Wyznania cudzołożnika. Testament lwowskiego prawnika Zygmunta (XVI w.)
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.1.002Słowa kluczowe:
testament, Lwów, cudzołóstwo, relacje, majątek, prawo, XVI wiekAbstrakt
W artykule przeanalizowano sporządzoną we Lwowie w 1551 r. ostatnią wolę Zygmunta prawnika, wójta Kulikowa, w której testator przyznał się do wieloletniego cudzołożenia. Poruszono temat funkcjonowania w społeczności miejskiej osoby prowadzącej tryb życia niezgodny z obowiązującymi normami i zasadami. Omówiono również praktykę stosowania we Lwowie prawa spadkowego oraz tego, jak władze miejskie zapatrywały się na skomplikowaną sytuację rodzinną testatora. Wskazano dobra materialne posiadane
i legowane przez Zygmunta, podjęto przy tym próbę oszacowania ich wartości. Zwrócono również uwagę na rzadko spotykany w źródłach przydomek testatora i wykonywane przez niego zawody prawnicze. W Aneksie zamieszczono edycję omawianego źródła.
Pobrania
Bibliografia
Adamska Anna. 2013. „Stąd do wieczności”. Testament w perspektywie piśmienności pragmatycznej na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61, 2, s. 185–200.
Bardach Juliusz. 1957. Historia państwa i prawa Polski do połowy XV wieku, Historia państwa i prawa Polski do roku 1795, red. J. Bardach, 1, Warszawa.
Bartoszewicz Agnieszka. 2012. Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa.
Bartoszewicz Agnieszka. 2018. Religijność mieszkańców późnośredniowiecznego Szadku w świetle aktów ich ostatniej woli, „Biuletyn Szadkowski”, 18, s. 5–19.
Bieda Justyna, Marciniak-Sikora Anna. 2012. Od szlacheckiego dziedziczenia ustawowego ku wolności testowania w Kodeksie Napoleona, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, 86, s. 11–29.
Biłous Natalia. 2020. Zapisy mieszczan wołyńskich na rzecz dobroczynności i świątyń różnych wyznań według testamentów z XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 2, s. 187–204.
Boroda Krzysztof. 2020. Przestrzenne zróżnicowanie wysokości cen żyta, pszenicy, jęczmienia i owsa na terenie Królestwa Polskiego w lustracjach królewszczyzn z lat 1564–1565, „Studia Geohistorica”, 7 (2019), s. 235–247, https://apcz.umk.pl/AZMDDP/article/view/SG.2019.12/24992 (dostęp 25.03.2022).
Boucher Francois. 2006. Historia mody. Dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Warszawa.
Dąbkowski Przemysław. 1910. Prawo prywatne polskie, 1, Lwów.
Delimata-Proch Małgorzata. 2017. Cudzołóstwo w praktyce prawa miejskiego Rzeczypospolitej na przykładzie „Księgi czarnej złoczyńców sądu kryminalnego w Wiśniczu” (koniec XVII–XVIII wieku), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 69, 1, s. 175–192.
Dziedzicki Ludwik. 1883. Kulików, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, 4, s. 863–866.
Gliński Andrzej. 2014. Zaręczyny ormiańskie w dawnej Polsce — na podstawie ormiańskich akt sądowych ze Lwowa i Stanisławowa z drugiej połowy XVII i pierwszej połowy XVIII wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 34, s. 25–51.
Gołaszewski Łukasz. 2014. Knyszyńskie testamenty składane ustnie wobec władz miejskich na przełomie XVII i XVIII wieku — teksty autorstwa umierających, czy też pisarzy miejskich?, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 62, 3, s. 345–366.
Groicki Bartłomiej. 1954a. Artykuły prawa majdeburskiego. Postępek sądów około karania na gardle. Ustawa płacej u sądów, wyd. K. Koranyi, Warszawa.
Groicki Bartłomiej. 1954b. Tytuły prawa majdeburskiego, wyd. K. Koranyj, Warszawa.
Hoszowski Stanisław. 1928. Ceny we Lwowie w XVI i XVII wieku, Lwów.
Hul Olha. 2013. Elita władzy miasta Lwowa w XVI wieku, „Res Historica”, 35, s. 49–68.
Janakowski Marcin. 2020. Michał Hanel from Lviv: the Physician and Legate of the Jagiellons, „Res Historica”, 49, s. 179–205.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2008. Spadkobranie w rodzinach mieszczańskich województwa sandomierskiego w XVII wieku, [w:] Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, red. C. Kuklo, Warszawa, s. 283–294.
Kaczmarczyk Zdzisław, Leśnodorski Bogusław. 1971. Historia państwa i prawa Polski, 2, Od połowy XV do r. 1795, red. J. Bardach, Warszawa.
Kapral Miron. 2008. Urzędnicy miasta Lwowa w XIII–XVIII wieku, Toruń.
Kapral Miron. 2015. Ulica Ruska we Lwowie w XVI wieku: topografia, mieszkańcy, instytucje, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 63, 2, s. 293–304.
