The Symbolism of hoards deposition places in the landscape of the late Bronze Age and the early Iron Age in the zone of the South Baltic Coastland and Lake Districts
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA69.2017.006Słowa kluczowe:
hoards, cultural landscape, Bronze Age, early Iron Age, metal, borderAbstrakt
In different cultures the world is described by a variety of signs and symbols. Equally important as reading their meaning is an attempt to describe the relationships between them. Often seemingly unrelated elements of culture are linked by relations on a symbolic level. Research on the relationship between hoards (late Bronze Age and early Iron Age) and local settlement networks indicate such a symbolic connection between border and metal. Understanding these relationships is possible mainly thanks to empirical research. However, it would not be possible without analysing the perception of borders and metal, as well as phenomena such as territoriality and valorization of ‘foreign’ objects, places and people.
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Anschuetz K. F., Wilshusen R. H. and Scheick C. L. 2001. An Archaeology of Landscapes: Perspectives and Directions. Journal of Archaeological Research 9(2), 157-211.
Arystoteles 2003. Dzieła wszystkie 2. Wstęp. Warszawa: PWN.
Ballmer A. 2010. Measuring the Mental – A Quantitative Approach to Mental Landscape Concepts in Prehistory. In. J. Müller (ed.), Landscapes and Human Development: The Contribution of European Archaeology. Proceedings of the International Workshop “Socio-Environmental Dynamics over the Last 12,000 Years: The Creation of Landscapes (1st-4th April 2009) (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 191). Bonn: Rudolf Habelt, 193-202.
Bartelheim M. 2009. Die Nutzung mineralischer ressourcen in der bronzezeit Mittel- und Südosteuropads. In. M. Bartelheim and H. Stäuble (eds.), Die Wirtschaftlichen grundlagen der bronzezeit Europas. The economic Foundations of the European Bronze Age. Rahden: Verlag Marie Leidorf, 177-188.
Bartnicka M. 1985. Wyobrażenia przestrzeni i ich badanie. Etnografi a Polska 29(2), 23-37. ; Blajer W. 2001. Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Blajer W. 2013. Młodsza epoka brązu na ziemiach polskich w świetle badań nad skarbami. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
Bradley R. 1998. The Passage of Arms. An Archaeological Analysis of Prehistoric Hoard and Votive Deposits. Oxford-Oakville: Oxbow Books.
Brovender Y. M. 2009. Copper ores of The Northern Pontic Region as raw materials for production activity in the paleometal age (based on the study of The Kartamysh ore mining and metallurgy complex). In A. Kośko and V.I. Klochko (eds.), Routes between the seas: Baltic – Bug – Boh – Pont from the 3rd to the middle of the 1st millenium BC, (= Baltic-Pontic Studies 14). Poznań: Institute of Archaeology UAM, 103-123.
Brown R. 2006. Procesy grupowe. Dynamika wewnątrzgrupowa i międzygrupowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
Buchowski M. 1987. Obrzędy przejścia. In Z. Staszczak (ed.), Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Warszawa-Poznań: PWN, 259-260.
Bujnicki T. 2006. O problemach kultury i literatury pogranicza. Kilka impresji badawczych. In Mechanizmy funkcjonowania pogranicza kulturowego. http://polonia.org.ua/2003-6/konf/09_2006/bujnitski.pdf
Bystroń J. S. 1939. Czynniki magiczno-religijne w osadnictwie. Przegląd Socjologiczny 7(1-2), 25-47.
Chochorowski J. 1993. Ekspansja kimmeryjska na tereny Europy Środkowej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Claessen H. J. M. 2006. War and State Formation: What is the Connection? In T. Otto, H. Thrane and H. Vandkilde (eds.), Warfare and Society. Archaeological and Social Anthropological Perspectives. Aarhus: Aarhus University Press, 217-226.
Czarnowski S. 1956. Podział przestrzeni i jej rozgraniczenie w religii i magii. In N. Assorodobraj and S. Ossowski (eds.), Dzieła 3. Warszawa: PWN, 221-236.
Danka I. R. and Kowalski A. P. 2000. Kultura i wyobrażenia społeczeństw neolitycznych. Wybór słownictwa indoeuropejskiego. In H. van den Boom, A. P. Kowalski and M. Kwapiński (eds.), EIDOLON Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 217-243.
Dąbrowski J. 1992. Uwagi o handlu brązem. In S. Czopek (ed.), Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 91-99.
Dąbrowski J. 2012. Rola metalu w epoce brązu. In W. Blajer (ed.), Peregrinationes archaeologicae in Asia et Europa Joanni Chochorowski dedicatae. Kraków: Profi l-Archeo and Instytut Archeologii UJ, 87-92.
DeMarrais E., Castillo L. J. and Earle T. 1996. Ideology, materialization and power strategies. Current Anthropology 37, 15-31.
Douglas M. 2007. Czystość i zmaza. Analiza pojęć nieczystości i tabu. Warszawa: PIW.
