Medieval mosque lamps from Ostrów Tumski (Cathedral Island) in Wrocław and Opole–Ostrówek
Keywords:
medieval glass, Islamic glass, mosque lamps, enamels, Wrocław–Ostrów Tumski, Opole–Ostrówek, residential centres, Silesia, Middle AgesAbstract
A fragment of a 13th–14th century painted mosque lamp was identified in the collection of archaeological glass from Ostrów Tumski in Wrocław, held by the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences (Research Centre on Late Antique Culture and the Early Middle Ages). An analysis of glass chemical composition as well as the decoration of this fragment showed that it was made of sodic-calcic-silica glass, and that part of the ornament covering it was finished with gold. A comparative study indicated that the artifact had been made in the Middle East, most likely in a glass workshop in Syria or Egypt. Another example of this type of Islamic glass was discovered in Poland during the excavation in the 1930s of Ostrówek in Opole. Large fragments of a painted glass bowl were found there and identified as a mosque lamp. Since then the object has been lost. The fragments of glass mosque lamps from Wrocław–Ostrów Tumski and Opole–Ostrówek will be discussed here in the context of basic raw material studies and chemical composition analyses
Downloads
Download data is not yet available.
References
Baumgartner, E. i Krueger, I. 1988. Feniks wykonany z piasku i popiołu. Glas des Mittelalters, Monachium
Brill, RH 1999. Analizy chemiczne wczesnych szkieł, 1, 2. The Corning Museum of Glass, Corning NY
Brill, RH 2001. Kilka przemyśleń na temat chemii i technologii szkła islamskiego. W S. Carboni i D. Whitehouse (red.), Glass of the Sultans, New York, 25-45
Carmona, N., Angeles Villegas, M., Jiménez, P., Navarro, J. and García-Heras, M. 2009. Islamskie okulary z Al-Andalus. Charakterystyka materiałów z warsztatu Murciana (XII wiek ne, Hiszpania), Journal of Cultural Heritage 10: 439-445
Carboni, s. 2001. Szkło malowane, S. S. Carboni i D. Whitehouse (red.), Glass of the Sultans , Nowy Jork, 199–274
Černá, E. and Podliska, J. 2006. Sklo- wskaźnik obchodních a kulturních kontaktů středověkých Čech. W P. Sommer i V. Liščák (red.) Odorik z Pordenone: z Benátek do Pekingu a zpět. Setkáváni na cestách Stareho světa ve 13–14 Století. Konferencja Sborník přispěvků z mezinárodni, Pilzno, 13. - 14. Listopadu 2006, Plzeň, 237–256
Černá, E., Hulĭnský, V., Macháček, J. and Podliska, J. 2012. O pochodzeniu szkła malowanego emalią z XII - XIV wieku w Czechach. W D. Ignatiadou i A. Antonaras (red.) Annales du 18e CONGRèS Thessaloniki 2009 de l'ASSOCIATION INTERNATIONALE pour l'HISTOIRE du VERRE, Thessaloniki, 401–408
Ciepiela-Kubalska, S. and Stawiarska, T. 2005. dostępne produkty szklane z badań archeologicznych na rynku Starego Miasta w Warszawie, AUNC, Archeologia 29, Archeologia Szkła 9: 233–271
Eksploracja Twierdzy Krzyżowców (Montfort) w Palestynie, Metropolitan Museum of Art Biuletyn 22 (9), część 2: Twierdza krzyżowców w Palestynie: Raport z eksploracji Muzeum 1926 (wrzesień 1927): 5–46
Dekówna , M. 1962. Naczynia szklane pochodzenia obcego na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu (X w. - połowa XIII w.), Slavia Antiqua 9: 219–254
Dekówna, M. 1980. Szkło w Europie wczesnośredniowawczej, Wrocław
