Zadomawianie przez działanie: analiza wsparcia świadczonego ukraińskim migrantkom wojennym w ujęciu etnograficznym

Emilia Pach

doi:10.23858/JUE23.2025.012

Opublikowane: 03.12.2025

Tom 23 Nr - (2025)

Zadomawianie przez działanie: analiza wsparcia świadczonego ukraińskim migrantkom wojennym w ujęciu etnograficznym

Emilia Pach

Journal of Urban Ethnology

Dział: Miscellanea

https://doi.org/10.23858/JUE23.2025.012

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest analiza działalności trzech organizacji pozarządowych, funkcjonujących na terenie Łodzi, które udzielają wsparcia migrantom i migrantkom, ze szczególnym uwzględnieniem Ukrainek przybyłych do Polski w wyniku rosyjskiej inwazji z 2022 roku. W tekście koncentruję się na sposobach, w jakie organizacje (współ)tworzą miejsca, które stają się dla migrantek przestrzeniami bezpieczeństwa, integrowania i wsparcia. Analizowane zagadnienia obejmą zatem (1) wsparcie i pomoc świadczoną migrantkom przymusowym w Łodzi przez organizacje pozarządowe oraz ewolucję ich działalności w ciągu ostatnich trzech lat oraz (2) narracje samych migrantek, które w różnorodny sposób są związane z tymi organizacjami. Materiał pochodzi z etnograficznych badań pt. „Zaangażowanie i działania wolontariackie w środowisku migrantek z Ukrainy” realizowanych w lipcu 2024 r. w mieście Łodź.

Słowa kluczowe:

uchodźstwo wojenne, miasto a migracja, organizacje pozarządowe, arteterapia, zadomawianie

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Pach, E. (2025). Zadomawianie przez działanie: analiza wsparcia świadczonego ukraińskim migrantkom wojennym w ujęciu etnograficznym. Journal of Urban Ethnology, 23(-), 211–227. https://doi.org/10.23858/JUE23.2025.012

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bierwiaczonek K. 2018. Miejsca i nie-miejsca w perspektywie badań nad przestrzeniami publicznymi polskich miast. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 67, 55-70. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.64.04
Google Scholar

Bloch N. i Szmyt Z. 2024. Miejsca zbiorowego zakwaterowania dla osób uchodźczych w Polsce – analiza doświadczeń, identyfikacja wyzwań i scenariusze na przyszłość. Warszawa: Komitet Badań nad Migracjami PAN.
Google Scholar

Boccagni P. 2023. Introduction: Home and migration – setting the terms of belonging and place-making on the move. [W:] P. Boccagni (red.), Handbook on Home and Migration. Elgaronline: 1–28, DOI: https://doi.org/10.4337/9781800882775.00008. DOI: https://doi.org/10.4337/9781800882775.00008
Google Scholar

Boccagni P. i Bonfanti S. 2023. Stranger, Guest, Researcher – A case for domestic ethnography in migration studies. [W:] P. Boccagni i S. Bonfanti (red.), Migration and Domestic Space. Ethnographies of Home in the Making. Springer: Switzerland, 1-20. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-23125-4_1
Google Scholar

Brun C. i Fabos K. 2015. Making homes in limbo? A conceptual framework. Refuge 31(1), 5-17. DOI: https://doi.org/10.25071/1920-7336.40138
Google Scholar

Červinková H. i Gołębniak B. D. (red.) 2010. Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar

Chatteriee H.J, Clini C., Butler B., Al-Nammari F., Al-Asir R., Katona C. 2020. Exploring the psychosocial impact of cultural interventions with displaced people [W:] E. Fiddian-Qasmiyeh Refuge in a Moving World. Tracing refugee and migrant journeys across disciplines. London: ULC Press. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv13xprtw.29
Google Scholar

Easthope H. 2004. A place called home. Housing, Theory and Society 21(3), 128-138. DOI: https://doi.org/10.1080/14036090410021360
Google Scholar

Fitzpatrick F. 2002. A Search for Home: The Role of Art. Therapy in Understanding the Experiences of Bosnian Refugees in Western Australia. Art Therapy 19(4), 151-158, DOI: 10.1080/07421656.2002.10129680. DOI: https://doi.org/10.1080/07421656.2002.10129680
Google Scholar

Grzymała-Moszczyńska H. i Różańska-Mglej M. 2019. Komiks jako sposób radzenia sobie z traumą uchodźczą. Relacje międzykulturowe 1(5), 169-185, https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/4a8af366-7b74-4d4b-8013-4fe698440553/content. DOI: https://doi.org/10.12797/RM.01.2019.05.07
Google Scholar

