Abstrakt
In vitro fertilization technology has been in use in Poland for over 25 years with success and social approval. Moreover, it is highly politicized and pathologised. Catholic Church, the main actor in the public debate on reproductive technologies in Poland, promotes naprotechnology as a “new infertility treatment method”, “a cheaper and more effective alternative to in vitro”. Naprotechnology is primarily based on close observation of the female fertility cycle, but also involves pharmacological or surgical treatments. Most Polish gynecologists specialising in infertility treatments are strongly critical of the method, which virtually is not referenced in international medical literature. However, naprotechnology found extremely favourable conditions in Poland. One can both read and hear about it in important Polish media, including the public ones; the method has also been debated in the Polish Parliament. The aim of this article is to follow the naprotechnology, especially in the context of body regimes, control of women’s bodies and gender constructions. It is situated within the wider discussion about medicalisation, biomedicalisation, and science
Bibliografia
Barczentewicz Maciej 2009, NaProTechnology – nowa wizja NPR w Polsce, Życie i Płodność, nr 2, (http://www.zycieiplodnosc.pl/kwartalnik/artykul/104)
Becker Gay 2000, The elusive embryo. How women and men approach new reproductive technologies, University of California Press, Berkeley-Los Angeles-London
Boyle Philip 2007, New developments low dose Naltrexone, role of diet, food intolerences, vitamin deficiencies, (prezentacja na AAFCP meeting, Wichita, Kansan, 20 July, http://www.fertilitycare.net/AAFCP%202007/documents/NaPro-NewApproaches07.pdf)
CBOS 1995, Dziecko z „probówki”. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa
CBOS 2008, Opinie o dopuszczalności stosowania zapłodnienia pozaustrojowego. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa
CBOS 2010, Etyczne aspekty zapłodnienia in vitro. Komunikat z badań, CBOS,Warszawa
CBOS 2012, Postawy wobec stosowania zapłodnienia in vitro. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa
Clarke Adele E., Shim Janet K., Mamo Laura, Fosket Jennifer R., Fishman Jennifer R. 2003, Biomedicalization: technoscientific transformations of health, illness, and U.S. biomedicine, American Sociological Review, vol. 68, issue 2, s. 161–194
Corea Gena 1985, The mother machine: Reproductive technologies from artificial insemination to artificial wombs, Harper & Row, New York
Dolińska Barbara 2011, Naprotechnologia – przekłamanie czy nieporozumienie?, Nauka, t. 1, s. 115–135
Foucault Michel 1998, Nadzorować i karać, przeł. Tadeusz Komendant, Wydawnictwo Fundacji Aletheia, koedycja z wyd. Spacja, Warszawa
Graff Agnieszka 2008, Rykoszetem: rzecz o płci, seksualności i narodzie, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa
Grochowska Irena b.d.w., W jakim sensie naprotechnologia jest nadzieją, (http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/02Grochowska.pdf)
Jan Paweł II 1998, Fides et ratio. Do Biskupów Kościoła katolickiego o relacjach między wiarą a rozumem, (http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jpii_enc_14091998_fides-et-ratio_pl.html)
Jędrzejczyk Małgorzata 2010, Naprotechnologia: metoda leczenia na miarę XXI wieku!, Nasz Dziennik, t. 275 (25.11), (http://www.leczenie-nieplodnosci.pl/pl/teksty/nasz-dziennik-o-naprotechnologii)
Kligman Gail 2010, Polityka obłudy. Kontrola rozrodczości w Rumunii pod rządami Ceausescu, przeł. Piotr Art, Universitas, Kraków
Konik-Korn Marcin 2008, Grzechy in vitro, Niedziela, t. 2, s. 25
Kopera Edyta 2010, NaProTechnology – ekologia kobiecego cyklu, Życie i Płodność, t. 2, (http://www.zycieiplodnosc.pl/kwartalnik/artykul/140)
