Osady pastersko-hodowlane w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI wieku

Jarosław Buniowski

doi:10.23858/KHKM72.2024.1.003

Opublikowane: 2024-06-19

Tom 72 Nr 1 (2024)

Osady pastersko-hodowlane w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI wieku

Jarosław Buniowski

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Komunikaty naukowe

https://doi.org/10.23858/KHKM72.2024.1.003

Abstrakt

Celem artykułu jest identyfikacja osad pastersko-hodowlanych w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI w. oraz przedstawienie wybranych elementów ich organizacji. Podstawę źródłową niniejszych badań stanowią archiwalne i opublikowane
dokumenty o charakterze skarbowym z XVI w. Ich analiza umożliwia m.in. przedstawienie skali hodowli oraz liczbowe zestawienie inwentarza posiadanego przez poszczególnych mieszkańców wsi. Ponadto badania te mają za zadanie umiejscowienie
pasterstwa w gospodarce regionu oraz rozpoznanie problemu ograniczania pozycji prawa wołoskiego w systemie ekonomicznym wsi. Wyniki badań wskazują na znaczne rozwarstwienie majątkowe wśród hodowców oraz ukazują pasterstwo i hodowlę jako istotną część gospodarki regionu.

Słowa kluczowe:

pasterstwo, hodowla, osadnictwo, prawo wołoskie, Lubaczów

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Buniowski, J. (2024). Osady pastersko-hodowlane w kompleksach leśnych starostwa lubaczowskiego w XVI wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 72(1), 61–73. https://doi.org/10.23858/KHKM72.2024.1.003

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Buniowski Jarosław. 2023. Wallachian Law as a Tool for Colonising Peripheral Areas: Case Study of the Sandomierz Forest in the 15th and 16th Centuries, „Colloquia Humanistica”, 12, Article 2884, https://doi.org/10.11649/ch.2884 DOI: https://doi.org/10.11649/ch.2884
Google Scholar

Buraczyński Jan. 1999. Roztocze. Budowa, rzeźba, krajobraz, Lublin.
Google Scholar

Czamańska Ilona. 2021. Obszar zamieszkiwania, status prawny i kierunki aktywności gospodarczej Wołochów/Vlachów w średniowieczu i epoce wczesnonowożytnej, „Balcanica Posnaniensia”, 28, 1, s. 7–34, https://doi.org/10.14746/bp.2021.28.1 DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2021.28.1
Google Scholar

Dobrowolski Kazimierz. 1951. Studia nad pochodzeniem ludności pasterskiej w Karpatach Zachodnich, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, 52, 6, s. 478–486.
Google Scholar

Dobrowolski Kazimierz. 1961. Studia nad kulturą pasterską w Karpatach północnych. Typologia wędrówek pasterskich od XIV–XX wieku, „Wierchy”, 29 (1960), s. 7–51.
Google Scholar

Dobrowolski Kazimierz. 1970. Studia nad kulturą pasterską w Karpatach Północnych. Typologia wędrówek pasterskich od XIV do XX wieku, [w:] Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, red. W. Antoniewicz, 8, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 98–121.
Google Scholar

Hołub-Pacewiczowa Zofia. 1930. Z badań nad pasterstwem karpackiem i alpejskiem, „Wierchy”, 8, s. 89–121.
Google Scholar

Hołub-Pacewiczowa Zofia. 1931. Osadnictwo pasterskie i wędrówki w Tatrach i na Podtatrzu, Kraków.
Google Scholar

Inkin Vasilij Fadeevič. 1974. Dvoriŝe i lan v korolevskih imeniâh Galičiny v XVI–XVIII vv., „Materialy po istorii sels′kogo hozâjstva i krest′ânstva SSSR”, 8, s. 27–41.
Google Scholar

Inwentarze. 2014. Inwentarze i rozliczenia folwarczne wsi Kobylnicy Ruskiej i Wołoskiej z lat 1711–1723, oprac. B. Kowal, S. Baran, Przemyśl.
Google Scholar

Jabłonowski Aleksander. 1902. Ziemie ruskie: Ruś Czerwona, 1, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, 7, 1, Warszawa, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/40252/edition/57222/content (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Jabłonowski Aleksander. 1903. Ziemie ruskie: Ruś Czerwona, 2, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, 7, 2, Warszawa, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/1178/edition/1794/content (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Janeczek Andrzej. 1993. Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Warszawa, https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/56016?id=56016 (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Janeczek Andrzej. 2017. Początki i rozwój kolonizacji wołoskiej na Roztoczu: Lubycza i jej okolice w XV–XVI w., [w:] Ziemia lubycka. Geografia, historia, język, kultura, red. M. Koper, Lublin–Lubycza Królewska, s. 33–60.
Google Scholar

Janeczek Andrzej, Świeżawski Aleksander. 1991. Rejestr poboru łanowego województwa bełskiego z 1472 r., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 39, 1, s. 27–55, https://www.academia.edu/40199321/Rejestr_poboru_%C5%82anowego_wojew%C3%B3dztwa_be%C5%82skiego_z_
Google Scholar

