Inventory of Old Polish town records of the Radomsko District from 1855
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.1.003Keywords:
archival science, old Polish town books, Radomsko, 19th century, inventoryAbstract
The purpose of this paper is to present the fate of the Old Polish town records of the Radomsko District during the partitions of Poland, and most of all present to the readers
their 19th-century inventory. At the time of the Duchy of Warsaw, the records of the Radomsko District were transferred from the town chancelleries to the regional land
and mortgage archives. In 1855, during their transfer to the Archives of Historical Records in Piotrków Trybunalski, they were inventoried. The records were moved again in 1882, this time from Piotrków Trybunalski to Warsaw, where most of them were burned in 1944. The inventory lists 107 books from six towns in the district. Based on the comparative and statistical analysis of the inventory it was possible to
assign surviving books to those enumerated in the 19th-century inventory and determine the extent of the losses in this resource caused during World War II. The com parison
of the original state of the town records with the current status quo reveals the true extent of the damage. Only 16% of the books have survived, constituting records from
only two out of the district’s six towns.
Downloads
References
Bartnik Bolesław. 2006. Monografia Pławna. Z dziejów zapomnianych miast, Pławno.
Bartoszewicz Agnieszka. 2012. Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa.
Bartoszewicz Agnieszka. 2014. Średniowieczne księgi sądowe polskich miast — dzieje powstania zespołów i kolekcji, [w:] Dziedzictwo utracone — dziedzictwo odzyskane, red. A. Kamler, D. Pietrzkiewicz, Warszawa, s. 159–174.
Chojnacka Kazimiera, Radtke Irena. 2004. Opracowywanie materiałów archiwalnych z okresu staropolskiego, [w:] Metodyka pracy archiwalnej, red. S. Nawrocki, S. Sierpowski, Poznań, s. 70–113.
Frąś Marcin. 2018. Kancelarie wielkopolskich miast prywatnych jako problem badawczy, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 15, 3, s. 35–42, http://wrh.edu.pl/wp-content/uploads/2019/04/037_Marcin-Fr%C4%85%C5%9B_WRH_XV_no3.pdf (dostęp 01.09.2022).
Goldberg Jakub. 1961. Z dziejów Kamieńska do początków XIX wieku, „Rocznik Łódzki”, 5, s. 33–51.
Górecki Jerzy. 1982. Z dziejów miasta Radomska, Radomsko.
Górski Zbigniew. 1980. Materiał pisarski i oprawy ksiąg miejskich sądowych Starej Warszawy, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia”, 16, Nauki Humanistyczno-Społeczne, 114, s. 117–132, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1980-t16_(114)/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1980-t16_(114)-s117-132/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1980-t16_(114)-s117-132.pdf (dostęp 01.09.2022).
Grulkowski Marcin. 2013. Definicja i klasyfikacje ksiąg miejskich. Księgi w kancelariach miast obszaru Hanzy, [w:] Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa, s. 119–148.
Grulkowski Marcin. 2015. Najstarsze księgi miejskie Głównego Miasta Gdańska z XIV i początku XV wieku. Studium kodykologiczne, Warszawa.
Historia. 1981. Historia państwa i prawa Polski, 3, Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa.
Instrukcja. 1953. Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław.
Jaroszek Kazimierz. 2004. Notariusze działający na terenie Królestwa Polskiego w latach 1808–1915. (Wykaz kancelarii notarialnych przechowywanych w archiwach państwowych), [w:] Notariat i akta notarialne na ziemiach polskich w XIX–XX wieku, red. S. Piątkowski, K. Skupieński, Radom, s. 177–201.
Jaworski Rafał. 2016. Archiwum Akt Dawnych w Piotrkowie i archiwalia piotrkowskie w świetle korespondencj i Erazma R. Goldmana z Romualdem Hubem (1870–1876), „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”, 17, 2, s. 92–113, https://www.pzh.edu.pl/zeszyty/pzh_17_2/Artykuly/pzh17_2_06.pdf (dostęp 01.09.2022).
Jaworski Rafał. 2017. Erazma Goldmana Spis Archiwów Akt Dawnych w Królestwie [Polskim], „Archiwa – Kancelarie – Zbiory”, 8 (10), s. 81–110, http://dx.doi.org/10.12775/AKZ.2017.003
Księga. 1995. Księga ławnicza miasta Płocka 1489–1517, oprac. D. Poppe, Warszawa.
Księga. 2009. Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej 1481–1559, oprac. A. Sochacka, G. Jawor, Lublin.
Księga. 2012. Księga ławnicza miasta Nowego nad Wisłą (1416–1527), wyd. K. Mikulski, W. Nowosad, Toruń.
Księga. 2019. Księga miasta Firleja (Firlejowa). Wpisy wieczyste i wójtowsko-radzieckie (1690–1811), wyd. H. Seroka, Lublin.
