Traseologia przedmiotów metalowych - ograniczenia i nowe perspektywy
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.1.3569Słowa kluczowe:
archeologia, traseologia, metaloplastyka, archeometalurgia, ślady używaniaAbstrakt
The article focuses on the traceology of metalwork, its methodological limitations, and new research perspectives. In the text, we explain what studies on traces on metals entail and how they are characterized. We provide examples from both Poland and other regions of Europe. We highlight possible directions for the development of the method as well as factors that hinder it.
Pobrania
Bibliografia
Adams J. L. 2014. Ground stone use-wear analysis: a review of terminology and experimental methods. Journal of Archaeological Science 48, 129-138.
Alarashi H., Gourichon L., Khalidi L., Chambon P., Sellier P. Maines E., Aoudia L., Anderson P.C., Baumann M. and Langlois O. 2021. Survival kit for the afterlife or instruction manual for prehistorians? Staging artefact production in Middle Neolithic cemetery Kadruka 23, Upper Nubia, Sudan. Antiquity 95(E31 384), 1-8.
Anderson K. 2011. Slashing and thrusting with Late Bronze Age spears: analysis and experiment. Antiquity 85(328), 599-612.
Baron J. and Diakowski M. 2018. Tools make tools: changes in bone and antler manufacture at Late Bronze and Early Iron Age Polish sites. Antiquity 92(363), 1-7.
Baron J., Diakowski M., Kufel-Diakowska B., Nowak K. and Sych D. From flint to metal? Techniques of bone and antler processing in the early Bronze Age Poland, in press.
Baron J., Diakowski M., Badura B. and Stolarczyk T. 2023. Bone, antler, and tooth objects from the late bronze/early Iron Age urnfields in south-western Poland. Quaternary International 665-666, 82-92.
Baron J., Puziewicz J., Nowak K., Sych D., Miazga B. and Ziobro M. 2020. Same but different. Composition, production and use of bronze arrowheads from the Late Bronze Age deposit from Wrocław-Widawa in SW Poland. Journal of Archaeological Science: Reports 32, 102459.
Baron J., Maciejewski M., Jarysz R., Kuźbik R., Łaciak D., Łucejko J. J., Mackiewicz M., Miazga B., Nowak K. and Sych D. 2019. Fenomen powtarzalności. Skarby z Karmina. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
Bartel B., Kelp A. and Schmidt J.-P. 2009. Von der Ausgrabung in die Werkstatt. Die Restaurierung des bronzezeitlichen Hortfundes von Stolpe, Lkr. Ostvorpommern. Kulturerbe 5, 111-116.
Blajer W., Kotowicz P. and Maciejewski M. (eds) 2022. Ku czci bogów i ludzi: skarby z okolic Sanoka. Studium interdyscyplinarne. Lublin, Sanok: UMCS w Lublinie, Muzeum Historyczne w Sanoku.
Bridgford S. D. 1997. Mightier than the pen? An edgewise look at Irish Bronze Age sword. In J. Carman (ed.), Material harm: archaeological studies of war and violence. Glasgow: Cruithne Press, 95-115.
Butler J. J. and van der Waals J. D. 1966. Bell Beakers and Early Metal-working in the Netherlands. Palaeohistoria 12(1967), 41-139.
Carey C., Tsoraki C., Jones A. M., Harris O. J. T., Crellin R. J. and Lyons P. 2023. Beaker and Early Bronze Age Tin Exploitation in Cornwall: Cassiterite Processing Identified through Microwear and pXRF Analyses. European Journal of Archaeology 26/2, 147-167.
Caricola I., Charles A., Tirillň J., Charlton F., Barton H., Breglia F., Rossi A., Deflorian M.C., De Marinis A. M., Harris S., Pellegrini Alessio, Scacchetti F., Boccuccia P., Miari M. and Dolfini A. 2022. Organic residue analysis reveals the function of bronze age metal daggers. Scientific Reports 12, 6101.
