Abstract
The starting point of the reflection presented in the article is the following question formulated by Katarzyna Kaniowska in the late 1990s: “Have we ever been postmodern; will we ever be, at least we, the anthropologists”? The author assumes that the question did not become obsolete, and judging by the opinions shared by Polish anthropologists at the turn of the century, saying that such research approaches as: cultural critique, ethnographic surrealism, multi-sided ethnography, interpretive anthropology and dialogical ethnography represented postmodern reflection, it is required to reframe the problem afresh. Responding negatively to the title question, the author argues that these approaches have little in common with postmodernism. Therefore, it is not postmodernism has become the subject of increased attention of Polish anthropologists in the 1990s, but ideas of modernism regarded as postmodern.
References
Barański Janusz 1999, Koniec etnologii czy koniec wieku etnologii – garść wróżb u progu nowego wieku, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, t. 53, z. 4, s. 96–105
Barthes Roland 2000, Mitologie, Wydawnictwo KR, Warszawa
Bourgeois Patrick L. 2008, Ricoeur and Lyotard in Postmodern dialogue: Symbol and the sublime, [w:] Reading Ricoeur, red. D. M. Kaplan, University of New York Press, Albany, s. 163–182
Brocki Marcin 1999, Antropologia postmodernistyczna wobec krytyki, [w:] Transformacja, ponowoczesność wokół nas i w nas, red. A. Paluch, Katedra Etnologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 27–33
Brocki Marcin 2008, Antropologia. Literatura, dialog, przekład, Katedra Etnologii i Antropologii Wrocławskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Brocki Marcin 2013, Problemy podstaw wiedzy antropologicznej: refleksje metodologiczne, [w:] Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. T. Buliński, M. Kairski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 67–90
Buchowski Michał 1993, Przeciw skrajnemu relatywizmowi, Poznańskie Studia z Filozofii Nauki, t. 13, s. 133–148
Buchowski Michał, Kempny Marian 1999, Czy istnieje antropologia postmodernistyczna?, [w:] Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. M. Buchowski, Instytut Kultury, Warszawa, s. 9–28
Buchowski Michał 2008, Trudny dialog: relacje wiedzy między antropologią zachodnią a środkowoeuropejską etnologią, [w:] Do Torunia kupić kunia. W 60. rocznicę założenia oddziału toruńskiego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, red. H. Czachowski, A. Mianecki, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Toruń, s. 161–187
Burszta Wojciech 1992, Wymiary antropologicznego poznania kultury, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań
Burszta Wojciech 2001, Teoria kultury, czyli „dłużej klasztora niż przeora”, [w:] Kultura jako przedmiot badań
Studia filozoficzno-kulturoznawcze. Prace ofiarowane Profesorowi Jerzemu Kmicie w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. B. Kotowa, J. Sójka, K. Zamiara, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań, s. 157–169
Burszta Wojciech, Piątkowski Krzysztof 1994, O czym opowiada antropologiczna opowieść, Instytut Kultury, Warszawa
Clifford James 1986, Introduction: Partial Truths, [w:] Writing culture. The poetics and politics of Ethnography, red. J. Clifford, G. E. Marcus, University of California Press, Berkeley, s. 1–26
Clifford James 2000, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, Wydawnictwo KR, Warszawa
Collier Stephen J., Ong Aihwa 2005, Global assemblages, anthropological problems, [w:] Global assemblages. Technology, politics, and ethics as anthropological problems, red. A. Ong, S. Collier, Blackwell Publishing Ltd, Oxford, s. 3–21
Crapanzano Vincent 1980, Tuhami: Portrait of a Moroccan, University of Chicago Press, Chicago
Crapanzano Vincent 1986, Hermes dilemma. The masking of subversion in ethnographic description, [w:] Writing culture. The poetics and politics of ethnography, red. J. Clifford, G. E. Marcus, University of California Press, Berkeley, s. 51–76
De Man Paul 2000, Opór wobec teorii, [w:] Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Słowo/obraz Terytoria, Gdańsk, s. 74–105
Domańska Ewa 2007, Zwrot performatywny w humanistyce, Teksty Drugie, nr 5, s. 48–61
Dwyer Kevin 1982, Moroccan dialogues. Anthropology in question, The Johns Hopkins University Press, Baltimore–London
Dwyer Kevin 2009, The purpose(s) of transcription: Transcription practice in three books, Interval(le)s 4/5, s. 201–224
Ede Lisa 1992, Clifford Geertz on writing and rhetoric, Journal of Advanced Composition, t. 12, z. 1, s. 208–212
Geertz Clifford 1999, Anty anty-relatywizm, [w:] Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. M. Buchowski, Instytut Kultury, Warszawa, s. 38–63
Geertz Clifford 2000, Dzieło i życie. Antropolog jako autor, Wydawnictwo KR, Warszawa
Geertz Clifford 2005, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Geertz Clifford 2005, Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Gough Kathleen 1968, The new proposals for anthropologists, Current Anthropology, nr 9(5), s. 403–407
Górny Konrad, Brocki Marcin 2010, W stronę konkretu – powrót czy kolejny zwrot w etnologii?, [w:] „Zwroty” badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne, red. J. Kowalewski, W. Piasek, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn, s. 185–192
