Mury jako kreacja miejsc pamięci o wojnie
Słowa kluczowe:
architektoniczna przestrzeń pamięci, miejsce pamięci, mur, pomnik, przestrzeń miejska, ściana, II wojna światowaAbstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie na wybranych przykładach, w jaki sposób po II wojnie światowej próbowano kreować nowe miejsca pamięci przy wykorzystaniu jednego z najprostszych i najbardziej znanych w dziejach ludzkości elementów architektonicznych, jakim jest mur/ściana. W tekście podjęta została refleksja na temat kreowania architektonicznej przestrzeni pamięci we współczesnych miastach Europy i Stanów Zjednoczonych w kontekście tragicznych wydarzeń wojennych oraz przyczyn i sposobów wykorzystania niejednoznacznej symboliki muru jako podstawowego lub jednego z głównych komponentów koncepcji upamiętniania masowej śmierci w powojennej przestrzeni miejskiej
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Bauman Z. 2009, Nowoczesność i Zagłada, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Benevolo L. 1995, Miasto w dziejach Europy, przeł. Cieśla H., Krąg: Volumen, Warszawa
Bielecki Cz. 1977, Hansen. Pragmatyzm utopii, „Architektura”, nr 3-4, s. 12-19
Campanella T. 1994, Miasto Słońca, przeł. Brandwajnowie L. i R., Alfa, Warszawa
Czarnecka D. 2012, Przeciw gettoizacji przestrzeni miejskiej – czyli dlaczego niektórzy ludzie nie chcą mieszkać za ogrodzeniem [w:] Kardasz C., Możdżeń J., Spychaj M. (red.), Miasto jako fenomen społeczny i kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 69-83
Czarnecka D. 2013, Przestrzeń wynaturzona – stylizacja przestrzeni jako narzędzie w procesie realizacji Zagłady na przykładzie obozu Treblinka II [w:] Biczkowska P., Cierzan K., Gierczak J. i in. (red.), Wynaturzenie. Literatura, kultura, język, translatoryka, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
Etkind A. 2013, Warped Mourning. Stories of the Undead in the Land of the Unburied, Stanford University Press, Stanford
Jałowiecki B., Łukowski W. (red.) 2007, Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Scholar, Warszawa
Grzesiuk-Olszewska I. 1986, W trzydziestą rocznicę Międzynarodowego Konkursu na Pomnik Ofiar Oświęcimia, „Rzeźba Polska”, s. 113-118
Grzesiuk-Olszewska I. 2003, Warszawska rzeźba pomnikowa, Neriton, Warszawa
Jędrzejczyk D. 2004, Geografia humanistyczna miasta, Dialog, Warszawa
Kula M. 2002, Nośniki pamięci historycznej, DiG, Warszawa
Lasiewicz-Sych A. 2001, Architektoniczna przestrzeń pamięci jako tworzywo kultury [w:] Winskowski P. (red.), Uwarunkowania kulturowe architektury wobec przemian cywilizacyjnych końca XX wieku. Integracja europejska jako szansa i zagrożenie dla kulturowych wartości architektury, AND, Kraków – Warszawa, s. 307-362
Lasiewicz-Sych A. 2009, Architektura miasta w konstytucji pamięci zbiorowej. Warszawski Muranów –szkic o śladach przeszłości [w:] Majewski T., Zeidler-Janiszewska A. (red.), Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Officyna, Łódź, s. 57-72
Nijakowski L. M. 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Scholar, Warszawa
Nooteboom C. 2012, Hotel nomadów, W.A.B., Warszawa
Olkiewicz J. 1967, Oskar Hansen, „Architektura”, nr 4, s. 135-146
Osowski J. 2013, Miejsce pamięci na domofon, „Gazeta Wyborcza/Stołeczna”, 6 sierpnia, s. 2
Rewers E. 2005, Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Universitas, Kraków
Rewers E. 2009, Doświadczenie pamięci, doświadczenie pustki [w:] Majewski T., Zeidler-Janiszewska A. (red.), Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Officyna, Łódź, s. 589-593
Rosenberg J. D. (ed.) 1963, The Genius of John Ruskin. Selections from his writings, George Allen & Unwin, London
Shusterman R. 2004, Estetyka pragmatyczna i doświadczenie nieobecności miejskiej, „Kultura współczesna”, nr 1, s. 68-84
Snyder T. 2013, Przyczynowość kommemoracyjna, przeł. Stecko S., „Res Publica Nowa”, nr 24, s. 76-89
Sontag S. 2010, Widok cudzego cierpienia, przeł. Magala S., Karakter, Kraków
Szacka B. 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Scholar, Warszawa
Świącik J. L. 2010, Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945-1993), Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska, Wrocław
Tochman W. 2013, Eli, Eli, Czarne, Wołowiec
Tuan Y.-F. 1987, Przestrzeń i miejsce: perspektywa doświadczania, przeł. Morawińska A., PIW, Warszawa
Winskowski P. 2005, Architektura jako przestrzenny zapis wartości. O pomnikach i miejscach pamięci [w:] Kawiecki P., Tarnowski J. (red.), Aksjologiczne spektrum sztuki 3. Estetyczne przestrzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
Wolff-Powęska A. 2005, Zwycięzcy i zwyciężeni. II wojna światowa w pamięci zbiorowej narodów, „Przegląd Zachodni”, nr 2, s. 3-39
Young J. E. 1993, The Texture of Memory. Holocaust Memorials and Meanings, Yale University Press, New Haven – London
Żórawski J. 2008, Wybór pism estetycznych, Universitas, Kraków
Benevolo L. 1995, Miasto w dziejach Europy, przeł. Cieśla H., Krąg: Volumen, Warszawa
Bielecki Cz. 1977, Hansen. Pragmatyzm utopii, „Architektura”, nr 3-4, s. 12-19
Campanella T. 1994, Miasto Słońca, przeł. Brandwajnowie L. i R., Alfa, Warszawa
Czarnecka D. 2012, Przeciw gettoizacji przestrzeni miejskiej – czyli dlaczego niektórzy ludzie nie chcą mieszkać za ogrodzeniem [w:] Kardasz C., Możdżeń J., Spychaj M. (red.), Miasto jako fenomen społeczny i kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 69-83
Czarnecka D. 2013, Przestrzeń wynaturzona – stylizacja przestrzeni jako narzędzie w procesie realizacji Zagłady na przykładzie obozu Treblinka II [w:] Biczkowska P., Cierzan K., Gierczak J. i in. (red.), Wynaturzenie. Literatura, kultura, język, translatoryka, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
Etkind A. 2013, Warped Mourning. Stories of the Undead in the Land of the Unburied, Stanford University Press, Stanford
Jałowiecki B., Łukowski W. (red.) 2007, Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Scholar, Warszawa
Grzesiuk-Olszewska I. 1986, W trzydziestą rocznicę Międzynarodowego Konkursu na Pomnik Ofiar Oświęcimia, „Rzeźba Polska”, s. 113-118
Grzesiuk-Olszewska I. 2003, Warszawska rzeźba pomnikowa, Neriton, Warszawa
Jędrzejczyk D. 2004, Geografia humanistyczna miasta, Dialog, Warszawa
Kula M. 2002, Nośniki pamięci historycznej, DiG, Warszawa
Lasiewicz-Sych A. 2001, Architektoniczna przestrzeń pamięci jako tworzywo kultury [w:] Winskowski P. (red.), Uwarunkowania kulturowe architektury wobec przemian cywilizacyjnych końca XX wieku. Integracja europejska jako szansa i zagrożenie dla kulturowych wartości architektury, AND, Kraków – Warszawa, s. 307-362
Lasiewicz-Sych A. 2009, Architektura miasta w konstytucji pamięci zbiorowej. Warszawski Muranów –szkic o śladach przeszłości [w:] Majewski T., Zeidler-Janiszewska A. (red.), Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Officyna, Łódź, s. 57-72
Nijakowski L. M. 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Scholar, Warszawa
Nooteboom C. 2012, Hotel nomadów, W.A.B., Warszawa
Olkiewicz J. 1967, Oskar Hansen, „Architektura”, nr 4, s. 135-146
Osowski J. 2013, Miejsce pamięci na domofon, „Gazeta Wyborcza/Stołeczna”, 6 sierpnia, s. 2
Rewers E. 2005, Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Universitas, Kraków
Rewers E. 2009, Doświadczenie pamięci, doświadczenie pustki [w:] Majewski T., Zeidler-Janiszewska A. (red.), Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Officyna, Łódź, s. 589-593
Rosenberg J. D. (ed.) 1963, The Genius of John Ruskin. Selections from his writings, George Allen & Unwin, London
Shusterman R. 2004, Estetyka pragmatyczna i doświadczenie nieobecności miejskiej, „Kultura współczesna”, nr 1, s. 68-84
Snyder T. 2013, Przyczynowość kommemoracyjna, przeł. Stecko S., „Res Publica Nowa”, nr 24, s. 76-89
Sontag S. 2010, Widok cudzego cierpienia, przeł. Magala S., Karakter, Kraków
Szacka B. 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Scholar, Warszawa
Świącik J. L. 2010, Podwójnie strzeżeni. Armia Radziecka w Legnicy (1945-1993), Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska, Wrocław
Tochman W. 2013, Eli, Eli, Czarne, Wołowiec
Tuan Y.-F. 1987, Przestrzeń i miejsce: perspektywa doświadczania, przeł. Morawińska A., PIW, Warszawa
Winskowski P. 2005, Architektura jako przestrzenny zapis wartości. O pomnikach i miejscach pamięci [w:] Kawiecki P., Tarnowski J. (red.), Aksjologiczne spektrum sztuki 3. Estetyczne przestrzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
Wolff-Powęska A. 2005, Zwycięzcy i zwyciężeni. II wojna światowa w pamięci zbiorowej narodów, „Przegląd Zachodni”, nr 2, s. 3-39
Young J. E. 1993, The Texture of Memory. Holocaust Memorials and Meanings, Yale University Press, New Haven – London
Żórawski J. 2008, Wybór pism estetycznych, Universitas, Kraków
Pobrania
Opublikowane
01.01.2014
Jak cytować
Czarnecka, D. (2014). Mury jako kreacja miejsc pamięci o wojnie. Journal of Urban Ethnology, 12, 119–132. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/jue/article/view/664
Numer
Dział
Artykuły