Caruso Fermé L., Clemente I. and Civalero M.T. 2015. A use-wear analysis of wood technology of patagonian hunter-gatherers. The case of Cerro Casa de Piedra 7, Argentina. Journal of Archaeological Science 57, 315-321.
Chapman J. 2012. Fragmentation in Archaeology: People, Places and Broken Objects in the Prehistory of South Eastern Europe. London: Routledge.
Chvojka O., Kraijc R., Bumerl J., Korený R., Michálek J., Militký J., Šálová M. and Thomová Z. 2014. Poklady, Depoty, Obetiny. Jihoceske depoty od doby bronzove do novoveky. Česke Budějovice: Jihočeská univerzita v Českých Budějovicích.
Crellin R. J., Tsoraki C., Standish C. D., Pearce R. B., Barton H., Morriss S. and Harris O. J. T. 2023. Materials in movement: gold and stone in process in the Upton Lovell G2a burial. Antiquity 97(391), 86-103.
Dolfini A. and Crellin R. J. 2016. Metalwork wear analysis: the loss of innocence. Journal of Archaeological Science 66, 78-87.
Erb-Satullo N. L., Gilmour B. J. J. and Khakhutaishvili N. 2015. Crucible technologies in the Late BronzeeEarly Iron Age South Caucasus: copper processing, tin bronze production, and the possibility of local tin ores. Journal of Archaeological Science 61, 260-276.
Figueiredo E., Bottaini C., Miguel C., Lackinger A., Mirăo J., Comendador Rey B. 2021. Study of a Late Bronze Age Casting Mould and Its Black Residue by 3D Imaging, pXRF, SEM-EDS, Micro-FTIR and Micro-Raman. Heritage 4, 2960-2972.
Freudenberg M. 2009. Steingeräte zur Metallbearbeitung: Einige neue Aspekte zum spätneolithischen und frühbronzezeitlichen Metallhandwerk vor dem Hintergrund des schleswig-holsteinischen Fundmaterials. Archäologisches Korrespondenzblatt 3, 1-19.
Fullagar R. 2014. Residues and Usewear. In J. Balme and A. Paterson (eds), Archaeology in Practice: A Student Guide to Archaeological Analyses (2nd edition). Malden: Blackwell Publishing, 232-263.
Gawron-Szymczyk A., Łaciak D. and Baron J. 2020. To smooth or not to smooth? A traceological and experimental approach to surface processing of Bronze and Iron Age ceramics. Sprawozdania Archeologiczne 72/2.
Gener M. 2011. Integrating Form, Function and Technology in Ancient Swords. The Concept of Quality. In M. Uckelmann and M. Mödlinger (eds), Bronze Age Warfare: Manufacture and Use of Weaponry (= BAR International Series 2255). Oxford: Archaeopress, 117-124.
Grześkowiak M., Fleszar M. and Wiśniewski J. 2021. Wstępne wyniki analiz lipidów z naczyń brązowych ze skarbu z Kalisk, pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie. In Kaczmarek M., Szczurek G. and Krzysiak A. Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 6). Poznań: UAM w Poznaniu, 373-384.
Gutiérrez Sáez C. and Lerma I. 2014. Traceology on Metal. Use-Wear Marks on Copper-Based Tools and Weapons. In J. Marreiros, J. Gibaja Bao. and N. Ferreira Bicho (eds), Use-Wear and Residue Analysis in Archaeology (= Manuals in Archaeological Method, Theory and Technique). Cham, Heidelberg, New York, Dordrecht, London: Springer, 171-188.
Gutiérrez Sáez C., López del Estal A., Simón Martín A., Muńoz Moro P., Bashore Acero Ch., Chamón Fernández J., Martín Lerma I., Sanz Salas E., Pardo Naranjo A. I. and Marín de Espinosa J. A. 2010. Puntas de Palmela: procesos tecnológicos y experimentación. Trabajos de Prehistoria 67/2, 405-428.
