesnego okresu epoki brązu. Kraków: Secesja.
Kadrow S. and Makowicz-Poliszot D. 2000. Tiergräber der Mierzanowice kultur auf der Fundstelle „Babia Góra” in Iwanowice, gm. loco, wojewodschaft Małopolska. In S. Kadrow (ed.), A Turning of Ages/ Im Wandel der Zeiten. Kraków: Institute of Archaeology and Ethnology, 257-300.
Kaflińska M. 2001. Pochówek z początków epoki brązu z Lipnika, pow. Przeworsk, na tle znalezisk grobowych z późnego neolitu i wczesnej epoki brązu. Sprawozdania Archeologiczne 53, 261-272.
Kempisty A. 1978. Schyłek neolitu i początek epoki brązu na Wyżynie Małopolskiej w świetle badań nad kopcami (= Dissertationes Universiatatis Varsoviensis 121). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Knipper C., Fragata M., Nicklisch N., Siebert A., Szécsényi-Nagy A., Hubensack V., Metzner-Nebelsick C., Meller H. and Alt K.W. 2016. A distinct section of the early bronze age society? Stable isotope investigations of burials in settlement pits and multiple inhumations of the Únětice culture in central Germany. American Journal of Physical Anthropology 159, 496-516.
Kopacz J., Přichystal A. and Šebela L. 2009. Lithic Chipped Industry of the Bell Beaker Culture in Moravia and its East-Central European Context. Brno, Kraków: Polska Akademia Umiejętności; Archeologický ústav Akademie věd České republiky.
Krauss A. 1968. Cmentarzysko i osada kultury mierzanowickiej w Pieczenigach, pow. Miechów. Materiały Archeologiczne 9, 159-165
Kraussowie A. i J. 1971. Cmentarzysko kultury mierzanowickiej w Świniarach Starych, pow. Sandomierz. Materiały Archeologiczne 12, 109-131.
Libera J. 2009. Materiały krzemienne z badań kurhanów kultury ceramiki sznurowej na Grzędzie Sokalskiej. In J. Machnik, J. Bagińska and W. Koman (eds), Neolityczne kurhany na Grzędzie Sokalskiej w świetle badań archeologicznych w latach 1988-2006. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 272-306.
Łęczycki S. 1983. Zespół obiektów kultury Chłopice-Veselé z Kietrza, woj. Opole, stan. D. Sprawozdania Archeologiczne 34, 67-76.
Machnik J. 2011. Znaczenie archeologicznych badań ratowniczych na trasie planowanej budowy autostrady A4 na odcinku Przeworski-Radymno dla znajomości problematyki schyłku neolitu i początków epoki brązu. In S. Czopek (ed.), Autostradą w przeszłość. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 61-78.
Machnik J., Bagińska J. and Koman W. 2009. Neolityczne kurhany na Grzędzie Sokalskiej w świetle badań archeologicznych w latach 1988-2006. Z aneksami J. Libery i L. Gazdy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Madej P. 1999. Wyniki badań osady kultury mierzanowickiej na stanowisku 5 w Sieteszy, gm. Kańczuga, woj. podkarpackie. Rocznik Przemyski 35/2, 41-58.
Madej P. and Valde-Nowak P. 2020. Kultura mierzanowicka w karpackim dorzeczu Wisły. Krosno: Muzeum Podkarpackie w Krośnie.
Mazurek M. and Okoński J. 2013. Lokalizacja stanowiska i historia jego badań. In Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku 42 (A4/8) w Rozborzu, gm. Przeworsk. (maszynopis w archiwum FROA). Rzeszów, 3-5.
Miśkiewicz B. 1983. Analiza antropologiczna szkieletu eneolitycznego (kultura: Chłopice-Veselé), odkrytego w miejscowości Kietrz, woj. Opole. Sprawozdania Archeologiczne 34, 77-82.
Price T. D., Grupe G. and Schröter P. 1998. Migration in the Bell Beaker period of central Europe. Antiquity 72, 405-411.
Prokopowicz J. 1964. Groby kultury pucharów dzwonowatych w Święcicach, pow. Miechów. In S. Nosek (ed.), Studia i Materiały do badań nad neolitem Małopolski (= Prace Komisji Archeologicznej PAN – Oddział w Krakowie 4). Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 401-409.
Przybyła M. S. and Blajer W. 2008. Struktury osadnicze w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na obszarze podkarpackiej wysoczyzny lessowej między Wisłokiem i Sanem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rybicka M., Głowacz M. and Król D. 2017. Datowania radiowęglowe wielokulturowego cmentarzyska ze Skołoszowa, stanowisko 7, pow. jarosławski, woj. podkarpackie. In M. Rybicka (ed.), Wielokulturowe cmentarzysko ze Skołoszowie, stanowisko 7, pow. jarosławski w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodniej części Podgórza Rzeszowskiego. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Archeologii, 113-142.
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S. and Ziaja W. 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91/2, 143-170.
Sangmeister E. 1974. Zwei Neufunde der Glockenbecherkultur in Baden-Württemberg. Ein Beitrag zur Klassifizierung der Armschutzplatten in Mitteleuropa. Fundberichte aus Baden-Württemberg 1, 103-156.
Sawicka I. 1922-1924. Neolityczny grób ciałopalny w Wierzbniku, pow. iłżecki. Przegląd Archeologiczny 2, 296-302.
Szczepanek A. 2018. Analiza antropologiczna szkieletów z obiektów osadowych kultury mierzanowickiej w Dobkowicach. In P. Jarosz, M. Mazurek and A. Szczepanek, Dobkowice, stanowiska 37 i 39, woj. podkarpackie. Osady kultury mierzanowickiej na Podgórzu Rzeszowskim (= Via Archaeologica Ressoviensia 14). Rzeszów: Oficyna Wydawnicza Zimowit, 121-128.
Szczepanek A. 2020. Analiza antropologiczna i bioarcheologiczna szkieletów ludzkich z obiektów kultury mierzanowickiej ze stanowisk 24 i 27 w Mirocinie, pow. przeworski. In P. Jarosz and M. Mazurek, Stanowiska 24, 25 i 27 w Mirocinie, gm. Przeworsk. Osadnictwo z wczesnego okresu epoki brązu (= Via Archaeologica Ressoviensia 16). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 201-212.
Sznajdrowska A. 2013. Grób kultury amfor kulistych ze stanowiska Rozbórz 42, gm. Przeworsk. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 34, 9-17.
Włodarczak P. 1998. Groby kultury mierzanowickiej i kultury trzcinieckiej z Żernik Górnych. In A. Kośko and J. Czebreszuk (eds), Trzciniec: system kulturowy lub interkulturowy proces? (= Archaeologia Bimaris 1). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 161-177.
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na wyżynie małopolskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Włodarczak P., Grabowska B. and Zastawny A. 2011. Groby kultury ceramiki sznurowej i kultury mierzanowickiej ze stan. 5 w Modlnicy, pow. krakowski. In J. Kruk and A. Zastawny (eds), Modlnica, st. 5. Od neolitu środkowego do wczesnej epoki brązu (= Via Archaeologica). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 291-410.
Wróbel H. 1985 Grób ludności kultury mierzanowickiej z Sandomierza – Krukowa. Sprawozdania Archeologiczne 37, 73-79.
Zoll-Adamikowa H. and Niżnik J. 1963. Z badań kopców-mogił w Jawczycach i Wiatowicach. Acta Archaeologica Carpthica 5, 25-39.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Sprawozdania Archeologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