Kuczyński Waldemar, Kurzawa Rafał, Oszukowski Przemysław, Pawelczyk Leszek, Poręba Ryszard, Radowicki Stanisław, Szamatowicz Marian, Wołczyński Sławomir b.d.w., Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności, (http://spin.org.pl/wp-content/uploads/Post%C4%99powanie-z-niep%C5%82odn%C4%85-par%C4%851.pdf)
Lock Margaret, Nguyen Vinh-Kim 2010, An anthropology of biomedicine, Wiley-Blackwell, Malden-Oxford-West Sussex
Mishtal Joanna 2009, Matters of ‘conscience’: The politics of reproductive healthcare in Poland, Medical Anthropology Quarterly, vol. 23, issue 2, s. 161–183
Mishtal Joanna 2012, Irrational non-reproduction? The dying nation’ and the postsocialist logics of declining motherhood in Poland, Anthropology & Medicine, vol. 2, no. 19, s. 153–169
Peperkamp Esther 2012, Płodne ciało i wzajemne zapładnianie reżimów dyscyplinarnych. „Techniki siebie” w pewnym polskim katolickim ruchu młodzieżowym, przeł. Michał Petryk, [w:] Antropologia seksualności: teoria, etnografia, zastosowanie, red. A. Kościańska, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 218–237
Pieronek Tadeusz 2009, Pierwowzorem in vitro jest Frankenstein. Z biskupem Tadeuszem Pieronkiem rozmawia Wojciech Harpula, (http://wiadomosci.onet.pl/1527301,240,1,1,pierwowzorem_in_vitro_jest_frankenstein,kioskart.html)
Postman Neil 2004, Technopol¸ przeł. Anna Tanalska-Dulęba, Wydawnictwo Muza,Warszawa
Radkowska-Walkowicz Magdalena 2013, Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
Radkowska-Walkowicz Magdalena 2014, Between advanced medical technology and prayer: Infertility treatment in post-socialist Poland, Sociologicky časopis/Czech Sociological Review, vol. 50, no. 6, s. 939–960
Radwan Jerzy 2011, Epidemiologia niepłodności, [w:] Niepłodność i rozród wspomagany, red. J. Radwan, S. Wołczyński, Termedia. Wydawnictwo Medyczne, Poznań, s. 11–14
Rose Nikolas 2007, The politics of life itself: Biomedicine, power, and subjectivity in the Twenty-First Century, Princeton University Press, Oxford
Sanocka Dorota, Kurpisz Maciej 2003, Infertility in Poland – present status, reasons and prognosis as a reflection of Central and Eastern Europe problems with reproduction, Medical Science Monitor, vol. 9, s. 16–20
Sills Eric Scott, Walsh David J., Walsh Anthony P. H. 2009, Re: outcomes from treatment of infertility with natural procreative technology in an Irish general practice, Journal of the of American Board Family Medicine, vol. 22, s. 94–95
Sporniak Artur 2006, Pusty pokój dziecinny, Tygodnik Powszechny, nr 29, (http://tygodnik2003–2007.onet.pl/0,1346477,druk.html; dostęp: 10.04.2013)
Stanford Joseph B., Parnell Tracey A., Boyle Phil C. 2008, Outcomes from treatment of infertility with natural procreative technology in an Irish general practice, Journal of the American Board of Family Medicine, vol. 21, s. 375–384
Stanworth Michelle 1987, Reproductive technologies: Gender, motherhood and medicine, University of Minnesota Press, Minneapolis
Szamatowicz Marian 2004, Kradzież czasu reprodukcyjnego jako jatrogenna szkoda w medycynie rozrodu, [w:] Zapobieganie szkodom jatrogennym w położnictwie i ginekologii, red. T. Paszkowski, Wydawnictwo IZT, Lublin, s. 21–24
Szamatowicz Marian 2009, Jeśli nie in vitro, to co? Na pewno nie naprotechnologia, (http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,85677,6310911,Jesli_nie_in_vitro__to_co__Na_pewno_nie_naprotechnologia_.html)
Szamatowicz Marian 2012, Nie zabierajcie ludziom szczęścia (w rozmowie ze Zbigniewem Krzywickim), Przegląd, nr 44, (http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/nie-zabierajcie-ludziom-szczescia-rozmowa-prof-marianem-szamatowiczem)