Hermann R., Crellin J. R., Uckelmann M., Wang Q. and Dolfini A. 2020. Bronze Age Combat: An Experimental Approach (= BAR International Series 2967). Oxford: BAR Publishing.
Ialongo N. and Lago G. 2021. A small change revolution. Weight systems and the emergence of the first Pan-European money. Journal of Archaeological Science 129, 105379.
Kaczmarek M., Szczurek G. and Krzysiak A. 2021. Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 6). Poznań: UAM w Poznaniu.
Kasprowicz M. 2022. Use-Wear Analysis of Copper-Alloy Artifacts. A Window of Opportunity or a Dead End? Folia Praehistorica Posnaniensia 27, 73-85.
Kasprowicz M. 2021. Ślady tkanin oraz skór na szpilach brązowych – analiza eksperymentalna i traseologiczna. Unpublished Master thesis. Poznań: UAM w Poznaniu.
Kienlin T. L. and Ottaway B. S. 1998. Flanged Axes of the North-Alpine Region: An Assessment of the Possibilities of Use Wear Analysis on Metal Artifacts. In C. Mordant, M. Pernot, V. Rychner (eds), L‘Atelier du bronzier en Europe du XXe au VIIIe siècle avant notre ère. Du minerai au métal, du métal à l‘objet (= Documents préhistoriques 10). Paris: CTHS Edition, 271-286.
Kłosińska E. M. and Sadowski S. 2017. Long-distance connections of the south-eastern peripheries of the Lublin region at the time of the Lusatian culture in the light of archival and newly discovered materials. Sprawozdania Archeologiczne 69, 391-408.
Knight M. 2021. There’s Method in the Fragments: A Damage Ranking System for Bronze Age Metalwork. European Journal of Archaeology 24/1, 48-67.
Knight M. 2019. Going to Pieces: Investigating the Deliberate Destruction of Late Bronze Age Swords and Spearheads. Proceedings of the Prehistoric Society 85, 251-272.
Kristiansen K. 2002. The tale of the sword – swords and swordfighters in Bronze Age Europe. Journal of Archaeology 21/4, 319-332.
Kufel-Diakowska B., Baron J., Buchner A., Lipert M. and Ziewiecka I. 2020. Functions of early Iron Age handstones. Experimental and traceological approach. Praehistorische Zeitschrift 95/1, 267-289.
Kufel-Diakowska B., Chłoń M. and Baron J. 2022. A Neolithic ground stone tool as an Early Iron Age funerary gift. Antiquity 96(390), 1621-1627.
Kuijpers M. H. G. 2015. Contradicting Context: Understanding Early Bronze Axes from the Perspective of Production. In P. Suchowska-Ducke, S. Scott Reiter and H. Vandkilde (eds), Forging Identities. The Mobility of Culture in Bronze Age Europe (= BAR International Series 2771). Oxford: BAR Publishing, 203-212.
Kuropka P. 2022. Analiza morfologiczna próbek pobranych z wnętrza brązowych okuć stanowiących elementy skarbu z Sanoka (Białej Góry). In W. Blajer, P. Kotowicz and M. Maciejewski (eds), Ku czci bogów i ludzi: skarby z okolic Sanoka. Studium interdyscyplinarne. Lublin, Sanok: UMCS w Lublinie, Muzeum Historyczne w Sanoku, 149-152.
Kurzawska A. 2021. Archeomalakologia. In A. Kurzawska, I. Sobkowiak-Tabaka (eds), Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii. Poznań: UAM w Poznaniu, 155-178. Traceology of metalwork – limitations and new perspectives 117
Lago G., Cianfoni M., Scacchetti F., Pellegrini L. and La Torre A. 2023. Breaking sickles for shaping money. Testing the accuracy of weight-based fragmentation. Journal of Archaeological Science: Reports 49, 103968.
