Abstrakt
Researchers studying their own minorities often rely on experiences taken from their own cultures, and usually explain historical events and narrative biographies through already known lenses such as national history and culture, so that they become more familiar to the readers. In case of the Poles from Kazakhstan, a commonly used point of reference for the Polish researchers are the narratives of the so-called “Sybiraks”, deported to Kazakhstan during the Second World War. There is a visible tendency to unify the experiences of the Kazakhstani Poles and the so-called “Sybiraks”, and to present the former as the “forgotten Sybiraks”, “secular Poles” etc . The imposition of the “Sybirak rethoric” obliges the researchers to study only those biographical threads which are common for the Kazakhstani Poles and the wartime deportees from the Eastern voivodeships of the Second Polish Republic (the so-called Sybiraks). The authors are trying to avoid any difficult or controversial subjects, such as the participation of the Kazakhstani Poles in the socio-political life in the Soviet Union, political reporting, everyday life in kolkhozs, career in the Party, nationality conversions etc. After comparing the available literature of the subject with results of my own research, I conclude that the narratives of the Kazakhstani Poles are created in a completely different way than the “Sybirak” ones, with which the Polish reader is familiar through the memoir literature, radio programs and films. because they are rooted in very different sources, and the urge to talk about the past repressions is mainly aimed at drawing attention of the Poles in the fatherland towards the fact of their existence and the right to describe themselves as Poles, not at preserving the memory of their fate as the deportees.
Bibliografia
Bartmiński Jerzy 2007, Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 252–270
Biuletyn Migracyjny 2005, nr 2, s. 8
Budakowska Elżbieta 1992, Polacy w Kazachstanie – historia i współczesność, Przegląd Polonijny, r. 18, nr 4 (66), s. 5–37
Chodubski Andrzej 1998, Tożsamość polonijna, [w:] Tożsamość kulturowa, kwestie narodowościowe i polonijne, red. A. Chodubski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 9–24
Dawidenko Olga 2002, Polonia na tle procesów narodowościowych Kazachstanu. Wymiary identyfikacji narodowej (http://janek.uek.krakow.pl/~limes/files/el1%281%292002/od_limes1%281%29.pdf)
Gawęcki Marek 1996, Polacy w Kazachstanie. Przeszłość i teraźniejszość, [w:] Kazachstańscy Polacy, red. C. Groblewska, PTD, Warszawa, s. 7–84
Gawęcki Marek 2004, Kontakty z ojczyzną a tożsamość Polaków w postsowieckim Kazachstanie, [w:] Repatriacja jako element polityki demograficznej Polski, NAKOM, Poznań, s. 59–66
Gawęcki Marek 2006, Polacy w Kazachstanie – portret społeczności (http://wspolnota-polska.org.pl/polonia_w_opracowaniach/9.html)
Geertz Clifford 2003, Stan antropologicznej sztuki, [w:] Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, tłum. i wstęp Z. Pucek, Universitas, Kraków, s. 114–179
Gorbaniuk Julia 2004, Społeczne i demograficzne uwarunkowania zadowolenia z repatriacji Polaków z Kazachstanu, [w:] Repatriacja jako element polityki demograficznej Polski, red. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, NAKOM, Poznań, s. 105–121
Gorbaniuk Julia 2008, Psychospołeczne uwarunkowania zadowolenia z repatriacji Polaków z Kazachstanu, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin
Hut Paweł 2002, Warunki życia i proces adaptacji repatriantów w Polsce w latach 1992–2000, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa
Hut Paweł 2004, Cechy społeczno-demograficzne impatriantów z lat 1996–2002, [w:] Repatriacja jako element polityki demograficznej Polski, red. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, NAKOM, Poznań, s. 87–104
Iglicka Krystyna 1997, Are they fellow-countryman or not? The migration of Kazakhs of Polish origin from Kazakhstan to Poland, Prace Migracyjne, nr 13, s. 1–18
Jakubowska-Malicka Luba 2007, Dylematy tożsamości Polaków z Kazachstanu, [w:] Migracja, uchodźstwo, wielokulturowość. Zderzenie kultur we współczesnym świecie, red. D. Lalak, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa, s. 191–205
Jasiewicz Zbigniew 1992, Polacy z Ukrainy w Kazachstanie, Lud, t. 75, s. 11–54
Kamocki Janusz 1996, Polski Kazachstan, Niepodległość i Pamięć, nr 2 (6), s. 55–64