Kapral′ Miron. 1998. Problemi socìotopografìï L′vova (za materìalami fìnansovih knig drugoï čvertì XVI st.), [w:] Lwów: miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowa, 2, red. H.W. Żaliński, K. Karolczak, Kraków, s. 41–46.
Karpiński Andrzej. 1995. Kobieta w mieście polskim w drugiej połowie XVI i w XVII wieku, Warszawa.
Karpiński Andrzej. 1998. Fundacje posagowe w dużych miastach Rzeczypospolitej w XVI–XVIII w., „Kwartalnik Historyczny”, 105, 1, s. 3–20.
Kicińska Urszula. 2017. Splendory domowe w staropolskich inwentarzach ruchomości, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 65, 4, s. 461–470.
Krajewski Radosław. 2009. Prawa i obowiązki seksualne małżonków. Studium prawne nad normą i patologią zachowań, Warszawa.
Krajewski Radosław. 2016. Karalność cudzołóstwa na przestrzeni wieków, [w:] Wybrane problemy kary i karalności, red. A. Wedeł-Domaradzka, A. Purat, Bydgoszcz, s. 83–91.
Księgi i akta. 1935. Księgi i akta administracyjno-sądowe 1382–1787, oprac. K. Badecki, Archiwum Akt Dawnych Miasta Lwowa. A. Oddział Staropolski, 3, Lwów.
Kubicki Rafał. 2006. Testamenty elbląskie z XIV–początków XVI w. — charakterystyka wraz z listą testatorów w układzie chronologicznym, „Rocznik Elbląski”, 20, s. 199–208.
Kubicki Rafał. 2010. Kultura materialna w testamentach elbląskich z XV–początku XVI w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 58, 2, s. 197–210.
Kubicki Rafał. 2012. Mieszkańcy Elbląga w świetle piętnastowiecznych testamentów, „Rocznik Elbląski”, 24, s. 25–43.
Leoński Jacek. 1995. Historia wykorzystywania dokumentów osobistych w socjologii, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 57, 2, s. 123–128.
Łozowski Piotr. 2020. Kredyt i dom. Rynki obrotu pieniężnego i nieruchomościami w Warszawie okresu XV i początków XVI wieku, Białystok.
Małowist Marian. 1991. Podziały gospodarcze i polityczne w Europie w średniowieczu i w dobie wczesnej nowożytności, „Przegląd Historyczny”, 82, 2, s. 233–244.
Manikowska Halina. 2002. Religijność miejska, [w:] Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa, s. 11–34.
Manikowska Halina. 2020. W poszukiwaniu źródła „totalnego”. Najważniejsze kierunki badań nad testamentami ludności miejskiej w XIII–XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 1, s. 19–35.
Marciniak-Sikora Anna. 2010. Rozporządzenia dotyczące rodziny w staropolskich testamentach szlacheckich, [w:] Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M.J. Ptak, Wrocław, s. 393–401.
Mączak Antoni. 1952. Rola kontaktów z zagranicą w dziejach sukiennictwa polskiego XVI i pierwszej połowy XVII wieku, „ Przegląd Historyczny”, 43, 2, s. 243–272.
Mikuła Maciej. 2010. Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, 3, s. 131–143.
Mikuła Maciej. 2014. Statuty prawa spadkowego w miastach polskich prawa magdeburskiego (do końca XVI wieku), „Z Dziejów Prawa”, 7 (15), s. 33–63.
Mikuła Maciej. 2020. Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 2, s. 131–158.
Możejko Beata. 2004. Gdański mieszczanin w obliczu śmierci. Zapisy testamentowe z II połowy XV w. (Na podstawie księgi ławniczej), [w:] Mieszczanie, wasale, zakonnicy, red. B. Śliwiński, Studia z dziejów średniowiecza, 10, Malbork, s. 127–162.
Możejko Beata. 2010. Rozrachunek z życiem doczesnym. Gdańskie testamenty mieszczańskie z XV i początku XVI wieku, Gdańsk.
Offerczak Bartłomiej Bernard. 2019. „Pro salute anime…” — zapisy pobożne w testamentach mieszczan płockich w świetle księgi ławniczej Płocka 1489–1517, „Saeculum Christianum: Pismo Historyczne”, 26, 1, s. 25–32.
Petrišak Bogdana. 2013. Pisarze miejscy lwowscy jako testatorzy i spadkobiercy od XIV do pierwszej połowy XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61, 2, s. 295–304.
Petryshak Bohdana. 2012. „Żadnej okazji nie opuszczę, abym do Was pisać nie miał” — korespondencja prywatna pisarza miejskiego lwowskiego Wojciecha Zimnickiego z lat 1618–1639, „KLIO. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, 23 (4), s. 177–186.
Petryszak Bogdana. 2014. Sporządzanie testamentów we Lwowie w późnym średniowieczu — pisarze, ceny, okoliczności, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 62, 3, s. 329–336.
Piwowarczyk Elżbieta. 2010. Legaty testamentowe ad pias causas w XV-wiecznym Krakowie. Z badań nad pobożnością miejską, Kraków.