Leschtakow L. 2019. Der Gussformen-Depotfund bei Pobit Kamak und die Entwicklung der Metallurgie in Nordostbulgarien in der zweiten Hälfte der Spätbronzezeit. Eurasia Antiqua 22(2016), 185-247.
Miazga B. 2016. Formy odlewnicze z cmentarzyska przy ul. Spokojnej w Legnicy w świetle analizy funkcjonalnej. In K. Nowak and T. Stolarczyk (eds), Metalurdzy Znad Kaczawy. Cmentarzysko ciałopalne z epoki brązu odkryte w Legnicy przy ul. Spokojnej. Legnica: Muzeum Miedzi, 91-108.
Molloy B. 2010. Swords and Swordsmanship in the Aegean Bronze Age. American Journal of Archaeology 114, 403-428.
Molloy B. 2009. For Gods or for men? A reappraisal of the function of European Bronze Age shields. Antiquity 83, 1052-1064.
Molloy B. 2008. Martial arts and materiality: a combat archaeology perspective on Aegean swords of the fifteenth and fourteenth centuries BC. World Archaeology 40/1, 116-134.
Molloy B., Wiśniewski M., Lynamc F., O’Neill B., O’Sullivan A. and Peatfield A. 2016. Tracing edges: A consideration of the applications of 3D modelling for metalwork wear analysis on Bronze Age bladed artefacts. Journal of Archaeological Science 76, 79-87.
Mueller-Bieniek A. and Cywa K. 2022. Pozostałości roślinne towarzyszące skarbom przedmiotów brązowych z Sanoka (Białej Góry) i Woli Sękowej. In W. Blajer, P. Kotowicz and M. Maciejewski (eds), Ku czci bogów i ludzi: skarby z okolic Sanoka. Studium interdyscyplinarne. Lublin, Sanok: UMCS w Lublinie, Muzeum Historyczne w Sanoku, 141-148.
Müller J., Delgado-Raack S., Escanilla N., Kienle L., Kneisel J., Czebreszuk J., Jaeger M., Szmyt M., Schürmann U. 2023. First evidence for the forging of gold in an Early Bronze Age Site of Central Europe (2200–1800 BCE). Journal of Archaeological Science: Reports 47, 103748.
Nebelsick L. 2000. Rent Asunder: Ritual Violence in Late Bronze Age Hoards. In C. F. E. Pare (ed.), Metals Make the World Go Round: The Supply and Circulation of Metals in Bronze Age Europe. Oxford: Oxbow, 160-175.
Nessel B. 2014. Bronze Age portioning of raw material-concepts, patterns and meaning of casting cakes. In N. Boroffka, G. T. Rustoiu and R. Ota (eds), Carpathian-Heartlands. Studies on the prehistory and history of Transylvania in European contexts, dedicated to Horia Ciugudean on his 60th birthday (= Apulum 51). Alba Iulia: Muzeul National al Unirii, 401-416.
Nowak K. Metalurgia brązu w czasach łużyckich pól popielnicowych w ujęciu transgranicznym. Wrocław: Yellow Point Publications, in press.
Nowak K. 2022. Badania śladów produkcji i używania przedmiotów brązowych ze skarbów z Woli Sękowej, Falejówki (skarb II), Sanoka (Białej Góry) i Zarszyna (skarb II). In W. Blajer, P. Kotowicz and M. Maciejewski (eds), Ku czci bogów i ludzi: skarby z okolic Sanoka. Studium interdyscyplinarne. Lublin, Sanok: UMCS w Lublinie, Muzeum Historyczne w Sanoku, 79-93.
Nowak K. 2020. Badania śladów produkcji oraz śladów użytkowania zachowanych na przedmiotach ze skarbu z Marcinowic. In A. Michalak and E. Przechrzta (eds), Marcinowice. Skarb przedmiotów metalowych z wczesnej epoki brązu. Zielona Góra: Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze, 75-99.
Nowak K. 2019. Analiza traseologiczna przedmiotów brązowych wchodzących w skład skarbu z Nowego Kramska. In A. Michalak and J. Orlicka-Jasnoch (eds), Skarb z Nowego Kramska. Analizy. Konteksty. Zielona Góra: Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze, 179-196.
Nowak K. and Gan P. 2023. Early Iron Age hoard from Jodłowno, Northern Poland. Communicationes Archaeologicae Hungariae, 105-119.
Nowak K. and Ialongo N. Late Bronze Age hoard from Nowe Kramsko. Is there a method in fragments? In M. Maciejewski, J. G. Tarbay and K. Nowak (eds), Current Research on European Bronze and Iron Ages Hoards, in press.
Nowak K. and Stolarczyk T. (eds) 2016. Metalurdzy znad Kaczawy. Cmentarzysko ciałopalne z epoki brązu odkryte w Legnicy przy ul. Spokojnej. Legnica: Muzeum Miedzi w Legnicy.
Nowak K., Gan P., Fudziński P., Palej A., Gólczyński M. and Kwiatkowska M. 2023. Skarb z Jodłowna, gm. Przywidz, pow. gdański, woj. pomorskie. Kontekst osadniczy oraz zagadnienia typologicznochronologiczne. Pomorania Antiqua 32, 91-114.
Nowak K., Tarbay J. G., Stos-Gale Z. A., Derkowski P. and Sielicka K. 2023. A complex case of trade in metals: The origin of copper used for artefacts found in one hoard from a Late Bronze Age Lusatian Urnfield Culture in Poland. Journal of Archaeological Science: Reports 49, 103970.
Nowak K., Sielicka K. and Miazga B. 2022. Skarb z Paszowic, woj. dolnośląskie. Analiza śladów produkcji i (nie)używania. Archeologia Polski 67, 81-115.
Nowak K., Baron J., Puziewicz J. and Ziobro M. 2019. Multi-faceted analysis of metal sickles from the late Bronze Age scrap deposit found in Paszowice, SW Poland. Geochemistry. Chemie der Erde 73/3, 446-452.
O’Flaherty R. 2007. A weapon of choice – experiments with a replica Irish Early Bronze Age halberd. Antiquity 81, 423-434.
Orłowska J. 2021. Późnopaleolityczna motyka typu Lyngby z Murowanej Gośliny (pow. poznański) w świetle wyników analiz traseologicznych. Acta Universitatis Nicolai Copernici Archeologia 37, 25-40.
Orłowska J. and Osipowicz G. 2017. Searching for the function of the Early Holocene heavy duty bevel-ended tools. Remarks from experimental and use-wear studies. In A. G. Sitdikov (ed.), Кaмeнный вeк и нaчaлo эпoхи рaннeгo мeтaллa. Технология изготовления и функции костяных изделий в древних культурах Евразии (= Archaeology of the Eurasian Steppes Journal 2). Kazan: Academy of Sciences of the Republic of Tatarstan, 103-121.
Orłowska J. and Osipowicz G. 2021. Accuracy of the typological classifications of the Late Glacial and Early Holocene osseous projectile points according to the new AMS dates of selected artifacts from Poland. Archaeological and Anthropological Sciences 14/8.
Orłowska J., Cyrek K., Kaczmarczyk G. P., Migal W. and Osipowicz G. 2023. Rediscovery of the Palaeolithic antler hammer from Biśnik Cave, Poland: New insights into its chronology, raw material, technology of production and function. Quaternary International 665-666, 48-64.
Orłowska J., Ćwiek M. and Osipowicz G. 2022. Was it ground? A closer look at various prehistoric bone grinding techniques – An experimental and traceological study. Journal of Archaeological Science: Reports 46, 103675.
