Abstract
This text presents experiences and thoughts related to the educational activities undertaken by the author to support therapeutic measures. The activities in question were held in refuges for women fleeing violence and in shelters for homeless women in Łódź. Such education, proposed and carried out by the author, was based on knowledge about the culture linked with ethnology. This form of volunteering (which was also a condition of conducting research in the institutions concerned) was proposed to the author in the year 2009/2010, when she was beginning her research in one of these facilities. The form of ‘therapeutic education’ has been changing over time – the author has been adapting it to the residents’ and the staff ’s expectations (both the subject and form of meetings were consulted with therapists, as the former could not interfere with the therapeutic process). The content of educational meetings was related to women’s issues. Among other things, the topics were selected and proposed so as to present little-known events (in order to achieve the standard educational aim, i.e. the acquisition of knowledge). These meetings were also aimed at emancipation, thus they ended up with a ‘moral’ on the situation of women which they could reject or accept, but only by discussing it (women who are victims of violence or who experience homelessness are typical representatives of muted groups). The stories were governed by the idea of coping. This interdisciplinary concept combines psychology, the social sciences and the humanities – especially their applied branches which the author is most interested in and strives to cultivate. Education as proposed by the author dovetails with activism and a kind of transformation of reality and the ‘I’, which should result from knowledge. Aiding through educating and the idea of liberation with knowledge (for example, by asking questions like “Must it always be so as in my case?”, “What does it look like elsewhere?”, “How is this possible?”) proved a very developmental concept. Such education goes beyond the academic borders. What the author proposed, also served to undermine the symbolic social old world order (including its gender dimension), which the residents and staff had previously considered obvious. The participants’ relation to the presented content revealed the issue of applicability of academic knowledge and of rendering it into imagination and common knowledge. This situation also exposed the ‘symbolic violence’ in any education. In this type of research of an informal educational nature, the discussions of women living in the facilities in question turned out to have the greatest value. The women talked to one other about the topic of meetings, their shape and organisation, and shared their thoughts on a given issue. They expressed their views in front of other people, took their position, related to their experience and confronted their points of view with opinions of the others. In this way, they became active and they made themselves the subject of self-reflective action. T
References
Barański Janusz 2010, Kulturoznawstwo postantropologią czy erzacem filozofii?, [w:] Kulturoznawstwo: dyscyplina bez dyscypliny?, red. W. Burszta, M. Januszkiewicz, Academica, Warszawa, s. 65–83
Barański Janusz 2010, Antropolog badaczem czy działaczem?, [w:] Antropologia zaangażowana (?), red. F. Wróblewski, Ł. Sochacki, J. Steblik, Seria Prace Etnograficzne, z. 38, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 29–36
Bondestam Fredrik 2011, Resisting the discourse on resistance: Theorizing experiences from an action research project on feminist pedagogy in different learning cultures in Sweden, Feminist Teacher, vol. 21, no. 2, s. 139–152
Bourdieu Pierre, Passeron Jean-Claude 2006, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Brocki Marcin 2006, Zaangażowanie – dystans – struktura wiedzy antropologicznej, [w:] Kultura profesjonalna etnologów w Polsce, red. M. Brocki, K. Górny, W. Kuligowski, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 61–70
Brocki Marcin 2013, Antropologia społeczna i kulturowa w przestrzeni publicznej. Problemy, dylematy, kontrowersje, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Buliński Tarzycjusz, Kairski Mariusz (red.) 2011, Teren w antropologii: praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań
Butler Judith 2008, Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa
Burman Erica 2004, Organising for change? Group-analytic perspectives on a feminist action research project, Group Analysis, vol. 37, no. 1, s. 91–108
Burzyńska Anna 2001, Dekonstrukcja i interpretacja, TAiWPN Universitas, Kraków
Derrida Jacques 1997, Psyche. Odkrywanie innego, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Fundacja Alatheia, Kraków, s. 81–107
Desperak Iza 2013, Płeć, heteronormatywność i inne oczywistości, [w:] Tematy trudne. Sytuacje badawcze, red. I. B. Kuźma, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 91–110
Cahill Cathrin, Cerecer Quijada Dawid Alberto, Braldey Matt 2010, „Dreaming of...”: Reflections on participatory action research as a feminist praxis of critical hope, Journal of Women and Social Work, vol. 25, no. 4, s. 406–416
Červinkova Hana 2012, Feminist theory, anthropology and engagement, Zeszyty Etnologii Wrocławskiej, t. 16, nr 1, s. 25–36