Dekówna, M. and Purowski, T. 2012. Znaleziska związane ze szklarstwem oraz okazy z kwarcu ze stosu Janów Pomorski 1. W M. Bogucki i B. Jurkiewicz (red.), Janów Pomorski, stan. 1. Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007-2008, I: 3, Analizy, Elbląg, 65-260
Freestone, I. i Stapleton, C. 1998. Skład i technologia islamskiego szkła emaliowanego z XIII i XIV wieku. W Ward, R. (red.), Gilded and Enamelled Glass from the Middle-East, London, 122-128
Goldstein, SM, Rogers, JM, Gibson, M. and Kröger, J. 2005. Kolekcja Nasser D. Khalili sztuki islamskiej, Vol XV Glass: Od Sassanian Antecedents do European Imitations, Londyn
Gross, U. 2012. Luksusowa lampa z latryny. Szklana lampa typu orientalnego z późnego średniowiecza Ulm, konserwacja zabytków w Badenii-Wirtembergii 41 (1): 50–51
Gueit, E., Darque-Ceretti, E. i Aucouturier, M. 2010. Proces złocenia szkła w średniowiecznej Syrii i Egipcie ( XIII-XIV wiek), Journal of Archaeological Science 37: 1742-1752
Haggrén, G. i Sedláčková, H. 2007. Zlewki żebrowane z zastosowaniem szklanych nici w Europie. Číšky s taženými kapkami v Evropě, Památky Archeologické 98: 185-250 Hołubowicz
, W. 1956. Opole w wiekach X - XII, Katowice
Jenkins, M. 1986. Szkło islamskie. Krótka historia. W The Metropolitan Museum of Art Bulletin 44 (2, Fall), New York
Kaźmierczyk, J., Kramarek, J. and Lasota, C. 1974. Badania na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w 1972 roku, Silesia Antiqua 16: 241-277 Kočka
, W. and Ostrowska, E. 1953. Wrocław. In Badania nad polskim wczesnym średniowieczem w roku 1952, Przegląd Zachodni 8, I (1–5): 239–240 Kočka
, W. and Ostrowska, E. 1955. Prace wykopaliskowe we Wrocławiu w latach 1949–1951, Studiaowczowcznered 3 –275
Kurasiński, T. and Skóra, K. 2012. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Lubieniu, pow. piotrkowski, Łódź
Lamm, CJ 1941. Orientalne szkło średniowiecznej daty znalezione w Szwecji i wczesna historia malarstwa połyskowego, Sztokholm
Lewicki, T. 1953. O cenach związanych z ofertami handlowymi Europy w IX - XI w., Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 1 (1–2): 112–132
Lierke, R. 2005. The Hedwigsbecher. Dziedzictwo normańsko-sycylijskie cesarzy Hohenstaufen, Mainz
Miazga, B. 2009. Unikalna ceramiczna misa ze starego miasta we Wrocławiu. Wyniki analiz archeologicznych, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 51: 253–268
Nováček, K. 2011. Wschodnia ceramika islamska na ziemiach czeskich - Východoislámská keramika včeských zemích, Archeologické rozhledy 63: 608–620
Nawrolzska średniowiecznego Elblągu, In C. Buśko, J. Klápŝté, L. Leciejewicz i S. Moździoch (red.), Civitas i willa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie środkowej, Wrocław, 271–276
Piekalski, J. 2008. Dobrobyt i luksus w średniowiecznym mieście Wrocławiu. W M. Glaeser (red.), Lubeka Colloquium on Urban Archeology in the Hanzeatic Region VI. Luxus Und Lifestyle, Lubeka, 545–556
Piekalski, J. and Wachowski, K. 2009. Standard i luksus w średniowiecznym Wrocławiu. Możliwości identyfikacji, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 51: 77-95
Purowski, T., Dzierżanowski, P., Bulska, E. and Wagner, B. 2012. Badanie szklanych paciorków z płyty Hallstatt z południowo-zachodniej Polski: implikacje dla technologii szkła i proweniencja, Archaeometry 5: 144–166
