The Early Medieval barrows with kerbstones at the Leśnictwo Postołowo Site 11 in the Białowieża Forest (Szczekotowo range)
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/72.2020.2.1730Słowa kluczowe:
Białowieża Forest, Early MIddle Ages, barrow cemeteries, Mazovian-Rus' borderlandAbstrakt
In the western part of the Białowieża Forest, on the grounds of the Szczekotowo Range, one can find one of the largest and most interesting Early Medieval sepulchral complexes in the Middle Bug River basin. One part of it is the cemetery at Leśnictwo Postołowo Site 11, which includes five burial mounds surrounded by settings of kerbstones. In a barrow, which was excavated in 2017, an inhumation burial of a woman dating back to the 12th century and equipped with a necklace of glass beads was discovered. This site is another excavated cemetery from the Białowieża Forest area, where – in contrast to other regions of the Upper Narew and Middle Bug River basins – the barrow was the most common type of grave in the younger phase of the Early Middle Ages. This article presents various aspects of the investigated burial, which undoubtedly casts new light on our knowledge about the Mazovian-Rus’ cultural borderland during the period of state formation.
Pobrania
Bibliografia
Bieńkowska K. (Chilmon K.). 1974. Badania wykopaliskowe wczesnośredniowiecznych cmentarzysk kurhanowych w Czarnej Wielkiej i Czarnej Cerkiewnej, pow. Siemiatycze. Sprawozdania Archeologiczne 26, 301-316.
Bieńkowska K. 2005a. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Surażu, woj. podlaskie. Podlaskie Zeszyty Archeologiczne 1, 121-166.
Bieńkowska K. 2005b. Przegląd badań archeologicznych prowadzonych na wczesnośredniowiecznych stanowiskach Podlasia w ostatnich 20 latach. In M. Dulinicz (ed.), Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia (= Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały 3). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 241-247.
Bogomolnikov V. V. 2004. Radimichi (po materialam kurhanov X-XII vv.). Homel: Ministerstvo obrazovaniya Respubliki Belarus.
Chilmon K. (see Bieńkowska K.)
Dzik M. 2012. Bi-ritual burials in the central Bug river basin during the Middle Ages. In M. Salamon, M. Wołoszyn, A. Musin, P. Špehar, M. Hardt, M. P. Kruk and A. Sulikowska-Gąska (eds), Rome, Constantinople and Newly-Converted Europe. Archaeological and Historical Evidence 1 (= U źródeł Europy Środkowo-wschodniej/Frühzeit Ostmitteleuropas 1,1). Kraków, Leipzig, Rzeszów, Warszawa: Geisteswissenschaftliches Zentrum Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rze-szowskiego, 603-612.
Dzik M. 2015a. Early medieval stone barrows in the area in the Bug and the Upper Narew Rivers. Archaeologia Polona 48(2010), 121-138.
Dzik M. 2015b. Przemiany zwyczajów pogrzebowych w międzyrzeczu Bugu i górnej Narwi (XI-XV w.) 1. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Muzeum Podlaskie w Białymstoku.
Dzik M. 2015c. Przemiany zwyczajów pogrzebowych w międzyrzeczu Bugu i górnej Narwi (XI-XV w.) 2. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Muzeum Podlaskie w Białymstoku.
Dzik M. 2016. Średniowieczne cmentarzysko w Rogawce w pow. siemiatyckim w świetle badań Siergieja Dubinskiego w 1910 roku. Światowit 10(51) (2012), fasc. B, 205-236.
Faliński J. B. 1980. Rozmieszczenie kurhanów na tle zróżnicowania środowisk leśnych w Puszczy Białowieskiej i problem ich ochrony. In D. Jaskanis (ed.), Zabytek archeologiczny i środowisko. Problemy zagospodarowania obiektów archeologicznych w aglomeracjach miejskich i kompleksach leśnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 97-140.
Ginter A. 2020. Opracowanie wyników analiz laboratoryjnych paciorków szklanych pozyskanych w trakcie badań archeologicznych na st. Leśnictwo Postołowo 11 (AZP 45-91/17), gm. Hajnówka. Unpublished typewritten manuscript in Institute of Archaeology of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw.
Górska I. 1976. Badania archeologiczne w Puszczy Białowieskiej. Archeologia Polski 21(1), 109-134.
Götze A. 1929. Archäologische Untersuchungen im Urwalde von Bialowies. In E. Stechow (ed.), Beiträge zur Natur- und Kulturgeschichte Lithauens und angrenzender Gebiete (= Abhandlungen d. math.-naturw. Abteilung der Bayer 14. Supplement). München: Verlag der Bayerischen Akademie der Wissenschaften in Kommission des Verlags R. Oldenburg München, 511-550.
Jaskanis D. 1962. Materiały z badań wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w miejscowości Podroś koło Wołkowyska w BSRR. Rocznik Białostocki 3, 337-363.
