Mezolityczne "Ulna daggers" ze stanowiska Dąbki 9 – na tropie ich funkcji
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.1.3612Słowa kluczowe:
Mezolit, narzędzia kościane, ulna dagger, traseologia, archeologia eksperymentalna, Dąbki 9Abstrakt
Termin "bone daggers" odnosi się do narzędzi wykonanych z łokciowych kości Cervidae, powszechnie znajdowanych na późnomezolitycznych stanowiskach myśliwsko-zbierackich w zachodniej części obszaru bałtyckiego. Głównym celem tego artykułu jest przedstawienie wyników analiz technologicznych i funkcjonalnych przeprowadzonych na trzech narzędziach znalezionych na stanowisku Dąbki 9 na północy Polski. W trakcie analizy traseologicznej zidentyfikowane ślady technologiczne umożliwiły odtworzenie sekwencji operacji w procesie produkcji narzędzi. Z kolei wyniki analizy użytkowej pozwoliły na wyciągnięcie pewnych wniosków dotyczących prawdopodobnej funkcji badanych eksponatów. Wyniki przedstawione w tej pracy zostały omówione w kontekście innych artefaktów podobnego typu znanych z różnych kontekstów prahistorycznych.
Pobrania
Bibliografia
Andersson M. 2004. Stone Age Scania: Significant Places Dug and Read by Contract Archaeology. Lund: National Heritage Board Archaeological Excavations Dept.
Brinch Petersen E. 1973. A survey of the Late Palaeolithic and the Mesolithic of Denmark. In S. K. Kozłowski (ed.), The Mesolithic in Europe. Warsaw: University Press, 77-127.
Buc N. 2011. Experimental series and use-wear in bone tools. Journal of Archaeological Science 38/3, 546-557.
Czekaj-Zastawny A., Kabaciński J., Terberger T. and Ilkiewicz J. 2013. Relations of Mesolithic hunter-gatherers of Pomerania (Poland) with Neolithic cultures of central Europe. Journal of Field Archaeology 38/3, 195-209.
David É. 2005. Technologie osseuse des derniers chasseurs préhistoriques en Europe du Nord (Xe-VIIIe millénaires avant J.- C.): Le Maglemosien et les technocomplexes du Mésolithique. Ph.D. Monograph. Nanterre.
David É. 2015. Dąbki 9 – new technological insights yielded by the bone and antler industry. In J. Kabaciński, S. Hartz, D. Raemaekers and T. Terberger (eds), The Dąbki site in Pomerania and the Neolithization of the North European Lowland (c. 5000-3000 calBC) (= Archaologie und Geschichte im Ostseeraum Archaeology and History of the Baltic 8). Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf GmbH, 157-168.
Griffitts J. 2001. Archaic Period bone tools from the Los Pozos site in southern Arizona. In A. Choyke and L. Bartosiewicz (eds), Crafting Bone: Skeletal Technologies through Time and Space (= BAR International Series 937). Oxford: Archaeopress, 185-195.
Ilkiewicz J. 1989. From Studies on Cultures of the 4th Millennium B.C. in the Central Part of the Polish Coastal Area. Przegląd Archeologiczny 36, 17-55.
Ilkiewicz J. 1997. From Studies on Ertebølle Type Cultures in the Koszalinian Coastal area (Dąbki 9, Koszalin – Dzierżęcino 7). In D. Król (ed.), The Built Environment of Coast Areas during the Stone Age. Gdańsk: Selbstverlag, 50-65.
Kabaciński J. 2001. The Mesolithic-Neolithic transition in the southern Baltic Coastlands. Fontes Archaeologici Posnanienses 39, 129-161.
Kabaciński J. and Winiarska-Kabacińska M. 2023. An inverted perspective: Identification of stone tools used in the production of bone and antler artefacts in the North European Mesolithic – the case of the Dąbki site, Poland. Quaternary International 668, 27-43.
