Średniowieczna nazwa kulturowa SIECZCZA < *SIEKCZA
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM72.2024.2.002Słowa kluczowe:
Mazowsze, toponomastyka, Parysów, Sieczcza, analiza językoznawczaAbstrakt
W artykule zaprezentowano wyniki analizy językoznawczej dokonanej dla nazwy miejscowej Sieczcza. W średniowieczu określano nią wieś, na gruntach której w drugiej ćwierci XVI w. lokowano miasto Parysów na południowym Mazowszu. Zakwestionowano zasadność interpretacji funkcjonujących dotąd w dyskusji naukowej, zgodnie z którymi pochodzenie tego toponimu jest dzierżawcze i wykazano jego kulturową genezę oraz związki semantyczne z polskimi nazwami typu Osiek, Osieck i ukraińską Siczą, jako wywodzącymi się od ogólnosłowiańskiego czasownika siec, siekać.
Pobrania
Bibliografia
Album. 1892a. Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, 2, (Ab anno 1490 ad annum 1551), 1, (Ab anno 1490 ad annum 1515.), red. A. Chmiel, Kraków.
Album. 1892b. Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, 2, (Ab anno 1490 ad annum 1551), [2], (Ab anno 1515 ad annum 1551), red. A. Chmiel, Kraków.
Atlas. 1970. Mały atlas gwar polskich, 13, Indeksy i źródła, red. M. Karaś, J. Reichan, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Âvornic′kij Dmitro Ìvanovič. 1990. Ìstorìâ zaporìz′kih kozakìv u tr′oh tomah, 1, L′vìv.
Bańkowski Andrzej. 2000. Etymologiczny słownik języka polskiego, 2, L–P, Warszawa.
Bijak Urszula. 2001. Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.
Boczek Natalia. 2019. Dawne nazwy narzędzi „ukryte” we współczesnych nazwiskach, [w:] Dziedzictwo językowe przeszłości — w stulecie odzyskania niepodległości, red. J. Klimek-Grądzka, M. Nowak, Lublin, s. 13–25.
Boryś Wiesław. 2005. Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Brajerski Tadeusz. 1990. Język staro-cerkiewno-słowiański, Lublin.
Brückner Aleksander. 1974. Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
Buczko Dmytro. 2001. Ìnversìjnij slovnik ojkonìmìv Ukraïni. Słownik a tergo ojkonimów Ukrainy, Lublin.
Cyran Władysław. 1977. Tendencje słowotwórcze w gwarach polskich, Łódź.
Doroszewski Witold. 1963. Podstawy gramatyki polskiej, 1, Warszawa.
Drewko Michał. 1925. Sprawozdanie Państw. Konserwatora Zabytków Przedhistor. okręgu lubelskiego za rok 1923, „Wiadomości Archeologiczne”, 9, 3–4, s. 353–354.
Drewko Michał. 1929. Sprawozdania z czynności Państwowego Konserwatora Zabytków Przedhistorycznych na okręg lubelski, „Wiadomości Archeologiczne”, 10, s. 281–285.
Encyklopedia. 1999. Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, M. Kucała, Wrocław–Warszawa–Kraków.
ESUM. 1989. Etimologìčnij slovnik ukraïns′koï movi, red. O.S. Mel′ničuk, 3, Kora–M, Kiïv.
Florek Marek. 2014. Czy „grodzisko” to dawny, zniszczony gród? O niebezpieczeństwach korzystania ze źródeł topomastycznych, „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego”, 35, s. 171–188.
Gałecki Zygmunt. 2013. Trzepizur. Rozprawka metodyczna, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, 1, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań, s. 493–496.
Grodziska. 1976. Grodziska Mazowsza i Podlasia (w granicach dawnego województwa warszawskiego), oprac. I. Górska i in., Wrocław.
Grzegorczykowa Renata, Puzynina Jadwiga. 1979. Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego.Rzeczown iki sufiksalne rodzime, Warszawa.
Indeks. 1965. Indeks a tergo do Słownika języka polskiego S.B. Lindego, red. W. Doroszewski, Warszawa.
Jakus-Borkowa Ewa, Nowik Krystyna. 2010. Nazwy miejscowości w Polsce. Układ a tergo, Opole.
Klemensiewicz Zenon. 1961. Historia języka polskiego, 1, Doba staropolska (od czasów najdawniejszych do początków XVI wieku), Warszawa.
Klemensiewicz Zenon, Lehr-Spławiński Tadeusz, Urbańczyk Stanisław. 1981. Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
Kodeks. 1863. Kodeks dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego, obejmujący bulle papieżów, przywileje królów polskich i książąt mazowieckich, tudzież nadania tak korporacyj jako i osób prywatnych, wyd. J.T. Lubomirski, Warszawa.
