Opieka zdrowotna na dworze maluszyńskim w XIX wieku w świetle źródeł prywatnych rodziny Ostrowskich

Maria Korybut-Marciniak; Karolina Studnicka-Mariańczyk

doi:10.23858/KHKM71.2023.4.002

Published: 2023-12-18

Vol. 71 No. 4 (2023)

Medical care at the Maluszyn manor in the nineteenth century as shown through memoirs and private records of the Ostrowski family

Maria Korybut-Marciniak , Karolina Studnicka-Mariańczyk

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Section: Studies and Materials

https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.4.002

Abstract

The aim of this paper is to present the scope and the character of medical care provided at one of gentry manors in the second half of the nineteenth century, based on
egodocuments created by Helena Ostrowska of Maluszyn. In Ostrowska’s private papers as well as in the family’s correspondence, there is plenty of information concerning everyday life of the manor, including the administered medical treatments. The analysis of the material allows to present the strategies of dealing with diseases, the range of medical assistance, emergency medical procedures, medicine cabinet supplies, and the functioning of the manor’s hospital for servants.

Keywords:

medical treatment, herbal medicine, gentry manor, Helena Ostrowska, medical care, nineteenth century

Most read articles by the same author(s)

Maria Korybut-Marciniak, Homeopathy in the life of the tsarist official Ignacy Artur Doliński , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 67 No. 1 (2019)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Korybut-Marciniak, M., & Studnicka-Mariańczyk, K. (2023). Medical care at the Maluszyn manor in the nineteenth century as shown through memoirs and private records of the Ostrowski family. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 71(4), 427–443. https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.4.002

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

I wojna światowa. 2014. I wojna światowa z perspektywy dworu. Źródła do dziejów wsi polskiej w XIX wieku. Pamiętniki Ludwiki Ostrowskiej i Anieli Jałowieckiej-Belinowej, wyd. K. Studnicka-Mariańczyk, A.J. Zakrzewski, Radomsko.
Google Scholar

Arabas Iwona. 2006. Apteczki domowe w polskich dworach szlacheckich. Studium z dziejów kultury zdrowotnej, Warszawa.
Google Scholar

Bartkowiak Edyta. 2009. Z tradycji szpitalnictwa w dawnej Polsce, „Colloquia Theologica Ottoniana”, 1, s. 103–121.
Google Scholar

Czapska Maria. 1989. Europa w rodzinie, Warszawa.
Google Scholar

Duda Jadwiga. 2007. 118 spotkanie z cyklu „Wieliczka — Wieliczanie” p.t. „Ród Morstinów i jego zasługi dla Wieliczki, wielickiej kopalni soli, Raciborska i okolicy, „Biblioteczka Wielicka”, 63, s. 3–37.
Google Scholar

Dzieje. 2009. Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadania i z pamięci zebrane przez hrabinę Helenę [z Morstinów] Ostrowską, wyd. A.J. Zakrzewski, Warszawa.
Google Scholar

Estreicher Karol. 1976. Morstin (Morsztyn) Felicjan Ludwik, [w:] Polski słownik biograficzny, 21, 4, red. E. Rostworowski, Wrocław–Kraków, s. 793–794.
Google Scholar

Frank Józef. 1818. Wiadomość o chorobach, które panowały w Wilnie i w jego okolicach, od początku roku 1807, aż do roku 1817, wyięta z dzieńników Towarzystwa medycznego wileńskiego […], „Pamiętniki Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego”, 1, s. 1–78.
Google Scholar

Gloger Zygmunt. 1902. Encyklopedja staropolska ilustrowana, 3, Warszawa.
Google Scholar

Golba Jan. 2020. Historyczne i prawne aspekty funkcjonowania uzdrowisk w Polsce, Warszawa.
Google Scholar

Górski Ludwik. 1896. Aleksander Ostrowski, „Słowo”, 192 (11 [23] sierpnia), s. 1–4.
Google Scholar

Grabiński Kazimierz, Grabiński Ryszard, Kowalski Jan, Serbiak Ryszard, Wrocławski Ryszard. 2004. Między zdrowiem i chorobą, jednostką i zbiorowością — droga edukacji zdrowotnej do współczesności, „Nauczyciel i Szkoła”, 1–2 (22–23), s. 295–307.
Google Scholar

Janaczek Stanisław. 1991. Bogdański Antoni, [w:] Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce, 1, red. R. Bender i in., Warszawa, s. 39–40.
Google Scholar

Jezierski Ignacy. 2014. Gmina Maluszyn w 1935 roku, wyd. Ł.S. Kopera, A.J. Zakrzewski, Włoszczowa–Żytno.
Google Scholar

Kita Jarosław. 2006. Pani na Maluszynie. Ludwika hrabina Ostrowska (1851–1926), „Wiadomości Ziemiańskie”, 28, s. 53–59.
Google Scholar

Kita Jarosław. 2016. Zapomniane polskie uzdrowiska, Łódź.
Google Scholar

Kolmas Paweł. 1997. Józef Ostrowski z Maluszyna — regent Królestwa Polskiego, [w:] Osiem wieków Żytna. Materiały z sesji popularno-naukowej inaugurującej obchody 800-lecia Żytna odbytej w dniu 18 października 1997 r. w Żytnie, red. A.J. Zakrzewski, Żytno, s. 46–53.
Google Scholar

Konopka Stanisław. 1948. Florkiewicz Władysław, [w:] Polski słownik biograficzny, 7, 1, red. W. Konopczyński, Kraków, s. 41–42.
Google Scholar