Purowski, T. 2012. Wyroby szklane w kulturze łużyckiej w międzyrzeczu Noteci i środkowej Odry. Studiował archeologiczno-technologiczne, Warszawa
Raschke, G. 1938. Wykopaliska w Opolu w 1931 r., Górnośląski kalendarz domowy 3
Stawiarska, T. 1984. Szkła z okresu wpływu rzymskich z północnej polski, Studia archeologiczne, Wrocław
Stawiarska, T. 1991. Szkła zarso Piekowa sua fata tumuli cd), AUNC, Archeologia 19, Archeologia Szkła 5: 3–23
Steppuhn, P. 1996. Złoto i emalia malowane okulary z XII i XIII wieku z północnych Niemiec, Annales du 13e congres de l'Association Internationale pour l „Histoire du Verre (Holandia 1995), Lochem, 319–331
Steppuhn, P. 2014. Szkła malowane emalią z 13/14 Wiek od starego miasta Lubeki. W A. Falk, U. Müller i M. Schneider (red.), Lubeka i hanseraum. Wkład w archeologię i historię kultury. Publikacja pamiątkowa dla Manfreda Brille'a, Lubeka, 193-206
Steppuhn, P. 2016. Średniowieczne i wczesno-nowoczesne znaleziska ze szkła ze starego miasta Lubeki. Z udziałem Ulricha Schüsslera i Michaela Wilde'a, pisma z Lubeki o archeologii i historii kultury 30
Ščapova, JL 1973. Zasady interpretacji analiz szklanych zabytków, Archeologia Polski 18 (1): 15–72
Ščapova, JL 1983. Očerki istorii drevelija ( materialam doliny Nila, Bližnego Vostoka i Evropy), Moskwa
Wajda, s. 2013. Zabytki szklane i szkliwione. W J. Kalaga (red.) Sutiejsk gród pogranicza polsko-ruskiego z X - XIII wieku. Studia interdyscyplinarne, Warszawa - Pękowice, 89–100
Wajda, s. 2014. Wyposażenie pochówków i inside przedmioty znalezione na cmentarzysku. Wyroby szklane. W H. Karwowska (red.), Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej stan. 1, woj. Podlaskie (badania 1951–1978) II, Białystok, 57–103
Wedepohl, KH 2003. Antyczne i średniowieczne szkło. Historia materiału, Stuttgart
Wedepohl, KH, Merta, D. i Sedlačková, H. 2007. Fragment zlewki Jadwigi z Brna (Czechy), Journal of Glass Studies 49: 263–268
Brill, RH 1999. Analizy chemiczne wczesnych szkieł, 1, 2. The Corning Museum of Glass, Corning NY
Brill, RH 2001. Kilka przemyśleń na temat chemii i technologii szkła islamskiego. W S. Carboni i D. Whitehouse (red.), Glass of the Sultans, New York, 25-45
Carmona, N., Angeles Villegas, M., Jiménez, P., Navarro, J. and García-Heras, M. 2009. Islamskie okulary z Al-Andalus. Charakterystyka materiałów z warsztatu Murciana (XII wiek ne, Hiszpania), Journal of Cultural Heritage 10: 439-445
Carboni, s. 2001. Szkło malowane, S. S. Carboni i D. Whitehouse (red.), Glass of the Sultans , Nowy Jork, 199–274
Černá, E. and Podliska, J. 2006. Sklo- wskaźnik obchodních a kulturních kontaktů středověkých Čech. W P. Sommer i V. Liščák (red.) Odorik z Pordenone: z Benátek do Pekingu a zpět. Setkáváni na cestách Stareho světa ve 13–14 Století. Konferencja Sborník přispěvků z mezinárodni, Pilzno, 13. - 14. Listopadu 2006, Plzeň, 237–256
Černá, E., Hulĭnský, V., Macháček, J. and Podliska, J. 2012. O pochodzeniu szkła malowanego emalią z XII - XIV wieku w Czechach. W D. Ignatiadou i A. Antonaras (red.) Annales du 18e CONGRèS Thessaloniki 2009 de l'ASSOCIATION INTERNATIONALE pour l'HISTOIRE du VERRE, Thessaloniki, 401–408
Ciepiela-Kubalska, S. and Stawiarska, T. 2005. dostępne produkty szklane z badań archeologicznych na rynku Starego Miasta w Warszawie, AUNC, Archeologia 29, Archeologia Szkła 9: 233–271
