New deposit of the early medieval Axe-Like Iron Bars from settlement at Brzesko, site 16-17, Lesser Poland Voievodship

Authors

  • Bartłomiej Sz. Szmoniewski Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland https://orcid.org/0000-0003-0737-434X
  • Anna Lasota-Kuś Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland https://orcid.org/0000-0002-0603-846X
  • Andrzej Lach Archeologiczny Serwis Konsultacyjno-Badawczy Mirosław Kuś, Niebylec, Poland
  • Mateusz Okoński Archeologiczny Serwis Konsultacyjno-Badawczy Mirosław Kuś, Niebylec, Poland https://orcid.org/0009-0008-7174-4310

DOI:

https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.2.3852

Keywords:

Iron axe-liked bars, Lesser Poland, Early Middle Ages

Abstract

The article discusses the rare find of a deposit of 38 ax-like iron bars from Brzesko, Site 16-17 (Lesser Poland Voivodedship). Each of them was forged out of iron in the form of an oblong axe with a short blade. Lugs on a part of the items form cups. The characteristic shape of the preserved fragments allows for including them in the type of Lesser Poland bars, also called Vistula’s bars. These items differ from the Greater Moravian type known from territories south of the Carpathian Mountains. They were discovered in feature 286. In the fill, only a few pottery fragments have been found. In light of the analogy of rims and analogous finds from Lesser Poland and Great Moravia, this complex can be dated to the period between the mid-9th century and the beginning of the 10th century, or its first half.

Downloads

References

Adamczyk J. 2004. Płacidła w Europie Środkowej i Wschodniej w średniowieczu. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk.

Bialeková D. and Turčan V. 2007. Novyì typ slovanskyìch sekerovityìch hrivien a ich metalografická analyìza. Ve službách archeologie 8/2, 151-158.

Cetera A. 1994. Budynki mieszkalne z grodziska w Zawadzie k. Tarnowa (na tle porównawczym). Rocznik Tarnowski 1994, 255-276.

Cetera A., Dworaczyński E. and Okoński J. 1992. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 104-63. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.

Cetera A. and Okoński J. 1993a. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 105-62. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.

Cetera A. and Okoński J. 1993b. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 104-62. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.

Cetera A., Dworaczyński E. and Okoński J. 1994. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 105-62. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.

Ciesielski M. 2008. Przyczynek do badań nad wczesnośredniowiecznymi tak zwanymi owalnymi obiektami nieckowatymi. In B. Gruszka (ed.), Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego. Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział Lubuski, 285-292.

Chudziak W. 1996. Zasiedlenie strefy chełmińsko-dobrzyńskiej we wczesnym średniowieczu (VII-XI wiek). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.

Dulinicz M. 2001. Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.

Foltyn E. 1998. Podstawy gospodarcze wczesnośredniowiecznej społeczności plemiennej na Górnym Śląsku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Gruszka B. 2015. Zabudowa oraz układ przestrzenny osady w Mozowie, stan. 23, woj. lubuskie. In B. Gruszka (ed.), Osada z połowy VII i początku VIII wieku w Mozowie, stan. 23, woj. lubuskie. Źródła archeologiczne i środowiskowe (= Monografie Wczesnośredniowieczne 1). Zielona Góra: Fundacja Lunula, 45-84.

Habovštiak A. 1966. K otázke datovania hradiska v Bíni. Slovenská archeológia 4/2, 439-486. Hájnik J. 2019. Včasnostredoveké sekerovité hrivny z územia strednej Európy. Musaica Archaeologica 2, 111-172.

Hlavica M. and Bárta P. 2021. The evolution of early medieval Moravian axe-shaped currency through the perspective of an archaeological experiment. Přehled vyìzkumů 62/2, 11-21. DOI: https://doi.org/10.47382/pv0622-01

Hlavica M., Kouril P. and R. Mikulec. 2022. Moravian iron Money. Model of the 9th-Century Axe-Shaped Bars’ Genesis and Its Testing with the Assemblage from Staré Zámky near Brno-Líšeň. Slovenská archeológia 50/2, 327-350. DOI: https://doi.org/10.31577/slovarch.2022.70.14

Hrubý V. 1955. Stáre Město. Velkomoravské pohřebiště ‘Na Valách’ (= Monumenta archaeologica 3) Praha: Československé Akademie Věd.

Jodłowski A. 1968. Wyniki badań sondażowych na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Jadownikach, pow. Brzesko. Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w roku 1968, 59-63.

Kobyliński Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.

Leńczyk G. 1983. Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie

Liwoch R. and Szmoniewski B. Sz. in print. On the northern boundaries of the Vistulans. Maj U. 1990. Stradów, stanowisko 1. Ceramika wczesnośredniowieczna. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.

Novotný B. F. 1973. Depots von Opfersymbolen als Wiederspielung eines heidnischen bäuerlichen Kultes in Grossmähren und in wikingisches Skandinavien. In J. Herrmann and K.-H. Otto (eds), Berichte über den II Internationalen Kongress für Slawische Archäologie 2. Berlin: De Gruyter, 275-280. DOI: https://doi.org/10.1515/9783112535202-044

Okoński J. 1995. Keramik aus der Burg von Zawada, Gem. Tarnów - Ein Verfahren zur Registrierung von Merkmalen und die Analysenmöglichkeiten. In L. Polácek (ed.), Slawische Keramik in Mitteleuropa vom 8. bis zum 11. Jahrhundert. Terminologie und Beschreibung. Kolloquium Mikulčice, 24.-26. Mai 1994 (= Spisy Archeologického ústavu AV CR 4). Brno: Archäologisches Institut der Akademie der Wissenschaften der Tschechischen Republik, 51-64.

Okoński J. 2012. Badania na stanowisku 3 w Żyrakowie, gm. loco, pow. dębicki, woj. podkarpackie, w latach 2007- 2008. Raport 2007-2008/1, 343-366.

Parczewski M. 1988. Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolinìskich.

Parczewski M. 2003. Wczesnosłowiańskie odkrycia w Bachórzu, pow. Rzeszów. In Z. Woźniak and J. Gancarski (eds), Polonia Minor Medii Aevi. Studia ofiarowane Panu Profesorowi Andrzejowi Żakiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin. Kraków, Krosno: Polska Akademia Umiejętności, 191-207.

Pawlak E. and Pawlak P. 2008. Osiedla wczesnośredniowieczne w Markowicach pod Poznaniem wraz z pozostałościami osadnictwa pradziejowego (= Prace Komisji Archeologicznej 25). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Piaskowski J. 1964. Metaloznawcze badania przedmiotów żelaznych z Wyżnego Kubina i Pobedima (Słowacja). Acta Archeologica Carpathica 6, 133-140.

Piaskowski J. 1980. Jeszcze o wczesnośredniowiecznych siekieropodobnych grzywnach z Małopolski, Moraw i Słowacji. Z Otchłani Wieków 46/4, 299-300.

Pieta K. and Robak Z. 2023. Výskum včasnostredovekej aglomerácie Bojná v roku 2017. Archeologické vyìskumy a nálezy na Slovensku v roku 2017 (AVANS), 107-109, 183.

Pleiner R. 1961. Slovenské sekerovité hřivny. Slovenská Archeológia 9, 405-450.

Poleski J. 1992. Podstawy i metody datowania okresu wczesnośredniowiecznego w Małopolsce (= Prace Archeologiczne 52). Kraków: Instytut Archeologii UJ.

Poleski J. 2013. Małopolska w VI-X wieku. Studium archeologiczne (= Opera Archaeologiae Iagellonicae 8). Kraków: Towarzystwo Wydawnicze ‘Historia Iagellonica’.

Poleski J. 2019. Zawada Lanckorońska, ‘Zamczysko’ i ‘Mieścisko’, gm. Zakliczyn. Wczesnośredniowieczne grodziska w Polsce 4, 187-234.