Kopera Łukasz S. 2017. Wychowawca Prymasa — ks. harcmistrz Antoni Bogdański z Maluszyna w świetle wspomnień sługi bożego Stefana kard. Wyszyńskiego, [w:] Europa Środkowa i Wschodnia w historii i historiach historyków, red. R. Dymczyk, I. Krywoszeja, N. Morawiec, Rozdroża, 4, Częstochowa–Humań–Poznań, s. 175–189.
Google Scholar

Korybut-Marciniak Maria. 2014. Wileńskie damy dobroczynne w pierwszych dekadach XIX wieku — motywacje, działania, postawy, [w:] „Portret kobiecy”. Polki w realiach epoki, 1, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Życie prywatne Polaków w XIX wieku, 1, Łódź–Olsztyn, s. 39–55.
Google Scholar

Librowski Stanisław. 1976. Bogdański Antoni ks., [w:] Encyklopedia katolicka, 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin, szp. 712.
Google Scholar

Lipoldová Marie. 2014. Giardia and Vilém Dušan Lambl, „PLOS Neglected Tropical Diseases”, 8, 5, s. 1–4, https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pntd.0002686
Google Scholar

Łosik Jacek. 2010. Wychowanie i edukacja młodego ziemianina Józefa Ostrowskiego w drugiej połowie XIX w. w Królestwie Polskim, [w:] Rodzina. Historia i współczesność. Studium monograficzne, red. W. Korzeniowska, U. Szuścik, Kraków, s. 191–197.
Google Scholar

Mazur Elżbieta. 2008. Szpitale w Królestwie Polskim w XIX wieku, Warszawa.
Google Scholar

Ostrowski Janusz. 2022. Medycyna grecka i rewolucja Hipokratesa. Ujęcie krytyczno-historyczne, „Journal of Education, Health and Sport”, 12, 8, s. 1190–1197, http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.08.103
Google Scholar

Piotrowska-Marchewa Monika. 2009. Kobiety i filantropia. Uwagi o zaangażowaniu przedstawicielek polskich elit w działalność dobroczynną w XIX wieku, [w:] Zachodnie wzorce i wschodnie realia. Przedstawicielki elit prowincjonalnych w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. M. Dajnowicz, Białystok, s. 49–67.
Google Scholar

Podgórska-Klawe Zofia. 1981. Od hospicjum do współczesnego szpitala. Rozwój historyczny problematyki szpitalnej w Polsce do końca XIX wieku, Wrocław.
Google Scholar

Puzynina z Güntherów Gabrjela. [1928]. W Wilnie i w dworach litewskich. Pamiętnik z lat 1815–1843, wyd. A. Czartkowski, H. Mościcki, Wilno.
Google Scholar

Rzepiela Agnieszka. 2020. Moderata diaeta. Charakterystyka zaleceń dietetycznych w średniowiecznym „kodeksie zdrowia” Regimen Sanitatis Salernitanum, [w:] Zalecenia i regulacje dotyczące odżywiania w historii Europy (XIII–XXI w.) i w wybranych kulturach pozaeuropejskich, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, Historia diety i kultury odżywiania, 3, Wrocław, s. 31–42.
Google Scholar

Sanocka Barbara. 2008. Pałac w Pławowicach, http://dnidziedzictwa.pl/palac-w-plawowicach/ (dostęp 25.05.2020).
Google Scholar

Słownik. 1885. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 6, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa.
Google Scholar

Słownik. 1888. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 9, red. B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa.
Google Scholar

Studnicka-Mariańczyk Karolina. 2014a. Domena Ostrowskich z Maluszyna. Przykład przemian kapitalistycznych w polskim rolnictwie XIX wieku, Warszawa.
Google Scholar

Studnicka-Mariańczyk Karolina. 2014b. Siedziba ziemiańska Korabitów Ostrowskich w Maluszynie, Warszawa.
Google Scholar

Surmacka Alicja. 2017. Kulski Julian Hipolit Błażej, [w:] Radomszczański słownik biograficzny, 1, red. G. Mieczyński, Radomsko, s. 101–102.
Google Scholar

Syroka Andrzej. 2020. Zdrowie, choroba, profilaktyka i terapia w kalendarzach śląskich z XVII i XVIII wieku, Wrocław.
Google Scholar

Urbanek Bożena. 2000. Lekarze a inne zawody medyczne na przełomie XIX i XX w. (Felczerzy i utworzenie zawodu pielęgniarskiego), „Medycyna Nowożytna”, 7, 1, s. 77–85.
Google Scholar

Urbanek Bożena. [2001]. Idea opieki nad chorym na ziemiach polskich w latach 1809–1914, Wrocław.
Google Scholar

Uzdrowiska. 2014. Uzdrowiska w procesie modernizacji (XIX–XX wiek), red. B. Płonka-Syroka i in., Kultura uzdrowiskowa w Europie, 6, Wrocław.
Google Scholar

Zakrzewski Andrzej J. 2009. Z dziejów dziewiętnastowiecznej rodziny ziemiańskiej. Ostrowscy h. Korab z Maluszyna, [w:] Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadania i z pamięci zebrane przez hrabinę Helenę [z Morstinów] Ostrowską, wyd. A.J. Zakrzewski, Warszawa, s. 7–46.
Google Scholar

Zawody. 2011. Zawody diagnosty laboratoryjnego i felczera na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Warszawa.
Google Scholar

Maria Korybut-Marciniak

https://orcid.org/0000-0001-8196-5119

Affiliation:

University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland

Karolina Studnicka-Mariańczyk

k.studnicka@ujd.edu.pl

Affiliation:

Jan Długosz University in Czestochowa, Poland