Early Neolithic red-painted pottery from the Prandocin site, southern Poland. Indirect transfer in a technological context
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/75.2023.2.3674Keywords:
Early Neolithic, red-painted ceramic, south-eastern Poland, Linear Pottery Culture, Transcarpathian contactsAbstract
The paper presents the results of specialized research on a small collection of artefacts of the Linear Pottery Culture in southern Poland. Among the 27 pottery fragments discovered at the Prandocin Site 1, a few painted fragments were identified. Such kind of painting style directly relates to the Želiezovce group of this culture in western Slovakia. Painted vessels are rarely found in the context of the Linear Pottery Culture in Lesser Poland (Małopolska), which is why special attention was given to raw material and technological studies of the ceramics. The study aimed to answer the question of whether the painted vessel was produced locally or if it represents
evidence of direct migration of people, objects, or ideas from the areas of present-day western Slovakia at the turn of the 6th and 5th millennium BC.
Downloads
References
Bolewski A. and Żabiński W. eds 1988. Metody badań minerałów i skał. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne.
Boratyn J. and Brud S. 2001. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, 1:50 000. Arkusz Słomniki (947). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, Państwowy Instytut Geologiczny.
Cappers R. T. J., Neef R. and Bekker R. M. 2009. Digital Atlas of Economic Plants. Parts 1, 2a, 2b (= Groningen Archaeological Studies 9). Groningen: Barkhuis.
Ceynowa-Giełdon M. 2001. Stipa joannis Čelek. Ostnica Jana. In R. Kazimierczakowa and K. Zarzycki (ed.), Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Instytut Ochrony Przyrody PAN, 461-463.
Cheben I. 2000. Bajč – eine Siedlung der Želiezovce-Gruppe: Entwicklungsende der Želiezovce-Gruppe und Anfänge der Lengyel-Kultur (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 68). Bonn: Rudolf Habelt GmbH.
Czekaj-Zastawny A. 2008a. Osadnictwo społeczności kultury ceramiki wstęgowej rytej w dorzeczu górnej Wisły. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Czekaj-Zastawny A. 2008b. Linear Band Pottery Culture in the upper Vistula river basin. Sprawozdania Archeologiczne 60, 31-72.
Czekaj-Zastawny A. 2014. Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
Czekaj-Zastawny A. 2017. The first farmers from the South – Linear Pottery culture. In P. Włodarczak (ed.), The Past Societies. Polish Lands from the First Evidence of Human Presence to the Early Middle Ages 2. 5500-2000 BC. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 21‑62.
Czekaj-Zastawny A., Rauba-Bukowska A. and Hreha R. 2018. Colorants used for decoration of the Bükk Culture vessels. In P. Valde-Nowak, K. Sobczyk, M. Nowak and J. Źrałka (eds), Multas per gentes et multa per saecula. Amici magistro et collegae suo Ioanni Christopho Kozłowski dedicant. Kraków: Jagiellonian University in Kraków, Alter, 351-359.
Czekaj-Zastawny A. and Rauba-Bukowska A. 2013. Technologia i chronologia najstarszych naczyń glinianych w dorzeczu górnej Wisły (VI/V tys. BC). Report of the project number N N109 181040. Kraków: unpublished manuscript for the National Centre of Science (Narodowe Centrum Nauki).
Czekaj-Zastawny A. and Rauba-Bukowska A. 2014. Technology of the earliest vessels in the upper Vistula River basin – imports against local pottery. In T. L. Kienlin, P. Valde-Nowak, M. Korczyńska, K. Cappenberg and J. Ociepka (eds), Settlement, Communication and Exchange around the Western Carpathians. International Workshop held at the Institute of Archaeology, Jagiellonian University, Kraków, October 27-28, 2012. Oxford: Archaeopress Archaeology, 95-107.
Czekaj-Zastawny A., Kadrow S. and Rauba-Bukowska A. 2017. Ceramic raw material acquisition and transfer of technological ideas among the Early Neolithic communities around the Western Carpathians. In L. Burnez-Lanotte (ed.), Matières à Penser: Raw materials acquisition and processing in Early Neolithic pottery productions. Matières à penser: sélection et traitement des matières premières dans les productions potières du Néolithique ancien. Proceedings of the Workshop of Namur (Belgium) Actes de la table ronde de Namur (Belgique) 29 et 30 mai 2015 – 29 and 30 May 2015 (= Séances de la Société Préhistorique Française 11). Paris: Société Préhistorique Française, 81-91.
Czekaj-Zastawny A., Rauba-Bukowska A., Kukułka A., Kufel-Diakowska B., Lityńska-Zając M., Moskal del Hoyo M. and Wilczyński J. 2020. The earliest farming communities north of the Carpathians: The settlement at Gwoździec site 2. PLoS ONE 15/1, e0227008. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0227008
Czekaj-Zastawny A. and Oberc T. 2021. Chronologia osady/Chronology of the settlement. In In A. Czekaj-Zastawny, A. Rauba-Bukowska and A. Kukułka (eds), Najstarsza osada kultury ceramiki wstęgowej rytej z terenu Polski. Gwoździec stan. 2, gm. Zakliczyn. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 313-334.
Czekaj-Zastawny A, Rauba-Bukowska A. and Kukułka A. eds 2021. Najstarsza osada kultury ceramiki wstęgowej rytej z terenu Polski. Gwoździec stan. 2, gm. Zakliczyn / The earliest settlement of the Linear Pottery Culture from the territory of Poland. Gwoździec site 2, com. Zakliczyn. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
Czekaj-Zastawny A, Rauba-Bukowska A., Kukułka A. and Bochnia M. 2021. Ceramika naczyniowa kultury ceramiki wstęgowej rytej / Ceramic vessels of the Linear Pottery Culture. In A. Czekaj-Zastawny, A. Rauba-Bukowska and A. Kukułka (eds), Najstarsza osada kultury ceramiki wstęgowej rytej z terenu Polski. Gwoździec stan. 2, gm. Zakliczyn. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 63-124.
Czerniak L., Golański A., Jóźwiak B. Kadrow S., Rozen J. and Rzepecki S. 2006. Sprawozdanie z archeologicznych badań wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 2003-2004 na stanowiskach 3, 12-15 i 34 w Targowisku, gm. Kłaj, woj. małopolskie. In Z. Bukowski and M. Gierlach (eds), Raport 2003-2004. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003-2004. Warszawa: OODA, 541-554.
Daszkiewicz M and Maritan L. 2016. Experimental Firing and Re-firing. In A. M. W. Hunt (ed.), The Oxford Handbook of Archaeological ceramic Analysis. Oxford: Oxford University Press, 487-508, Plates 5-9.
Dębiec M. 2014. Zwięczyca 3. Eine bandkeramische Siedlung am Wisłok. Rzeszów: Zimowit.
Dębiec M., Saile T., Alagierski T. and Rauba-Bukowska A. 2021. Ein Ungarn in Polen. Zu einer frühneolithischen Statuette aus Kosina 62 bei Łańcut im südöstlichen Polen. Archäologisches Korrespondenzblatt 51/1, 23-35.
Furholt M., Cheben I., Müller J., Bistáková A., Wunderlich M. and Müller-Scheessel N. (eds) 2020. Archaeology In The Žitava Valley I. The LBK and Želiezovce settlement site of Vráble (= Scales of Transformation in Prehistoric and Archaic Societies 9). Leiden: Sidestone Press.
Godłowska M. 1976. Próba rekonstrukcji rozwoju neolitycznego w rejonie Nowej Huty. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 5, 7-180.
Godłowska M. 1982. Nowohucki zespół osadniczy na tle wpływów południowych we wczesnym i środkowym neolicie Małopolski. Wiadomości Archeologiczne 47, 143-159.
Godłowska M. 1991. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej w Krakowie-Nowej Hucie na stan. 62 (Mogiła). Część I. Materiały. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 14, 7-68.
Godłowska M. 1992. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej w Krakowie Nowej-Hucie na stan. 62 (Mogiła). Część II. Analiza materiałów. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 15, 7-52.
Godłowska M., Rook E. and Drobniewicz B. 1985. A Settlement of the Linear Pottery Culture at Pleszów. Przegląd Archeologiczny 33, 57-103.
Gosselain O. 2000. Materializing Identities: An African Perspective. Journal of Archaeological Method and Theory 7/3, 187-217.
Kaczanowska M. and Godłowska M. 2009. Contacts between the Eastern and Western Linear Cultures in South-Eastern Poland. In J. K. Kozłowski (ed.), Interactions between Different Models of Neolithisation North of the Central European Agro-Ecological Barrier. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 137-149.
Kadrow S. 1990a. Osada neolityczna na stan. nr 16 w Rzeszowie na osiedlu Piastów. Sprawozdania Archeologiczne 41, 9-76.
Kadrow S. 1990b. The Rzeszów Settlement Microregion in Neolithic. Acta Archaeologica Carpathica 29, 33-70.
Kadrow S. 1991. Iwanowice. Stanowisko Babia Góra 1. Rozwój przestrzenny osady z wczesnego okresu epoki brązu. Kraków: Instytut Historii Kultury Materialnej PAN.
Kadrow S. 2020a. Faza i styl żeliezowski kultury ceramiki wstęgowej rytej w Polsce południowowschodniej. In M. Dębiec and T. Saile (eds), A planitiebus usque ad montes. Studia archaeologica Andreae Pelisiak vitae anno sexagesimo quinto oblata. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Fundacja rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 143-152.
Kadrow S. 2020b. Macro and Micro Scale Neolithisation Process in south-eastern Poland against the background of central-eastern Europe. Lietuvos Archeologija 46, 171-189.
Kadrow S. 2020c. Innovations in ceramic technology in the context of culture change north of the Carpathians at the turn of the 6th and 5th millennia BCE. In M. Spataro and M. Furholt (eds), Detecting and explaining technological innovation in prehistory (= Scales of Transformation 8). Leiden: Sidestone Press, 85-105.
Kadrow S., Forysiak J., Okupny D., Saile T., Posselt M., Rauba-Bukowska A., Wąs M., Twardy J., Golański A. and Abramów J. 2022. The Early Neolithic Cultural Transformation in the Targowisko Settlement Region, SE Poland. Praehistorische Zeitschrift 97/2, 409-446.
Kadrow S. and Rauba-Bukowska A. 2016. Ceramics Technology and Transfer of Ideas in the West Carpathian Region in Neolithic. In S. Terna and B. Govedarica (eds), Interactions, Changes and Meanings. Essays in honour of Igor Manzura on the occasion of his 60th birthday. Kishinev: High Anthropological School University, 65-72.
Kadrow S. and Rauba-Bukowska A. 2017a. The selection of ceramic raw material: convenience or a technological idea? A case study of the Danubian cultures north of the Carpathians. Archeologické rozhledy 69, 261-280.
Kadrow S. and Rauba-Bukowska A. 2017b. The Technology of Neolithic Pottery North and South of the Western Carpathians. In T. Pereira, X. Terradas and N. Bicho. (ed.), The Exploitation of Raw Materials in Prehistory: Sourcing, Processing and Distribution. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 414-431.
Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kozłowski J. K., Kaczanowska M., Czekaj-Zastawny A., Rauba-Bukowska A. and Bukowski K. 2014. Early/Middle Neolithic Western (LBK) vs Eastern (ALPC) Linear Pottery Cultures: Ceramics and Lithic Raw Materials Circulation. Acta Archaeologica Carpathica 49, 37-76.
Kulczycka-Leciejewiczowa A. 1979. Pierwsze społeczeństwa rolnicze na ziemiach polskich. Kultury kręgu naddunajskiego. In W. Hensel and T. Wiślański (eds), Prahistoria ziem polskich 2. Neolit. Wrocław: Ossolineum, 19-164.
Kulczycka-Leciejewiczowa A. 1983. O zofipolskim stylu ceramiki wstęgowej rytej w Polsce. Archeologia Polski 28, 67-97.
Kulczycka-Leciejewiczowa A. 2008. Samborzec. Studium przemian kultury ceramiki wstęgowej rytej. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kulpa W. 1974. Nasionoznawstwo chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
Kruk J. 1970. Badania poszukiwawcze i weryfikacyjne w górnym i środkowym dorzeczu Szreniawy. Sprawozdania Archeologiczne 22, 271-301.
Latałowa M. 1976. Diagram pyłkowy osadów późnoglacjalnych i holoceńskich z torfowiska w Wolbromiu. Acta Palaeobotanica 17/1, 55-80.
Lityńska-Zając M. 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Lityńska-Zając M. and Wasylikowa K. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych (= Vademecum Geobotanicum). Poznań: Sorus.
Lityńska-Zając M., Czekaj-Zastawny A. and Rauba-Bukowska A. 2017. Utilisation of cultivated and wild plants in the economy of the Linear Pottery culture in the Upper Vistula Basin. Sprawozdania Archeologiczne 69, 271-296.
Matuszkiewicz J. M. 2008. Potencjalna roślinność naturalna Polski. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Moskal-del Hoyo M. 2021. Open canopy forests of the loess regions of southern Poland: A review based on wood charcoal assemblages from Neolithic and Bronze Age archaeological sites. Quaternary International 593-594, 2021, 204-223. DOI: 10.1016/j.quaint.2020.11.013
Moskal-del Hoyo M., Wachowiak M. and Blanchette R. A. 2010. Preservation of fungi in charcoal. Journal of Archaeological Science 37/9, 2106-2116.
Moskal-del Hoyo M., Mueller-Bieniek A., Alexandrowicz W. P., Wilczyński J., Wędzicha S., Kapcia M. and Przybyła M. M. 2017a. The continuous persistence of open oak forests in the Miechów Upland (Poland) in the second half of the Holocene. Quaternary International 458, 14-27.
Moskal-del Hoyo M., Rauba-Bukowska A., Lityńska-Zając M., Mueller-Bieniek A. and Czekaj-Zastawny A. 2017b. Plant materials used as temper in the oldest Neolithic pottery from south-eastern Poland. Vegetation History and Archaeobotany 26, 329-344.
Moskal-del Hoyo M., Kapcia M., Salavert A., Alexandrowicz W. P., Saile T., Kiosak D. and Dębiec M. 2023. Archaeobotanical and palaeoenvironmental analyses from the easternmost Early Neolithic sites at Kamyane-Zavallia (Ukraine) and Nicolaevca V (Moldova). Vegetation History and Archaeobotany. DOI: 10.1007/s00334-023-00944-y
Moskal-del Hoyo M., Korczyńska-Cappenberg M., Kenig R., Rauba-Bukowska A., Roffet-Salque M., Maule C. A., Werra D. H., Hughes R. E., Kapcia M., Wilczyński J., Czekaj-Zastawny A. and Nowak M. 2024. An Early Neolithic House in the Foothills: A Case Study of Pottery and Lithic Artifacts from the Biskupice Site 18 (Wieliczka Foothills, Southern Poland). Journal of Archaeological Science: Reports 53, 104346. doi.org/10.1016/j.jasrep.2023.104346
Mueller-Bieniek A., Bogucki P., Pyzel J., Kapcia M., Moskal-del Hoyo M. and Nalepka D. 2019. The role of Chenopodium in the subsistence economy of pioneer agriculturalists on the northern frontier of the Linear Pottery culture in Kuyavia, central Poland. Journal of Archaeological Science 111, 1-11.
Oberc T., Czekaj-Zastawny A. and Rauba-Bukowska A. 2022. 14C dating for the Linear Pottery Culture from the territory of Poland – research problems. In M. Grygiel and P. Obst (eds), Walking among ancient trees. Studies in honour of Ryszard Grygiel and Peter Bogucki on the 45th anniversary of their research collaboration. Łódź: Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, 183-212.
Pająk B. (ed.) 2012. Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2011 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Kraków: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Pavúk J. 1969. Chronologie der Želiezovce-Gruppe. Slovenská Archeológia 17/2, 269-367.
Pavúk J. 1994. Štúrovo (= Archaeologica Slovaca Monographiae. Studia 4). Nitra: Archäologisches Institut der Slowakischen Akademie der Wissenschaften.
Pavúk J. 2009. Die Entwicklung der Želiezovce-Gruppe und die Entstehung der Lengyel-Kultur. In A. Zeeb-Lanz (ed), Krisen-Kulturwandel-Kontinuitäten. Zum Ende der Bandkeramik in Mitteleuropa. Beiträge der internationalen Tagung in Herxheim bei Landau (Pfalz) vom 14.-17. 06. 2007 (= Internationale Archäologie. Arbeitsgemeinschat, Symposium, Tagung, Kongress 10). Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf GmbH, 249-266.
Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2009. Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych PTG 2008. Roczniki Gleboznawcze 60/2, 5-16.
Quinn P. S. 2013. Ceramic Petrography. The Interpretation of Archaeological Pottery and Related Artefacts in Thin Section. Oxford: Archaeopress.
Rauba-Bukowska A. 2014a. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych naczyń importowanych kręgu wschodniolinearnego, odkrytych na stanowisku Brzezie 17, gm. Kłaj. In A. Czekaj-Zastawny, Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 459-468.
Rauba-Bukowska A. 2014b. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych naczyń kultury ceramiki wstęgowej rytej ze stanowiska Brzezie 17 gm. Kłaj. In A. Czekaj-Zastawny, Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Żródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 437-458.
Rauba-Bukowska A. 2014c. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych surowców ceramicznych z okolicy stanowiska Brzezie 17, gm. Kłaj. In A. Czekaj-Zastawny, Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 469-480.
Rauba-Bukowska A. 2014d. Rozpoznanie składu mineralnego i petrograficznego mas ceramicznych kultury ceramiki wstęgowej rytej i kultury malickiej ze stan. 10, 11 w Targowisku, pow. wielicki. In A. Zastawny (ed.), Targowisko, stan, 10, 11. Osadnictwo z epoki kamienia (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 585-606.
Rauba-Bukowska A. 2016. Analiza mineralogiczno-petrograficzna i technologiczna fragmentów naczyń ceramicznych kultury ceramiki wstęgowej rytej ze stanowiska Zagórze 2, gm. Niepołomice. Raport 11, 7-22.
Rauba-Bukowska A. 2021. Technological indicators in the pottery production of the late Linear Pottery culture and the Malice culture. Sprawozdania Archeologiczne 73/1, 119-151.
Rauba-Bukowska A., Czekaj-Zastawny A., Grabowska B. and Zastawny A. 2007. Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych naczyń kultury ceramiki wstęgowej rytej i malickiej ze stanowisk Brzezie 17 i Targowisko 11, gm. Kłaj, woj. Małopolskie/Results of mineralogical and petrographic research on vessels of linear band pottery culture and malice culture from sites Brzezie 17 and Targowisko 11, Kłaj commune, małopolska province. Sprawozdania Archeologiczne 59, 63-113.
Rauba-Bukowska A. and Czekaj-Zastawny A. 2020. Changes in the pottery production of the Linear Pottery Culture – origins and directions of ideas. In M. Spataro and M. Furholt (eds), Detecting and explaining technological innovation in prehistory (= Scales of Transformation 8). Leiden: Sidestone Press, 73-83.
Reedy Chandra L. 2008. Thin-Section Petrography of Stone and Ceramic Materials. London: Archetype Publications.
Schweingruber F. H. 1990. Anatomie Europäischer Hölzer. Ein Atlas zur Bestimmung europäischer Baum-, Strauch- und Zwergstrauchhölzer. Bern-Stuttgart: Verlag Paul Haupt.
Stoch L. 1974. Minerały ilaste. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne.
Szeliga M. 2007. Der Zufluss und die Bedeutung des Karpatenobsidians in der Rohstoffwirtschaft der postlinearen Donaugemeinschaften auf den polnischen Gebieten. In J. K. Kozłowski and P. Raczky (eds), Lengyel, Polgar and Related Cultures in the Middle/Late Neolithic. Kraków: Polish Academy of Sciences and Arts, 295-307.
Szeliga M. and Zakościelna A. 2019. Transcarpathian intercultural relationships of the LBK communities from the Sandomierz settlement cluster in the light of new findings. Sprawozdania Archeologiczne 71, 167-195.
Valde-Nowak P. 2009. Early farming adaptation in the Wiśnicz. Foothills in the Carpathians. Settlement at Łoniowa and Żerków. Recherches Archeologiques Nouvelle Serie 1, 15-35.
Valde-Nowak P. 2022. Early Želiezovce site in Żerków in the West Carpathian Foothills in the light of the lithic industry. In M. Dębiec, J. Górski, J. Müller, M. Nowak, A. Pelisiak, and T. Saile (eds), From farmers to heroes? Archaeological Studies in Honor of Sławomir Kadrow (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 376). Bonn: Rudolf Habelt, 85-94.
Whitbread I. K. 2016. Fabric description of Archaeological Ceramics. In A. M. W. Hunt (ed.), The Oxford Handbook of Archaeological ceramic Analysis. Oxford: Oxford University Press, 200-216.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Sprawozdania Archeologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
