Obecne, ale niewidoczne. Skuteczne i nowatorskie architektki modernizmu w praktyce projektowej i dyskursie architektonicznym
DOI:
https://doi.org/10.23858/JUE20.2022.006Słowa kluczowe:
architektki, polskie architektki, wykluczenie, architektura modernizmu, nowatorstwoAbstrakt
Początek XX wieku zapowiadał się momentem przełomowym w polskiej historii architektury – zaczęto przyjmować kobiety na studia architektoniczne. Realia świata architektury pokazały jednak, że kobietom niezwykle trudno było zaistnieć w tym męskim środowisku o patriarchalnej tradycji. Choć działania architektek nie były bezskuteczne, to jednak pomijano je w rozmowach, nie przyznawano im nagród, a nawet ich projekty przypisywano mężczyznom. Ta nieinkluzywność zawodu nie jest jedynie problemem historycznym sprzed stu lat, ale niestety trwa nadal, nie tylko w Polsce.
Pobrania
Bibliografia
Bernat M. 2022. Wykluczone architektki? Analiza pozycji kobiet w dyskursie architektonicznym (niepublikowana praca magisterska, nr UWr-22-248757-2022, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych UWr, Wrocław).
Brukalska B. 1929. Kuchnia Współczesna. Dom. Osiedle. Mieszkanie 1.
Le Corbusier 2012. W stronę architektury. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
Criado Perez C. 2020. Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn. Kraków: Karakter.
Grabowski W. 2017. Dizajn tamtych czasów. Warszawa: Nisza.
Kryszewski W. i Marcinkowski R. (red.) 1989. Tayloryzm. [W:] Encyklopedia powszechna. Warszawa: PWN, 449.
Frejlich Cz. 2019. Damy dizajnu. Herito 34.
Leśniak A. 2012. Nota edytorska do wydania polskiego. [W:] Le Corbusier, W stronę architektury. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, 5-6.
Leśniakowska M. 2004. Modernistka w kuchni. Konteksty: polska sztuka ludowa 1/2 (58).
Matysek-Imielińska M. 2018. Miasto w działaniu. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – dobro wspólne w epoce nowoczesnej. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
Springer F. 2011. List do Oskara Hansena. [W:] F. Springer Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u. Kraków: Karakter, 230-260.
Springer F. 2013. Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach. Kraków: Karakter.
Stratigakos D. 2019. Gdzie są architektki. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
Szymański J. 1972. Kuchnia. [W:] Książka o mieszkaniu. Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ, 87-112.
Urbańska M. A. 2016. Halina Skibniewska. Architektura, społeczeństwo, władza? [W:] E. Mańkowska-Grin (red.) Architektki. Kraków: EMG.
Wojciechowski Ł. 2016. Jadwiga Grabowska-Hawrylak. [W:] E. Mańkowska-Grin (red.) Architektki. Kraków: EMG.
Źródła internetowe
Andrzejewska-Batko K., Na dziecięcą miarę. Działalność Niny Jankowskiej w dziedzinie projektowania architektury i wzornictwa przemysłowego dla dzieci, [w:] „Miejsce”, 1/2015, http://miejsce.asp.waw.pl/na-dziecieca-miare-2/, dostęp: 05.12.2021.
architectureisagoodidea 2021, zapisana relacja Dyskryminacja, https://www.instagram.com/stories/highlights/17872989722181413/, dostęp: 12.03.2021. DOI: https://doi.org/10.1055/s-0041-1731211
Archistacja Podcast 11.10.2021, odc. Czy budowlanka jest tylko dla mężczyzn? – Baba z budowy Ewa Matuszak, https://open.spotify.com/show/0hBEJtKaUlfsW4urSP5i5Q?si=e7326525235a4db4, 09.10.2021.
Architektura powinna 16.06.2021, odc. Kobiety w architekturze – Agnieszka Chudzińska, https://open.spotify.com/episode/6HTvCjef5LXNbMirAqU8W5?si=fb6952f88e8943de, dostęp: 09.10.2021.
Architektura powinna 29.09.2021, odc. Seksizm w architekturze, https://open.spotify.com/episode/2UidSCldxyqPDTVc6IsUf4?si=fa61eb52bcb247a9, dostęp: 09.10.2021.
baba_z_budowy 2021, https://www.instagram.com/baba_z_budowy/, 01.10.2021.
balarchitektek 2021, seksizm na WA, https://www.instagram.com/stories/highlights/17879549327453410/, [w:] https://www.instagram.com/bal_architektek/, 12.07.2021.
balarchitektek 2021, post Archidziaders, https://www.instagram.com/p/COOSzw7nDQy/, 12.05.2021.
Dziurok A., Gomułkowska stabilizacja (1956-1970), https://www.polska1918-89.pl/spoleczenstwo-malej-stabilizacji,238.html, dostęp: 28.08.2020 (fragment książki Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989, IPN, Warszawa 2014).
Jones J., «The Matilda Effect»: How Pioneering Women Scientists Have Been Denied Recognition and Written Out of Science History, https://www.openculture.com/2018/08/the-matilda-effect.html, dostęp: 30.04.2022.
nieszka_architektka, zapisana relacja kobiety w architekturze, https://www.instagram.com/stories/highlights/17900534935608604/, 29.11.2021.
Umięcka A., Wywiad z Martą Leśniakowską, Architektura wciąż nie jest dla kobiet. Prof. Marta Leśniakowska tłumaczy dlaczego, 2017r., https://www.gdansk.pl/wiadomosci/architektura-wciaz-nie-jest-dla-kobiet-prof-marta-lesniakowska-tlumaczy-dlaczego,a,71647, dostęp: 18.08.2020.
Pliki dodatkowe
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Journal of Urban Ethnology
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