Eksploracja Twierdzy Krzyżowców (Montfort) w Palestynie, Metropolitan Museum of Art Biuletyn 22 (9), część 2: Twierdza krzyżowców w Palestynie: Raport z eksploracji Muzeum 1926 (wrzesień 1927): 5–46
Dekówna , M. 1962. Naczynia szklane pochodzenia obcego na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu (X w. - połowa XIII w.), Slavia Antiqua 9: 219–254
Dekówna, M. 1980. Szkło w Europie wczesnośredniowawczej, Wrocław
Dekówna, M. and Purowski, T. 2012. Znaleziska związane ze szklarstwem oraz okazy z kwarcu ze stosu Janów Pomorski 1. W M. Bogucki i B. Jurkiewicz (red.), Janów Pomorski, stan. 1. Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007-2008, I: 3, Analizy, Elbląg, 65-260
Freestone, I. i Stapleton, C. 1998. Skład i technologia islamskiego szkła emaliowanego z XIII i XIV wieku. W Ward, R. (red.), Gilded and Enamelled Glass from the Middle-East, London, 122-128
Goldstein, SM, Rogers, JM, Gibson, M. and Kröger, J. 2005. Kolekcja Nasser D. Khalili sztuki islamskiej, Vol XV Glass: Od Sassanian Antecedents do European Imitations, Londyn
Gross, U. 2012. Luksusowa lampa z latryny. Szklana lampa typu orientalnego z późnego średniowiecza Ulm, konserwacja zabytków w Badenii-Wirtembergii 41 (1): 50–51
Gueit, E., Darque-Ceretti, E. i Aucouturier, M. 2010. Proces złocenia szkła w średniowiecznej Syrii i Egipcie ( XIII-XIV wiek), Journal of Archaeological Science 37: 1742-1752
Haggrén, G. i Sedláčková, H. 2007. Zlewki żebrowane z zastosowaniem szklanych nici w Europie. Číšky s taženými kapkami v Evropě, Památky Archeologické 98: 185-250 Hołubowicz
, W. 1956. Opole w wiekach X - XII, Katowice
Jenkins, M. 1986. Szkło islamskie. Krótka historia. W The Metropolitan Museum of Art Bulletin 44 (2, Fall), New York
Kaźmierczyk, J., Kramarek, J. and Lasota, C. 1974. Badania na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w 1972 roku, Silesia Antiqua 16: 241-277 Kočka
, W. and Ostrowska, E. 1953. Wrocław. In Badania nad polskim wczesnym średniowieczem w roku 1952, Przegląd Zachodni 8, I (1–5): 239–240 Kočka
, W. and Ostrowska, E. 1955. Prace wykopaliskowe we Wrocławiu w latach 1949–1951, Studiaowczowcznered 3 –275
Kurasiński, T. and Skóra, K. 2012. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Lubieniu, pow. piotrkowski, Łódź
Lamm, CJ 1941. Orientalne szkło średniowiecznej daty znalezione w Szwecji i wczesna historia malarstwa połyskowego, Sztokholm
Lewicki, T. 1953. O cenach związanych z ofertami handlowymi Europy w IX - XI w., Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 1 (1–2): 112–132
Lierke, R. 2005. The Hedwigsbecher. Dziedzictwo normańsko-sycylijskie cesarzy Hohenstaufen, Mainz
Miazga, B. 2009. Unikalna ceramiczna misa ze starego miasta we Wrocławiu. Wyniki analiz archeologicznych, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 51: 253–268
Nováček, K. 2011. Wschodnia ceramika islamska na ziemiach czeskich - Východoislámská keramika včeských zemích, Archeologické rozhledy 63: 608–620
Nawrolzska średniowiecznego Elblągu, In C. Buśko, J. Klápŝté, L. Leciejewicz i S. Moździoch (red.), Civitas i willa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie środkowej, Wrocław, 271–276
Piekalski, J. 2008. Dobrobyt i luksus w średniowiecznym mieście Wrocławiu. W M. Glaeser (red.), Lubeka Colloquium on Urban Archeology in the Hanzeatic Region VI. Luxus Und Lifestyle, Lubeka, 545–556