Chodorow Nancy 2006, Osobowość płci a reprodukcja macierzyństwa, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 1206–1209
Frisby Wendy, Maguire Patricia, Reid Colleen 2009, The ‘f’ word has everything to do with it. How feminist theories inform action research, Action Research, vol. 7, no. 1, s. 13–29
Gatenby Ben, Humphries Maria 2000, Feminist participatory action research: Methodological and ethical issues, Women’s Studies International Forum, vol. 23, no. 1, s. 89–105
Giroux Henry A., Witkowski Lech 2010, Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Gouin Rachel R., Cocq Karen, McGavin Samantha 2011, Feminist participatory research in a social justice organization, Action Research, vol. 9, no. 3, s. 261–281
Hastrup Kirsten 2008, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Haraway Donna 2008, Wiedze umiejscowione. Zagadnienie nauki w feminizmie i przywilej stronniczej perspektywy, (http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0062haraway1988.pdf, dostęp: 03.03.2013)
Heen Hanne 2005, About feelings in action research. An experiment in first-person inquiry, Action Research, vol. 3, no. 3, s. 263–278
Herzfeld Michael 2004, Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Kaniowska Katarzyna 2008, Heurystyczna wartość wiedzy antropologicznej, [w:] Zanikające granice. Antropologizacja nauki i jej dyskursów, red. A. Pomieciński, S. Sikora, Biblioteka Telgte, Poznań, s. 19–42
Kaniowska Katarzyna, Modnicka Noemi (red.) 2010, Etyczne problemy badań antropologicznych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź–Wrocław
Kapusta Andrzej 2012, Performowanie szaleństwa: narracja i choroba psychiczna, [w:] Performatywne wymiary kultury, red. K. Skowronek, K. Leszczyńska, Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner, Kraków, s. 209–223
Kowalewski Jacek, Piasek Wojciech (red.) 2007, Zaangażowanie czy izolacja? Współczesne strategie społecznej egzystencji humanistów, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn
Langan Debra, Mormon Mavis 2009, Reflecting on community/academic “collaboration”. The challenge of “doing” feminist participatory action research, Action Research, vol. 7, no. 2, s. 165–184
Leszczyńska Katarzyna, Dziuban Agata 2012, Pomiędzy esencjalizmem a konstruktywizmem. Płeć (kulturowa) w refleksji teoretycznej socjologii – przegląd stanowisk, Studia Humanistyczna AGH, t. 11, nr 2, s. 13–34
Marcus George H. 1998, Ethnography through thick and thin, Princeton University Press, Princeton
Mokrzan Michał 2010, Tropy, figury, perswazje. Retoryka a poznanie w antropologii, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Murchland Bernard, Giroux Henry A. 2010, Marzenia o edukacji radykalnej. Wywiad Bernarda Murchlanda z Henrym A. Giroux, [w:] Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, red. H. A. Giroux, L. Witkowski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 81–96
Pietrzak Edyta 2006, Kobiety mówią o swoim życiu, czyli Grupy Poszerzania Świadomości, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Łódź
Rakowski Tomasz 2008, Przekroczyć esencjalizm. Zwrot ku antropologii przedtekstowej i fenomenologicznej, [w:] Kultura jako cultura, red. K. Łukasiewicz, I. Topp, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 3345, Seria Prace Kulturoznawcze XII, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 191–199
Rakowski Tomasz, Malewska-Szałygin Anna (red.) 2011, Humanistyka i dominacja. Oddolne doświadczenia społeczne w perspektywie zewnętrznych rozpoznań, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
Reason Peter, Bradbury Hillary 2001, Preface, [w:] Handbook of action research: Participative inquiry and practice, red. P. Reason, H. Bradbury, Sage, London, s. XXIII–XXXI
Reason Peter, Torbert William R. 2010, Zwrot działaniowy. Ku transformacyjnej nauce społecznej, [w:] Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane, red. H. Červinkova, B. D. Gołębniak, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław, s. 117–152
Reid Colleen, Tom Allison, Frisby Wendy 2006, Finding the “action” in feminist participatory action research, Action Research, vol. 4, no. 3, s. 315–332
Spivak Gayatari Chakravorty 2011, Strategie postkolonialne, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa
Szkudlarek Tomasz 2009, Wiedza i wolność w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Szkudlarek Tomasz, Śliwerski Bogusław 2009, Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Tax Sol 2010, Projekt Lisy, [w:] Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane, red. H. Červinkowa, B. D. Gołębniak, Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław, s. 19–25
Torbert William R. 2001, The practice of action inquiry, [w:] Handbook of action research: Participative inquiry and practice, red. P. Reason, H. Bradbury, Sage, London, s. 250–260
Williams Joan, Lykes M. Brinton 2003, Bridging theory and practice: Using reflexive cycles in feminist participatory action research, Feminism and Psychology, vol. 13, no. 3, s. 287–294
Wolska Dorota 2012, Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej, TAiWPN Universitas, Kraków
Wróblewski Filip, Sochacki Łukasz, Steblik Jakub (red.) 2010, Antropologia zaangażowana (?), Seria Prace Etnograficzne, z. 38, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków