Abstrakt
The article discusses the situation of the descendants of the Germans from Lodz, their lifestyle
and attitude to their own heritage and roots. It also shows how the Lodz authorities commemorate the
multi-ethnic past of the city, and what is the contemporary Lodzians’ level of knowledge of the Ger-
man community living in the city nowadays. The materials and data used in the article were collected
in 2009–2010 in the course of the research sponsored by the Town Council of Lodz. In its first part,
the article focuses on the town’s memory policy and the inter-cultural relations, which have taken place there over the years between Germans and other communities, as seen from the perspective of local Germans. The second part of the article analyses how the local German community is perceived by the Polish inhabitants of Lodz, and to what extent their image is influenced by stereotypical concepts of the Germans in general. It seems that Lodz inhabitants’ knowledge on the post-war situation of German minority in their city is very poor. It appeared that the majority of interlocutors did not express their opinions on local Germans, but on the Germans in general. Direct questions about Lodz Germans caused associations mainly connected with the times of “The Promised Land’’ – the period in history when German settlers created and stood for the “Industrial Empire’’ in Lodz. Sadly, the Lodzians’ awareness of the contemporary German minority living in Lodz was marginal. What is interesting though, both examined age groups: the older one (Lodzians born between 1945 and 1960) and the youngest one (those born in 1989–1990) responded similarly. The lack of knowledge of the younger people who indicated school as their source of information, alarmed the authors and pointed their attention to the relation between this fact and the existing educational system. To conclude this part of research, it can be stated that the school education in the town taking pride in its long-term multi-cultural tradition is on very low level. It is definitely insufficient in terms of teaching the young generation both the history and present life of all the ethnic minorities, in particular German one, living side by side with them.
Bibliografia
Bieńkowska Danuta, Cybulski Marek, Mińska-Tytoń Elżbieta 2007, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi (konteksty historyczne, społeczne, kulturowe), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
Budziarek Marek 2005, Zło niekonieczne. Poza obiektywnym punktem widzenia, Kronika Miasta Łodzi, nr 3, s. 97–101
Bystroń Jan Stanisław 1995, Megalomania narodowa, Książka i Wiedza, Warszawa
Chałupczak Henryk, Browarek Tomasz 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918–1995, Wydawnictwo UMCS, Lublin
Czerniejewska Izabela 2008, Edukacja wielokulturowa w Polsce w perspektywie antropologii, Praca doktorska IEiAK UAM, Poznań
de Lazari Andrzej 2006, „Triada” jest mitem. Do Pana Mirosława Jaskulskiego, Kronika Miasta Łodzi, nr 3, s. 204–206
Fritsche Anita, Kroll Beno 2010, Tak było. Wspomnienia łódzkiego Volksdeutscha, Biblioteka Tygla Kultury, Łódź
Gawęcki Marek 2004, Kazachstańscy Polacy. Czy antropologia stosowana jest stosowana?, [w:] Wschód w polskich badaniach etnologicznych i antropologicznych. Problematyka – badacze – znaczenie, Prace KNE PAN nr 12, red. Z. Jasiewicz, Biblioteka Telgte, Poznań, s. 53–58
Gumola Mieczysław 2005, Przywrócona tożsamość: Helena Milczarek-Weingärtner, Kronika Miasta Łodzi, nr 3, s. 176–177
Habrajska Grażyna 1991, Stosunek łódzkiej młodzieży do zapożyczeń z języka niemieckiego, [w:] Zagadnienia komunikacji językowej dzieci i młodzieży. Materiały z ogólnopolskiej konferencji „Zróżnicowanie języka dzieci i młodzieży z uwzględnieniem czynników środowiskowych, kulturowych, regionalnych i etnicznych” Warszawa 21–22.10.1991 r., Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 167–172
Habrajska Grażyna 1992, Dziedzictwo stu lat kontaktów polsko-niemieckich w słownictwie łódzkim, Język i Kultura, t. 7, s. 25–30
Habrajska Grażyna 1998, Derywaty polskie od podstaw niemieckich w słownictwie włókienniczym, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, t. 34, s. 69–74
Iwaszkiewicz Agnieszka 2010, W mojej (nie)pamięci... Opowieść o losach kobiet pochodzenia niemieckiego w Łodzi, [w:] Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, red. A. Lech, A. Rykała, K. Radziszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 102–125
Jagiełło Małgorzata 1999, Funkcje założone i rzeczywiste Niemieckiego Towarzystwa Kulturalno-Społecznego w Łodzi, Łódź 1999 (Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof.dr hab. Andrzeja Lecha, Wydział Filozoficzno-historyczny, Uniwersytet Łódzki)
Jaskulski Mirosław 2006, „Czwarta kultura” mocno naciągana. Do Pana Andrzeja de Lazari, Kronika Miasta Łodzi, nr 3, s. 199–203
Kapralski Sławomir 2011, Metropolitalne przestrzenie pamięci, [w:] Metropolie mniejszości, mniejszości w metropoliach, red. B. Jałowiecki, E.A. Skuła, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 48–74
Kielak Dorota 2003, Żywioł kultur w prozie Reymonta, Tygiel Kultury. Miesięcznik, nr 1–2, s. 138–142
Kopczyńska-Jaworska Bronisława, Woźniak Krzysztof 2002, Łódzcy luteranie. Społeczność i jej organizacja, Łódzkie Studia Etnograficzne, t. 41, PTL, Łódź
Kuczyński Krzysztof 2001, Wstęp, [w:] Niemcy w dziejach Łodzi do 1945 roku. Zagadnienia wybrane, red. K. Kuczyński, B. Ratecka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 7–10
Kuźma Inga 2010, Życie organizacyjne współczesnej łódzkiej społeczności niemieckiej, [w:] Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, red. A. Lech, A. Rykała, K. Radziszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 93–101
LaCapra Dominik 2009, Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, TAiWPN Universitas, Kraków
Lis-Turlejska Maja 1998, Traumatyczny stres: Koncepcje i badania, Instytut Psychologii PAN, Warszawa
Lis-Turlejska Maja 2003, Psychologiczne konsekwencje traumatycznego stresu – współczesne kierunki badań, Instytut Psychologii Zdrowia, http://www.psychologia.edu.pl
Madajczyk Piotr 1998, Wstęp, [w:] Mniejszości narodowe w Polsce. Państwo i społeczeństwo polskie a mniejszości narodowe w okresach przełomów politycznych (1944–1989), red. P. Madajczyk, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa, s. 7–10
Orwid Maria 2006, Przeżyć... i co dalej?, Wydawnictwo Literackie, Warszawa
Madajczyk Piotr 2009, Trauma, Wydawnictwo Literackie, Warszawa
Popieliński Paweł 2001–2002, Niemcy polscy – obecna sytuacja społeczno-kulturalna mniejszości niemieckiej, Rocznik Polsko-Niemiecki, nr 10, s. 93–121
Sadowska Joanna 2010, Mniejszość niemiecka w Łodzi po 1945 r. w świadomości mieszkańców miasta, [w:] Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, red. A. Lech, A. Rykała, K. Radziszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 126–138
Społeczność... 2010, Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, red. A. Lech, A. Rykała, K. Radziszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
Toporow Władimir 2000, Miasto i mit, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk
Turner W. Victor 2011, Dewey, Dilthey i gra społeczna: szkic z zakresu antropologii doświadczenia, [w:] Antropologia doświadczenia, red. V.W. Turner, E.M. Bruner, WUJ, Kraków, s. 43–54
Wojtkowiak Stefan 1997, Łódzkie narodowości, [w:] Łódź wielonarodowa i wielowyznaniowa a idea tolerancji, red. A. Gałecki, Fundacja Ekumeniczna Tolerancja, Łódź, s. 12–41
Woźniak Krzysztof 1999, Wstęp, [w:] Gdzie są Niemcy z tamtych lat – wspomnienia łódzkich Niemców, red. K. Radziszewska, Wydawnictwo Literatura, Łódź s. 9–12
Woźniak Krzysztof 2001, Niemieckie Osadnictwo w Łodzi, [w:] Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, red. K. Radziszewska, Wydawnictwo Literatura, Łódź, s. 13–15
Woźniak Krzysztof 2005, Wystawieni na ciężka próbę. Antagonizmy i zbliżenia, Kronika Miasta Łodzi, nr 3, s. 11–19
Żyliński Leszek 2003, Typowo niemieckie? Wizerunek Niemców w oczach własnych i cudzych, [w:] Polacy i Niemcy. Historia – kultura – polityka, red. A. Lawaty, H. Orłowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 328–336
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2011 Etnografia Polska