Eliade M. 1974. Sacrum, mit, historia. Warszawa: PIW.
Eliade M. 1993. Traktat o historii religii. Łódź: Opus.
Fogel J. 1983. Miedź i metale pochodne. In J. K. Kozłowski and S. K. Kozłowski (eds.), Człowiek i środowisko w pradziejach. Warszawa: PWN, 141-152.
Fontijn D. R. 2002. Sacrifi cial Landscapes. Cultural Biographies of Persons, Objects and ‘natural’ Places in the Bronze Age of the Southern Netherlands, C. 2300-600 BC. Leiden: University of Leiden.
Gediga B. 1982. Metalurgia brązu w kulturze łużyckiej na Śląsku. Pamiętniki Muzeum Miedzi 1, 109-130.
Gedl M. 1982. Zarys dziejów metalurgii miedzi i brązu na ziemiach polskich do początków epoki żelaza. Pamiętniki Muzeum Miedzi 1, 33-66.
Giles M. 2007. Making metal an forging relations: ironworking in the British Iron Age. Oxford Journal of Archaeology 26, 395-413.
Golka M. 1999. Pogranicza – transgraniczność – transkulturowość. In L. Gołdka (ed.), Transgraniczność w perspektywie socjologicznej – kontynuacje. Zielone Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 13-26.
Haaland R. 2004. Technology, transformation and symbolism: ethnographic perspectives on European iron working. Norwegian Archaeological Review 37, 1-19.
Hall E. T. 1978. Ukryty wymiar. Warszawa: PIW. ; Hall E. T. 1984. Poza kulturą. Warszawa: PWN.
Hall E. T. 1987. Bezgłośny język. Warszawa: PIW.
Hänsel B. 1997. Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas eine Einführung. In A. and B. Hänsel (eds.), Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas. Berlin: Staatliche Museen zu Berlin, 11-22.
Harding A. F. 2000. European societies in the Bronze Age. Cambridge: Cambridge University Press.
Helbling J. 2006. War and Peace in Societies without Central Power: Theories and Perspectives. In T. Otto, H. Thrane and H. Vandkilde (eds.), Warfare and Society. Archaeological and Social Anthropological Perspectives. Aarhus: Aarhus University Press, 113-139.
Hingley R. 2006. The Deposition of iron objects in Britain during the late prehistoric and Roman Periods: contextual analysis and the signifi cance of iron. Britannia 37, 213-257.
Hołubowicz W. 1960. Okres patriarchalnej wspólnoty pierwotnej epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza. In K. Maleczyński (ed.), Historia Śląska 1 do roku 1763. 1 do połowy XIV w. Wrocław: Ossolineum, 34-144.
Jałowiecki B. and Szczepański M. S. 2006. Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. ; Jaskanis D. (ed.) 1996. Archeologiczne Zdjęcie Polski – metoda i doświadczenia. Próba oceny (= Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków. Seria B. 95). Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki Generalny Konserwator Zabytków.
Kaczmarek M. 2002. Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kantner J. 2008. The archaeology of regions: from discrete analytical toolkit to ubiquitous spatial perspective. Journal of Archaeological Research 16, 37-81.
Kobyliński Z., Kobylińska U., Nebelsick L. D. and Wach D. 2015. Święte źródło w Kozowie: kontekst archeologiczny „skarbu z Vettersfelde”. In A. Jaszewskiej and A. Michalaka (eds.) Woda – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. VII Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne Janowiec, 24-25 maja 2012 (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 8). Zielona Góra: SNAP Oddział Lubuski, 111-121. ; Kondracki J. 2009. Geografi a regionalna Polski. Warszawa: PWN.
Kośko A. and Kločko V. I. 2011. Szlaki tranzytowe bałtycko-pontyjskiego międzymorza, wczesne etapy rozwoju: IV/III-połowa I tyś. przed Chr. Zarys projektu badawczego. In M. Ignaczak, A. Kośko and M. Szmyt (eds.), Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV-I tys. przed Chr. (= Archaeologia Bimaris. Dyskusje 4). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 11-18.
Kowalski A. P. 1999. Dar, import, obcość. Szkic z prahistorycznej etnologii kontaktu kulturowego. In S. Kukawka (ed.), Szkice prehistoryczne. Źródła – metody – interpretacje, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 13-32.
Kowalski A. P. 2006. Sługa ognia w kuźni i na pogrzebowym stosie. O roli metalurgów w epoce ciałopalenia. In A. Z. Bokiniec and J. Sobieraj (eds.), Pruthenia Antiqua. Studia do pradziejów i wczesnej historii ziem pruskich 2. Na przełomie epok na rubieży światów. Olsztyn: SNAP oddział w Olsztynie, 19-24.
Krajewski P. 2007. Struktury osadnicze późnej epoki brązu-wczesnej epoki żelaza na Pomorzu Zachodnim. Wybrane zagadnienia. In M. Fudziński and H. Paner (eds.), Aktualne problemy kultury łużyckiej na Pomorzu. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 35-46
Kristiansen K. and Larsson T. B. 2005. The Rise of Bronze Age Society. Travels, Transmissions and Transformations. Cambridge: Cambridge University Press.