Hymes Dell 1972, Introduction: The uses of anthropology: critical, political, personal, [w:] Reinventing anthropology, red. D. Hymes, Random House, New York, s. 3–79
Kaniowska Katarzyna 1999, Opis – klucz do rozumienia kultury, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź
Kaniowska Katarzyna 2004, Stare problemy nowej antropologii, Przegląd Socjologiczny, t. 53, s. 51–71
Kempny Marian 1994, Antropologia bez dogmatów – teoria społeczna bez iluzji, Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, Warszawa
Kuligowski Waldemar 2001, Antropologia refleksyjna. O rzeczywistości tekstu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
Latour Bruno 2011, Nigdy nie byliśmy nowocześni: studium z antropologii symetrycznej, Oficyna Naukowa, Warszawa
Lubaś Marcin 2003, Rozum i etnografia. Przyczynek do krytyki antropologii postmodernistycznej, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków
Lyotard Jean-François 1997, Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm?, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków, s. 47–61
Lyotard Jean-François 1997, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, Fundacja Aletheia, Warszawa
Marcus George E. 1986, Contemporary problems of ethnography in the modern world system, [w:] Writing culture. The poetics and politics of ethnography, red. J. Clifford, G. E. Marcus, University of California Press, Berkeley, s. 165–193
Marcus George E., Fischer Michael M. J. 1986, Anthropology as cultural critique. An experimental moment in the human sciences, The University of Chicago Press, Chicago
Marcus George E., Fischer Michael M. J. 2010, Repatriacja antropologii jako krytyki kulturowej, [w:] Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane, red. H. Červinková, B. D. Gołębniak, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław, s. 339–366
Mokrzan Michał 2012, Geertz i retoryka. O zwrocie retorycznym w antropologii, [w:] Geertz. Dziedzictwo, interpretacje, dylematy, red. A. A. Szafrański, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 101–121
Norris Christopher 2001, Dekonstrukcja przeciw postmodernizmowi: teoria krytyczna i prawo rozumu, Universitas, Kraków
Nowicka Ewa 2012, Nierozwiązane kwestie w twórczości Clifforda Geertza, [w:] Geertz. Dziedzictwo, interpretacje, dylematy, red. A. A. Szafrański, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 15–30
Olszewska-Dyoniziak 2000, Co to jest postmodernizm w antropologii?, Etnografia Polska, t. 44, s. 5–14
Pels Peter, Nencel Lorraine 1991, Introduction: critique and the deconstruction of anthropological authority, [w:] Constructing knowledge. Authority and critique in social science, red. P. Pels, L. Nencel, Sage Publications, London, s. 1–21
Piątkowski Krzysztof 2011, Mit, historia, pamięć. Kulturowe konteksty antropologii/etnologii, Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź
Pool Robert 1999, Etnografia postmodernistyczna?, [w:] Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. M. Buchowski, Instytut Kultury, Warszawa, s. 268–290
Rabinow Paul 2007, Marking time. On the anthropology of the contemporary, Princeton University Press, Princeton–Oxford
Rabinow Paul 2010, Refleksje na temat badań terenowych w Maroku, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty
Rabinow Paul, Marcus George E., Faubion James D., Rees Tobias 2008, Designs for an anthropology of the contemporary, Duke University Press, Durham–London
Ricoeur Paul 1984, Model tekstu: działanie znaczące rozważane jako tekst, Pamiętnik Literacki, z. 2, s. 229–354
Ricoeur Paul 2008, O interpretacji. Esej o Freudzie, Wydawnictwo KR, Warszawa
Rorty Richard 1998, Konsekwencje pragmatyzmu: Eseje z lat 1972–1980, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa
Scholte Bob 1972, Toward a reflexive and critical anthropology, [w:] Reinventing anthropology, red. D. Hymes, Random House, New York, s. 430–457
Schütz Alfred 2008, O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków
Sokolewicz Zofia 1984, Podstawowe modele nauki a niektóre problemy teoretyczne etnologii w Polsce, Część 1, Etnografia Polska, t. XXVIII, z. 2, s. 11–29
Songin Marta 2010, Etyczny wymiar spotkania antropologicznego w świetle antropologii zaangażowanej, [w:] Etyczne problemy badań antropologicznych, red. K. Kaniowska, N. Modnicka, Łódzkie Studia Etnograficzne, t. 49, Wrocław–Łódź, s. 69–86
Songin-Mokrzan Marta 2013, Antropologia zaangażowana w Polsce. Poza postmodernistyczną koncepcję nauki, Lud, t. 97, s. 111–132
Szacki Jerzy 2000, Spotkania z utopią, Sic!, Warszawa
Tokarska-Bakir Joanna 1995, Dalsze losy syna marnotrawnego. Projekt etnografii nieprzezroczystej, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, nr 1, s. 13–22
Tyler Stephen 1986, Post-modern ethnography: Form document of the occult to occult document, [w:] Writing culture. The poetics and politics of ethnography, red. J. Clifford, G. E. Marcus, University of California Press, Berkeley, s. 122–140
Tyler Stephen 1987, The unspeakable: Discourse, dialog and rhetoric in the postmodern world, University of Wisconsin Press, Wisconsin
Tyler Stephen 1996, Beyond alphabet. An interview with Stephen A. Tyler, POMO Magazine, nr 2, z. 1, s. 1–30
Tyler Stephen 1999, Przed-się-wzięcie post-modernistyczne, [w:] Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. M. Buchowski, Instytut Kultury, Warszawa, s. 67–87