Poleski J., Sztyber A., Wasilewski M. and Wojenka M., 2019. Jadowniki Podgórne, ‘Bocheniec’, gm. Brzesko. Wczesnośredniowieczne grodziska w Polsce 4, 57-65.

Prokopek M. 1976. Budownictwo ludowe w Polsce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Radwański K. 1968. Wczesnośredniowieczna ceramika krakowska i zagadnienie jej chronologii. Materiały Archeologiczne 9, 5-89.

Robak Z. 2021. Wczesnośredniowieczne grodzisko Bojná-Valy na Słowacji. Nowe interpretacje. Historia Slavorum Occidentis 28/1, 36-64. DOI: https://doi.org/10.15804/hso210102

Rozmus D., Szmoniewski B. Sz. and Troncik A. 2006. Early medieval assemblage of iron artifacts from ‘Góra Słupsko’ hillfort, site 2 at Kostkowice, Zawiercie district, Śląskie voivodeship. Acta Archeologica Carpathica 41, 101-113.

Szmoniewski B. S. 2010. Axe-like Iron Bars in the Early Middle Ages from Central and Northern Europe. Some Comments. In A. Măgureanu and E. Gáll (eds), Între stepă şi imperiu. Zwischen der Steppe und dem Reich. Between the steppe and the empire. Studi în onoarea lui Radu Harhoiu. Archäologische Studien für Radu Harhoiu zum 65. Geburtstag. Archeological Studies in honour of Radu Harhoiu at 65th Anniversary. Bucureşti: Institutul de Arheologie ‘Vasile Pârvan’, 289-295.

Szmoniewski B. Sz. 2024. Osadnictwo wczesnośredniowieczne. In M. Okoński, A. Lasota-Kuś, M. Kuś, B. Sz. Szmoniewski, M. M. Przybyła, K. Dzięgielewski, Ł. Oleszczak and A. Krzywda (eds), Brzesko, stanowisko 16-17 (AZP 104-62/111-112), gm. loco, pow. brzeski, woj. małopolskie. Opracowanie wyników badań archeologicznych. Maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie Oddział w Tarnowie, 45-90.

Szmoniewski B. Sz. and Rozmus D. 2022. The early medieval assemblage of iron axe-like bars fragments found in the valley of the Szklarka stream near Cracow in Poland. Contribution to Bulgarian Archaeology 12, 49-68.

Sejbal J. 1960. K počátkům peněžni směny ve Velkomoravské Ŕíši. Časopis Moravského muzea v Brnĕ 45, 73-82.

Urbańczyk P. 2001. Rok 1000. Milenijna podróż transkontynentalna. Warszawa: DiG.

Wojenka M. 2010. Wczesnośredniowieczna osada otwarta w Wojniczu, pow. tarnowski, stan. 48. In J. Chochorowski (ed.), Wojnicz 18 i 48, powiat Tarnów. Osada z epoki brązu, żelaza i średniowiecza (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 117-176.

Zaitz E. 1988. Frühmittelalterliche Äxteformige Eisenbarren aus Kleinpolen. Slovenská Archeológia 36/2, 261-276.

Zaitz E. 1990. Wczesnośredniowieczne grzywny siekieropodobne z Małopolski. Materiały Archeologiczne 25, 142-178.

Żaki A. 1969. Grodzisko wiślańskie w Jadownikach Podgórnych, powiat Brzesko. Acta Archaeologica Carpathica 11, 130-132.

Downloads

Published

2024-12-17

How to Cite

Szmoniewski, B. S., Lasota-Kuś, A., Lach, A., & Okoński, M. (2024). New deposit of the early medieval Axe-Like Iron Bars from settlement at Brzesko, site 16-17, Lesser Poland Voievodship . Sprawozdania Archeologiczne, 76(2), 341–367. https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.2.3852

Issue

Section

Field Survey and Materials