Lasak I. 2001. Epoka brązu na pograniczu śląsko-wielkopolskim II. Zagadnienia kulturowo osadnicze. Wrocław: Sudety.
Leach E. 1989. Kultura i komunikowanie. Logika powiązań symbolicznych. Wprowadzenie do analizy strukturalnej w antropologii społecznej. In E. Leach and A. J. Greimas (eds.), Rytuał i narracja. Warszawa: PWN, 21-98. ; Leeuw van der G. 1978. Fenomenologia religii. Warszawa: Książka i Wiedza.
Lejman J. 1999. Człowiek jako „zwierze terytorialne”. In S. Symotiuk and G. Nowak (eds.), Przestrzeń w nauce współczesnej 2. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 81-107.
Lévi-Strauss C. 1969. Myśl nieoswojona. Warszawa: PWN. ; Levy J. E. 1982. Social and Religious Organization in Bronze Age Denmark. An Analysis of Ritual Hoard Finds (= British Archaeological Reports. International Series 124). Oxford: Archaeopress.
Machajewski H. and Maciejewski M. 2006. Skarb ludności kultury łużyckiej z Roska nad Notecią. In H. Machajewski and J. Rola (eds.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych. Poznań: SNAP oddział w Poznaniu, 127-146.
Machnik J. 1982. Uwagi o wyrobach metalowych z początków epoki brązu w południowo-wschodniej Polsce. Pamiętniki Muzeum Miedzi 1, 79-100.
Maciejewski M. 2006. Rosko, stan. 4, gm. Wieleń. Z badań nad osadnictwem kultury łużyckiej. In H. Machajewski and J. Rola (eds.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych. Poznań: SNAP oddział w Poznaniu, 201-216.
Maciejewski M. 2015. The perspective of physical space in a study of hoards from the late Bronze Age and the early Iron Age. Sprawozdania Archeologiczne 67, 67-76.
Maciejewski M. 2016. Metal – granica – rytuał. Badania nad depozytami przedmiotów metalowych w kontekście sieci osadniczej (= Archaeologia Bimaris. Monografi e 7). Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Makarowicz P. 2010. Trzciniecki krąg kulturowy – wspólnota pogranicza Wschodu i Zachodu Europy (= Archaeologia Bimaris. Monografi e 3). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Mamzer H. 2004. Archeologia i dyskurs: rozważania metaarcheologiczne. Poznań: IAE PAN.
Mazurowski R. 1980. Metodyka archeologicznych badań powierzchniowych (= Metodologia Nauk 19). Warszawa-Poznań: PWN.
Michalski J. 1983. Typy osad otwartych kultury łużyckiej, ich rozprzestrzenienie na terenie Polski oraz liczba zamieszkującej je ludności. In W. Hensel (ed.), Przemiany ludnościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem. Wrocław: Ossolineum, 375-389.
Mierzwiński A. 1992. W kwestii przemian osadniczych na przełomie epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (z uwzględnieniem specyfi ki śląskiej). In S. Czopek (ed.), Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami. Rzeszów: Wydawnictwo Muzeum Okręgowego, 127-132.
Mierzwiński A. 1994. Przemiany osadnicze społeczności kultury łużyckiej na Śląsku. Wrocław: IAE PAN.
Mierzwiński A. 2003. Znaki utrwalone w glinie. Społeczno-obrzędowe aspekty działań wytwórczych końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Model nadodrzański. Wrocław: IAE PAN.
Mierzwiński A. 2012. Tajemnice pól popielnicowych. Pogranicze doczesności i zaświatów w perspektywie pradziejowej antropologii śmierci. Wrocław: IAE PAN.
Mierzwiński A. 2012. Achilles hiperborejski – esej o mitycznym spełnieniu. In W. Blajer (ed.), Peregrinationes archaeologicae in Asia et Europa Joanni Chochorowski dedicatae. Kraków: Profi l-Archeo and Instytut Archeologii UJ, 549-555.
Neustupný E. 1998 Structures and events: The theoretical basis of spatial archaeology. In E. Neustupný E. (ed.), Space in prehistoric Bohemia. Praha: Institute of Archaeology, Academy of Sciences of the Czech Republic, 9-44.
Niesiołowska-Wędzka A. 1974. Początki i rozwój grodów kultury łużyckiej. Wrocław: Ossolineum.
Nowica E. 1998. Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: PWN.
Ogryzko-Wiewórkowski H. 2003. Od proksemiki do socjometrii. In G. Nowak and S. Symotiuk (eds.), Przestrzeń we współczesnej nauce. Zamość: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, 171-178.
Osgood R., Monks S. and Toms J. 2000. Bronze Age Warfare. Stroud: Sutton Publishing.
Ostoja-Zagórski J. 1982 Przemiany osadnicze, demografi czne i gospodarcze w okresie halsztackim na Pomorzu. Wrocław: Ossolineum.