Jaskanis D. 1966. Materiały z badań wczesnośredniowiecznego cmentarzyska z grobami ciałopalnymi w okolicy Kuraszewa w pow. Hajnówka. Rocznik Białostocki 6, 241-265.
Jaskanis D. 2008. Święck. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy na północno-wschodnim Mazowszu. Warszawa: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich – Oddział w Warszawie, Muzeum Podlaskie w Białymstoku.
Koperkiewicz A. 2003. Związek płci z orientacją grobu we wczesnym średniowieczu na przykładzie cmentarzyska w Daniłowie Małym, w woj. podlaskim. In W. Dzieduszycki and J. Wrzesiński (ed.), Kobieta – śmierć – mężczyzna (= Funeralia Lednickie 5). Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu, 307–324.
Korobushkina T. N. 1993. Kurgany belorusskogo Pobuzhia X–XIII vv. Minsk: Akademiia Nauk Belarusi, Institut Istorii.
Krasnodębski D. and Olczak H. 2006a. Badania archeologiczne przeprowadzone na uroczysku Stara Białowieża w oddz. 367A Puszczy Białowieskiej (AZP 45-92). Podlaskie Zeszyty Archeologiczne 2, 74-79.
Krasnodębski D. and Olczak H. 2006b. Badania archeologiczne w Puszczy Białowieskiej na stano-wisku Teremiski-Dąbrowa, oddz. 338 A i B (AZP 45-92). Podlaskie Zeszyty Archeologiczne 2, 80-83.
Krasnodębski D. and Olczak H. 2016. Nekropole Puszczy Białowieskiej: dwa cmentarzyska kurhanowe na terenie Uroczyska Szczekotowo. In A. Buko (ed.), Sprawozdanie z realizacji grantu MNiSW Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim (11H 12 0330 81, kierownik projektu prof. dr hab. Andrzej Buko). Unpublished typewritten manuscript in Institute of Archaeology and Ethnology PAS in Warsaw.
Krasnodębski D. and Olczak H. 2018. Puszcza Białowieska jako przykład badań archeologicznych na obszarach leśnych – wyniki i problemy przeprowadzonej w 2016 r. inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego. Podlaskie Zeszyty Archeologiczne 3 (2017), 5-61.
Krasnodębski D., Olczak H. and Samojlik T. 2011. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska Puszczy Białowieskiej. In S. Cygan, M. Glinianowicz and P. N. Kotowicz (eds), „In silvis, campis… et urbe”. Średniowieczny obrządek pogrzebowy na pograniczu polsko-ruskim (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 14). Rzeszów, Sanok: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Muzeum Historyczne w Sanoku, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 145-174.
Krasnodębski D., Samojlik T., Olczak H. and Jędrzejewska B. 2005. Early Mediaeval cemetery in the Zamczysko Range, Białowieża Primeval Forest. Sprawozdania Archeologiczne 57, 555-583.
Kuzina I. 2016. Glass beads in the northern regions of Rus’: issues of trade routes and chronology. Archeologia Polski 61, 219-240.
Lysenko P. F. 1985. Bereste. Minsk: Akademiia Nauk Belorusskoi SSR, Institut Istorii.
Malevskaia-Malevich M. V. 2005. Keramika zapadnorusskikh gorodov X-XIII vv. (= Institut Istorii Materialnoy Kultury. Trudy 17). Sankt-Peterburg: Rossiyskaya Akademiya Nauk, Institut Istorii Materialnoy Kultury.
Musianowicz K. 1955. Przyczynki do osadnictwa mazowieckiego na Podlasiu w XII-XIII wieku. Światowit 21, 247-275.
Musianowicz K. 1960. Granica mazowiecko-drehowicka na Podlasiu we wczesnym średniowieczu. Materiały Wczesnośredniowieczne 5, 187-230.
Olczak H. 2016a. Wstępne sprawozdanie z badań wykopaliskowych prowadzonych na stanowisku Leśnictwo Teremiski st. 5 (AZP 45-92/5), Puszcza Białowieska, Nadleśnictwo Białowieża, oddz. 339A, woj. podlaskie (nr pozwolenia 26/A/2016). Unpublished typewritten manuscript in Regional Office for the Protection of Monuments in Białystok.
Olczak H. 2016b. Wstępne sprawozdanie z badań wykopaliskowych prowadzonych w oddz. 123C Puszczy Białowieskiej, Leśnictwo Przechody, Nadleśnictwo Browsk, woj. podlaskie (nr pozwolenia 27/A/2016). Unpublished typewritten manuscript in Regional Office for the Protection of Monuments in Białystok.
Olczak H. 2018. Ceramika naczyniowa ze stanowiska Leśnictwo Postołowo 11, Puszcza Białowieska, oddz. 213D/214C. Unpublished typewritten manuscript in Institute of Archaeology of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw.
Olczak H. and Krasnodębski D. 2019. The cemetery in Szczyty-Dzięciołowo, Bielsk Podlaski district, as an example of grave form diversity in the middle Bug river basin in the 11th-13th centuries. Sprawozdania Archeologiczne 71, 407-455.
Olczak H., Krasnodębski D. and Bieńkowska K. 2019. Elementy wczesnośredniowiecznych rytuałów funeralnych i kultowych w dorzeczu górnej Narwi w IX-XIII w.: nowe badania i analizy wcześniej pozyskanych źródeł. In A. Buko (ed.), Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle wyników badań wybranych cmentarzysk. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 55-99.
Olczak H. and Wójcik A. 2019. Ceramika naczyniowa z wczesnośredniowiecznych cmentarzysk dorzecza środkowego Bugu jako wskaźnik tradycji regionalnych i przemian kulturowych. In A. Buko (ed.), Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle wyników badań wybranych cmentarzysk. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 153-168.
Oszmiański M. 1996. Inwentaryzacja kurhanów na terenie Puszczy Białowieskiej. Unpublished typewritten manuscript in Regional Office for the Protection of Monuments in Białystok.
Pankiewicz A., Siemianowska S. and Sadowski K. 2017. Wczesnośredniowieczna biżuteria szklana z głównych ośrodków grodowych Śląska (Wrocław, Opole, Niemcza) (= In pago Silensi. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne 3). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii.
Rauhut L. and Długopolska L. 1975. Cmentarzysko z XII – XIII w. w obudowie kamiennej w Rybałtach, pow. Siemiatycze. Wiadomości Archeologiczne 39(3), 339-372.
Salewicz K. 1937. Nowe stanowiska przedhistoryczne w pow. brzeskim. (Z badań Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie). Z Otchłani Wieków 12(11-12), 166-170.
Sedov V. V. 1961. Sledy vostochnobaltiyskogo pogrebalnogo obriada v kurganakh drevnei Rusi. Sovetskaya Arkheologiya 1961(2), 103-121.
Sedov V. V. 1982. Vostochnye slaviane v VI-XIII vv. In B. A. Rybakov (ed.), Arheologiya SSSR c drevneyshikh vremien do srednevekovia v 20 tomakh. Moskva: Nauka.
Soloveva G. F. 1963. K voprosu o vostochnoy orientirovke pogrebennykh v slavianskikh kurganakh XI-XIII vv. Sovetskaya Arkheologiya 1963(2), 95-106.
Tomczyk J. 2018. Raport analiz materiałów szkieletowych. Unpublished typewritten manuscript in Institute of Archaeology of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw.
Wajda S. 2014. Wyroby szklane. In H. Karwowska (ed.), Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej stan. 1, woj. podlaskie (badania 1951-1978) 2. Białystok: Muzeum Podlaskie w Białym-stoku, 57-103.
Wajda S. 2016. Paciorki szklane z cmentarzyska w Uroczysku Jelonka, z badań 2014 r. In A. Buko (ed.), Sprawozdanie z realizacji grantu MNiSW Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim (11H 12 0330 81, kierownik projektu prof. dr hab. Andrzej Buko), Aneks 5.3.I. Unpublished typewritten manuscript in Institute of Archaeology and Ethnology PAS in Warsaw.
Walicka E. 1958. Wczesnośredniowieczne kurhany w Puszczy Lackiej pow. Bielsk Podlaski. Wiadomości Archeologiczne 25, 157-158.
Wawrzeniuk J. 2017. Kurhany Puszczy Ladzkiej w perspektywie dotychczasowych badań archeologicznych. In J. Wysocki (ed.), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 4. Dziedzictwo kulturowe w lasach. (= Archaeologica Hereditas 8). Warszawa-Zielona Góra: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 201-213.
Yurkavets Y. 2006. Pakhavalnyia pomniki w vakolitsakh h. Hrodna. In H. Karwowska and A. Andrzejewski (eds), Stan badań archeologicznych na pograniczu polsko-białoruskim od wczesnego średniowiecza po czasy nowożytne. Białystok: Muzeum Podlaskie w Białymstoku, 127-138.
Zawadzka-Antosik B. 1982. Z problematyki pochówków dziecięcych odkrytych na cmentarzysku w Czekanowie, woj. siedleckie. Wiadomości Archeologiczne 47(1), 25-57.
Zoll-Adamikowa H. 1975. Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. Cz. I. Źródła. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zvyaruga Y. G. 2000. Naselnitstva Panyamonnya. In P. F. Lysenka (ed.), Arkhealogiya Belarusi 3. Syarednevyakovy peryad (IX-XIII stst.). Minsk: Natsyanalnaya Akademiya Navuk Belarusi. Instytut Gistoryi, Belaruskaya Navuka, 84-108.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Sprawozdania Archeologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