Thompson Charis 2002, Fertile ground: feminists theorize infertility, [w:] Infertility around the globe. New thinking on childlessness, gender and reproductive technologies, red. M. C. Inhorn, F. van Balen, University of California Press, Berkley, s. 52–78
Throsby Karen 2004, When IVF fails: Feminism, infertility and negotiation of normality, Palgrave, London
Wasilewski Tadeusz 2010, Od in vitro do NAPROtechnologii, Miłujcie się, nr 1, (http://www.milujciesie.org.pl/nr/temat_numeru/od_in_vitro_do.html)
Watson Peggy 1993, The rise of masculinism in Eastern Europe, New Left Review I, no. 198, s. 71–82
Yuval-Davis Nira 1996, Women and the biological reproduction of the nation, Women’s Studies International Forum, vol. 19, issue 1–2, s. 17–24
Becker Gay 2000, The elusive embryo. How women and men approach new reproductive technologies, University of California Press, Berkeley-Los Angeles-London
Boyle Philip 2007, New developments low dose Naltrexone, role of diet, food intolerences, vitamin deficiencies, (prezentacja na AAFCP meeting, Wichita, Kansan, 20 July, http://www.fertilitycare.net/AAFCP%202007/documents/NaPro-NewApproaches07.pdf)
CBOS 1995, Dziecko z „probówki”. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa
CBOS 2008, Opinie o dopuszczalności stosowania zapłodnienia pozaustrojowego. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa
CBOS 2010, Etyczne aspekty zapłodnienia in vitro. Komunikat z badań, CBOS,Warszawa
CBOS 2012, Postawy wobec stosowania zapłodnienia in vitro. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa
Clarke Adele E., Shim Janet K., Mamo Laura, Fosket Jennifer R., Fishman Jennifer R. 2003, Biomedicalization: technoscientific transformations of health, illness, and U.S. biomedicine, American Sociological Review, vol. 68, issue 2, s. 161–194
Corea Gena 1985, The mother machine: Reproductive technologies from artificial insemination to artificial wombs, Harper & Row, New York
Dolińska Barbara 2011, Naprotechnologia – przekłamanie czy nieporozumienie?, Nauka, t. 1, s. 115–135
Foucault Michel 1998, Nadzorować i karać, przeł. Tadeusz Komendant, Wydawnictwo Fundacji Aletheia, koedycja z wyd. Spacja, Warszawa
Graff Agnieszka 2008, Rykoszetem: rzecz o płci, seksualności i narodzie, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa
Grochowska Irena b.d.w., W jakim sensie naprotechnologia jest nadzieją, (http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/02Grochowska.pdf)
Jan Paweł II 1998, Fides et ratio. Do Biskupów Kościoła katolickiego o relacjach między wiarą a rozumem, (http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jpii_enc_14091998_fides-et-ratio_pl.html)
Jędrzejczyk Małgorzata 2010, Naprotechnologia: metoda leczenia na miarę XXI wieku!, Nasz Dziennik, t. 275 (25.11), (http://www.leczenie-nieplodnosci.pl/pl/teksty/nasz-dziennik-o-naprotechnologii)
Kligman Gail 2010, Polityka obłudy. Kontrola rozrodczości w Rumunii pod rządami Ceausescu, przeł. Piotr Art, Universitas, Kraków
Konik-Korn Marcin 2008, Grzechy in vitro, Niedziela, t. 2, s. 25
Kopera Edyta 2010, NaProTechnology – ekologia kobiecego cyklu, Życie i Płodność, t. 2, (http://www.zycieiplodnosc.pl/kwartalnik/artykul/140)
Kuczyński Waldemar, Kurzawa Rafał, Oszukowski Przemysław, Pawelczyk Leszek, Poręba Ryszard, Radowicki Stanisław, Szamatowicz Marian, Wołczyński Sławomir b.d.w., Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności, (http://spin.org.pl/wp-content/uploads/Post%C4%99powanie-z-niep%C5%82odn%C4%85-par%C4%851.pdf)
Lock Margaret, Nguyen Vinh-Kim 2010, An anthropology of biomedicine, Wiley-Blackwell, Malden-Oxford-West Sussex
Mishtal Joanna 2009, Matters of ‘conscience’: The politics of reproductive healthcare in Poland, Medical Anthropology Quarterly, vol. 23, issue 2, s. 161–183