Hanania A. 2017. A Proposal for Culturally Informed Art Therapy With Syrian Refugee Women: The Potential for Trauma Expression Through Embroidery. Canadian Art Therapy Association Journal 31(1), 33-42, DOI: 10.1080/08322473.2017.1378516. DOI: https://doi.org/10.1080/08322473.2017.1378516
Google Scholar

Isfahani S. N. 2008. Art therapy with a young refugee woman – survivor of war. International Journal of Art Therapy 13(2), 79-87, DOI: 10.1080/17454830802503453. DOI: https://doi.org/10.1080/17454830802503453
Google Scholar

Kość-Ryżko K. 2013. Etnolog w labiryncie znaczeń kulturowych. Psychologiczne wyzwania badań terenowych. [W:] I. Kuźma (red.), Tematy trudne. Sytuacje badawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-963-6.02
Google Scholar

Kość-Ryżko K. 2014. Wykorzenieni. Dylematy samookreślania polskich repatriantów z Kazachstanu. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Kość-Ryżko K. 2021. Uchodźczynie – kobiety, matki, banitki. Rola kultury pochodzenia w samopostrzeganiu i akulturacji migrantek przymusowych. Warszawa: ELIPSA Dom Wydawniczy.
Google Scholar

Kowalska B. i Hajdanowicz I. 2017. Kobieta i wojna. Genderowy wymiar konfliktu syryjskiego. Krakowskie Studia Międzynarodowe XIV(3), 208-231, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-bc369cf5-6715-4fdf-872e-5e3131c79ab9.
Google Scholar

Kubitsky J. 2012. Psychologia migracji. Warszawa: Engram Difin.
Google Scholar

Kurnicki K. 2018. Dzielenie przestrzeni, praktyki graniczenia. Parkowanie, własność i przynależność na polskich osiedlach mieszkaniowych. Kultura i Społeczeństwo 3, 143-167. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.3.8
Google Scholar

Kuźma I. (red.) 2013. Tematy trudne. Sytuacje badawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Kuźma I. 2015. Domy bezdomnych. Badania sytuacji kryzysowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytety Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-800-4
Google Scholar

Lassiter L.E. 2010. Etnografia współpracująca i antropologia publiczna. Przeł. Kościańska A., Petryk M. [W:] H. Červinková i B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 449-487.
Google Scholar

Malkki L. 1995. Refugees and exile: from „refugees studies” to the national order of things. Annual Review of Anthropology 24, 495-523. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.24.100195.002431
Google Scholar

Mallett S. 2004. Understanding home: a critical review of the literature. The Sociological Review 52(1), 62-89. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.2004.00442.x
Google Scholar

Pietrowiak K. 2014. Etnografia oparta na współpracy. Założenia, możliwości, ograniczenia. Przegląd Socjologii Jakościowej 10(4), 18-37, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-2d68140d-ac88-4a74-83bb-5d1bcbc959bb) DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.4.02
Google Scholar

Pluta D. 2008. Zarys zjawiska uchodźstwa. Aktorzy zjawiska uchodźstwa, a proces kształtowania uchodźcy. [W:] I. Czerniejewska i I. Main (red.), Uchodźcy: teoria i praktyka. Poznań: Stowarzyszenie „Jeden Świat”, 34-49.
Google Scholar

Rose E., Bingley A. 2017. Migrating art: a research design to support refugees' recovery from trauma – a pilot study. Design for Health 1(2), 152-169, DOI: 10.1080/24735132.2017.1386499. DOI: https://doi.org/10.1080/24735132.2017.1386499
Google Scholar

Sydow K. 2015. O meandrach założeń i realizacji inicjatyw na rzecz imigrantów. Na przykładzie projektu Amiga. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny 2(156), 181-196.
Google Scholar

Trzeszczyńska P. 2023. Challenges of ethnografic research with war migrants from Ukraine. Etnografia Polska 67(1-2), 229-236. DOI: https://doi.org/10.23858/EP67.2023.3396
Google Scholar

Tuan Y. 1987. Przestrzeń i miejsce, przeł. A. Morawińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Wrona M. 2015. Sytuacje graniczne w chaosie pojęciowym – próba syntezy znaczeń. [W:] J. Wiśniewska (red.), Sytuacje graniczne w biegu ludzkiego życia. Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, 9-23.
Google Scholar

Vorbrich R. 2009. Rozwój dialogu – dialog rozwoju. Trwałość i ewolucja dyskursu antropologii rozwoju. LUD 93, 35-48.
Google Scholar

Zadrożyńska A. 1992. Ludzie i przestrzeń domowa – przyczynek do antropologii schronienia. [W:] P. Łukasiewicz, A. Siciński (red.), Dom we współczesnej Polsce. Wrocław: Wiedza o kulturze, 35-41.
Google Scholar

Ząbek M. 2018. Uchodźcy w Afryce. Etnografia przemocy i cierpienia. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323536260
Google Scholar