The first find of LBK graphite-coated pottery in Lesser Poland: Więckowice, site 4, Kraków district

Agnieszka Brzeska-Zastawna; Michał P. Borowski; Albert Zastawny

doi:10.23858/SA/73.2021.1.2647

Published: 2021-03-10

Vol. 73 No. 1 (2021)

The first find of LBK graphite-coated pottery in Lesser Poland: Więckowice, site 4, Kraków district

Agnieszka Brzeska-Zastawna , Michał P. Borowski , Albert Zastawny

Sprawozdania Archeologiczne

Section: Field Survey and Materials

https://doi.org/10.23858/SA/73.2021.1.2647

Abstract

In the years 2006-2011, at the site Więckowice 4, rescue excavations were carried out in the eastern part of an extensive (over 15 ha) multicultural zone. The most numerous are the remains of the LBK settlement from the “music note” phase. The south-eastern part of the settlement was explored, discovering lines of building pits and post holes belonging to 3-4 longhouses. A particularly unique discovery was a fragment of a LBK vessel with powdered graphite preserved on the outer surface. In addition to the LBK ornament of engraved lines, it is decorated in a manner referring to the ornamentation of the Eastern Linear circle (Tiszadob-Kapušany group). The presence of graphite on the vessel wall has been confirmed by the results of SEM-EDS analyses. This is the first such find in Lesser Poland. To comprehensively address the cultural significance of this find we provide an up-to-date overview of graphite usage in a wide range of LBK contexts.

Keywords:

Linear Pottery culture, Lesser Poland, graphite-coated, Eastern Linear circle ornamentation

Most read articles by the same author(s)

Agnieszka Brzeska-Zastawna, Flint axes from the Funnel Beaker and Funnel Beaker-Baden settlement phases at site 1 in Książnice Wielkie, Proszowice district , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 72 No. 1 (2020): Sprawozdania Archeologiczne
Agnieszka Brzeska-Zastawna, Albert Zastawny, Return to Książnice Wielkie near Kraków , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 72 No. 1 (2020): Sprawozdania Archeologiczne
Agnieszka Brzeska-Zastawna, Bernadeta Kufel-Diakowska, Albert Zastawny, A superb axe-head of G-type flint from the vicinity of Bronocice as a reason to consider the production of macrolithic four-sided tools in the Eneolithic of Lesser Poland , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 76 No. 1 (2024): Sprawozdania Archeologiczne
Halina Dobrzańska , Jarosław Wilczyński , Albert Zastawny , The settlement of the Baden culture at site 1 in Zofipole, Kraków district (results of excavations conducted in 1986) , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 68 (2016)
Agnieszka Brzeska-Zastawna, Beata Grabowska, Tomasz Rodak, Albert Zastawny, Eneolithic grave with vessels of the so-called milk jug type from Zakrzowiec, site 7, Wieliczka district, Lesser Poland , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 76 No. 2 (2024): Sprawozdania Archeologiczne
Karol Dzięgielewski, Joanna A. Markiewicz, Marcin S. Przybyła, Agnieszka Brzeska-Zastawna, Albert Zastawny, Jakub Rąpała, Burying iron at Tyniec, Maszkowice, and elsewhere: distinct regional patterns of metal deposition in the Early Iron Age of Southern Poland , Sprawozdania Archeologiczne: Vol. 77 No. 1 (2025): Sprawozdania Archeologiczne

Download files

pdf

Citation rules

Brzeska-Zastawna, A., Borowski, M. P., & Zastawny, A. (2021). The first find of LBK graphite-coated pottery in Lesser Poland: Więckowice, site 4, Kraków district. Sprawozdania Archeologiczne, 73(1). https://doi.org/10.23858/SA/73.2021.1.2647

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Arnold D. E. 1985. Ceramic theory and cultural process. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Borowski M. 2015. Wyniki badań surowcowo-technologicznych ceramiki neolitycznej i z wczesnej epoki brązu na stanowiskach 9 i 10 w Stanisławicach. In M. Nowak and T. Rodak (eds), Osady z epoki kamienia oraz wczesnej epoki brązu na stanowiskach 9 i 10 w Stanisławicach, pow. bocheński (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 323-335.
Google Scholar

Borowski M. 2017. Methods of surface treatment on ceramic vessels from the Nadziejewo cemetery in light of mineralogical analyses. In M. Kaczmarek (ed.), Nadziejewo. The Late Bronze Age and Early Iron Age Cremation Cemetery in Central Wielkopolska (= Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza 2). Poznań: Instytut Archeologii UAM, 305-319.
Google Scholar

