Technological indicators in the pottery production of the late Linear Pottery culture and the Malice culture
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/73.2021.1.2698Keywords:
Neolithic, south-eastern Poland, ceramic technology, Linear Pottery culture, Malice cultureAbstract
This study aimed to reveal the transformations in pottery production in the Linear Pottery culture. In the course of longstanding analyses of archaeological materials from Lesser Poland, a few technological groups of this pottery were distinguished. A significant change in the preparation of ceramic fabrics was recorded in the late LBK phase, namely the Želiezovce phase. The objective of this study was to gather all data and confront it with the most recent findings from the sites of Targowisko and Brzezie. Based on the investigations, it was established that the major indicators of the late LBK phases were the occurrence of grog admixture, a significantly less common application of chaff admixture, and a smaller contribution of ceramic fabrics tempered with sand. In the light of the chronology of the materials under scrutiny, a distinctive predominance of ceramic fabrics with grog admixture was observed when compared with the set of ceramic bodies previously analysed.
Downloads
References
Bánffy E. and Oross K. 2010. The earliest and earlier phase of the LBK in Transdanubia. In D. Gronenborn and J. Petrasch (eds), Die Neolithisierung Mitteleuropas. The spread of the Neolithic to Central Europe. Mainz: RGZM, 255-272.
Bolewski A. and Żabiński W. (eds) 1988. Metody badań minerałów i skał. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne.
Burtan J. 1954. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50000. Arkusz Wieliczka (M34-77A). Warszawa: Instytut Geologiczny.
Czekaj-Zastawny A. 2008a. Osadnictwo społeczności kultury ceramiki wstęgowej rytej w dorzeczu górnej Wisły. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Czekaj-Zastawny A. 2008b. Linear Band Pottery culture in the upper Vistula river basin. Sprawozdania Archeologiczne 60, 31-72.
Czekaj-Zastawny A. 2014. Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
Czekaj-Zastawny A. 2017. The first farmers from the South – Linear Pottery culture. In P. Włodarczak (ed.), The Past Societies. Polish Lands from the First Evidence of Human Presence to the Early Middle Ages. 2. 5500-2000 BC. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 21‑62.
Czekaj-Zastawny A., Kadrow S. and Rauba-Bukowska A. 2017. Ceramic raw material acquisition and transfer of technological ideas among the Early Neolithic communities around the Western Carpathians. In L. Burnez-Lanotte (ed.), Matières à Penser: Raw materials acquisition and processing in Early Neolithic pottery productions. Matières à penser: sélection et traitement des matières premières dans les productions potières du Néolithique ancien. Proceedings of the Workshop of Namur (Belgium) Actes de la table ronde de Namur (Belgique) 29 et 30 mai 2015 – 29 and 30 May 2015 (= Société Préhistorique Française 11). Paris: Société Préhistorique Française, 81-91.
Czekaj-Zastawny A. and Rauba-Bukowska A. 2013. Technologia i chronologia najstarszych naczyń glinianych w dorzeczu górnej Wisły (VI/V tys. BC). Unbublished report of the project number NN 109 181040, manuscript for the National Centre of Science (Narodowe Centrum Nauki). Kraków.
Czekaj-Zastawny A., Rauba-Bukowska A., Kukułka A., Kufel-Diakowska B., Lityńska-Zając M., Moskal-del Hoyo M. and Wilczyński J. 2020. The earliest farming communities north of the Carpathians: The settlement at Gwoździec site 2. PLoS ONE 15(1): e0227008. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0227008
Czekaj-Zastawny A., Rauba-Bukowska A. and Hreha R. 2018. Colorants used for decoration of the Bükk culture vessels. In P. Valde-Nowak, K. Sobczyk, M. Nowak and J. Źrałka (eds), Multas per gentes et multa per saecula. Amici magistro et collegae suo Ioanni Christopho Kozłowski dedicant. Kraków: Jagiellonian University, Alter, 351-359.
Dębiec M. (ed.) 2014. Zwięczyca 3. Eine bandkeramische Siedlung am Wisłok. Rzeszów: Zimowit.
Dębiec M., Saile T., Alagierski T. and Rauba-Bukowska A. 2021. Ein Ungarn in Polen. Zu einer frühneolithischen Statuette aus Kosina 62 bei Łańcut im südöstlichen Polen. Archäologisches Korrespondenzblatt 51, 23-35.
Gradziński R. 1955. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50000. Arkusz Niepołomice (M34-65C). Warszawa: Instytut Geologiczny.
Kaczanowska M. 1990. Uwagi o wczesnej fazie kultury lendzielskiej w Małopolsce. Acta Archaeologica Carpathica 29, 71-97.