Ostoja-Zagórski J. 1989. Mikrostruktury społeczne epoki brązu w Europie Środkowej. Próba rekonstrukcji. Przegląd Archeologiczny 36, 169-208.
Pare C. F. E. 2000. Bronze and the Bronze Age. In C. F. E. Pare (ed.), Metals make the world go round. The supply and circulation of metals in Bronze Age Europe. Oxford-Oakville: Oxbow Books, 1-38.
Pellegriono P. 1989. Rozwój przestrzenny, tożsamość kulturowa, stosunek do innych i przemiany terytorium regionalnego, prezentacja metody badań. In J. Wódz (ed.), Przestrzeń znacząca. Studia socjologiczne. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 61-76.
Popko M. 1980. Mitologia hetyckiej Anatolii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. ; Posern-Zieliński A. 2000. Rzeka jako element tożsamości kulturowej. Rzeki 9, 11-40.
Przybyła M. S. and Blajer W. 2008. Struktury osadnicze w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na obszarze podkarpackiej wysoczyzny lessowej między Wisłokiem i Sanem. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Rączkowski W. 2011. Kwestia identyfi kacji przeszłych szlaków tranzytowych metodami teledetekcyjnymi. In M. Ignaczak, A. Kośko and M. Szmyt (eds.), Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV-I tys. przed Chr. (= Archaeologia Bimaris. Dyskusje 4). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 61-69.
Rembisz A. 2009. Znaleziska naczyń, ozdób, broni i narzędzi z Jeziora Gągnowskiego w Nętnie, gm. Drawsko Pomorskie (stanowisko 38). In J. Gackowski (ed.), Archeologia epok brązu i żelaza. Studia i materiały 1, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 93-121.
Rembisz A. 2011. Dar wotywny złożony z ozdób, narzędzi i broni odkryty w Jeziorze Kamienica, w miejscowości Trzynik, pow. Kołobrzeg (stanowisko 12). Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 21. Archeologia podwodna 6, 11-24.
Sahlins M. D. 2006 Wyspy historii. Kraków: Wydawnictwo UJ. ; Schwenzer S. 1997. „Wanderer kommst Du nach Spa...”. Der Opferplatz von Berlin-Spandau. Ein Heiligtum für Krieger, Händler und Reisende. In A and B Hänsel (eds.), Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas. Berlin: Staatliche Museen zu Berlin, 61-66.
Stevens F. 2008. Elemental Interplay: the Production, Circulation and Deposition of Bronze Age Metalwork in Britain and Ireland. World Archaeology 40(2), 238-252.
Spros J. 1994. Starożytność i początkowy okres wczesnego średniowiecza. In J. Lindmajer (ed.), Dzieje Sławna. Słupsk: Urząd Miejski w Sławnie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, 15-39.
Suchowska P. 2010. Kontakty społeczności Europy środkowej i strefy egejskiej w drugim tysiącleciu przed Chr. Próba analizy archeologiczno-chronometrycznej. Poznań (unpublished PhD Thesis in AMU Library).
Szamałek K. 2009. Procesy integracji kulturowej w młodszej epoce brązu i początkach epoki żelaza na Pojezierzu Wielkopolskim. Poznań: IAE PAN.
Tilley Ch. 1994. A Phenomenology of Landscape. Places, Paths and Monuments. Oxford-Providence: Berg.
Tuan Y.F. 1987. Przestrzeń i miejsce. Warszawa: PIW.
Wallis A. 1990. Socjologia przestrzeni. Warszawa: Niezależna Ofi cyna Wydawnicza NOWA.
Wesołowski S. 1996. Próba oceny stanu badań nad osadnictwem kultury łużyckiej na Pomorzu Zachodnim. In M. Dworaczyk, P. Krajewski and E. Wilgocki (eds.), 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim. Szczecin: SNAP odział Szczecin, 27-48.
Wojciechowski K. H. 1998. Koncepcja przestrzeni geografii humanistycznej. In S. Symotiuk and G. Nowak (eds.), Przestrzeń w nauce współczesnej 1. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 141-154.
Woźny J. 1999. Wstęp do hermeneutyki przestrzeni. In S. Kukawka (ed.), Szkice prehistoryczne. Źródła – metody – interpretacje. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 43-64.
Woźny J. 2000. Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Wódz K. 1989. Przestrzeń w teorii i badaniach psychologicznych. In J. Wódz (ed.), Przestrzeń znacząca. Studia socjologiczne. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 249-262.
Yates T. D. 1999. Bronze Age Field Systems in the Thames Valley. World Archaeology 18(2), 157-170.
Załęska M. 2007. Lingwistyka w badaniach kultury: analiza językowa konceptualizacji pojęcia „wróg”. In J. Axer and J. Olko (eds.), Wyobrażenia wroga w dawnych kulturach, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 27-39.
Zapłata R. 2005. Archeologiczne studia nad przestrzenią. Zastosowanie systemów informacji geografii cznej w badaniach nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem grodowym na Pomorzu. Poznań (unpublished PhD thesis in AMU Library).
Znaniecki F. 1999. Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej. In M. Malikowski and S. Solecki (eds.), Społeczeństwo i przestrzeń zurbanizowana. Teksty źródłowe. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 122-146.
Arystoteles 2003. Dzieła wszystkie 2. Wstęp. Warszawa: PWN.
Ballmer A. 2010. Measuring the Mental – A Quantitative Approach to Mental Landscape Concepts in Prehistory. In. J. Müller (ed.), Landscapes and Human Development: The Contribution of European Archaeology. Proceedings of the International Workshop “Socio-Environmental Dynamics over the Last 12,000 Years: The Creation of Landscapes (1st-4th April 2009) (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 191). Bonn: Rudolf Habelt, 193-202.
Bartelheim M. 2009. Die Nutzung mineralischer ressourcen in der bronzezeit Mittel- und Südosteuropads. In. M. Bartelheim and H. Stäuble (eds.), Die Wirtschaftlichen grundlagen der bronzezeit Europas. The economic Foundations of the European Bronze Age. Rahden: Verlag Marie Leidorf, 177-188.
Bartnicka M. 1985. Wyobrażenia przestrzeni i ich badanie. Etnografi a Polska 29(2), 23-37. ; Blajer W. 2001. Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Blajer W. 2013. Młodsza epoka brązu na ziemiach polskich w świetle badań nad skarbami. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
Bradley R. 1998. The Passage of Arms. An Archaeological Analysis of Prehistoric Hoard and Votive Deposits. Oxford-Oakville: Oxbow Books.
Brovender Y. M. 2009. Copper ores of The Northern Pontic Region as raw materials for production activity in the paleometal age (based on the study of The Kartamysh ore mining and metallurgy complex). In A. Kośko and V.I. Klochko (eds.), Routes between the seas: Baltic – Bug – Boh – Pont from the 3rd to the middle of the 1st millenium BC, (= Baltic-Pontic Studies 14). Poznań: Institute of Archaeology UAM, 103-123.
Brown R. 2006. Procesy grupowe. Dynamika wewnątrzgrupowa i międzygrupowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
Buchowski M. 1987. Obrzędy przejścia. In Z. Staszczak (ed.), Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Warszawa-Poznań: PWN, 259-260.
Bujnicki T. 2006. O problemach kultury i literatury pogranicza. Kilka impresji badawczych. In Mechanizmy funkcjonowania pogranicza kulturowego. http://polonia.org.ua/2003-6/konf/09_2006/bujnitski.pdf
Bystroń J. S. 1939. Czynniki magiczno-religijne w osadnictwie. Przegląd Socjologiczny 7(1-2), 25-47.
Chochorowski J. 1993. Ekspansja kimmeryjska na tereny Europy Środkowej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Claessen H. J. M. 2006. War and State Formation: What is the Connection? In T. Otto, H. Thrane and H. Vandkilde (eds.), Warfare and Society. Archaeological and Social Anthropological Perspectives. Aarhus: Aarhus University Press, 217-226.
Czarnowski S. 1956. Podział przestrzeni i jej rozgraniczenie w religii i magii. In N. Assorodobraj and S. Ossowski (eds.), Dzieła 3. Warszawa: PWN, 221-236.
Danka I. R. and Kowalski A. P. 2000. Kultura i wyobrażenia społeczeństw neolitycznych. Wybór słownictwa indoeuropejskiego. In H. van den Boom, A. P. Kowalski and M. Kwapiński (eds.), EIDOLON Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 217-243.
Dąbrowski J. 1992. Uwagi o handlu brązem. In S. Czopek (ed.), Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 91-99.
Dąbrowski J. 2012. Rola metalu w epoce brązu. In W. Blajer (ed.), Peregrinationes archaeologicae in Asia et Europa Joanni Chochorowski dedicatae. Kraków: Profi l-Archeo and Instytut Archeologii UJ, 87-92.
DeMarrais E., Castillo L. J. and Earle T. 1996. Ideology, materialization and power strategies. Current Anthropology 37, 15-31.
Douglas M. 2007. Czystość i zmaza. Analiza pojęć nieczystości i tabu. Warszawa: PIW.
Eliade M. 1974. Sacrum, mit, historia. Warszawa: PIW.
Eliade M. 1993. Traktat o historii religii. Łódź: Opus.
Fogel J. 1983. Miedź i metale pochodne. In J. K. Kozłowski and S. K. Kozłowski (eds.), Człowiek i środowisko w pradziejach. Warszawa: PWN, 141-152.
Fontijn D. R. 2002. Sacrifi cial Landscapes. Cultural Biographies of Persons, Objects and ‘natural’ Places in the Bronze Age of the Southern Netherlands, C. 2300-600 BC. Leiden: University of Leiden.
Gediga B. 1982. Metalurgia brązu w kulturze łużyckiej na Śląsku. Pamiętniki Muzeum Miedzi 1, 109-130.
Gedl M. 1982. Zarys dziejów metalurgii miedzi i brązu na ziemiach polskich do początków epoki żelaza. Pamiętniki Muzeum Miedzi 1, 33-66.
Giles M. 2007. Making metal an forging relations: ironworking in the British Iron Age. Oxford Journal of Archaeology 26, 395-413.
Golka M. 1999. Pogranicza – transgraniczność – transkulturowość. In L. Gołdka (ed.), Transgraniczność w perspektywie socjologicznej – kontynuacje. Zielone Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 13-26.
Haaland R. 2004. Technology, transformation and symbolism: ethnographic perspectives on European iron working. Norwegian Archaeological Review 37, 1-19.
Hall E. T. 1978. Ukryty wymiar. Warszawa: PIW. ; Hall E. T. 1984. Poza kulturą. Warszawa: PWN.
Hall E. T. 1987. Bezgłośny język. Warszawa: PIW.
Hänsel B. 1997. Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas eine Einführung. In A. and B. Hänsel (eds.), Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas. Berlin: Staatliche Museen zu Berlin, 11-22.
Harding A. F. 2000. European societies in the Bronze Age. Cambridge: Cambridge University Press.
Helbling J. 2006. War and Peace in Societies without Central Power: Theories and Perspectives. In T. Otto, H. Thrane and H. Vandkilde (eds.), Warfare and Society. Archaeological and Social Anthropological Perspectives. Aarhus: Aarhus University Press, 113-139.
Hingley R. 2006. The Deposition of iron objects in Britain during the late prehistoric and Roman Periods: contextual analysis and the signifi cance of iron. Britannia 37, 213-257.
Hołubowicz W. 1960. Okres patriarchalnej wspólnoty pierwotnej epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza. In K. Maleczyński (ed.), Historia Śląska 1 do roku 1763. 1 do połowy XIV w. Wrocław: Ossolineum, 34-144.
Jałowiecki B. and Szczepański M. S. 2006. Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. ; Jaskanis D. (ed.) 1996. Archeologiczne Zdjęcie Polski – metoda i doświadczenia. Próba oceny (= Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków. Seria B. 95). Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki Generalny Konserwator Zabytków.
Kaczmarek M. 2002. Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kantner J. 2008. The archaeology of regions: from discrete analytical toolkit to ubiquitous spatial perspective. Journal of Archaeological Research 16, 37-81.
Kobyliński Z., Kobylińska U., Nebelsick L. D. and Wach D. 2015. Święte źródło w Kozowie: kontekst archeologiczny „skarbu z Vettersfelde”. In A. Jaszewskiej and A. Michalaka (eds.) Woda – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. VII Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne Janowiec, 24-25 maja 2012 (= Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 8). Zielona Góra: SNAP Oddział Lubuski, 111-121. ; Kondracki J. 2009. Geografi a regionalna Polski. Warszawa: PWN.
Kośko A. and Kločko V. I. 2011. Szlaki tranzytowe bałtycko-pontyjskiego międzymorza, wczesne etapy rozwoju: IV/III-połowa I tyś. przed Chr. Zarys projektu badawczego. In M. Ignaczak, A. Kośko and M. Szmyt (eds.), Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV-I tys. przed Chr. (= Archaeologia Bimaris. Dyskusje 4). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 11-18.
Kowalski A. P. 1999. Dar, import, obcość. Szkic z prahistorycznej etnologii kontaktu kulturowego. In S. Kukawka (ed.), Szkice prehistoryczne. Źródła – metody – interpretacje, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 13-32.
Kowalski A. P. 2006. Sługa ognia w kuźni i na pogrzebowym stosie. O roli metalurgów w epoce ciałopalenia. In A. Z. Bokiniec and J. Sobieraj (eds.), Pruthenia Antiqua. Studia do pradziejów i wczesnej historii ziem pruskich 2. Na przełomie epok na rubieży światów. Olsztyn: SNAP oddział w Olsztynie, 19-24.
Krajewski P. 2007. Struktury osadnicze późnej epoki brązu-wczesnej epoki żelaza na Pomorzu Zachodnim. Wybrane zagadnienia. In M. Fudziński and H. Paner (eds.), Aktualne problemy kultury łużyckiej na Pomorzu. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, 35-46
Kristiansen K. and Larsson T. B. 2005. The Rise of Bronze Age Society. Travels, Transmissions and Transformations. Cambridge: Cambridge University Press.
Lasak I. 2001. Epoka brązu na pograniczu śląsko-wielkopolskim II. Zagadnienia kulturowo osadnicze. Wrocław: Sudety.
Leach E. 1989. Kultura i komunikowanie. Logika powiązań symbolicznych. Wprowadzenie do analizy strukturalnej w antropologii społecznej. In E. Leach and A. J. Greimas (eds.), Rytuał i narracja. Warszawa: PWN, 21-98. ; Leeuw van der G. 1978. Fenomenologia religii. Warszawa: Książka i Wiedza.