Mishtal Joanna 2012, Irrational non-reproduction? The dying nation’ and the postsocialist logics of declining motherhood in Poland, Anthropology & Medicine, vol. 2, no. 19, s. 153–169
Peperkamp Esther 2012, Płodne ciało i wzajemne zapładnianie reżimów dyscyplinarnych. „Techniki siebie” w pewnym polskim katolickim ruchu młodzieżowym, przeł. Michał Petryk, [w:] Antropologia seksualności: teoria, etnografia, zastosowanie, red. A. Kościańska, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 218–237
Pieronek Tadeusz 2009, Pierwowzorem in vitro jest Frankenstein. Z biskupem Tadeuszem Pieronkiem rozmawia Wojciech Harpula, (http://wiadomosci.onet.pl/1527301,240,1,1,pierwowzorem_in_vitro_jest_frankenstein,kioskart.html)
Postman Neil 2004, Technopol¸ przeł. Anna Tanalska-Dulęba, Wydawnictwo Muza,Warszawa
Radkowska-Walkowicz Magdalena 2013, Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
Radkowska-Walkowicz Magdalena 2014, Between advanced medical technology and prayer: Infertility treatment in post-socialist Poland, Sociologicky časopis/Czech Sociological Review, vol. 50, no. 6, s. 939–960
Radwan Jerzy 2011, Epidemiologia niepłodności, [w:] Niepłodność i rozród wspomagany, red. J. Radwan, S. Wołczyński, Termedia. Wydawnictwo Medyczne, Poznań, s. 11–14
Rose Nikolas 2007, The politics of life itself: Biomedicine, power, and subjectivity in the Twenty-First Century, Princeton University Press, Oxford
Sanocka Dorota, Kurpisz Maciej 2003, Infertility in Poland – present status, reasons and prognosis as a reflection of Central and Eastern Europe problems with reproduction, Medical Science Monitor, vol. 9, s. 16–20
Sills Eric Scott, Walsh David J., Walsh Anthony P. H. 2009, Re: outcomes from treatment of infertility with natural procreative technology in an Irish general practice, Journal of the of American Board Family Medicine, vol. 22, s. 94–95
Sporniak Artur 2006, Pusty pokój dziecinny, Tygodnik Powszechny, nr 29, (http://tygodnik2003–2007.onet.pl/0,1346477,druk.html; dostęp: 10.04.2013)
Stanford Joseph B., Parnell Tracey A., Boyle Phil C. 2008, Outcomes from treatment of infertility with natural procreative technology in an Irish general practice, Journal of the American Board of Family Medicine, vol. 21, s. 375–384
Stanworth Michelle 1987, Reproductive technologies: Gender, motherhood and medicine, University of Minnesota Press, Minneapolis
Szamatowicz Marian 2004, Kradzież czasu reprodukcyjnego jako jatrogenna szkoda w medycynie rozrodu, [w:] Zapobieganie szkodom jatrogennym w położnictwie i ginekologii, red. T. Paszkowski, Wydawnictwo IZT, Lublin, s. 21–24
Szamatowicz Marian 2009, Jeśli nie in vitro, to co? Na pewno nie naprotechnologia, (http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,85677,6310911,Jesli_nie_in_vitro__to_co__Na_pewno_nie_naprotechnologia_.html)
Szamatowicz Marian 2012, Nie zabierajcie ludziom szczęścia (w rozmowie ze Zbigniewem Krzywickim), Przegląd, nr 44, (http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/nie-zabierajcie-ludziom-szczescia-rozmowa-prof-marianem-szamatowiczem)
Thompson Charis 2002, Fertile ground: feminists theorize infertility, [w:] Infertility around the globe. New thinking on childlessness, gender and reproductive technologies, red. M. C. Inhorn, F. van Balen, University of California Press, Berkley, s. 52–78
Throsby Karen 2004, When IVF fails: Feminism, infertility and negotiation of normality, Palgrave, London
Wasilewski Tadeusz 2010, Od in vitro do NAPROtechnologii, Miłujcie się, nr 1, (http://www.milujciesie.org.pl/nr/temat_numeru/od_in_vitro_do.html)
Watson Peggy 1993, The rise of masculinism in Eastern Europe, New Left Review I, no. 198, s. 71–82
Yuval-Davis Nira 1996, Women and the biological reproduction of the nation, Women’s Studies International Forum, vol. 19, issue 1–2, s. 17–24