Piwowarczyk Elżbieta. 2012. Pobożność krakowskich mieszczan w świetle ich testamentowych legatów z lat 1501–1530, „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne”, 18 (2011), 2, s. 77–100.
Radomski Maciej T. 2013. Urząd krakowskiego wójta sądowego i jego rola w uwierzytelnianiu i przechowywaniu testamentów i inwentarzy pośmiertnych u schyłku średniowiecza, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 61, 2, s. 263–268.
Raêc′ka kniga. 2020. Raêc′ka kniga mìsta L′vova (1460–1506) / Liber consulum civitatis Leopoliensis (1460–1506), wyd. M. Kapral′, B. Petrišak, L′vìv.
Sędek Marek. 1972. Czy uprawnienia majątkowe kobiet w Starej Warszawie odpowiadały zasadom prawa chełmińskiego, [w:] Warszawa średniowieczna, 1, red. A. Gieysztor, Warszawa, s. 135–147.
Sędek Marek. 1975. Instytucje i praktyka prawa chełmińskiego w Warszawie w XV wieku, [w:] Warszawa średniowieczna, 2, red. A. Gieysztor, Warszawa, s. 227–234.
Skierska Izabela. 2003. Obowiązek mszalny w średniowiecznej Polsce, Warszawa.
Skierska Izabela. 2007. Źródła do badania praktyk religijnych w średniowiecznej Polsce: akta sądów kościelnych i kapituł, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 87, s. 175–195.
Słomski Michał. 2020. Życie po śmierci. Wykonywanie zapisów testamentowych w kulturze prawnej i przestrzeni społecznej mniejszych miast wielkopolskich na przykładzie Dolska oraz Krzywinia i Książa (druga połowa XVI w.–pierwsza połowa XVII w.), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 68, 1, s. 51–68.
Sowina Urszula. 1991. Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie z początku XVI w. Analiza źródłoznawcza, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 39, 1, s. 3–25.
Sowina Urszula. 2010. Testamenty krakowskie z przełomu średniowiecza i nowożytności wobec zasad dziedziczenia według prawa magdeburskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 58, 2, s. 185–189.
Sowina Urszula. 2019. Towary w inwentarzach rzeczy mieszczan krakowskich na przełomie średniowiecza i nowożytności, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 67, 4, s. 435–447.
Sowina Urszula, Pacuski Kazimierz. 2011. Testamenty mieszczan krakowskich jako źródła do badań nad stronami rodzinnymi imigrantów w krakowskiej elicie władzy (Przykład Jana z Reguł na Mazowszu), [w:] Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Z. Noga, Kraków, s. 433–446.
Suski Piotr. 2008. Spory wokół gerady i hergewetu w polskim miejskim prawie spadkowym w XVI w., [w:] Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, red. M. Mikuła, Kraków, s. 165–175.
Szulakiewicz Władysława. 2013. Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, 16 (1/2013), s. 65–84.
Szwagrzyk Józef Andrzej. 1973. Pieniądz na ziemiach polskich X–XX w., Wrocław.
Tandecki Janusz, Kopiński Krzysztof. 2014. Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa.
Testamenty. 2017. Testamenty mieszkańców lwowskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku: katalog, oprac. O. Winnyczenko, red. U. Augustyniak, Warszawa.
Wagner Katarzyna. 2020. Mieszczanie i podatki. Nierówności majątkowe w wybranych miastach Korony w XVII wieku, Warszawa.
Wysmułek Jakub. 2010. Przejawy religijności mieszczan krakowskich na podstawie XIV-wiecznych testamentów i zapisów pobożnych, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 54, s. 85–126.
Wysmułek Jakub. 2015. Testamenty mieszczan krakowskich (XIV–XV wiek), Warszawa.
Wysmułek Jakub. 2021. Testamenty jako narzędzia władzy. Wnioski z analizy późnośredniowiecznych krakowskich testamentów, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 69, 1, s. 19–37.
Wyszyńska Anna. 2013. Ubiór w kulturze późnego średniowiecza i wczesnego renesansu — stan i metodologia badań, [w:] Meandry historii. Starożytność — Średniowiecze — Nowożytność. Referaty wygłoszone na XX Ogólnopolskim Zjeździe Historyków Studentów w Katowicach, red. A. Kubica, Ł. Jończyk, Kraków–Katowice, s. 127–140.
Zachara-Związek Urszula. 2015. Legaty testamentowe mieszczan krakowskich na rzecz kościoła i klasztoru bernardynów na Stradomiu w drugiej połowie XV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 63, 1, s. 29–40.
Zonenberg Sławomir. 2012. Funkcja historii w zakonie dominikańskim oraz czynniki kształtujące pamięć historyczną dominikanina w średniowieczu, „Sensus Historiae. Studia interdyscyplinarne”, 9, 4, s. 119–142.
Żurek Dorota. 2020. Późnośredniowieczne testamenty z małopolskich miast górniczych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 68, 1, s. 37–50.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
