https://doi.org/10.23858/KHKM70.2022.2.001
W artykule opisano pierścień odkryty w trakcie archeologicznych badań wykopaliskowych grodziska zwanego Łysą Górą, w Błoniu pod Warszawą. Przedmiot prawdopodobnie zaginął. Próby opracowania zabytku podjęto w odniesieniu do jedynego istniejącego
opisu i rysunku. W pierwszej kolejności omówiono aspekt ikonograficzny, ponieważ na tarczce wygrawerowano sylwetkę lwa. Następnie zreferowano jeden ze sposobów odczytania inskrypcji na obrączce pierścienia. Porównano napis do imion książęcych wyrytych na kielichu i patenie z Płocka. Analogicznie do nich pierścień należy powiązać z rodziną Konrada Mazowieckiego. Napis mógł być inicjałami imionsynów księcia, które w pełnym brzmieniu umieszczono na kielichu i patenie.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
Balzer Oswald. 2014. Genealogia Piastów, Kraków.
Google Scholar
Bednarczyk Józef, Kośko Aleksander, Stolpiak Barbara. 2014. Profesor Aleksandra Cofta-Broniewska (13.01.1926–12.05.2013) we wspomnieniach kujawskich uczniów…, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. XIX, s. 309–312, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/fpp/article/view/464/386 (dostęp 05.05.2022).
Google Scholar
Błoński Mariusz. 2021. Ponowne spojrzenie na wyniki badań grodu książęcego w Błoniu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXIX, nr 2, s. 219–234, https://doi.org/10.23858/KHKM69. 2021.2.005 (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Bojarski Jacek. 2017. Pierścionki z inskrypcjami ze stanowiska 2 w Kałdusie — przyczynek do badań nad kulturą duchową mieszkańców wczesnośredniowiecznego Chełmna, [w:] Gemma gemmarum. Studia dedykowane profesor Hannie Kóčce-Krenz, cz. 2, red. A. Różański, Poznań, s. 1111–1137.
Google Scholar
Boutell Charles. 1867. English Heraldry, London–New York.
Google Scholar
Breza Edward. 2013. Imiona wywodzące się od imienia Boga: Elohim, „Język — Szkoła — Religia”, t. 8, nr 1, s. 18–37.
Google Scholar
Ceynowa Beata, Trawicka Ewa. 2008. Symbolika lwów na średniowiecznych artefaktach archeologicznych ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, [w:] Lwy w heraldyce i sztuce europejskiej, red. T. Maćkowski, Gdańsk, s. 87–93.
Google Scholar
Chadour Anna Beatriz, Joppien Rüdiger. 1985. Schmuck, t. 2, Fingerringe, Köln.
Google Scholar
Chudzińska Barbara. 2004. Obrączka z napisem z muszyńskiego zamku, czyli kogo i o co proszono — inskrypcje typu HILF GOTT MARIA, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. 56, s. 197–221, https://rcin.org.pl/dlibra/publication/18663/edition/27766/content (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Chudzińska Barbara. 2005. Późnośredniowieczna obrączka z napisem z zamku w Muszynie, „Almanach Muszyny”, R. XV, s. 7–18, http://www.almanachmuszyny.pl/spisy/2005/POZNOSREDNIOWIECZNA.pdf (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Ciechanowski Kazimierz. 1965. Epigrafia romańska i wczesnogotycka w Polsce, Wrocław.
Google Scholar
Clark Hugh. 1866. An Introduction to Heraldry, London.
Google Scholar
Cofta Aleksandra. 1953. Wyniki badań na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Błoniu, pow. Grodzisk Mazowiecki w latach 1949–51, „Materiały wczesnośredniowieczne”, t. III (1951), s. 1–51.
Google Scholar
Dalton Ormonde Maddock. 1912. Franks Bequest Catalogue of the Finger Rings, Early Christian,
Google Scholar
Byzantine, Teutonic, Mediaeval and Later, bequeathed by Sir Augustus Wollaston Franks, KCB, in which are included the other rings of the same periods in the Museum, London, https://archive.org/details/catalogueoffinge00brituoft (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Dąbrowski Dariusz. 1997. Małżeństwa Wasylka Romanowicza. Problem mazowieckiego pochodzenia drugiej żony, [w:] Europa środkowa i wschodnia w polityce Piastów, red. K. Zielińska-Melkowska, Toruń, s. 221–233.
Google Scholar
Dąbrowski Dariusz. 2008. Genealogia Mścisławowiczów. Pierwsze pokolenia (do początku XIV wieku), Kraków.
Google Scholar
Dąbrowski Dariusz. 2016. Król Rusi Daniel Romanowicz. O ruskiej rodzinie książęcej, społeczeństwie i kulturze w XIII w., Kraków.
Google Scholar
Derwich Marek. 1992. Czy znamy kielich koronacyjny królów późnośredniowiecznej Polski?, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XL, nr 4, s. 557–561.
Google Scholar
Dolczewski Zygmunt. 2000. Między magią a wiarą. Złoty sygnet mieszczański z Poznania, „Kronika Miasta Poznania”, t. 68, nr 1, s. 52–63, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/166730/edition/165714/content (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Dumitriu Luminiţa. 2001. Der mittelalterliche Schmuck des unteren Donaugebietes im 11.–15. Jahrhundert, Bukarest.
Google Scholar
Evans Joan. 1922. Magical jewels of the Middle Ages and the Renaissance particularly in England, Oxford, https://archive.org/details/MagicalJewelsOfTheMiddleAgesAndTheRenaissancePartic
Google Scholar
ularlyInEngland/evans-j-magical-1922-RTL009513-LowRes/ (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Fox-Davies Arthur Charles. 1909. A complete guide to heraldry, London, https://archive.org/details/completeguidetoh00foxdrich/page/n5/mode/2up?ref=ol&_autoReadAloud=show&view=theater
Google Scholar
(dostęp 10.05.2022).
Google Scholar
Forstner Dorothea. 1990. Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa.
Google Scholar
Garbaczewski Witold. 2007. Ikonografia monet piastowskich: 1173–ok. 1280, Warszawa–Lublin.
Google Scholar
Głosik Jerzy. 1975. Zdzisław Adam Rajewski, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. XXVII, s. 359–361.
Google Scholar
Grabowski Janusz. 2016. Dynastia Piastów mazowieckich, Kraków.
Google Scholar
Grabowski Janusz. 2017. Wizerunki książąt i księżnych mazowieckich. Przyczynek do ikonografii Piastów, [w:] Kościół w Polsce a sąsiedzi. Prace dedykowane profesorowi Markowi Kazimierzowi Barańskiemu, red. J. Grabowski, T.P. Rutkowski, Warszawa, s. 63–95.
Google Scholar
Grabowski Janusz. 2019. Poczet książąt i księżnych mazowieckich, Kraków.
Google Scholar
Grečilo Andrìj. 2000. Teritorìal΄nì simvoli Galic΄ko-Volinsk´oï deržavi drugoï polovini XIII–počatku XIV stolit´, „Zapiski Naukovogo tovaristva ìmenì Ševčenka”, t. 240, s. 255–263, https://web.archive.org/web/20170202053757/http://www.anthropos.lnu.edu.ua/jspui/bitstream/
Google Scholar
/2288/1/255-263_%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%BE_%D0%90.pdf (dostęp 06.05.2022).
Google Scholar
Gumowski Marian. 1966. Handbuch der polnischen Siegelkunde, Graz.
Google Scholar
Harvey Paul D.A., McGuinness Andrew. 1995. A guide to British medieval seals, London.
Google Scholar
Heilig en Profaan. 1993. Heilig en profaan. 1000 laatmiddeleeuwse insignes uit de collectie H.J.E. van Beuningen, red. H.J.E. van Beuningen, A.M. Koldeweij, Rotterdam Papers, t. 8, Cothen.
Google Scholar
Heilig en Profaan. 2001. Heilig en Profaan 2. 1200 laatmiddeleeuwse insignes uit openbare en particuliere collecties, red. H.J.E. van Beuningen, A.M. Koldeweij, D. Kicken, Rotterdam Papers, t. 12, Cothen.
Google Scholar
Hermann Michaela. 2009. Ein mittelalterlicher Silberring mit magischer Inschrift aus Augsburg. Sein archäologischer und kulturhistorischer Kontext, „Bayerische Vorgeschichtsblätter”, t. 74, s. 215–238.
Google Scholar
Hlebionek Marcin. 2011. Pieczęcie Piastów kujawskich, Inowrocław.
Google Scholar
Jasiński Kazimierz. 1997. Kielich płocki z pateną — dar księcia mazowieckiego Konrada I, [w:] Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, red. R. Michałowski i in., Warszawa, s. 283–297.
Google Scholar
Jurek Tomasz. 2014. Pierwsze wieki Łęczycy, [w:] Początki Łęczycy, t. III: W kręgu historii i historii sztuki, red. R. Grygiel, T. Jurek, Łódź, s. 7–196.
Google Scholar
Kaźmierczyk Józef. 1970. Wrocław lewobrzeżny we wczesnym średniowieczu, cz. 2, Wrocław.
Google Scholar
Kiersnowska Teresa. 1971. Trzynastowieczna siedziba książęca w Błoniu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XIX, nr 3, s. 447–462.
Google Scholar
Kiersnowska Teresa. 1986. Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa.
Google Scholar
Kiersnowska Teresa. 1991. Płock, Czersk i Błonie — trzy ośrodki wczesnomiejskie z XI–XIII wieku na Mazowszu, [w:] Miasto zachodniosłowiańskie w XI–XII wieku. Społeczeństwo — Kultura, red. L. Leciejewicz, Wrocław, s. 37–54.
Google Scholar
Knapiński Ryszard. 1984. Rewindykowany kielich z pateną ufundowany dla katedry płockiej w 1238 r. przez księcia Konrada Mazowieckiego, „Studia Płockie”, t. X (1982), s. 243–247.
Google Scholar
Kóčka-Krenz Hanna. 1993. Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu, Poznań.
Google Scholar
Korzuhina Gali Fëdorowna. 1954. Russkie klady IX–XIII vv., Moskva–Leningrad.
Google Scholar
Kowalczyk Małgorzata. 1986. Raciąż. Średniowieczny gród i kasztelania na Pomorzu w świetle źródeł archeologicznych i pisanych, Archaeologia Baltica, t. VI, Łódź.
Google Scholar
Kowalski Krzysztof Maciej. 2014. In arte sua quilibet rex. Studia nad dziejami kultury na Pomorzu, Gdańsk.
Google Scholar
Krabath Stefan. 2016. Schmuck im Mittelalter. Grundlegende Formen in ihrer Entwicklung vornehmlich aus archäologischer Sicht, „Das Mittelalter”, t. 21, nr 2, s. 246–272.
Google Scholar
Krzystek Andrzej. 2020. Kielich i patena Konrada Mazowieckiego z XIII wieku — kopia dla archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie”, t. 27, s. 459–471.
Google Scholar
Kuczyński Stefan Krzysztof. 1961. O polskim mieczu koronacyjnym. Na marginesie artykułu Mariana Gumowskiego, Szczerbiec, polski miecz koronacyjny, „Małopolskie Studia Historyczne” t. II, 1959, nr 2–3, s. 5–18, 3 ilustr. [zeszyt ukazał się w 1960 r.], „Przegląd Historyczny”, t. LII, z. 3, s. 562–577. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historycznyr1961-
Google Scholar
t52-n3/Przeglad_Historyczny-r1961-t52-n3-s562-577/Przeglad_Historyczny-r1961-t52-n3-s562-577.pdf (dostęp 12.05.2022).
Google Scholar
Kuczyński Stefan Krzysztof. 1978. Pieczęcie książąt mazowieckich, Wrocław.
Google Scholar
Kuś Agnieszka. 2007. Wróg książęcego ładu — smoki, gryfy, lwy i inne bestie w systemie sfragistycznym Piastów, [w:] Wyobrażenie wroga w dawnych kulturach, red. J. Axer, J. Olko, Warszawa, s. 175–183.
Google Scholar
Lappo-Danilevskij Aleksandr Sergeevič. 1907. Pečati poslĕdnih˝ galičsko-vladimìrskih˝ knâzej i ih˝ sovĕtnikov˝, [w:] Boleslav˝-Ûrìj II, knâz΄ vsej Maloj Rusi. Sbornik˝ materìalov˝ i izslĕdovanìj, soobŝennyh˝ […], S.-Peterburg˝, s. 211–311, http://irbis-nbuv.gov.ua/ulib/item/UKR0000700
Google Scholar
(dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Lindahl Fritze. 2003. Symboler i guld og sølv. Nationalmuseets fingerringe 1000–1700-årene, København.
Google Scholar
Lorenzen Maike. 1997. Magische Ringe — Überlegungen zu Fingerringen mit AGLA-Inschriften, „Acta Praehistorica et Archaeologica”, t. 29, s. 141–156.
Google Scholar
Melin Pia Bengtsson. 2014. For Love, Healing and Protection. Notes on Medieval Finger Rings with Sapphires and Other Gemstones in Swedish Collections, „Fornvännen”, t. 109, nr 4, s. 259–266.
Google Scholar
Michałowski Roman. 2018. Wspomnienie modlitewne a pamięć o przeszłości (do końca XIII wieku), [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 2, red. H. Manikowska, Warszawa, s. 245–274, https://rcin.org.pl/ihpan/dlibra/publication/84701/edition/65439/content (dostęp 11.05.2022).