Kamocki Janusz 1998, Świadomość narodowa Polaków w Kazachstanie, [w:] Polska droga do Kazachstanu, red. T. Kiesielewski, Instytut Historii PAN, Warszawa, s. 130–134
Kijas Artur 1993, Polacy w Kazachstanie. Przeszłość i teraźniejszość, Wydawnictwo Abos, Poznań
Koprowski Marek A. 2002, Przez stepy Kazachstanu, „Gość Niedzielny”, Katowice
Kość Katarzyna 2006, Tropami światów „odpamiętanych” – narracja zesłańcze a prawda historyczna w badaniach etnologicznych, Etnografia Polska, t. 50, s. 159–176
Kozybaev M. 1997, Trudarmejcy Kazahstana na zaŝite otečestva, Feniks, Moskva
Kozłowski A. 2004, Repatriacja jako element polityki migracyjnej, w zestawieniu z doświadczeniem innych państw, [w:] Repatriacja jako element polityki demograficznej Polski, red. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, NAKOM, Poznań, s. 27–41
Kudela-Świątek Wiktoria 2010, Między wyobrażeniem a rzeczywistością. Obraz ojczyzny w pamięci zbiorowej kazachstańskich Polaków i repatriantów z Kazachstanu, [w:] Stałość i zmienność tożsamości, red. L. Dyczewski, R. Szwed, J. Sulich-Kałuża, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 189–208
Kudela-Świątek Wiktoria 2013, Odpamiętane... O historii mówionej na przykładzie narracji kazachstańskich Polaków o represjach na tle narodowościowym i religijnym, Universitas, Kraków
Kydyralina Žanna 2005, Specpereselency i trudarmejcy v Zapadnom Kazahstane (1937–1957 gg.). Avtoreferat dissertacii na soiskanie učenoj stepeni kandidata istoričeskih nauk, Almaty
Leoński Jacek, Hess-Leońska Alicja 2007, Zagadnienie wychowania w socjologicznych analizach diaspory polskiej, [w:] Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty, t. 1, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk s. 205–231
Lesińska Magdalena 2010, Problemy integracyjne i możliwości ich przezwyciężania na przykładzie kobiet repatriantek w Polsce, [w:] Ponad granicami. Kobiety, migracje, obywatelstwo, red. M. Warat, A. Małek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 177–200
Naumiecka Anna 2010, Tożsamość i trudności adaptacyjne Polaków z Kazachstanu, [w:] Polskie Kresy Wschodnie i ludzie stamtąd. Materiały konferencyjne, red. W. Dzianisava, P. Juszkiewicz, J. Staśkowiak, Elipsa, Warszawa, s. 201–216
Nowiński Czesław 2000, Polacy w Kazachstanie i problem ich repatriacji, Studia Polonijne, t. 21, s. 147–172
Polacy... 2000, Polacy czy cudzoziemcy. Polacy za wschodnia granicą, red. E. Nowicka, NOMOS, Kraków
Ruchniewicz Małgorzata 2000, Repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955–59, Volumen, Warszawa
Rzepkowska Aleksandra 2008, Słuchając wspomnień Sybiraków. Antropolog wobec doświadczenia zesłania, Lud, t. 92, s. 13–26
Sałacińska Julia 2010, Transmisja pamięci traumy a tożsamość narodowa. Przypadek Polaków z Kazachstanu, [w:] Stałość i zmienność tożsamości, red. L. Dyczewski, J. Sulich-Kałuża, R. Szwed, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 209–224
Sandomirskaâ Irina 2001, Kniga o rodine. Opyt analiza diskursivnyh praktik, Wiener Slawistischer Almanach, Vien
Szymczak Mieczysław (red.) 1978, Słownik języka polskiego, t. 1–3, PWN, Warszawa
Traba Robert, Bömelburg Hans-Jurgen 2000, Wspomnienia i kultura pamięci. Ucieczka i wypędzenie w niemieckich i polskich relacjach naocznych świadków, Borussia 2000, no. 22, s. 243–253
Werenicz Wiaczesław 2010, O sytuacji etnolingwistycznej w Kellerówce i Oziornem w obwodzie kokczetawskim w Kazachstanie, [w:] Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. 4, red. J. Rieger, D. A. Kowalska, Semper, Warszawa, s. 265–277
Woroniecka Grażyna 1996, Interpretacja w antropologii: racjonalność dialogu, Kultura Współczesna, nr 1–2, s. 58–68
Wyszyński Robert 1991, Charakter identyfikacji narodowej Polaków w Kazachstanie, Kultura i Społeczeństwo, nr 2, s. 159–164
Wyszyński Robert 1998, Zapomniani Polacy, [w:] Polska droga do Kazachstanu, red. T. Kiesielewski, Instytut Historii PAN, Warszawa, s. 135–145
Wyszyński Robert 2000, Polscy przesiedleńcy w Kazachstanie – polskość rezydualna, [w:] Polacy czy cudzoziemcy? Polacy za wschodnią granicą, red. E. Nowicka, NOMOS, Kraków, s. 127–203
Wyszyński Robert 2008, Citizenship or nationality – a difficult return from Kazakhstan, [w:] Homecoming. An antropology of return migrations, red. E. Nowicka, H. Firouzbakhch, NOMOS, Kraków, s. 117–138
Zabirova Ajgul’ 2003, Formirovanie, legitimaciâ i vosproizvodstvo identičnosti v postsovetskom Kazahstane, Sociologičeskie issledovanniâ, no. 12, s. 118–126