New deposit of the early medieval Axe-Like Iron Bars from settlement  at Brzesko, site 16-17, Lesser Poland Voievodship

Bartłomiej Sz. Szmoniewski; Anna Lasota-Kuś; Andrzej Lach; Mateusz Okoński

doi:10.23858/SA/76.2024.2.3852

Published: 2024-12-17

Vol. 76 No. 2 (2024)

New deposit of the early medieval Axe-Like Iron Bars from settlement at Brzesko, site 16-17, Lesser Poland Voievodship

Bartłomiej Sz. Szmoniewski , Anna Lasota-Kuś , Andrzej Lach , Mateusz Okoński

Sprawozdania Archeologiczne

Section: Field Survey and Materials

https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.2.3852

Abstract

The article discusses the rare find of a deposit of 38 ax-like iron bars from Brzesko, Site 16-17 (Lesser Poland Voivodedship). Each of them was forged out of iron in the form of an oblong axe with a short blade. Lugs on a part of the items form cups. The characteristic shape of the preserved fragments allows for including them in the type of Lesser Poland bars, also called Vistula’s bars. These items differ from the Greater Moravian type known from territories south of the Carpathian Mountains. They were discovered in feature 286. In the fill, only a few pottery fragments have been found. In light of the analogy of rims and analogous finds from Lesser Poland and Great Moravia, this complex can be dated to the period between the mid-9th century and the beginning of the 10th century, or its first half.

Keywords:

Iron axe-liked bars, Lesser Poland, Early Middle Ages

Most read articles by the same author(s)

Sabina Stempniak-Kusy, Anna Lasota-Kuś, Burial of a mounted warrior with Ringknaufschwert-type sword from the necropolis in Ostrów, Przemyśl District , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 73 No. 2 (2021): Sprawozdania Archeologiczne
Anna Lasota-Kuś , A cinerary urn from site 21 in Ostrów, Przemyśl District. A contribution to studies on the meaning and role of ornamentation of Early Roman Period ceramic vessels in the Przeworsk culture , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 70 (2018)
Kalina Skóra, Anna Lasota-Kuś, Beata Borowska, Justyna Marchewka-Długońska, Once again about ‘missing’ cremated skeletal remains. An example of a cemetery in Raczkowice in the context of transformations of funerary rituals of the Przeworsk culture in the Younger and Late Roman Period , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 77 No. 2 (2025): Sprawozdania Archeologiczne
Barbara Witkowska, Marcin Przybyła, Krzysztof Michalczewski, Anita Szczepanek, Anna Lasota-Kuś, Sepulchral complex of the Globular Amphora Culture discovered at the site 50 in Srebrzyszcze, dist. Chełm, Lublin Voivodeship , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 77 No. 2 (2025): Sprawozdania Archeologiczne
Ewa Rydzewska, Andrzej Lach, Remains of a 1944 Artillery Position in Miejsce Piastowe, Krosno County , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 77 No. 2 (2025): Sprawozdania Archeologiczne

Download files

PDF

Citation rules

Szmoniewski, B. S., Lasota-Kuś, A., Lach, A., & Okoński, M. (2024). New deposit of the early medieval Axe-Like Iron Bars from settlement at Brzesko, site 16-17, Lesser Poland Voievodship . Sprawozdania Archeologiczne, 76(2), 341–367. https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.2.3852

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Adamczyk J. 2004. Płacidła w Europie Środkowej i Wschodniej w średniowieczu. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Bialeková D. and Turčan V. 2007. Novyì typ slovanskyìch sekerovityìch hrivien a ich metalografická analyìza. Ve službách archeologie 8/2, 151-158.
Google Scholar

Cetera A. 1994. Budynki mieszkalne z grodziska w Zawadzie k. Tarnowa (na tle porównawczym). Rocznik Tarnowski 1994, 255-276.
Google Scholar

Cetera A., Dworaczyński E. and Okoński J. 1992. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 104-63. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.
Google Scholar

Cetera A. and Okoński J. 1993a. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 105-62. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.
Google Scholar

Cetera A. and Okoński J. 1993b. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 104-62. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.
Google Scholar

Cetera A., Dworaczyński E. and Okoński J. 1994. Archeologiczne Zdjęcie Polski. Wyniki badań powierzchniowych na obszarze 105-62. Maszynopis opracowania w archiwum Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Oddział w Tarnowie.
Google Scholar

Ciesielski M. 2008. Przyczynek do badań nad wczesnośredniowiecznymi tak zwanymi owalnymi obiektami nieckowatymi. In B. Gruszka (ed.), Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego. Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział Lubuski, 285-292.
Google Scholar