_r (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Jawor Grzegorz. 2004. Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin.
Google Scholar

Jawor Grzegorz. 2016. Northern Extent of Settlement on the Wallachian Law in Medieval Poland, „Res Historica”, 41, s. 35–49, http://dx.doi.org/10.17951/rh.2016.41.35 DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2016.41.35
Google Scholar

Jawor Grzegorz. 2018. Vigesima agnorum et decima porcorum. Redevances pastorales dans les villages valaques en Pologne aux XVe et XVIe siècles, „Banatica”, 28, s. 465–479, https://www.banatica.ro/media/b28/465-480.pdf (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Jawor Grzegorz. 2019. Ius Valachicum jako narzędzie kolonizacji obszarów peryferyjnych (na przykładzie pogranicza polsko-ruskiego w XIV–XVI wieku), [w:] Pogranicza w polskich badaniach mediewistycznych, red. A. Janeczek, M. Parczewski, M. Dzik, Materiały V Kongresu Mediewistów Polskich, 3, Rzeszów, s. 177–191.
Google Scholar

Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1950/1951. Gospodarka pasterska w Beskidzie Śląskim, „Prace i Materiały Etnograficzne”, 8–9, s. 155–322.
Google Scholar

Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1958. Z badań nad pasterstwem i hodowlą na Podhalu, „Etnografia Polska”, 1, s. 357–360.
Google Scholar

Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1961. Wędrówki pasterskie w Beskidzie Śląskim, „Etnografia Polska”, 5, s. 227–231.
Google Scholar

Kopczyńska-Jaworska Bronisława. 1967. Próba klasyfikacji typów pasterstwa karpackiego, „Etnografia Polska”, 11, s. 87–98.
Google Scholar

Kowal Bogumiła, Majus Krzysztof Dawid. 2016. Łukawiec. Dzieje galicyjskiej wsi, Przemyśl.
Google Scholar

Kubrak Zygmunt. 2018. Dzieje lasów lubaczowskich, Rzeszów.
Google Scholar

Lubomirski Jan Tadeusz. 1855. Północno-wschodnie wołoskie osady, „Biblioteka Warszawska”, 4, s. 1–56, https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/96766/edition/91203/content (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Lustracja. 2001. Lustracja województw ruskiego, podolskiego i bełskiego 1564–1565, wyd. K. Chłapowski, H. Żytkowicz, 2, Warszawa.
Google Scholar

Materìali. 1906. Materìali do ìstorìï suspìl′no-polìtičnih i ekonomìčnih vìdnosin Zahìdn′oï Ukraïni, wyd. M. Gruševs′kij, Serìâ druga (č. 81–132) (1531–1574), „Zapiski Naukovogo Tovaristva Ìmeni Ševčenka”, 15, 69, 1, s. 84–166.
Google Scholar

Opisi. 1897. Opisi korolïvŝin v rus′kih zemlâh XVI vìku, wyd. M. Gruševs′kij, 2, Lûstraciï zemel′ peremis′koï j sânoc′koï, Žerela do ìstoriї Ukraїni-Rusi, 2, L′vìv.
Google Scholar

Opisi. 1900. Opisi korolïvŝin v rus′kih zemlâh XVI vìku, wyd. M. Gruševs′kij, 3, Lûstraciï zemel′ holms′koï, belz′koï ì l′vìvs′koï, Žerela do ìstoriї Ukraїni-Rusi, 3, L′vìv.
Google Scholar

Półćwiartek Józef. 2010. Kolbuszowa i jej rozległa okolica leżąca w północnej części Puszczy Sandomierskiej. Rozważanie wokół zasięgu puszczy, „Rocznik Kolbuszowski”, 10, s. 179–195, http://cyfrowa.bibliotekakolbuszowa.pl/dlibra/docmetadata?id=538&from=pubstats (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Roztocze. 2002. Roztocze. Środowisko przyrodnicze, red. J. Buraczyński, Lublin.
Google Scholar

Sawicki Ludomir. 1911. Wędrówki pasterskie w Karpatach I, „Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wydział nauk antropologicznych, społecznych, historyi i filozofii”, 4, 6, s. 79–106.
Google Scholar

Sawicki Ludomir. 1919a. Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim (Wędrówki pasterskie w Karpatach III), „Materjały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”, 14, s. 137–183.
Google Scholar

Sawicki Ludomir. 1919b. Szałaśnictwo w Górach Żywieckich (Wędrówki pasterskie w Karpatach IV), „Materjały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”, 14, s. 184–195.
Google Scholar

Stadnicki Aleksander. 1848. O wsiach tak zwanych wołoskich na północnym stoku Karpat, Lwów, https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/8667/edition/8004/content?ref=desc (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Volumina. 1859. Volumina Legum. Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, 2, Petersburg, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/47855/edition/64472/content (dostęp 30.03.2023).
Google Scholar

Zbiór. 1963. Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś, 2, Dokumenty z lat 1421–1441, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar