Late-mediaeval buildings in the eastern part of the city-quarter of Szczecin (Stettin) located on the Oder River. The stratigraphic analysis of the finds from the trench in quarter 6

Authors

DOI:

https://doi.org/10.23858/KHKM68.2020.1.001

Keywords:

Middle Ages, Szczecin (Stettin), building plot, parcelling

Abstract

The influx of ethnically alien settlers to Szczecin (Stettin) in the mid-12th c. resulted in major changes in the town, witnessed already in the middle of the following century. The foun-dation of the chartered town in 1243 was just the written confirmation of previous developments, sanctioning the Magdeburg Law, which had probably been applied in the town informally. Until the mid-14th c. the basic structure of the municipal authorities had solidified, and the town had changed radically, in the social, economic and cultural spheres as well as in spatial planning. Yet, it has not been established so far whether the changes in the urban space structure resulted from a single decision or from a prolonged process. New light on this issue, crucial for the history of the town, was shed by large-scale excava-tions in the Old Town, carried out in the 1980s in connection with the reconstruction of the Podzamcze area (fig. 1). Excavations were also carried out at that time in the eastern part of the area, in a trench in quarter 6, between Rybaki Street, Mała Odrzańska Street, Środkowa Street and the Vegetable Market (fig. 2).The remains of cultural layers and buildings uncovered in that trench had earlier been described in an initial report, but a new stratigraphic analysis made it possible to revise the conclusion about the time of the changes induced by the functioning of the chartered town and to look anew at the dynamics of spatial planning in that part of mediaeval Szczecin. The changes took place within a relatively short period: from the mid-13th c. to the first half of the 14th c. This dating was based on the dendrochronological analysis of samples from wooden structures (fig. 1). The aforementioned stratigraphic analysis, confirmed by the dendrochrono-logical dating, made it possible to identify six phases of development after the foundation of the chartered town (fig. 3). Those data indicate that a new spatial arrangement emerged soon after the chartering of the town, in the fifth decade of the 13th c. The area was levelled at that time, and probably parcelled out anew. At least two building lots had been demarcated earlier, facing the Fish Market (later renamed the Vegetable Market). One of them was revealed in the southern part of the aforemen-tioned trench; for research purposes it was labelled 1A Vegetable Market. Within that lot, the works uncovered buildings marked 1A, 1B and 1D, and the supposed house no. 1C. Traces of the other lot, labelled 1B Vegetable Market, with building 1E, were found in the northern part of the trench. On the basis of the buildings revealed in those excavations, and a later Swedish cadastre, it is possible to hypothesize that the original plots were rectangles measuring c. 200 m2(c. 20 m × 10 m). The third plot revealed, 25 Środkowa St, was of a similar size.The findings concerning the time of the parcelling out of that area are convergent with the town charter of 1243 and with the results of research in other parts of this city-quarter. Therefore, it seems that a new parcelling had been planned together with the chartering of the town in the years 1237–1243. In the area on the Oder River, the plan was probably carried out in 1243 or slightly later, but still in the 1240s.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Balcerzak Tatiana. 1998. Problemy restytucji szczecińskiego Podzamcza w świetle wniosków konser-watorskich, „Acta Archaeologica Pomoranica”, t. 1, s. 345–356.

Beckmann Bernhard. 1974. The main types of the first four production periods of Siegburg pottery, [w:] Medieval pottery from excavations, red. V. I. Evison, H. Hodges, J.G. Hurst, London, s. 183–220.

Białecki Tadeusz. 1992. Historia Szczecina. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 r., Wrocław–Warszawa–Kraków.

Chłopocka Helena. 1952. Lokacja Szczecina na prawie magdeburskim, „Przegląd Zachodni”, R. 8, nr 3/4, s. 612–626.

Chłopocka Helena, Leciejewicz Lech, Wieczorowski Tadeusz. 1985. Okres wczesnofeudalny do roku 1237, [w:] Dzieje Szczecina, t. 2, red. G. Labuda, Warszawa–Poznań, s. 15–59.

Cnotliwy Eugeniusz. 1996a. Szczecin u schyłku wczesnego i w późnym średniowieczu w świetle najnowszych badań archeologicznych, [w:] 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim, red. E. Wilgocki i in., Szczecin, s. 153–170.

Cnotliwy Eugeniusz. 1996b. Szczecin w drugiej połowie XII i w XIII wieku w świetle ostatnich badańarcheologicznych, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 40, z. 1, s. 7–41.

Dworaczyk Marek. 2010. Próba interpretacji zespołów ceramiki naczyniowej z polokacyjnych na-warstwień wykopu na Rynku Warzywnym w Szczecinie, „Materiały Zachodniopomorskie”, Nowa Seria, t. 4/5 (2007/2008), z. 1: „Archeologia”, s. 193–230.

Dworaczyk Marek. 2019. Ceramika średniowieczna, [w:] Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I, t. 1, red. A.B. Kowalska, Szczecin, s. 67–90.

Dworaczyk Marek, Kowalska Anna Bogumiła. 1994. Badania archeologiczne na Podzamczu w Szczecinie w latach 1992–1994 (kwartał VI, wykop główny), „Materiały Zachodniopomorskie”, t, 40, s. 75–111.

Dworaczyk Marek, Kowalska Anna Bogumiła. 1998. Z dziejów suburbium w Szczecinie (wyniki badań archeologicznych z lat 1992–1997), „Sprawozdania Archeologiczne”, t. 50, s. 83–116.

Dworaczyk Marek, Słowiński Sławomir. 1998. Przebieg umocnień wczesnośredniowiecznego pod-grodzia w Szczecinie w świetle ostatnich badań, „Acta Archaeologica Pomoranica”, t. 1, s. 279–298.

Dziurla Henryk. 1985. Sztuka Szczecina, [w:] Dzieje Szczecina, t. 2, red. G. Labuda, Warszawa–Poznań, s. 703–747.

Kowalska Anna Bogumiła, Dworaczyk Marek. 2011. Szczecin wczesnośredniowieczny. Nadodrzańskie centrum, Origines Polonorum, t. 5, Warszawa.

Lemcke Hugo, Fredrich Carl. 1926. Die älteren Stettiner Strassennamen im Rahmen der älteren Stadtentwicklung, Stettin, s. 1–92.

Lesiński Henryk. 1963. Rozdrobnienie feudalne (1237–1478), [w:] Dzieje Szczecina,t. 2, red. G. Labuda, Warszawa, s. 56–175.

Lesiński Henryk. 1985. Rozdrobnienie feudalne 1237–1478, [w:] Dzieje Szczecina, t. 2, red. G. Labuda, Warszawa–Poznań, s. 61–196.

Łosiński Władysław. 1993. Szczeciński ośrodek miejski w dobie przedlokacyjnej, „Archeologia Polski”, t. 38, z. 2, s. 285–318.

Łosiński Władysław. 1996. Próba nowego spojrzenia na dzieje wczesnośredniowiecznego Szczecina, [w:] 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim, red. E. Wilgocki i in., Szczecin, s. 131–152.Piskorski Jan Maria. 1987. Miasta księstwa szczecińskiego do połowy XIV wieku, Warszawa––Poznań.Piskorski Jan Maria, Wachowiak Bogdan, Włodarczyk Edward. 1993. Szczecin. Zarys dziejów, Poznań.

Polak Zbigniew. 1999. Zabudowa mieszkalna i gospodarcza. Typy konstrukcji, przemiany przestrzenne, datowanie, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, t. 4, red. M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 181–205.Rębkowski Marian. 1995. Średniowieczna ceramika miasta lokacyjnego w Kołobrzegu, Kołobrzeg.Rębkowski Marian. 1997. Elementy rozplanowania — blok i parcela, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, t. 2, red. M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 143–150.

Rębkowski Marian. 2001. Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe, Kołobrzeg.

Rębkowski Marian, Polak Zbigniew. 1996. Rozplanowanie przestrzenne, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, t. 2, red. M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 195–208.

Romanowicz Paulina. 2011. Standardy luksusu — naczynia kamionkowe w późnośredniowiecznym Stargardzie, [w:] Ekskluzywne życie — dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolińskie Spotkania Mediewistyczne, t. 1, Wolin, s. 273–287.

Rulewicz Marian. 1984. Tymczasowe wyniki badań archeologicznych na Podzamczu w Szczecinie, prowadzonych w latach 1975–1978, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. 36, s. 151–165.

Rulewicz Marian. 1994. Rybołówstwo Gdańska na tle ośrodków miejskich Pomorza od IX do XIII wieku, [w:] Gdańsk wczesnośredniowieczny, t. 10, Gdańsk, s. 31–374.

Rulewicz Marian. 1999. Wyniki badań wykopaliskowych w obrębie suburbium Szczecina, w latach 1987–1992, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. 51, s. 255–272.

Słomiński Maciej. 1995. Szczecińska kamienica barokowa w XVII i XVIII wieku, [w:] Szczecin na przestrzeni wieków. Historia — kultura — sztuka, red. E. Włodarczyk, Szczecin, s. 143–149.

Słomiński Maciej. 1999. „Szczecin. Podzamcze — kwartał VI. Studium historyczne”, Szczecin, maszynopis w Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie.

Stephan Hans-Georg. 1983. The development and production of medieval stoneware in Germany, [w:] Ceramics and Trade. The production and distribution of later medieval pottery in north-west Europe, red. P. Davey, R. Hodges, Sheffield, s. 95–120.

Suburbium. 2003. Dworaczyk Marek, Kowalska Anna Bogumiła, Rulewicz Marian. Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wschodnia część suburbium, red. W. Łosiński, Szczecin.

Uciechowska-Gawron Anna. 2003. Obwałowania wczesnośredniowiecznego podgrodzia w Szczecinie w badaniach Pracowni Archeologicznej Zamku Książąt Pomorskich, [w:] XIII Sesja Pomorzoznawcza, t. 2, red. H. Paner, M. Fudziński, Gdańsk, s. 179–191.

Uciechowska-Gawron Anna. 2019. Stratygrafia nawarstwień kulturowych, [w:] Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I, t. 1, red. A.B. Kowalska, Szczecin, s. 23–65.

Wilgocki Eugeniusz. 1998. Problem lokalizacji osady kolonistów niemieckich w świetle ostatnich badań archeologicznych szczecińskiego Podzamcza, „Acta Archaeologica Pomoranica”, t. 1, s. 299–302.

Published

2020-05-04

How to Cite

Dworaczyk, M. (2020). Late-mediaeval buildings in the eastern part of the city-quarter of Szczecin (Stettin) located on the Oder River. The stratigraphic analysis of the finds from the trench in quarter 6 . Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 68(1), 3–18. https://doi.org/10.23858/KHKM68.2020.1.001

Issue

Section

Studies and Materials