Google Scholar
Michelly Reinhold. 1987. Der Spandauer Thebal-Ring. Neues zum Problem der Thebal-Ringe, [w:] Ausgrabungen und Funde auf dem Burgwall in Berlin-Spandau, red. A. von Müller, K. von Müller-Muči, Berlin, s. 64–81 i 123–144.
Google Scholar
Nelûbov Sergej. 2002. Simvolika srednevekovyh russkih perstnej. Zver´-obraz, zver´-simvol, zver´-obereg, „Sejhgauz”, nr 17, s. 4–8.
Google Scholar
Neubecker Ottfried. 1976. Heraldry. Sources, Symbols and Meaning, New York–Sydney.
Google Scholar
Niewęgłowski Andrzej. 1984. Grodzisko w Błoniu-Osieku, woj. Warszawa, w świetle badań w latach 1975 i 1976, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. XXXVI, s. 193–212.
Google Scholar
NKDM. 1989. Nowy Kodeks Dyplomatyczny Mazowsza, cz. 2, Dokumenty z lat 1248–1355, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Wrocław.
Google Scholar
Odoj Romuald. 1958. Sprawozdanie z prac wykopaliskowych, przeprowadzonych w Równinie Dolnej, pow. Kętrzyn w 1956 i 1957 r., „Rocznik Olsztyński”, t. I, s. 117–156.
Google Scholar
Pastoureau Michel. 2006. Średniowieczna gra symboli, Warszawa.
Google Scholar
Piech Zenon. 1993. Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków.
Google Scholar
Piech Zenon. 2015. Pieczęć jako źródło ikonograficzne: ze studiów nad ikonografią historyczną, „Sfragìstičnij Ŝorìčnik”, t. 5, s. 21–87, https://sigillarium.pl/wp-content/uploads/2020/08/Z.-
Google Scholar
Piech-Pieczec-jako-zrodlo-ikonograficzne_sygatura.pdf (dostęp 13.05.2022).
Google Scholar
Przezdziecki Alexander, Rastawiecki Edward. 1855. Wzory sztuki średniowiecznej i z epoki Odrodzenia po koniec wieku XVII. W dawnej Polsce, Serya Pierwsza, Warszawa–Paryż, https://polona.pl/item/wzory-sztuki-sredniowiecznej-i-z-epoki-odrodzenia-po-koniec-wieku-xvii-w-dawnejpolsce,NTM2OTg5Mw/6/#info:metadata (dostęp 18.03.2022).
Google Scholar
Przezdziecki Alexander, Rastawiecki Edward. 1858. Wzory sztuki średniowiecznej i z epoki Odrodzenia po koniec wieku XVII. W dawnej Polsce, Serya Druga, Warszawa–Paryż, https://polona.pl/item/wzory-sztuki-sredniowiecznej-i-z-epoki-odrodzenia-po-koniec-wieku-xvii-w-dawnejpolsce,NTM2NjA5Mg/2/#info:metadata (dostęp 18.03.2022).
Google Scholar
PŚ. 2022. Pismo Święte. Stary i Nowy Testament, Biblia poznańska, Poznań.
Google Scholar
Rukat Michał. 2018. Siemowit I mazowiecki, książę trudnego pogranicza (ok. 1215–23 czerwca 1262), Kraków.
Google Scholar
Sadowska-Topór Jolanta, Ościłowski Jarosław. 2016. Błonie, pow. warszawski zachodni, woj. mazowieckie. Ceramika naczyniowa z badań wczesnośredniowiecznego grodziska przeprowadzonych w 1971 r., [w:] J. Sadowska-Topór, współudz. M. Krystek, H. Młodecka, J. Ościłowski, Ze źródeł do archeologii Mazowsza, cz. 2: Studia nad ceramiką z wczesnego i późnego średniowiecza, Warszawa, s. 11–30.
Google Scholar
Samsonowicz Henryk. 2014. Konrad Mazowiecki (1187/88–31 VIII 1247), Kraków.
Google Scholar
Sawicki Jakub. 2014. Średniowieczne świeckie odznaki w Polsce na tle europejskim, Wratislavia Antiqua, t. 20, Wrocław, http://wratislavia.archeo.uni.wroc.pl/index.php?sw=201 (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Sedova Mariâ Vladimirovna. 1981. Ûvelirnye izdeliâ drevnego Novgoroda (X–XV vv.), Moskva.
Google Scholar
Siegel. 1854. Siegel des mittelalters von Polen, Lithauen, Schlesien, Pommern und Preussen. Ein Beitrag zur Förderung diplomatischer, genealogischer, numismatischer und kunstgeschichtlicher Studien über ursprünglich slavische Theile der preussischen Monarchie mit XXV Kupfertafeln, wyd. F.A. Vossberg, Berlin, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/57751/edition/73699/content (dostęp 13.05.2022).
Google Scholar
Skarby. 2007. Skarby wieków średnich (Cyfrowe zbiory PMA), red. W. Brzeziński, Warszawa, http://193.39.71.4:51080/?compo=wDzialy&wybor=2 (dostęp 12.12.2022).
Google Scholar
Stróżyk Paweł. 2015. O możliwych inspiracjach ikonografii niektórych pieczęci Piastów w XIII wieku, [w:] Dawne pieczęcie. Typologia — metody badań — interpretacje, red. Z Piech, Warszawa, s. 255–266.
Google Scholar
Suchodolski Stanisław, Kiersnowska Teresa. 1973. Kopytów, pow. Pruszków, [w:] Informator Archeologiczny. Badania rok 1972, Warszawa, s. 251.
Google Scholar
Szczerba Adrianna. 2017. Powołanie Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego, „Przegląd Archeologiczny”, t. 65, s. 13–18, http://rcin.org.pl/Content/63715/WA308_83425_PIII149_Powolanie-Kierownict_I.pdf (dostęp 25.01.2022).
Google Scholar
Teterycz-Puzio Agnieszka. 2010. Książęta mazowieccy wobec państwa litewskiego w XIII wieku — walka czy współpraca?, „Zapiski historyczne”, t. LXXV, z. 1, s. 7–29, https://www.zapiskihistoryczne.pl/files/issues/9858dd96efa037624768d3a06b1b1301_ZH_2010_1_Puzio_N.pdf (dostęp
Google Scholar
01.2022).
Google Scholar
Teterycz-Puzio Agnieszka. 2012. Kobieta w świetle wybranych środkowoeuropejskich źródeł narracyjnych z XI–XIV wieku, „Słupskie Studia Historyczne”, nr 18, s. 9–36, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Slupskie_Studia_Historyczne/Slupskie_Studia_Historyczne-r2012-t18/Slupskie_Studia_Historyczne-r2012-t18-s9-36/Slupskie_Studia_Historyczne-r2012-t18-s9-36.pdf (dostęp 16.03.2022).
Google Scholar
Tomaszewscy Andrzej i Elżbieta. 1982. Późnoromański kościół Św. Trójcy w Błoniu na Mazowszu, [w:] Architektura dawna a współczesność, red. W. Puget, Warszawa, s. 117–129.
Google Scholar
Trzeciecki Maciej. 2015. Mazowsze w XIII wieku — spojrzenie archeologa, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 51, s. 151–166, https://www.academia.edu/27253083/Mazowsze_w_XIII_wieku_spojrzenie_archeologa (dostęp 05.05.2022).
Google Scholar
Trzeciecki Maciej, Polak Zbigniew. 2017. Miasta na Mazowszu książęcym — spojrzenie archeologów, [w:] Dziedzictwo książąt mazowieckich. Stan badań i postulaty badawcze. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum i Archiwum Główne Akt Dawnych, 27–28 października 2016 r., red. J. Grabowski, R. Mroczek, P. Mrozowski,
Google Scholar
Warszawa, s. 199–220, https://www.academia.edu/36829118/Towns_in_the_Duchy_of_Masovia_an_archaeologist_s_perspective (dostęp 05.05.2022).
Google Scholar
Wachowski Krzysztof. 2013. Emblemata mediaevalia profana. Przykład Polski, Wrocław.
Google Scholar
Wachowski Krzysztof. 2018. Pierścionki, [w:] Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu.
Google Scholar
Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu, red. J. Piekalski, K. Wachowski, Wratislavia
Google Scholar
Antiqua, t. 23, Wrocław, s. 975–980, http://wratislavia.archeo.uni.wroc.pl/23-tom/XIV.pdf (dostęp 12.02.2022).
Google Scholar
Z badań. 1950. Z badań nad początkami państwa polskiego, „Przegląd Historyczny”, t. XLI, s. 225–252.
Google Scholar
Żak Jan. 1990. Aspekt metodologiczny prac syntetyzujących pradzieje społeczeństw wiślańsko-odrzańskich Józefa Kostrzewskiego, „Slavia Antiqua”, t. XXXII (1989/1990), s. 69–91.
Google Scholar
Język Polski
English