Osipowicz G. 2022. Wyniki analizy traseologicznej wytworów krzemiennych kultury ceramiki sznurowej ze stanowisk kurhanowych zlokalizowanych na Grzędzie Sokalskiej i Roztoczu. In A. Szczepanek, P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (eds), Społeczności schyłkowego eneolitu w południowowschodniej Polsce w świetle badań archeologicznych i analiz interdyscyplinarnych. Kraków: Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna Profil-Archeo, 213-262.
Osipowicz G., Kuriga J., Makowiecki D., Bosiak M. and Grygiel R. 2018. Evidence for widespread occurrence of copper in Late Neolithic Poland? A deposit of Funnel Beaker Culture bone products at site 2 in Osłonki (Kuyavia, central Poland). Quaternary International 472 (Part A), 60-74.
Parma D., Havlíková M., Petřík J. and Trampota F. 2021. Zlomkový depot z mladší doby bronzové z Velkých Bílovic (okr. Břeclav). Zborník Slovenského národného múzea. Archeológia 115/31, 107-141.
Peška J., Bartík J. and Fikrle M. 2023. The Oldest Evidence of Silver Processing in Europe. A Hoard from Košíky (Okr. Uherské Hradiště/CZ). Archäologisches Korrespondenzblatt 53, 23-37.
Pietrzak S. 2021. Badania archeometryczne substancji smolistej z ozdoby brązowej pochodzącej ze skarbu z Kalisk, pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie. In M. Kaczmarek, G. Szczurek and A. Krzysiak, Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 6). Poznań: UAM w Poznaniu, 393-402.
Płonka T., Diakowski M., Kufel-Diakowska B., Bronowicki W., Miazga B. and Stefaniak K. 2022. A new find o fa Mesolithic antler axe from western Poland. Sprawozdania Archeologiczne 74/2, 93-109.
Przymorska-Sztuczka M. 2021. Analiza fragmentów sznurka ze skarbu przedmiotów brązowych z Kalisk, pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie. In M. Kaczmarek, G. Szczurek and A. Krzysiak, Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 6). Poznań: UAM w Poznaniu, 407-410.
Pyżewicz K. 2021. Traseologia. In A. Kurzawska and I. Sobkowiak-Tabaka (eds), Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii. Poznań: UAM w Poznaniu, 333-350.
Rezi B. 2011. Voluntary Destruction and Fragmentation in Late Bronze Age Hoards from Central Transylvania. In S. Berecki, R. E. Németh and B. Rezi (eds), Bronze Age Rites and Rituals in the Carpathian Basin. Târgu Mureş: Editura MEGA, 303-34.
Roberts B. and Ottaway B. 2003. The Use and Significance of Socketed Axes During the Late Bronze Age. European Journal of Archaeology 6/2, 119-140.
Salaš M. 2005. Bronzové depoty střední až pozdní doby bronzové na Moravě a ve Slezsku 1-2. Brno: Moravské zemské muzeum.
Saunderson K., Grömer K. and Formato L. C. 2022. Missing Link: Early Roman Textiles and Norican-Pannonian female dress from Potzneusiedl, Austria. Archaeological Textiles Review 64, 28-39.
Sawoszczuk T., Żurowski J. and Betyna K. 2021. Oznaczenia gatunkowego pochodzenia skór zachowanych w skarbie z Kalisk. In M. Kaczmarek, G. Szczurek and A. Krzysiak, Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 6). Poznań: UAM w Poznaniu, 385-392.
Semenov S. A. 1957. Pervobytnaia tekhnika. Opyt izucheniia drevneishikh orudii i izdelii po sledam raboty (= Materialy i issledovaniia po arkheologii 54). Moscow-Leningrad: Academy of Sciences of the USSR.
Semenov S. A. 1964. Prehistoric Technology. An Experimental Study of the Oldest Tools and Artifacts from Traces of Manufacture and Wear (translated, and with a preface by M. W. Thompson). Totowa, New Jersey: Barnes & Noble Books.
Sikorski A. 2006. Wyrób sprangowy na brązowej formie do odlewu siekierek z Roska. In H. Machajewski and J. Rola (eds), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych. Poznań: SNAP Oddział w Poznaniu and UAM w Poznaniu, 153-156.
Sobkowiak-Tabaka I. and Kufel-Diakowska B. 2019. The shining piece of the puzzle: evidence of plant use in the Late Palaeolithic. Archaeological and Anthropological Sciences 11, 1373-1389.
Stelmasiak M. 2021. Comparison of the use-wear traces on bone awls and styluses – an experimental study. In S. Beyries, C. Hamon and Y. Maigrot (eds), Beyond Use-Wear Traces. Going from tools to people by means of archaeological wear and residue analyses. Leiden: Sidestone Press, 79-88.
Stolarczyk T., Paruzel P., Łaciak D., Baron J., Hałuszko A., Jarysz R., Kuźbik R., Łucejko J. J., Maciejewski M. and Nowak K. 2020. Czernikowice. Cmentarzyska z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Legnica: Muzeum Miedzi w Legnicy.
Sych D. 2022. Analiza traseologiczna przedmiotów brązowych z depozytu z Kalisk, pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie. In G. Szczurek and M. Kaczmarek, Kaliska II. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 7). Poznań: UAM w Poznaniu, 371-381.
Sych D. 2021. Analiza traseologiczna przedmiotów brązowych z depozytu z Kalisk, pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie. In M. Kaczmarek, G. Szczurek and A. Krzysiak, Kaliska I. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu na Pomorzu (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 6). Poznań: UAM w Poznaniu, 357-371.
Sych D. 2014. Research perspectives of the traceology of metal artefacts. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 56, 31-40.
Sych D. 2011. Badania makro- i mikrośladów na grotach strzał ze stanowiska Wrocław-Widawa 17. Silesia Antiqua 47, 93-101.
Sych D., Nowak K., Maciejewski M., Miazga B. and Baron J. 2020. Influence of conservation of copper and bronze artefacts on traces of production and use-wear. Archaeological and Anthropological Sciences 12, 141.
Sych D., Badura B., Momot M. and Pazdur K. 2018. TraseoSkan 3D – zastosowanie skanowania 3D w analizach traseologicznych artefaktów brązowych. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 60/1, 399-408.
Thomas P. 2018. Studien zu den bronzezeitlichen Bergbauhölzern im Mitterberger Gebiet. Forschungen zur Montanlandschaft Mitterberg 1 (= Der Anschnitt Beiheft 38). Bochum: VML Verlag Marie Leidorf.
Uckelmann M. and Mödlinger M. eds 2011. Bronze Age Warfare: Manufacture and Use of Weaponry (= BAR International Series 2255). Oxford: Archaeopress.
Vieugué J. 2014. Use-wear analysis of prehistoric pottery: methodological contributions from the study of earliest ceramic vessels in Bulgaria (6100-5600 cal BC). Journal of Archaeological Science 41, 622-630.
Wall J. 1987. The Role of Daggers in Early Bronze Age Britain: The Evidence of Wear Analysis. Oxford Journal of Archaeology 6/1, 115-118.
Wanzek B. 1989. Die Gußmodel für Tüllenbeile im südostlichen Europa (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 2). Bonn: Dr. Rudolf Habelt GmbH.
Winnicka K. 2019. Pointed objects of the Mierzanowice Culture (Early Bronze Age). A study of function by use-wear analysis. Cuadernos de Prehistoria y Arqueología de la Universidad de Granada 29, 87-103.
Żurkiewicz D., Stróżyk M., Garbacz-Klempka A., Szmyt M. and Silska P. 2023. The earliest traces of metallurgy in Greater Poland: tuyčre from Kotowo, Poland. Documenta Praehistorica 50, 420-433.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Sprawozdania Archeologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