Borowski M. 2018. Domieszki pozamiejscowych skał metamorficznych w ceramice kultur wstęgowych ze stanowiska w Dzielnicy (woj. opolskie). In V. Janák, M. Furmanek, A. Přichystal and S. Stuchlík (eds), Petroarcheologický výzkum neolitu a eneolitu ve Slezsku (= Acta Archaeologica Opaviensia 5). Opava: Filozoficko-přírodovědecká fakulta Slezské univerzity v Opavě, 223-231.
Google Scholar

Borowski M. P., Golitko M., Furmanek M., Nowak M. and Szczepara N. 2021. Addressing the issue of the Early Neolithic pottery exchange through a combined petrographic and geochemical approach: a case study on LBK ware from Dzielnica (Upper Silesia, southern Poland). Archaeological and Anthropological Sciences 13/5. DOI: 10.1007/s12520-020-01244-6.
Google Scholar

Breitenfellner A. and Rook E. 1991. Sprawozdanie z badań osady kultury ceramiki wstęgowej rytej w Bolechowicach-Zielonej, gm. Zabierzów, woj. Kraków, stanowisko 9. Sprawozdania Archeologiczne 43, 9-20.
Google Scholar

Brzeska-Pasek A., Kenig R., Oberc T. and Nowak M. 2018. Wczesnoneolityczne osady w Spytkowicach i ich rola w dystrybucji krzemienia jurajskiego. In V. Janák, M. Furmanek, A. Přichystal and S. Stuchlík (eds), Petroarcheologický výzkum neolitu a eneolitu ve Slezsku (= Acta Archaeologica Opaviensia 5). Opava: Filozoficko-přírodovědecká fakulta Slezské univerzity v Opavě, 139-164.
Google Scholar

Caspar J. P., Kaczanowska M. and Kozłowski J. K. 1989. Chipped stone industries of the Linear Band Pottery (LBP): Techniques, morphology and function of the implements in Belgian and Polish assemblages. Helinium 29/2, 157-205.
Google Scholar

Czekaj-Zastawny A. 2014. Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
Google Scholar

Czekaj-Zastawny A. and Przybyła M. 2012. Modlniczka 2, powiat krakowski – cmentarzysko kultury ceramiki wstęgowej rytej i osady neolityczne (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
Google Scholar

Czekaj-Zastawny A. and Zastawny A. 2011. Sprawozdanie z badań ratowniczych na stanowisku 17 w Brzeziu, gm. Kłaj, woj. małopolskie, z lat 2005-2006. In S. Kadrow (ed.), Raport 2005-2007. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 349-358.
Google Scholar

Czerniak L. (ed.) 2010. Osady kultury ceramiki wstęgowej rytej w Modlnicy, gm. Wielka Wieś, woj. małopolskie, stanowisko 5 /AUT 5/ (unpublished elaboration for Krakowski Zespół do Badań Autostrad, Kraków).
Google Scholar

Davidová T. 2007. Šarecky stupeň na hornim toku Moravy. Filozoficka fakulta Univerzity Karlovy Ustav (unpublished MSc Thesis). Praha.
Google Scholar

Gaskevych D. 2017. Pottery with admixture of graphite and exchange networks in Neolithic of Ukraine: problem statement. In Y. Morozova and P. Shydlovskyi (eds), Wetland Archaeology and prehistoric networks in Europe. Kyiv: Vita Antiqua Library, 41-42.
Google Scholar

Hložek M. 2012. Multidisciplinární technologická analýza neolitické keramiky (upublished PhD dissertation, Masaryk University Brno). Brno.
Google Scholar

Hložek M. and Kazdová E. 2007. Nálezy grafitu v kultuře s lineární keramikou v Těšeticích-Kyjovicích a řešení otázky jejich provenience. Sborník prací filozofické fakulty brněnské university M7, 23-31.
Google Scholar

Hreha R. and Šiška S. 2015. Bukovohorská kultúra na Slovensku vo svelte výskumov v Šarišských Michaľanoch a Zemplínskych Kopčanoch (= Archaeologica Slovaca Monographiae 20). Nitra: Archeologický ústav Slovenskej akadémie vied.
Google Scholar

Kiosak D. 2014. Settlements and indigenous populations at the easternmost fringe of the Linear Pottery culture. Eurasia Antiqua 20, 117-141.
Google Scholar

Kiosak D. 2017. Kamyane-Zavallia, the Easternmost Linear Pottery culture Settlement Ever Excavated. Sprawozdania Archeologiczne 69, 253-269.
Google Scholar

Kozłowski J. K. 1970. Z badań nad wytwórczością krzemieniarską w kulturze ceramiki wstęgowej rytej. In J. K. Kozłowski (ed.), Z badań nad kulturą ceramiki wstęgowej rytej. Kraków: Polskie Towarzystwo Archeologiczne, 73-94.
Google Scholar