Kaczanowska M. and Godłowska M. 2009. Contacts between the Eastern and Western Linear Cultures in South-Eastern Poland. In J. K. Kozłowski (ed.), Interactions between Different Models of Neolithisation North of the Central European Agro-Ecological Barrier. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 137-149
Kadrow S. 1990. Osada neolityczna na stan. nr 16 w Rzeszowie na osiedlu Piastów. Sprawozdania Archeologiczne 41, 9-76.
Kadrow S. 2005. Pierwsi rolnicy. In A. Krzyżaniak (ed.), Via Archaeologica. Archeologiczne badania ratownicze w programie budowy autostrad. Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, 22-43.
Kadrow S. 2020a. Innovations in ceramic technology in the context of culture change north of the Carpathians at the turn of the 6th and 5th millennia BCE. In M. Furholt and M. Spataro (eds), Detecting and explaining technological innovation in prehistory (= Scales of transformation 8). Leiden: Sidestone Press, 85-105.
Kadrow S. 2020b. Faza i styl żeliezowskiej kultury ceramiki wstęgowej rytej w Polsce południowo-wschodniej. In M. Dębiec and T. Saile (eds), A planitiebus usque ad montes. Studia archaeologica Andreae Pelisiak vitae anno sexagesimo quinto oblata. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 143-152.
Kadrow S., Posselt M., Saile T., Wąs M., Abramów J. and Golański A. 2021. Culture transformation in Targowisko microregion. Trends of changes among Danubian farmers. Sprawozdania Archeologiczne 73/1, 153-176.
Kadrow S. and Rauba-Bukowska A. 2016. Ceramics Technology and Transfer of Ideas in the West Carpathian Region in Neolithic. In S. Ţerna and B. Govedarica (eds), Interactions, Changes and Meanings. Essays in honour of Igor Manzura on the occasion of his 60th birthday. Kishinev: High Anthropological School University, 65-72.
Kadrow S. and Rauba-Bukowska A. 2017. The selection of ceramic raw material: convenience or a technological idea? A case study of the Danubian cultures north of the Carpathians. Archeologické rozhledy 69, 261-280.
Kamieńska J. and Kozłowski J. K. 1990. Entwicklung und Gliederung der Lengyel- und Polgar- Kulturgruppen in Polen (= Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 925, Prace Archeologiczne). Kraków: Instytut Archeologii UJ.
Kozłowski J. K. 1996. Kultura malicka. Rozprawy Wydziału historycznego 80, 153-157.
Kozłowski J. K. 1998. Neolityzacja Europy: pojawienie się rolnictwa i hodowli. In J. K. Kozłowski and P. Kaczanowski (eds), Wielka Historia Polski 1. Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.). Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 99-114.
Kozłowski J. K. 2004. Problem kontynuacji rozwoju pomiędzy wczesnym a środkowym neolitem oraz genezy „cyklu lendzielsko-polgarskiego” w basenie górnej Wisły. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 24, 11‑18.
Kozłowski J. K., Kaczanowska M., Czekaj-Zastawny A., Rauba-Bukowska A. and Bukowski K. 2015. Early/Middle Neolithic Western (LBK) vs Eastern (ALPC) Linear Pottery cultures: Ceramics and Lithic Raw Materials Circulation. Acta Archaeologica Carpathica 49(2014), 37-76.
Kulczycka-Leciejewiczowa A. 2004. Kultura lendzielsko-polgarska w Polsce, jej identyfikacja i podziały taksonomiczne. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 25, 19‑23.
Kreiter A. 2010. Crafting difference: Early Neolithic (Körös culture) ceramic traditions in north-east Hungary. In J. K. Kozłowski and P. Raczky (eds), Neolithization of the Carpathian Basin: northernmost distribution of the Starčevo/Körös culture: papers presented on the symposium organized by the EU Project FEPRE (The Formation of Europe Prehistoric Population Dynamics and the Roots of Socio-Cultural Diversity). Kraków, Budapest: Polish Academy of Arts and Sciences, Institute of Archaeological Sciences of the Eötvös Loránd University, 177-193.
Kreiter A., Pető Á. and Pánczél P. 2013. Materialising tradition: ceramic production in Early Neolitic Hungary. In E. Bánffy (ed.), The Early Neolithic in the Danube-Tisza interfluve (= BAR Archaeolingua Central European Series 7). Oxford: BAR, 127-140.
Kulczycka-Leciejewiczowa A. 1979. Pierwsze społeczeństwa rolnicze na ziemiach polskich. Kultury kręgu naddunajskiego. In W. Hensel and T. Wiślański (eds), Prahistoria ziem polskich 2. Neolit. Wrocław: Ossolineum, 19-164.