Księga. 2021. Księga ławnicza Starej Warszawy z lat 1453–1471 (1472), wyd. A. Bartoszewicz, K. Warda, U. Zachara-Związek, [w:] Księgi ławnicze Starej Warszawy z lat 1453–1535, red. A. Bartoszewicz, Warszawa, s. 7–276.
Księgi. 1998. Księgi sądowe miasta Wąwolnicy z lat 1476–1500, oprac. G. Jawor, A. Sochacka, red. R. Szczygieł, Lublin.
Kulecka Alicja. 2014. Archiwum Państwowe w Wilnie (1922–1939), „Archeion”, 115, s. 283–334,
https://www.archiwa.gov.pl/wp-content/uploads/2022/02/Arch_CXV.pdf (dostęp 01.09.2022).
Kulecki Michał. 2008a. Księgi miejskie Brzeźnica, 1575–1808, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Warszawa, s. 191.
Kulecki Michał. 2008b. Księgi miejskie Kamieńsk, 1780–1797, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Warszawa, s. 195.
Kulecki Michał. 2008c. Księgi miejskie Pajęczno, 1533–1808, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Warszawa, s. 201.
Kulecki Michał. 2008d. Staropolskie księgi miejskie — wprowadzenie ogólne (dot. zespołów nr: 97–99, 101–103, 106–108, 110, 114–118, 120–121, 123–125, 127, 131–132, 134–136, 138–148, 150–152, 154, 157–162, 445–446), [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Warszawa, s. 180–183.
Łosowski Janusz. 1989. Księgi miejskie Bełżyc (XVI–XVIII w.), „Archeion”, 86, s. 33–62.
Łosowski Janusz. 1997. Kancelarie miast szlacheckich województwa lubelskiego od XV do XVIII wieku, Lublin.
Malec Dorota. 2007. Dzieje notariatu polskiego, Kraków.
Maleczyński Karol, Bielińska Maria, Gąsiorowski Antoni. 1971. Dyplomatyka wieków średnich, Warszawa.
Matuszak Tomasz. 2012. Źródła do dziejów oświaty w zasobie Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”, 13, s. 239–261, https://www.pzh.edu.pl/zeszyty/pzh_13/Miscelanea/14%20-%20Matuszak,%20Zrodla.pdf (dostęp 01.09.2022).
Matuszak Tomasz. 2019. Z dziejów Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim, [w:] W 100-lecie działalności Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim. Księga jubileuszowa, red. T. Matuszak, Piotrków Trybunalski, s. 13–33.
Mencel Tadeusz. 1959. Losy staropolskich akt partykularnych w latach 1795–1815, „Archeion”, 31, s. 23–35, https://www.archiwa.gov.pl/wp-content/uploads/2022/02/archeion_tom_xxxi.pdf (dostęp 01.09.2022).
Mieczyński Grzegorz. 2017. Janiszewski Łukasz (1803–1889), [w:] Radomszczański słownik biograficzny, 1, red. G. Mieczyński, Radomsko, s. 69, http://pthrad.ayz.pl/wp-content/uploads/2017/10/S%C5%82ownik2017.pdf (dostęp 01.09.2022).
Nabiałek Karol. 2020. O potrzebie zinwentaryzowania i skatalogowania ksiąg miejskich. Na marginesie opracowania: Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku. Oprac. Agnieszka Bartoszewicz, Krzysztof Mrozowski, Maciej Radomski, Katarzyna Warda. Red. Agnieszka Bartoszewicz. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Semper, 2017, ss. 184, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, 12 (16), s. 343–359, https://doi.org/10.31261/SPiP.2020.16.15
Nowak Tomasz Andrzej. 2012. Księgi metrykalne parafii św. Lamberta w Radomsku, 1, Księga zawartych małżeństw z lat 1735–1796, Radomsko, http://pthrad.ayz.pl/wp-content/uploads/2017/08/M1-calosc-do-druku-z-poprawkami.pdf (dostęp 01.09.2022).
Nowak Tomasz Andrzej. 2013. Częstochowa i jej mieszkańcy w świetle wypisów z najstarszej księgi wójtowskiej Częstochowy z lat 1582–1605, „Ziemia Częstochowska”, 39, s. 49–76.
Ogórowski Henryk, Ogórowski Ireneusz. 2007. Brzeźnica wczoraj i dziś, Nowa Brzeźnica.
Pach Jadwiga, Pach Krzysztof. 2002. Pajęczno poprzez wieki, Częstochowa.
Robótka Halina, Ryszewski Bohdan, Tomczak Andrzej. 1989. Archiwistyka, Warszawa, https://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=80071 (dostęp 11.02.2023).
Samsonowicz Henryk. 1997. Średniowieczne księgi sądowe małych miast w Polsce, [w:] Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów. Studia historyczne ofiarowane Antoniemu Gąsiorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. T. Jasiński, T. Jurek, J.M. Piskorski, Poznań, s. 477–484.
Sankowski Stanisław. 1995. Z dziejów miasta Radomska (do 1939 r.), Radomsko.
