“Imported” flint raw material in the younger phases of the Eastern Group of the Funnel Beaker culture – new data from the Starogard Lake District
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/74.2022.1.2984Słowa kluczowe:
neolit, kultura pucharów lejkowatych, Pomorze Wschodnie, krzemień, importowane surowce krzemienneAbstrakt
W ostatnim czasie przedstawiono opracowanie dotyczące osadnictwa ludności kultury pucharów lejkowatych na Pojezierzu Starogardzkim z północnej Polsce. Zaprezentowano m.in. kilka istotnych inwentarzy krzemiennych. Uzyskane dla tego regiony wyniki można włączyć do dyskusji nad napływem i cyrkulacją krzemieni „egzotycznych” w grupie wschodniej kultury pucharów lejkowatych z młodszego etapu rozwoju (3650-3100 BC). W artykule przeprowadzono analizę zespołów krzemiennych z Pojezierza Starogardzkiego określając obecności i udział krzemieni importowanych w poszczególnych zbiorach. Ponadto, przeprowadzono porównanie wyników analiz traseologicznych wytworów z krzemieni lokalnych i importowanych dla inwentarzy z ziemi chełmińskiej i Pojezierza Stargardzkiego, w celu ustalenia prawidłowości w użytkowaniu obu kategorii zabytków. Uzyskane wyniki analiz porównano do danych do innych aglomeracji wschodniej grupy kultury pucharów lejkowatych. Wyniki te wpisują się w regionalne prawidłowości dotyczące dystrybucji krzemieni „egzotycznych” oraz ich użytkowania, potwierdzające peryferyjną pozycję Pomorza Wschodniego w obiegu krzemieni „egzotycznych” w młodszych fazach kultury pucharów lejkowatych w Polsce.
Pobrania
Bibliografia
Adamczak K., Kukawka S. and Małecka-Kukawka J. 2017. Wisła, krzemień czekoladowy i mit prehistoriograficzny. Wokół dyskusji nad dystrybucją krzemieni kopalnianych w kulturze pucharów lejkowatych. In A. Marciniak-Kajzer, A. Andrzejewski, A. Golański, S. Rzepecki and M. Wąs (eds), Nie tylko krzemienie. Not only Flints. Studia ofiarowane prof. Lucynie Domańskiej w 45-lecie pracy naukowo-dydaktycznej i w 70. rocznicę urodzin. Łódź: Instytut Archeologii Uniwersytet Łódzkiego, Łódzka Fundacja Badań Naukowych, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Łodzi, 295-308.
Adamczak K., Kukawka S. and Małecka-Kukawka J. 2019. „Importowane” surowce krzemienne w młodszych fazach grupy wschodniej kultury pucharów lejkowatych. In M. Szmyt, P. Chachlikowski, J. Czebreszuk, M. Ignaczak and P. Makarowicz (eds), Vir Bimaris. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko (= Archaeologia Bimaris. Dyskusje 5). Poznań: Instytut Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 175-189.
Balcer B. 1971. Badania krzemieniarstwa kultury pucharów lejkowatych (KPL) w Małopolsce. In J. K. Kozłowski (ed.), Z badań nad krzemieniarstwem neolitycznym i eneolitycznym. Referaty i komunikaty przedstawione na sympozjum w Nowej Hucie dn. 10, 11 maja 1971. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie; Polskie Towarzystwo Archeologiczne. Oddział w Nowej Hucie, 25-61.
Bostyn F., Denis S. 2016. Specialised production and distribution networks for flint raw materials during the Blicquy/Villeneuve-Saint-Germain Culture (Early Neolithic). In T. Kerig, K. Nowak and G. Roth (eds), Alles was zählt...Festschrift für Andreas Zimmermann (= Universitätsforschungen zur Prähistorischen Archäologie 285). Bonn: Dr. Rudolf Habelt GmbH, 195-208.
Burszta W. J. 2005. Społeczności daru i dar w społeczeństwie. In W. Dzieduszycki and J. Wrzesiński (eds), Do ut des – dar, pochówek, tradycja (= Funeralia Lednickie. Spotkanie 7). Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Wielkopolski, 17-24.
Dobrzyński M. 2014. Krzemieniarstwo kultury pucharów lejowatych w Polsce centralnej, Rzeszów: Uniwersytet w Rzeszowie [on-line] https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/show-content/publication/edition/11848?id=11848 (access: 20.10.2021).
Domańska L. 2013. Krzemieniarstwo horyzontu klasycznowióreckiego kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Łódź: Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego; Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego.
Felczak O. 2020a. Osadnictwo kultury pucharów lejkowatych nad dolną Wierzycą i Janką. In O. Felczak (ed.), Wczesny i środkowy neolit na Pojezierzu Starogardzkim w świetle badań nad dolną Wierzycą i Janką (= Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomerania 8). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 95-187.
Felczak O. 2020b. Podsumowanie przemian osadniczych i kulturowych we wczesnym i środkowym neolicie nad dolną Wierzycą i Janką. In O. Felczak (ed.), Wczesny i środkowy neolit na Pojezierzu Starogardzkim w świetle badań nad dolną Wierzycą i Janką (= Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomerania 8). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 187-195.
Jankowska D. 2017. Krzemienie – niedoceniany materiał źródłowy. In A. Marciniak-Kajzer, A. Andrzejewski, A. Golański, S. Rzepecki and M. Wąs (eds), Nie tylko krzemienie. Not only Flints. Studia ofiarowane prof. Lucynie Domańskiej w 45-lecie pracy naukowo-dydaktycznej i w 70. rocznicę urodzin. Łódź: Instytut Archeologii Uniwersytet Łódzkiego, Łódzka Fundacja Badań Naukowych, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Łodzi, 343-353.
Kerig T. and Shennan S. (eds) 2015. Connecting networks. Characterising contact by measuring lithic exchange in the European Neolithic. Oxford: Archaeopress.
Kośko A. 1981. Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych: grupa mątewska (Materiały do syntezy pradziejów Kujaw 4). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.
Kowalski A. P. 2005. Aksjologia prehistorycznej wymiany darów. Przykłady kultury indoeuropejskiej. In W. Dzieduszycki and J. Wrzesiński (eds), Do ut des – dar, pochówek, tradycja (= Funeralia Lednickie. Spotkanie 7). Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Wielkopolski, 25-34.
Kowalski A. P. 2014. Archeologia kulturoznawcza. Projekt dyskursu negatywistycznego. In A. P. Kowalski, Antropologia zamierzchłych znaczeń (= Chronos/Anthropos 2). Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne, 27-41.
Kozłowski J. K. 1971. Uwagi o znaczeniu i metodach badań nad neolitycznymi inwentarzami krzemiennymi. In J. K. Kozłowski (ed.), Z badań nad krzemieniarstwem neolitycznym i eneolitycznym.
Referaty i komunikaty przedstawione na sympozjum w Nowej Hucie dn. 10, 11 maja 1971. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie; Polskie Towarzystwo Archeologiczne. Oddział w Nowej Hucie, 139-146.
Kukawka S. 1997. Na rubieży środkowoeuropejskiego świata wczesnorolniczego. Społeczności ziemi chełmińskiej w IV tysiącleciu p.n.e. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Lech J. 1981. Górnictwo krzemienia społeczności wczesnorolniczych na Wyżynie Krakowskiej, koniec VI tysiąclecia – 1 połowa IV tysiąclecia p.n.e. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im Ossolinìskich
Lech J. 2000. Muzeum Archeologiczne w Krakowie i rozwój badań krzemieniarstwa neolitycznego do 1971 r. In J. Rydzewski (ed.), 150 lat Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 173-184.
Mauss M. 1973. Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych, In. M. Mauss, Socjologia i antropologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 211-415.
Ostasz A. 2011. Sprawozdanie z realizacji badań ratowniczych przeprowadzonych w Bielawkach, stanowisko 6, AZP 21-24/69, gm. Pelplin, woj. pomorskie. In S. Kadrow (ed.), Raport 2005-2006. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 45-57.
Małecka-Kukawka J. 2001. Między formą a funkcją. Traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z ziemi chełmińskiej. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Małecka-Kukawka J. 2020. Materiały krzemienne kultury pucharów lejkowatych ze stanowisk zlokalizowanych w rejonie dolnej Wierzycy i Janki na Pojezierzu Starogardzkim. Wyniki analiz morfologicznej, surowcowej i traseologicznej. In O. Felczak (ed.), Wczesny i środkowy neolit na Pojezierzu Starogardzkim w świetle badań nad dolną Wierzycą i Janką (= Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomerania 8). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 227-268.
Papiernik P. and Wicha J. 2018. Materiały krzemienne. In P. Papiernik and D. K. Płaza, Od epoki kamienia do współczesności. Badania archeologiczne w Redczu Krukowym na Kujawach. From the Stone Age to contemporary Times. Archaeological research at Redecz Krukowy in Kuyavia. Łódź: Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, 311-397.
Przybył A. 2009. Społeczności późnoneolitycznej kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Problem wpływów z kręgu kultury badeńskiej (= Materiały do Syntezy Pradziejów Kujaw 13). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Wąs M. 2016. Krzemień pomorski w pradziejach Pomorza Gdańskiego. In W. Borkowski, B. Sałacińska and S. Sałaciński (eds), Krzemień narzutowy w pradziejach. Materiały z konferencji w „Mądralinie” w Otwocku 18-20 października 2010 (= Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach 8). Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 43-63.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Sprawozdania Archeologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