Kreiter A., Czifra Sz., Bendő Z., Egri Imre J., Pánczél P. and Váczi G. 2014. Shine like metal: an experimental approach to understand prehistoric graphite coated pottery technology. Journal of Archaeological Science 52, 129-142. DOI: 10.1016/j.jas.2014.07.020.
Google Scholar

Lech J. 1981. Górnictwo krzemienia społeczności wczesnorolniczych na Wyżynie Krakowskiej. Koniec VI tysiąclecia – 1 połowa IV tysiąclecia p.n.e. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Lička M. 2011. Osídlení kultury s lineární keramikou v Kosoři, okr. Praha-západ. Fontes Archaeologici Pragenses 37. Praha: Národní Muzeum.
Google Scholar

Łaciak D., Borowski M.P., Łydżba-Kopczyńska B., Baron J. and Furmanek M. 2019. Archaeometric characterisation and origin of black coatings on prehistoric pottery. Geochemistry 79, 453-466. DOI: 10.1016/j.chemer.2019.07.004.
Google Scholar

Milisauskas S. 1986. Archeological investigations on the Linear culture village of Olszanica. Wrocław, Warszawa, Kraków: Polska Akademia Nauk.
Google Scholar

Nieszery N. 1995. Linearbandkeramische Gräberfelder in Bayern (= Internationale Archäologie 16). Espelkamp: Verlag Marie Leidorf.
Google Scholar

Nowak M. 2015. Materiały kultury ceramiki wstęgowej rytej i kultury pucharów lejkowatych na stanowisku 10 w Stanisławicach. In M. Nowak and T. Rodak (eds), Osady z epoki kamienia oraz wczesnej epoki brązu na stanowiskach 9 i 10 w Stanisławicach, pow. bocheński (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 61-72.
Google Scholar

Pavúk J. 1972. Neolithisches Gräberfeld in Nitra. Slovenská Archeológia 20/1, 5-105.
Google Scholar

Pechtl J. and Eibl F. 2011. Die neolithische Graphitnutzung in Südbayern. In K. Schmotz (ed.), Vorträge des 29. Niederbayerischen Archäologentages. Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf, 349-432.
Google Scholar

Podborský V. 1993. Nástup zamědlěnske civilizace. In V. Podborský (ed.), Pravěké dějiny Moravy (= Vlastivěda Moravská 3). Brno: Muzejní a vlastivědná společnost, 71-154.
Google Scholar

Quinn P.S. 2013. Ceramic petrography: the interpretation of archaeological pottery and related artefacts in thin section. Oxford: Archaeopress.
Google Scholar

Rauba-Bukowska A. 2019. The diversity of ceramic raw materials used in the production of Neolithic vessels in the upper Vistula basin near Kraków. Analecta Archaeologica Ressoviensia 14, 7-16.
Google Scholar

Rauba-Bukowska A. and Czekaj-Zastawny A. 2020. Changes in the pottery production of the Linear Pottery culture. Origins and directions of ideas. In M. Spataro and M. Furholt (eds), Detecting and explaining. Technological innovation in Prehistory, Scales of Transformations 8. Leiden: Sidestone Press, 73-83.
Google Scholar

Rodak J. and Zastawny A. 2011. Archeologiczna autostrada. Wykopaliska przy wielkich inwestycjach drogowych pod Krakowem (Archaeological Motorway. Excavations carried out during great road investments near Kraków). Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
Google Scholar

Tichý R. 1961. O používání tuhy v mladší době kamenné. Památky archeologické 52/1, 76-84.
Google Scholar

Trąbska J. and Wesełuchy-Birczyńska A. 2014. Badania fazowe i strukturalne grafitowej zawieszki ze stanowiska Brzezie 17, gm. Kłaj. In A. Czekaj-Zastawny, Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 491-498.
Google Scholar

Vostrovská I. 2018. Těšetice-Kyjovice – komunitní areál prvních zemědělců (upublished PhD dissertation, Masaryk University Brno). Brno.
Google Scholar

Wąs M. 2010. Materiały krzemienne. In L. Czerniak (ed.), Osady kultury ceramiki wstęgowej rytej w Modlnicy, gm. Wielka Wieś, woj. małopolskie, stanowisko 5 /AUT 5/ (unpublished elaboration for Krakowski Zespół do Badań Autostrad) Kraków.
Google Scholar

Zastawny A. 2009. Sprawozdanie z przeprowadzenia badań archeologicznych na stanowisku Więckowice, st. 4, gm. Zabierzów, woj. małopolskie (unpublished report for Provincial Heritage Protection Office in Kraków). Kraków.
Google Scholar

Zastawny A. and Grabowska B. 2014. Materiały kultury ceramiki wstęgowej rytej ze st. 10, 11 w Targowisku, pow. wielicki. In A. Zastawny (ed.), Targowisko, stan. 10, 11. Osadnictwo z epoki kamienia (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 63-253.
Google Scholar