Moskal-del Hoyo M., Rauba-Bukowska A., Lityńska-Zając M., Mueller-Bieniek A. and Czekaj-Zastawny A. 2017. Plant materials used as temper in the oldest Neolithic pottery from south-eastern Poland. Vegetation History and Archaeobotany 26, 329-344.
Müller-Scheeβel N., Cheben I., Filipovi D., Hukeľová Z. and Furholt M. 2020. The LBK site of Vráble in Southwestern Slovakia: Selected results of the excavation season 2016. Bericht der Romisch-Germanischen Kommission 97, 81-128.
Oberc T., Czekaj-Zastawny A. and Rauba-Bukowska A. in press. 14C dating for the Linear Pottery culture from the territory of Poland – research problems. In M. Grygiel and P. J. Obst (eds), Walking Among Ancient Trees [Księga pamiątkowa ku uczczeniu jubileuszu 45-lecia współpracy naukowej i przyjaźni Ryszarda Grygiela oraz Piotra Boguckiego]. Łódź.
Pavúk J. 1969. Chronologie der Želiezovce-Gruppe. Slovenska Archeologia 17/2, 269-367.
Pavúk J. 1980. Ältere Linearkeramik in der Slowakei. Slovenska Archeologia 28/1, 7-88.
Pavúk J. 1994. Štúrovo (= Archaeologica Slovaca Monographiae. Studia 4). Nitra: Archäologisches Institut der Slowakischen Akademie der Wissenschaften.
Pavúk J. 2004. Early Linear Pottery culture in Slovakia and the Neolithisation of Central Europe. In A. Lukes and M. Zvelebil (eds), LBK Dialogue: studies in the formation of the Linear Pottery culture (= BAR International Series S1304). Oxford: Archaeopress, 71‑82.
Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2009. Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych PTG 2008. Roczniki Gleboznawcze 60/2, 5-16.
Quinn P. S. 2013. Ceramic Petrography. The Interpretation of Archaeological Pottery and Related Artefacts in Thin Section. Oxford: Archaeopress.
Rauba-Bukowska A. 2007. Charakterystyka mineralogiczno-petrograficzna ceramiki z epoki wczesnego neolitu z wybranych stanowisk w okolicy Krakowa. PhD thesis, typescript in AGH University of Science and Technology. Kraków.
Rauba-Bukowska A., Czekaj-Zastawny A., Grabowska B. and Zastawny A. 2007. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych naczyń kultury ceramiki wstęgowej rytej i malickiej ze stanowisk Brzezie 17 i Targowisko 11, gm. Kłaj, woj. małopolskie. Results of mineralogical and petrographic research on vessels of linear band pottery culture and malice culture from sites Brzezie 17 and Targowisko 11, Kłaj commune, Małopolska province. Sprawozdania Archeologiczne 59, 63-113.
Rauba-Bukowska A. 2011. Wyniki analiz mikroskopowych naczyń oraz przedmiotów wykonanych z gliny z epoki neolitu ze stanowiska 5 w Modlnicy, pow. krakowski. In J. Kruk and A. Zastawny (eds), Modlnica st. 5 pow. krakowski – od środkowego neolitu po wczesną epokę brązu (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 557-629.
Rauba-Bukowska A. 2014a. Rozpoznanie składu mineralnego i petrograficznego mas ceramicznych kultury ceramiki wstęgowej rytej i kultury malickiej ze stan. 10, 11 w Targowisku, pow. wielicki. In A. Zastawny (ed.), Targowisko, stan. 10, 11. Osadnictwo z epoki kamienia (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 585-606.
Rauba-Bukowska A. 2014b. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych naczyń importowanych kręgu wschodniolinearnego, odkrytych na stanowisku Brzezie 17, gm. Kłaj. In A. Czekaj-Zastawny, Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 459-468.
Rauba-Bukowska A. 2014c. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych surowców ceramicznych z okolicy stanowiska Brzezie 17, gm. Kłaj. In A. Czekaj-Zastawny, Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 469-480.
Rauba-Bukowska A. 2016. Analiza mineralogiczno-petrograficzna i technologiczna fragmentów naczyń ceramicznych kultury ceramiki wstęgowej rytej ze stanowiska Zagórze 2, gm. Niepołomice. Raport 11, 7-22.
Rauba-Bukowska A. 2019. The diversity of ceramic raw materials used in the production of Neolithic vessels in the upper Vistula basin near Krakow. Analecta Archaeologica Ressoviensia 14, 11-20. DOI: 10.15584/anarres.2019.14.1.