Lejman J. 1999. Człowiek jako „zwierze terytorialne”. In S. Symotiuk and G. Nowak (eds.), Przestrzeń w nauce współczesnej 2. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 81-107.
Lévi-Strauss C. 1969. Myśl nieoswojona. Warszawa: PWN. ; Levy J. E. 1982. Social and Religious Organization in Bronze Age Denmark. An Analysis of Ritual Hoard Finds (= British Archaeological Reports. International Series 124). Oxford: Archaeopress.
Machajewski H. and Maciejewski M. 2006. Skarb ludności kultury łużyckiej z Roska nad Notecią. In H. Machajewski and J. Rola (eds.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych. Poznań: SNAP oddział w Poznaniu, 127-146.
Machnik J. 1982. Uwagi o wyrobach metalowych z początków epoki brązu w południowo-wschodniej Polsce. Pamiętniki Muzeum Miedzi 1, 79-100.
Maciejewski M. 2006. Rosko, stan. 4, gm. Wieleń. Z badań nad osadnictwem kultury łużyckiej. In H. Machajewski and J. Rola (eds.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych. Poznań: SNAP oddział w Poznaniu, 201-216.
Maciejewski M. 2015. The perspective of physical space in a study of hoards from the late Bronze Age and the early Iron Age. Sprawozdania Archeologiczne 67, 67-76.
Maciejewski M. 2016. Metal – granica – rytuał. Badania nad depozytami przedmiotów metalowych w kontekście sieci osadniczej (= Archaeologia Bimaris. Monografi e 7). Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Makarowicz P. 2010. Trzciniecki krąg kulturowy – wspólnota pogranicza Wschodu i Zachodu Europy (= Archaeologia Bimaris. Monografi e 3). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Mamzer H. 2004. Archeologia i dyskurs: rozważania metaarcheologiczne. Poznań: IAE PAN.
Mazurowski R. 1980. Metodyka archeologicznych badań powierzchniowych (= Metodologia Nauk 19). Warszawa-Poznań: PWN.
Michalski J. 1983. Typy osad otwartych kultury łużyckiej, ich rozprzestrzenienie na terenie Polski oraz liczba zamieszkującej je ludności. In W. Hensel (ed.), Przemiany ludnościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem. Wrocław: Ossolineum, 375-389.
Mierzwiński A. 1992. W kwestii przemian osadniczych na przełomie epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (z uwzględnieniem specyfi ki śląskiej). In S. Czopek (ed.), Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami. Rzeszów: Wydawnictwo Muzeum Okręgowego, 127-132.
Mierzwiński A. 1994. Przemiany osadnicze społeczności kultury łużyckiej na Śląsku. Wrocław: IAE PAN.
Mierzwiński A. 2003. Znaki utrwalone w glinie. Społeczno-obrzędowe aspekty działań wytwórczych końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Model nadodrzański. Wrocław: IAE PAN.
Mierzwiński A. 2012. Tajemnice pól popielnicowych. Pogranicze doczesności i zaświatów w perspektywie pradziejowej antropologii śmierci. Wrocław: IAE PAN.
Mierzwiński A. 2012. Achilles hiperborejski – esej o mitycznym spełnieniu. In W. Blajer (ed.), Peregrinationes archaeologicae in Asia et Europa Joanni Chochorowski dedicatae. Kraków: Profi l-Archeo and Instytut Archeologii UJ, 549-555.
Neustupný E. 1998 Structures and events: The theoretical basis of spatial archaeology. In E. Neustupný E. (ed.), Space in prehistoric Bohemia. Praha: Institute of Archaeology, Academy of Sciences of the Czech Republic, 9-44.
Niesiołowska-Wędzka A. 1974. Początki i rozwój grodów kultury łużyckiej. Wrocław: Ossolineum.
Nowica E. 1998. Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: PWN.
Ogryzko-Wiewórkowski H. 2003. Od proksemiki do socjometrii. In G. Nowak and S. Symotiuk (eds.), Przestrzeń we współczesnej nauce. Zamość: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, 171-178.
Osgood R., Monks S. and Toms J. 2000. Bronze Age Warfare. Stroud: Sutton Publishing.
Ostoja-Zagórski J. 1982 Przemiany osadnicze, demografi czne i gospodarcze w okresie halsztackim na Pomorzu. Wrocław: Ossolineum.
Ostoja-Zagórski J. 1989. Mikrostruktury społeczne epoki brązu w Europie Środkowej. Próba rekonstrukcji. Przegląd Archeologiczny 36, 169-208.
Pare C. F. E. 2000. Bronze and the Bronze Age. In C. F. E. Pare (ed.), Metals make the world go round. The supply and circulation of metals in Bronze Age Europe. Oxford-Oakville: Oxbow Books, 1-38.
Pellegriono P. 1989. Rozwój przestrzenny, tożsamość kulturowa, stosunek do innych i przemiany terytorium regionalnego, prezentacja metody badań. In J. Wódz (ed.), Przestrzeń znacząca. Studia socjologiczne. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 61-76.