Kowalczyk-Heyman Elżbieta. 2021. Toponomastyka w warsztacie badawczym geografii historycznej, „Studia Geohistorica”, 9, s. 148–174, https://doi.org/10.12775/SG.2021.09
Kreja Bogusław. 2001. Słowotwórstwo polskich nazwisk. Struktury sufiksalne, Kraków.
Księga. 1879. Księga ziemi czerskiéj 1404–1425, wyd. J.T. Lubomirski, Warszawa.
Linde Samuel Bogumił. 1854–1861. Słownik języka polskiego przez Samuela Bogumiła Linde, 1–6, Lwów.
Łoś Jan. 1922. Gramatyka polska, 1, Głosownia historyczna, Lwów–Warszawa–Kraków.
Makarski Władysław. 1999. Nazwy miejscowości dawnej ziemi przemyskiej, Lublin.
Makarski Władysław. 2017. Nazwa miejscowa Lubycza oraz jej onimiczne bliższe i dalsze konotacje, [w:] Ziemia Lubycka. Geografia, historia, język, kultura, red. M. Koper, Lublin–Lubycza Królewska, s. 143–179.
Matricularum. 1910. Matricularum Regni Poloniae summaria […], wyd. T. Wierzbowski, 4, Sigismundi I regis tempora complectens (1507–1548), 1, Acta cancellariorum, 1507–1548, Warszawa.
Matricularum. 1915. Matricularum Regni Poloniae summaria […], wyd. T. Wierzbowski, 4, Sigismundi I regis tempora complectens (1507–1548), 3, Acta vicecancellariorum, 1533–1548, Warszawa.
Mazek Roman. 2009. Parysów do końca XVIII wieku. Parafia, miasto, sanktuarium, Lublin.
Mazek Roman. 2015. Parysów — dobra ziemskie na południowo-wschodnim Mazowszu w XVI–XIX w., Lublin.
Metryka. 2004. Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400–1508. Biblioteka Jagiellońska rkp. 258, 1, Tekst, wyd. A. Gąsiorowski i in., Kraków.
Nazwy. 1996–2021. Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, red. K. Rymut i in., 1–16, Kraków.
Rospond Stanisław. 1984. Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław.
Rymut Kazimierz. 1987. Nazwy miast Polski, Wrocław.
Rymut Kazimierz. 1992–1994. Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, 1–10, Kraków.
Rymut Kazimierz. 1999. Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, 1, A–K, Kraków.
Rymut Kazimierz. 2001. Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, 2, L–Ż, Kraków.
SGKP. 1880–1902. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski i in., 1–15, Warszawa.
SJPDor. 1958–1969. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, 1–11, Warszawa.
Skrzyńska Katarzyna. 2003. Ostroga z osady wczesnośredniowiecznej w Karwosiekach-Noskowicach, pow. Płock, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, red. M. Dulinicz, Lublin–Warszawa, s. 311–320.
Skrzyńska Katarzyna. 2023. Osada Siennica w kontekście wczesnośredniowiecznej rubieży południowo-wschodniego Mazowsza, „Archeologia Polski”, 18, s. 209–242, https://doi.org/10.23858/APol68.2023.007
Skrzyńska Katarzyna. [w przygotowaniu]. Nowe dane o wczesnośredniowiecznych grodziskach w dorzeczu Świdra na południowo-wschodnim Mazowszu.
Slovar′. 1997. Slovar′ ukraïns′koï movi, oprac. B. Grìnčenko, 3, O–P, Kiïv.
Sławski F. 1952–1982. Słownik etymologiczny języka polskiego, 1–5, Kraków.
Słownik. 1991. Słownik czesko-polski. Česko-polský slovník, oprac. J. Siatkowski, M. Basaj, Warszawa–Praha.
Słownik. 2021. Słownik historyczno-geograficzny ziemi czerskiej w średniowieczu, 1, A – CYCHRY, oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, M. Bis, W. Bis, Warszawa.
Słowotwórstwo. 1996. Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, red. K. Kleszczowa, Katowice.
SSNO. 1971–1973. Słownik staropolskich nazw osobowych, red. W. Taszycki, 3, Wrocław.
SStp. 1953–2002. Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, 1–11, Kraków–Warszawa–Wrocław.
StčS. 1968–2008. Staročeský slovník, red. V. Šmilauer, 1–26, Praha.
Ułaszyn Henryk. 1956. Ze studiów nad grupami spółgłoskowymi w języku polskim, Wrocław.
Zakrzewski Bogdan. 1976. O twórczości obscenicznej Aleksandra Fredry, „Radar. Miesięcznik pracy twórczej”, 12, s. 16–19.
Zbiór. 1919. Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, oprac. J.K. Kochanowski, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
