Abstrakt
This article describes how Polish-German state border influenced the migration of Poles to Germany
after World War II, their adaptation in the host society and relations among Polish migrants.
For centuries Polish-German relations were shaped by the view of border separating both countries.
According to the state policy the western border of Poland was supposed to be closed from the end of
the Second World War. Many Poles dreamed about migration to Western Europe, including Germany.
Migrants’ adaptation strategies, their integration, identity and mutual perception of Poles and Germans
were influenced by the strictly guarded border. This situation started to change only in 1990s. Democratic changes in Poland and Germany at the end of the 20th century allowed people to cross the border freely. This way Polish-German border became a borderland understood as the space where two cultures meet and overlap. This borderland extends deep into Germany (and Poland as well), including Berlin.
The liquidation of physical borders started presumably durable process of changes in the relationship between Poland and Germany. However mentioned changes didn’t eliminate various barriers between different categories of Polish migrants in Germany having their own targets, political strategies, visions of the future, etc.
Bibliografia
Barth Fredrik 2006, Grupy i granice etniczne: społeczna organizacja różnic kulturowych, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, red. M. Kempy, E. Nowicka, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, s. 348–380
Berlińska Danuta 2000, Stary i nowy obraz Niemca w Polsce, [w:] Polacy i Niemcy na drodze do partnerskiego sąsiedztwa, red. D. Bingen, K. Malinowski, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 27–47
Blumberg-Stankiewicz Katharina 2007, Migrantem aus Polen. Die Folgen der Aussiedlerkategorisierung im Schatten der deutschen Einwanderungs – und Integrationspolitik, VDM Verlag Dr. Müller, Saarbrücken
Borodziej Włodzimierz 2003, Doświadczenia graniczne. Młodzież bada polsko-niemiecką historię, Ośrodek Karta, Warszawa
Borodziej Włodzimierz, Lemberg Hans 2001, Migrationen: Arbeitswanderung, Emigration, Vertreibung, Umsiedlung, [w:] Deutschland und Polen in zwanzigsten Jahrhundert. Analysen-Quellen-didaktische Hinweise, red. U. Becher, W. Borodziej, R. Maier, Verlag Hahnsche Buchhandlung, Hannover, s. 52–55
Drozdowski Marian 1974, Ewolucja pojęcia „Polonia” w XIX–XX wieku, [w:] Dzieje Poloniiw XIX I XX wieku, Wyd. Polskie Towarzystwo Historyczne, Toruń, s. 3–17
Dyczewski Leon 1993, Polacy w Bawarii. Tożsamość etniczno-kulturowa: Wchodzenie w społeczeństwo niemieckie, Wyd. Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin
Frantzioch Marion 1997, Socjologiczne aspekty problemu wypędzenia Niemców, [w:] Utracona ojczyzna, red. H. Orłowski, A. Sakson, Wyd. Instytutu Zachodniego, Poznań, s. 171–188
Führ Wieland 2010, Berliner Mauer und innendeutsche Grenze, Michael Imhof Verlag GmbH& Co.KG, Petersberg
Garstecki Stefan 2000, Stare i nowe stereotypy, [w:] Polacy i Niemcy na drodze do partnerskiego sąsiedztwa, red. D. Bingen, K. Malinowski. Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 48–64
Graś Andrzej 2000, Pozycja prawna Polaków w Niemczech, [w:] Polacy i Niemcy na drodze do partnerskiego sąsiedztwa, red. D. Bingen, K. Malinowski, Instytut Zachodni, Poznań, s. 167–194
Helias Ewa 1994, Die rechtlichen Grundlagen und Probleme der legalen Beschäftigungsmöglichkeiten für polnische Bürger in Deutschland, [w:] Mniejszość niemiecka w Polsce i Polacy w Niem¬czech, red. Z. Kurcz, W. Misiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 163–180
Jarosz Adam 2010, Polscy kandydaci w wyborach komunalnych w niemieckim powiecie Uecker-Randow w 2009 roku, Wyd. Adam Marszałek, Toruń
Kiwerska Jadwiga 2000, Postawa Polaków wobec państwa niemieckiego, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 369–397
Krasuski Jerzy 2003, Polska–Niemcy. Stosunki polityczne od zarania po czasy najnowsze, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań
Lesiuk Wiesław, Trzcielińska-Polus Aleksandra 2000, Wokół definicji przedmiotu badań, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 141–166
Meister Hans-Peter 1994, Gruppen der Polen in Deutschland unterschiedlicher Interessenlage aufgrund ihrer Migrationsgeschichte und ihres rechtlichen Status, [w:] Mniejszość niemieckaw Polsce i Polacy w Niemczech, red. Z. Kurcz, W. Misiak, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 197–208
Miera Franke 2007, Polski Berlin. Migrantion aus Polen nach Berlin, Westfalischech Dampfboot, Münster
Misztal Jan 1997, Wysiedlenia i repatriacja obywateli polskich z ZSRR a wysiedlenia i przesiedlenia Niemców z Polski – próba bilansu, [w:] Utracona ojczyzna, red. H. Orłowski, A. Sakson, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 45–74
Mrowka Heinrich 2000, Organizacje polonijne i ich partnerzy niemieccy, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 279–308
Nitschke Bernadetta 2000, Wysiedlenie, czy wypędzenie. Ludność niemiecka w Polsce w latach 1945–1949, Wyd. Adam Marszałek, Toruń
Ostapkowicz Karolina 2008, Das deutsch-polnische Verhältnis in der Nachkriegszeit. Die Verträge zwishen Deutschland und Polen, VdM Verlag, Saarbrucken
Paluch Andrzej K. 1976, Inkluzyjne i ekskluzywne rozumienie terminu „Polonia”, Przegląd Polonijny, z. 2, s. 17–26
Sakson Andrzej 1997, Socjologiczne aspekty problemu wypędzenia Niemców, [w:] Utracona ojczyzna, red. H. Orłowski, A. Sakson , Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 143–170
Sakson Andrzej 1998, Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1947–1997, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań
Sakson Andrzej 2010, Berlin–Warszawa. Studia o Niemcach i ich relacjach z Polakami, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław
Schmidt Jacek 2000, „Wysiedleńcy” między Polską a Niemcami, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 345–368
Sakson Andrzej 2009, Nowe tożsamości w czasach transformacji europejskich, Wyd. News, Poznań
Stola Dariusz 2010, Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989r., ISP PAN, Warszawa
Stöver Bernd 2010, Geschichte Berlins, Verlag C. H. Beck, München
Strauchold Grzegorz 2001, Autochtoni polscy, niemieccy, czyli… od nacjonalizmu do komunizmu, Wyd. Adam Marszałek, Toruń
Szarota Tomasz 1996, Niemcy i Polacy. Wzajemne postrzeganie i stereotypy, Wyd. PWN, Warszawa
Szułczyński Andrzej 2000 Opieka Kościoła nad polskimi katolikami, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 195–210
Wolff-Powęska Anna 1994, Deficyty kultury politycznej, [w:] Podzielona jedność. Raport o Niemczech lat dziewięćdziesiątych, red. A. Wolff-Powęska, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 7–30
Wóycicki Kazimierz 2000, Poczucie tożsamości i więź grupowa osób polskojęzycznych, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 309–344
Wrzesiński Wojciech 2000, Państwo narodowe i świadomość narodowa, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Wyd. Instytut Zachodni, Poznań, s. 33–62
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.