Popko M. 1980. Mitologia hetyckiej Anatolii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. ; Posern-Zieliński A. 2000. Rzeka jako element tożsamości kulturowej. Rzeki 9, 11-40.
Przybyła M. S. and Blajer W. 2008. Struktury osadnicze w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na obszarze podkarpackiej wysoczyzny lessowej między Wisłokiem i Sanem. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Rączkowski W. 2011. Kwestia identyfi kacji przeszłych szlaków tranzytowych metodami teledetekcyjnymi. In M. Ignaczak, A. Kośko and M. Szmyt (eds.), Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV-I tys. przed Chr. (= Archaeologia Bimaris. Dyskusje 4). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 61-69.
Rembisz A. 2009. Znaleziska naczyń, ozdób, broni i narzędzi z Jeziora Gągnowskiego w Nętnie, gm. Drawsko Pomorskie (stanowisko 38). In J. Gackowski (ed.), Archeologia epok brązu i żelaza. Studia i materiały 1, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 93-121.
Rembisz A. 2011. Dar wotywny złożony z ozdób, narzędzi i broni odkryty w Jeziorze Kamienica, w miejscowości Trzynik, pow. Kołobrzeg (stanowisko 12). Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 21. Archeologia podwodna 6, 11-24.
Sahlins M. D. 2006 Wyspy historii. Kraków: Wydawnictwo UJ. ; Schwenzer S. 1997. „Wanderer kommst Du nach Spa...”. Der Opferplatz von Berlin-Spandau. Ein Heiligtum für Krieger, Händler und Reisende. In A and B Hänsel (eds.), Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas. Berlin: Staatliche Museen zu Berlin, 61-66.
Stevens F. 2008. Elemental Interplay: the Production, Circulation and Deposition of Bronze Age Metalwork in Britain and Ireland. World Archaeology 40(2), 238-252.
Spros J. 1994. Starożytność i początkowy okres wczesnego średniowiecza. In J. Lindmajer (ed.), Dzieje Sławna. Słupsk: Urząd Miejski w Sławnie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, 15-39.
Suchowska P. 2010. Kontakty społeczności Europy środkowej i strefy egejskiej w drugim tysiącleciu przed Chr. Próba analizy archeologiczno-chronometrycznej. Poznań (unpublished PhD Thesis in AMU Library).
Szamałek K. 2009. Procesy integracji kulturowej w młodszej epoce brązu i początkach epoki żelaza na Pojezierzu Wielkopolskim. Poznań: IAE PAN.
Tilley Ch. 1994. A Phenomenology of Landscape. Places, Paths and Monuments. Oxford-Providence: Berg.
Tuan Y.F. 1987. Przestrzeń i miejsce. Warszawa: PIW.
Wallis A. 1990. Socjologia przestrzeni. Warszawa: Niezależna Ofi cyna Wydawnicza NOWA.
Wesołowski S. 1996. Próba oceny stanu badań nad osadnictwem kultury łużyckiej na Pomorzu Zachodnim. In M. Dworaczyk, P. Krajewski and E. Wilgocki (eds.), 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim. Szczecin: SNAP odział Szczecin, 27-48.
Wojciechowski K. H. 1998. Koncepcja przestrzeni geografii humanistycznej. In S. Symotiuk and G. Nowak (eds.), Przestrzeń w nauce współczesnej 1. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 141-154.
Woźny J. 1999. Wstęp do hermeneutyki przestrzeni. In S. Kukawka (ed.), Szkice prehistoryczne. Źródła – metody – interpretacje. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 43-64.
Woźny J. 2000. Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Wódz K. 1989. Przestrzeń w teorii i badaniach psychologicznych. In J. Wódz (ed.), Przestrzeń znacząca. Studia socjologiczne. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 249-262.
Yates T. D. 1999. Bronze Age Field Systems in the Thames Valley. World Archaeology 18(2), 157-170.
Załęska M. 2007. Lingwistyka w badaniach kultury: analiza językowa konceptualizacji pojęcia „wróg”. In J. Axer and J. Olko (eds.), Wyobrażenia wroga w dawnych kulturach, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 27-39.
Zapłata R. 2005. Archeologiczne studia nad przestrzenią. Zastosowanie systemów informacji geografii cznej w badaniach nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem grodowym na Pomorzu. Poznań (unpublished PhD thesis in AMU Library).
Znaniecki F. 1999. Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej. In M. Malikowski and S. Solecki (eds.), Społeczeństwo i przestrzeń zurbanizowana. Teksty źródłowe. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 122-146.
Pobrania
Opublikowane
2017-11-28
Jak cytować
Maciejewski , M. (2017). The Symbolism of hoards deposition places in the landscape of the late Bronze Age and the early Iron Age in the zone of the South Baltic Coastland and Lake Districts . Sprawozdania Archeologiczne, 69, 113–132. https://doi.org/10.23858/SA69.2017.006
Numer
Dział
Artykuły