Kabaciński J. and Terberger T. 2009. From Late Hunter-fishers to Early Farmers on the Pomeranian Coast. New research at Dąbki 9, Koszalin District. In J. M. Burdukiewicz, K. Cyrek, P. Dyczek and K. Szymczak (eds), Understanding the Past. Papers offered to Stefan K. Kozłowski. Warsaw: Center for Research on the Antiquity of Southeastern Europe. University of Warsaw, 165-184.
Kabaciński J. and Terberger T. 2015. Features and finds of the Stone Age sites Dąbki 9 and 10. In J. Kabaciński, S. Hartz, D. Raemaekers and T. Terberger (eds), The Dąbki site in Pomerania and the neolithization of the North European Lowland (c. 5000-3000 calBC) (= Archaologie und Geschichte im Ostseeraum Archaeology and History of the Baltic 8). Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf GmbH, 1137-155.
Keddie G. 2012. Ulna Bone Tools: Identifying Their Function. The Midden 44/3-4, 23-28.
Krzysik F. 1978. Nauka o drewnie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Legrand A. 2007. Fabrication et utilisation de l’outillage en matières osseuses du Néolithique de Chypre: Khirokitia et Cap Andreas-Kastros (= BAR International Series 1678). Oxford: Archaeopress.
Mathiassen T., Degerbøl M. and Troels-Smith J. 1942. Dyrholmen. En Stenalderboplads på Djursland. København: Det Kgl. Danske Vidensk. Selsk. Arkæol.-kunsthist. Skrifter I.
Olsen S. L. 1984. Analytical approaches to the manufacture and use of bone artifacts in prehistory. PhD thesis. London: University of London.
Orłowska J. 2016. Reading osseous artefacts – an application of micro-wear analysis to experimentally worked bone materials. In S. Vitezović (ed.), Close to the bone: current studies in bone technologies. Belgrade: Institute of Archaeology, 236-247.
Orłowska J. 2018. The same or different? Experimenting with the influence of peat environment on use-wear traces on antler tools. International Journal of Osteoarchaeology 28/2, 120-130.
Orłowska J. and Osipowicz G. 2017. Searching for the function of the early Holocene heavy duty bevelended tools. Remarks from experimental and use-wear studies. Archaeology of the Eurasian Steppes, vol. 2, 103-121.
Penders T. E. 1997. A Study of Form and Function of the Bone and Antler Artifacts from the Windover Archaeological Site (8BR246), Brevard County, Florida. Unpublished Master’s Thesis, Department of Anthropology, Florida State University, Tallahassee.
Płonka T. 2003. The Portable Art of Mesolithic Europe. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Terberger T. and Kabaciński J. 2010. The Neolithisation of Pomerania – a Critical Review. In D. Gronenborn and J. Petrasch (eds), The Spread of the Neolithic to Central Europe. Mainz: Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums, 375-405.
Terberger T., Hartz S. and Kabaciński J. 2009. Late hunter-gatherer and early farmer contacts in the southern Baltic – a discussion. In H. Glørstad and Ch. Prescott (eds), Neolithisation as if History Mattered. Uddevalla: Bricoleur Press, 257-298.
Thun Hohenstein U., Gargani E. and Bertolini M. 2020. Use-wear analysis of bone and antler tools from Farneto (Bologna, Italy) and Sa Osa (Oristano, Italy) archaeological sites. Journal of Archaeological Science: Reports 32, 102386. https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2020.102386
Westerby E. 1927. Stenalderbopladser ved KlampenbotgNogle bidrag til studiet af den mesolitiske periode. Kabenhavn: H.H. Thieles Bogtrykkeri.
Zabilska-Kunek M., Makowiecki D. and Robson H. K. 2015. New archeoichthyological data from the settlement at Dąbki. In J. Kabaciński, S. Hartz, D. Raemaekers and T. Terberger (eds), The Dąbki site in Pomerania and the neolithization of the North European Lowland (c. 5000-3000 calBC). Rahden: Verlag Marie Leidorf, 87-112.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Sprawozdania Archeologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