Rauba-Bukowska A., Czekaj-Zastawny A., Grabowska B. and Zastawny A. 2007. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych naczyń kultury ceramiki wstęgowej rytej i malickiej ze stanowisk Brzezie 17 i Targowisko 11, gm. Kłaj, woj. małopolskie. Results of mineralogical and petrographic research on vessels of linear band pottery culture and malice culture from sites Brzezie 17 and Targowisko 11, Kłaj commune, Małopolska province. Sprawozdania Archeologiczne 59, 63-113.
Rauba-Bukowska A. and Czekaj-Zastawny A. 2020. Changes in the pottery production of the Linear Pottery culture. Origins and directions of ideas. In M. Spataro and M. Furholt (eds), Detecting and explaining technological innovation in prehistory (= Scales of transformation in prehistoric and archaic societies 8). Leiden: Sidestone Press, 73-83.
Skoczylas-Ciszewska K. and Burtan J. 1954. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50000. Arkusz Bochnia (M34-77B). Warszawa: Instytut Geologiczny.
Spataro M. 2008. Early Neolithic pottery production in Romania: Gura Baciului and Şeuşa La–Cărarea Morii (Transylvania). In D. W. Bailey, A. Whittle and D. Hofmann (eds), Living well together? Settlement and materiality in the Neolithic of South-East and Central Europe. Oxford: Oxbow Books, 91-100.
Spataro M. 2019. Starčevo ceramic technology: the first potters of the Middle Danube Basin (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 341; Neolithikum und Chalkolithikum in Südosteuropa 4). Bonn: Verlag Dr. Rudolf Habelt GmbH.
Szeliga M. 2007. Der Zufluss und die Bedeutung des Karpatenobsidians in der Rohstoffwirtschaft der postlinearen Donaugemeinschaften auf den polnischen Gebieten. In J. K. Kozłowski and P. Raczky (eds), Lengyel, Polgar and related cultures in the Middle/ Late Neolithic. Kraków: Polish Academy of Sciences and Arts, 295-307.
Szeliga M. 2021. The inflow of obsidian north of the Carpathians during the Neolithic – chrono-cultural variability of distribution. In K. T. Biró and A. Markó (eds), Beyond the glass mountains. Papers presented for the 2019 Internationa Obsidian Conference 27-29 may 2019, Sárospatak (= Inventaria Praehistorica Hungariae 14). Budapest: Magyar Nemzeti Múzeum, 69-94.
Szeliga M. and Zakościelna A. 2007. Wstępne sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na wielokulturowym stanowisku 6 w Tominach, pow. opatowski, w 2006 roku. Archeologia Polski Środkowowschodniej 9, 9-23.
Szeliga M. and Zakościelna A. 2019. Transcarpathian Intercultural Relationships of the LBK Communieties from the Sandomierz Settlement Cluster in the Light of New Findings. Sprawozdania Archeologiczne 71, 167-195.
Stadler P. and Kotova N. 2019. Early Neolithic Settlement Brunn am Gebirge, Wolfholz, Site 2 in Lower Austria and the Origin of the Western Linear Pottery culture (LPC). Langenweissbach & Wien: Beier & Beran.
Sebők K. 2014. Bükk-Keramik in Zwięczyca. In M. Dębiec (ed.), Zwięczyca 3. Eine bandkeramische Siedlung am Wisłok. Rzeszów: Zimowit, 80-85.
Szilágyi V., Biró K. T., Csengeri P., Szakmány Gy., Taubald H., Mihál, J., Berthold C., Koós J. S. and Zöldföldi J. 2014. Petro-mineralogical and geochemical characterisation of Middle Neolithic Bükk culture fine ware from Garadna, NE Hungary. In M. Martinón-Torres (ed.), Craft and science: International perspectives on archaeological ceramics. Doha: Bloomsbury Qatar Foundation. DOI: http://dx.doi.org/10.5339/uclq.2014.cas.ch20.
Szilágyi V., Taubald H., Biró K. T., Koós S. J., Csengeri P., Tóth M. and Szakmány Gy. 2011. Preliminary archaeometric data on fine ware from the Middle Neolithic Bükk culture. In I. Memmi (ed.), Proceedings of the 37th International Symposium on Archaeometry, 13th-16th May 2008 Siena, Italy. Part 1. Berlin, Heidelberg, New York: Springer, 159‑167.
Werra D. H., Hughes R. E., Nowak M, Vizdal M. and Gačková L. 2021. Obsidian Source Use Within the Alföld Linear Pottery culture in Slovakia. Sprawozdania Archeologiczne 73/1, 331-369.
Wiślański T. 1969. Podstawy gospodarcze plemion neolitycznych w Polsce północno-zachodniej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Sprawozdania Archeologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