Sędek Marek. 1992. Księgi miejskie, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie, red. T. Zielińska, Warszawa, s. 60.
Sieradz. 2014. Sieradz, 1, Sieradz. Dzieje miasta do 1793 roku, red. Z. Anusik, Łódź–Sieradz.
Słownik. 1894. Słownik wyrazów obcego a mniej jasnego pochodzenia używanych w języku polskim, 1, Od A do E włącznie, oprac. J. Karłowicz, Kraków, https://polona.pl/item/slownik-wyrazow-obcego-a-mniej-jasnego-pochodzenia-uzywanych-w-jezyku-polskim-z-1-od,ODM1NTgyNTI/6/#info:metadata (dostęp 01.09.2022).
Słownik. 1974. Polski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa.
Stankowa Maria. 1968. Kancelaria miasta Lublina XIV–XVIII w., Warszawa.
Staszewski Janusz. 1932. Losy ksiąg i dokumentów miejskich kaliskich w XIX wieku, „Archeion”, 10, s. 121–126, https://www.archiwa.gov.pl/wp-content/uploads/2022/02/ARCHEION_TOM_X.pdf (dostęp 01.09.2022).
Stefani Włodzimierz. 2017. Ziółkowski Marcin Andrzej (1790–1864), [w:] Radomszczański słownik biograficzny, 1, red. G. Mieczyński, Radomsko, s. 220–221, http://pthrad.ayz.pl/wp-content/uploads/2017/10/S%C5%82ownik2017.pdf (dostęp 01.09.2022).
Stolarczyk Tomasz. 2013. Księgi miejskie jako źródło do dziejów konwentów dominikańskich na przykładzie ksiąg miejskich Łęczycy, „Rocznik Łódzki”, 60, s. 205–211, http://roczniklodzki.pl/rocznik_60/Rocznik_Lodzki_60.pdf (dostęp 01.09.2022).
Superczyński Mateusz. 2021. Kancelaria i archiwum miasta Chełmna w okresie przedrozbiorowym (XIII w. — 1772 r.), Toruń.
Szkutnik Piotr. 2011. Zespół akt dekanatu szadkowskiego w zasobie Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Część II, „Biuletyn Szadkowski”, 11, s. 37–52, https://repozytorium.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/3194/P.Szkutnik.pdf (dostęp 01.09.2022).
Sztachelska Alina. 1968. Trzy księgi miejskie białostockie, „Archeion”, 50, s. 121–142.
Szwed Ryszard. 1982. Sześćdziesiąt lat Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim, „Rocznik Łódzki”, 32, s. 253–273.
Tandecki Janusz. 2015. Dokumenty i kancelarie miejskie, [w:] Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa, s. 407–446.
Tandecki Janusz, Kopiński Krzysztof. 2014. Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa.
Testamenty. 2017. Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku, oprac. A. Bartoszewicz i in., Warszawa.
Tomczak Andrzej. 1982. Zarys dziejów archiwów polskich, Toruń.
Tomczak Andrzej. 1974. Zarys dziejów archiwów polskich, 1, Do wybuchu I wojny światowej, Toruń.
Walawender Antoni. 1975. Księgi miejskie, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
Przewodnik po zespołach, 1, Archiwa dawnej Rzeczypospolitej, red. J. Karwasińska, Warszawa, s. 243–266.
Włodarczyk Zdzisław. 2005. Wieluńskie w dobie Prus Południowych 1793–1806, Wieluń.
Włodarczyk Zdzisław. 2015. Na przełomie epok. Radomsko pod panowaniem pruskim (1793–1806), Radomsko.
Wolff Adam. 1957. Akta partykularne przedrozbiorowe Archiwum Głównego 1381–1835, [w:] Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, 1, Archiwum Główne Akt Dawnych, red. A. Stebelski, Warszawa, s. 175–221.
Wróbel-Lipowa Krystyna. 1991/1992. Zniszczenia i straty polskich archiwów państwowych podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej w Polsce, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F Historia, 46/47, 21, s. 485–497, https://www.bazhum.muzhp.pl/media//files/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_F_Historia/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_F_Historia-r1991_1992-t46_47/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_F_Historia-r1991_1992-t46_47-s485-497/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_F_Historia-r1991_1992-t46_47-s485-497.pdf (dostęp 01.09.2022).
Zachara-Związek Urszula. 2019. Łacina późnośredniowiecznych ksiąg ławniczych starej Warszawy, Warszawa.
Zbiór. 2001. Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez naczelnego dyrektora archiwów państwowych w latach 1952–2000, oprac. M. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa.
Żurek Dorota. 2016. Najstarsza księga miejska Chrzanowa. Studium źródłoznawcze, „Archeion”, 117, s. 421–439, https://www.archiwa.gov.pl/wp-content/uploads/2022/02/Archeion_117_lekki-2.pdf (dostęp 01.09.2022).
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
