Stary Rynek w Bydgoszczy w świetle źródeł ikonograficznych i kartograficznych (XVII–trzecia ćwierć XIX wieku)

Aleksandra Pasieta

doi:10.23858/KHKM67.2019.1.005

Opublikowane: 2019-01-01

Tom 67 Nr 1 (2019)

Stary Rynek w Bydgoszczy w świetle źródeł ikonograficznych i kartograficznych (XVII–trzecia ćwierć XIX wieku)

Aleksandra Pasieta

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Studia i materiały

https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.1.005

Abstrakt

Przedmiotem rozważań jest Stary Rynek w Bydgoszczy na podstawie materiałów ikonograficznych i kartograficznych. W artykule zamieszczono reprodukcje planów miasta i przedstawienia plastyczne ukazujące widok placu od XVII do trzeciej ćwierci XIX wieku. Są to m.in. prace Erika Jönssona Dahlbergha, Johanna Rudolfa Storna, Juliusa Gretha, Wojciecha Gersona, Paula Bertholda Jaekela, Augusta Wolffa.
W planie urbanistycznym Stary Rynek wyróżniał się elementami szczególnymi: ratuszem, zabudową śródrynkową z kramami, pomnikiem Fryderyka II Wielkiego. Od drugiej połowy XVII w. w krajobrazie placu staromiejskiego dominował kościół oo. Jezuitów o wysokich wieżach górujących nad zabudową przyrynkową Od lat czterdziestych XIX w. nowoczesność na Starym Rynku wyznaczały pierwsze szyldy reklamowe na elewacjach, latarnie gazowe i pompy. Przekazy dostarczają licznych, wiarygodnych i szczegółowych informacji o dziejach zabudowy placu miejskiego, witrynach, stolarce drzwiowej i okiennej, nawierzchni, oświetleniu, urządzeniach technicznych i monumentach. Źródła ikonograficzne mają wartość historyczną, dokumentacyjną, poznawczą, artystyczną i estetyczną. Obraz placu rynkowego zmieniał się nieustannie, pewne fragmenty dawnej zabudowy znikały z krajobrazu, a w ich miejsce wznoszono nowe budowle.

Słowa kluczowe:

Bydgoszcz, Stary Rynek, ikonografia, kartografia, XVII–XIX w.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Pasieta, A. (2019). Stary Rynek w Bydgoszczy w świetle źródeł ikonograficznych i kartograficznych (XVII–trzecia ćwierć XIX wieku). Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 67(1), 73–92. https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.1.005

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aus dem Posener. 1911. „Aus dem Posener Lande. Monatsblätter für Heimatkunde”, R. VI.
Google Scholar

Aus dem Posener. 1912. „Aus dem Posener Lande. Monatsblätter für Heimatkunde”, R. VII.
Google Scholar

Banach Wojciech. 2001. Czas odnaleziony. Bydgoszcz na dawnych pocztówkach (1894-1945), Bydgoszcz.
Google Scholar

Chojnacka Barbara. 1996. Widoki Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Google Scholar

Frycz Jerzy. 1956. Plany i ikonografia miasta Bydgoszczy, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. 18, nr 4, s. 507–508.
Google Scholar

Gardiewski Carl. 1889. Adressbuch nebst allgemeinem Geschäfts — Anzeiger von Bromberg und dessen Vororten auf das Jahr 1890 auf Grund amtlicher und privater Unterlagen, Bromberg.
Google Scholar

Heyduk Bronisław. 1971. Dahlberg w Polsce. Dziennik i ryciny szwedzkie z dziejów „Potopu” 1656–1657, Wrocław.
Google Scholar

Historia. 1991. Historia Bydgoszczy, t. I: do roku 1920, red. M. Biskup, Warszawa-Poznań.
Google Scholar

Historia. 1999. Historia Bydgoszczy, t. II, cz. 1: 1920–1939, red. M. Biskup, Bydgoszcz.
Google Scholar

Historia. 2004. Historia Bydgoszczy, t. II, cz. 2: 1939–1945, red. M. Biskup, Bydgoszcz.
Google Scholar

Hojka Zdzisław. 1992. Bydgoszcz na starej fotografii, cz. 1, Bydgoszcz.
Google Scholar

Hojka Zdzisław. 1993. Bydgoszcz na starej fotografii, cz. 2, Bydgoszcz.
Google Scholar

Hojka Zdzisław. 1994. Bydgoszcz na starej fotografii, cz. 3, Bydgoszcz.
Google Scholar

Hojka Zdzisław. 2002. Dawna Bydgoszcz w fotografii, Bydgoszcz.
Google Scholar

Kabaciński Ryszard, Kotowski Wojciech, Wojciak Jerzy. 1980. Bydgoszcz. Zarys dziejów, Bydgoszcz.
Google Scholar

Koch L. 1882. Wohnungs — Anzeiger nebst Adress- und Geschäfts- Handbuch für Bromberg und Umgebung auf das Jahr 1882, Bromberg.
Google Scholar

Łbik Lech. 1998. Widok i plan Bydgoszczy z czasów szwedzkiego potopu, „Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu”, z. 3, s. 17–25.
Google Scholar

Łbik Lech. 2012. Ratusz i zabudowa śródrynkowa z czasów staropolskich w Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, t. 32, s. 51–73.
Google Scholar

Łosiowie Jolanta i Józef. 1998. Szesnastowieczny ratusz bydgoski w świetle badań archeologicznych, „Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu”, z. 3, s. 11–16.
Google Scholar

Nowakowski Tomasz. 2005. Lokacja i układ urbanistyczny Bydgoszczy na tle przemian gospodarczych w XIV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LIII, nr 1, s. 17–34.
Google Scholar

Ohlhoff Gerhard, Samel Wilfried. 1979. Bromberg in alten Ansichtskarten, Frankfurt am Main.
Google Scholar

Pastuszewski Stefan. 1991. Kościół pod wezwaniem św. Krzyża (później św. Ignacego Loyoli) w Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, t. 11 (1989), s. 195–220.
Google Scholar

Piękna. 2006. Piękna stara Bydgoszcz (tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach), red. J. Derenda, Bydgoszcz
Google Scholar

Posadzy Wiesław. 1957. Bydgoszcz, [w:] Studia z historii budowy miast polskich, „Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury”, R. VI, z. 2/17, s. 81–120.
Google Scholar

Raszewski Zbigniew. 1994. Pamiętnik gapia. Bydgoszcz jaką pamiętam z lat 1930–1945, Bydgoszcz.
Google Scholar

Rogalski Bogumił. 1997. Recenzja albumu pt. „Widoki Bydgoszczy”, „Kronika Bydgoska”, t. 18 (1996), s. 332–345.
Google Scholar

Romaniuk Marek. 2002. Pomnik króla Fryderyka II Wielkiego w Bydgoszczy, „Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu”, z. 5, s. 31–36.
Google Scholar

Tomkiewicz Władysław. 1962. Weduty polskie z albumu J. R. Storna, „Rocznik Historii Sztuki”, t. 3, s. 262–288.
Google Scholar

Wende Oswald. 1864. Wohnungs — Anzeiger und Adreßbuch für die Stadt und den Polizeibezirk Bromberg auf das Jahr 1864 unter Benutzung der amtlichen Materialien, Bromberg.
Google Scholar

Zyglewski Zbigniew. 1995. Dwa najstarsze plany Bydgoszczy z roku 1657, „Kronika Bydgoska”, t. 16 (1994), s. 120–130.
Google Scholar

Żernicki Józef. 1926. Ilustrowany przewodnik po wielkiej Bydgoszczy i okolicy, Bydgoszcz.
Google Scholar