Piekalski, J. and Wachowski, K. 2009. Standard i luksus w średniowiecznym Wrocławiu. Możliwości identyfikacji, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 51: 77-95
Purowski, T., Dzierżanowski, P., Bulska, E. and Wagner, B. 2012. Badanie szklanych paciorków z płyty Hallstatt z południowo-zachodniej Polski: implikacje dla technologii szkła i proweniencja, Archaeometry 5: 144–166
Purowski, T. 2012. Wyroby szklane w kulturze łużyckiej w międzyrzeczu Noteci i środkowej Odry. Studiował archeologiczno-technologiczne, Warszawa
Raschke, G. 1938. Wykopaliska w Opolu w 1931 r., Górnośląski kalendarz domowy 3
Stawiarska, T. 1984. Szkła z okresu wpływu rzymskich z północnej polski, Studia archeologiczne, Wrocław
Stawiarska, T. 1991. Szkła zarso Piekowa sua fata tumuli cd), AUNC, Archeologia 19, Archeologia Szkła 5: 3–23
Steppuhn, P. 1996. Złoto i emalia malowane okulary z XII i XIII wieku z północnych Niemiec, Annales du 13e congres de l'Association Internationale pour l „Histoire du Verre (Holandia 1995), Lochem, 319–331
Steppuhn, P. 2014. Szkła malowane emalią z 13/14 Wiek od starego miasta Lubeki. W A. Falk, U. Müller i M. Schneider (red.), Lubeka i hanseraum. Wkład w archeologię i historię kultury. Publikacja pamiątkowa dla Manfreda Brille'a, Lubeka, 193-206
Steppuhn, P. 2016. Średniowieczne i wczesno-nowoczesne znaleziska ze szkła ze starego miasta Lubeki. Z udziałem Ulricha Schüsslera i Michaela Wilde'a, pisma z Lubeki o archeologii i historii kultury 30
Ščapova, JL 1973. Zasady interpretacji analiz szklanych zabytków, Archeologia Polski 18 (1): 15–72
Ščapova, JL 1983. Očerki istorii drevelija ( materialam doliny Nila, Bližnego Vostoka i Evropy), Moskwa
Wajda, s. 2013. Zabytki szklane i szkliwione. W J. Kalaga (red.) Sutiejsk gród pogranicza polsko-ruskiego z X - XIII wieku. Studia interdyscyplinarne, Warszawa - Pękowice, 89–100
Wajda, s. 2014. Wyposażenie pochówków i inside przedmioty znalezione na cmentarzysku. Wyroby szklane. W H. Karwowska (red.), Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej stan. 1, woj. Podlaskie (badania 1951–1978) II, Białystok, 57–103
Wedepohl, KH 2003. Antyczne i średniowieczne szkło. Historia materiału, Stuttgart
Wedepohl, KH, Merta, D. i Sedlačková, H. 2007. Fragment zlewki Jadwigi z Brna (Czechy), Journal of Glass Studies 49: 263–268
Downloads
Published
2017-01-01
How to Cite
Siemianowska, S., & Sadowski, K. (2017). Medieval mosque lamps from Ostrów Tumski (Cathedral Island) in Wrocław and Opole–Ostrówek. Archaeologia Polona, 55, 133–145. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/apolona/article/view/276
Issue
Section
Articles
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
I declare that the manuscript sent is original, has not been published before and is not currently being considered for publication elsewhere.
I confirm that the manuscript has been read and approved by all the authors mentioned and that there are no other persons who would meet the criteria for authorship but were not mentioned. In addition, I confirm that the order of the authors listed in the manuscript has been approved by all the authors.
I confirm that the correspondent author is the only contact with the Editorial Board in the editorial process, and is responsible for communicating with other authors and informing them about the progress, corrections and final approval of the article.