Chudziak W. 1996. Zasiedlenie strefy chełmińsko-dobrzyńskiej we wczesnym średniowieczu (VII-XI wiek). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Dulinicz M. 2001. Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Foltyn E. 1998. Podstawy gospodarcze wczesnośredniowiecznej społeczności plemiennej na Górnym Śląsku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Gruszka B. 2015. Zabudowa oraz układ przestrzenny osady w Mozowie, stan. 23, woj. lubuskie. In B. Gruszka (ed.), Osada z połowy VII i początku VIII wieku w Mozowie, stan. 23, woj. lubuskie. Źródła archeologiczne i środowiskowe (= Monografie Wczesnośredniowieczne 1). Zielona Góra: Fundacja Lunula, 45-84.
Google Scholar

Habovštiak A. 1966. K otázke datovania hradiska v Bíni. Slovenská archeológia 4/2, 439-486. Hájnik J. 2019. Včasnostredoveké sekerovité hrivny z územia strednej Európy. Musaica Archaeologica 2, 111-172.
Google Scholar

Hlavica M. and Bárta P. 2021. The evolution of early medieval Moravian axe-shaped currency through the perspective of an archaeological experiment. Přehled vyìzkumů 62/2, 11-21. DOI: https://doi.org/10.47382/pv0622-01
Google Scholar

Hlavica M., Kouril P. and R. Mikulec. 2022. Moravian iron Money. Model of the 9th-Century Axe-Shaped Bars’ Genesis and Its Testing with the Assemblage from Staré Zámky near Brno-Líšeň. Slovenská archeológia 50/2, 327-350. DOI: https://doi.org/10.31577/slovarch.2022.70.14
Google Scholar

Hrubý V. 1955. Stáre Město. Velkomoravské pohřebiště ‘Na Valách’ (= Monumenta archaeologica 3) Praha: Československé Akademie Věd.
Google Scholar

Jodłowski A. 1968. Wyniki badań sondażowych na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Jadownikach, pow. Brzesko. Badania Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w roku 1968, 59-63.
Google Scholar

Kobyliński Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Leńczyk G. 1983. Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie
Google Scholar

Liwoch R. and Szmoniewski B. Sz. in print. On the northern boundaries of the Vistulans. Maj U. 1990. Stradów, stanowisko 1. Ceramika wczesnośredniowieczna. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Novotný B. F. 1973. Depots von Opfersymbolen als Wiederspielung eines heidnischen bäuerlichen Kultes in Grossmähren und in wikingisches Skandinavien. In J. Herrmann and K.-H. Otto (eds), Berichte über den II Internationalen Kongress für Slawische Archäologie 2. Berlin: De Gruyter, 275-280. DOI: https://doi.org/10.1515/9783112535202-044
Google Scholar

Okoński J. 1995. Keramik aus der Burg von Zawada, Gem. Tarnów - Ein Verfahren zur Registrierung von Merkmalen und die Analysenmöglichkeiten. In L. Polácek (ed.), Slawische Keramik in Mitteleuropa vom 8. bis zum 11. Jahrhundert. Terminologie und Beschreibung. Kolloquium Mikulčice, 24.-26. Mai 1994 (= Spisy Archeologického ústavu AV CR 4). Brno: Archäologisches Institut der Akademie der Wissenschaften der Tschechischen Republik, 51-64.
Google Scholar

Okoński J. 2012. Badania na stanowisku 3 w Żyrakowie, gm. loco, pow. dębicki, woj. podkarpackie, w latach 2007- 2008. Raport 2007-2008/1, 343-366.
Google Scholar

Parczewski M. 1988. Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolinìskich.
Google Scholar

Parczewski M. 2003. Wczesnosłowiańskie odkrycia w Bachórzu, pow. Rzeszów. In Z. Woźniak and J. Gancarski (eds), Polonia Minor Medii Aevi. Studia ofiarowane Panu Profesorowi Andrzejowi Żakiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin. Kraków, Krosno: Polska Akademia Umiejętności, 191-207.
Google Scholar

Pawlak E. and Pawlak P. 2008. Osiedla wczesnośredniowieczne w Markowicach pod Poznaniem wraz z pozostałościami osadnictwa pradziejowego (= Prace Komisji Archeologicznej 25). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Google Scholar

Piaskowski J. 1964. Metaloznawcze badania przedmiotów żelaznych z Wyżnego Kubina i Pobedima (Słowacja). Acta Archeologica Carpathica 6, 133-140.
Google Scholar

Piaskowski J. 1980. Jeszcze o wczesnośredniowiecznych siekieropodobnych grzywnach z Małopolski, Moraw i Słowacji. Z Otchłani Wieków 46/4, 299-300.
Google Scholar

Pieta K. and Robak Z. 2023. Výskum včasnostredovekej aglomerácie Bojná v roku 2017. Archeologické vyìskumy a nálezy na Slovensku v roku 2017 (AVANS), 107-109, 183.
Google Scholar

Pleiner R. 1961. Slovenské sekerovité hřivny. Slovenská Archeológia 9, 405-450.
Google Scholar

Poleski J. 1992. Podstawy i metody datowania okresu wczesnośredniowiecznego w Małopolsce (= Prace Archeologiczne 52). Kraków: Instytut Archeologii UJ.
Google Scholar

Poleski J. 2013. Małopolska w VI-X wieku. Studium archeologiczne (= Opera Archaeologiae Iagellonicae 8). Kraków: Towarzystwo Wydawnicze ‘Historia Iagellonica’.
Google Scholar

Poleski J. 2019. Zawada Lanckorońska, ‘Zamczysko’ i ‘Mieścisko’, gm. Zakliczyn. Wczesnośredniowieczne grodziska w Polsce 4, 187-234.
Google Scholar

Poleski J., Sztyber A., Wasilewski M. and Wojenka M., 2019. Jadowniki Podgórne, ‘Bocheniec’, gm. Brzesko. Wczesnośredniowieczne grodziska w Polsce 4, 57-65.
Google Scholar

Prokopek M. 1976. Budownictwo ludowe w Polsce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Radwański K. 1968. Wczesnośredniowieczna ceramika krakowska i zagadnienie jej chronologii. Materiały Archeologiczne 9, 5-89.
Google Scholar

Robak Z. 2021. Wczesnośredniowieczne grodzisko Bojná-Valy na Słowacji. Nowe interpretacje. Historia Slavorum Occidentis 28/1, 36-64. DOI: https://doi.org/10.15804/hso210102
Google Scholar

Rozmus D., Szmoniewski B. Sz. and Troncik A. 2006. Early medieval assemblage of iron artifacts from ‘Góra Słupsko’ hillfort, site 2 at Kostkowice, Zawiercie district, Śląskie voivodeship. Acta Archeologica Carpathica 41, 101-113.
Google Scholar

Szmoniewski B. S. 2010. Axe-like Iron Bars in the Early Middle Ages from Central and Northern Europe. Some Comments. In A. Măgureanu and E. Gáll (eds), Între stepă şi imperiu. Zwischen der Steppe und dem Reich. Between the steppe and the empire. Studi în onoarea lui Radu Harhoiu. Archäologische Studien für Radu Harhoiu zum 65. Geburtstag. Archeological Studies in honour of Radu Harhoiu at 65th Anniversary. Bucureşti: Institutul de Arheologie ‘Vasile Pârvan’, 289-295.
Google Scholar

Szmoniewski B. Sz. 2024. Osadnictwo wczesnośredniowieczne. In M. Okoński, A. Lasota-Kuś, M. Kuś, B. Sz. Szmoniewski, M. M. Przybyła, K. Dzięgielewski, Ł. Oleszczak and A. Krzywda (eds), Brzesko, stanowisko 16-17 (AZP 104-62/111-112), gm. loco, pow. brzeski, woj. małopolskie. Opracowanie wyników badań archeologicznych. Maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie Oddział w Tarnowie, 45-90.
Google Scholar

Szmoniewski B. Sz. and Rozmus D. 2022. The early medieval assemblage of iron axe-like bars fragments found in the valley of the Szklarka stream near Cracow in Poland. Contribution to Bulgarian Archaeology 12, 49-68.
Google Scholar

Sejbal J. 1960. K počátkům peněžni směny ve Velkomoravské Ŕíši. Časopis Moravského muzea v Brnĕ 45, 73-82.
Google Scholar

Urbańczyk P. 2001. Rok 1000. Milenijna podróż transkontynentalna. Warszawa: DiG.
Google Scholar

Wojenka M. 2010. Wczesnośredniowieczna osada otwarta w Wojniczu, pow. tarnowski, stan. 48. In J. Chochorowski (ed.), Wojnicz 18 i 48, powiat Tarnów. Osada z epoki brązu, żelaza i średniowiecza (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 117-176.
Google Scholar

Zaitz E. 1988. Frühmittelalterliche Äxteformige Eisenbarren aus Kleinpolen. Slovenská Archeológia 36/2, 261-276.
Google Scholar

Zaitz E. 1990. Wczesnośredniowieczne grzywny siekieropodobne z Małopolski. Materiały Archeologiczne 25, 142-178.
Google Scholar

Żaki A. 1969. Grodzisko wiślańskie w Jadownikach Podgórnych, powiat Brzesko. Acta Archaeologica Carpathica 11, 130-132.
Google Scholar

Bartłomiej Sz. Szmoniewski

https://orcid.org/0000-0003-0737-434X

Affiliation:

Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland, Poland

Anna Lasota-Kuś

anialasota80@gmail.com
https://orcid.org/0000-0002-0603-846X

Affiliation:

Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland, Poland

Andrzej Lach

Affiliation:

Archeologiczny Serwis Konsultacyjno-Badawczy Mirosław Kuś, Niebylec, Poland, Poland

Mateusz Okoński

https://orcid.org/0009-0008-7174-4310

Affiliation:

Archeologiczny Serwis Konsultacyjno-Badawczy Mirosław Kuś, Niebylec, Poland, Poland