The importance of material evidence and the role of archaeological research in the process of disproving the Katyn lie (1943–2023)
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM73.2025.1.005Keywords:
Katyn Massacre, Katyn Lie, archaeology, history, cultural anthropologyAbstract
The main aim of the article is to show the importance of material remains and the contribution of Katyn archaeology in disseminating knowledge about the Katyn lie and the truth about the Katyn massacre between 1943 and 2023. The authors present: 1) the nature and conditions of the Katyn lie and the significance of material evidence in
disproving it; 2) individual and public expectations and reactions to material remains and towards archaeological research; 3) the contribution to making the resting places
and the material evidence from the death pits vibrant and causative for the victims’ families, for the community of remembrance and the human community of suffering,
and for the broad public of today and the future. The paper is based on data and analyses rooted in archaeology, history and cultural anthropology.
Downloads
References
Adamska Jolanta. 2021. Las katyński w latach 1940–1943, Warszawa.
Archeologia. 2015. Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, eds. O. Ławrynowicz, J. Żelazko, Łódź.
Assmann Jan. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, Warszawa.
Blombergowa Maria Magdalena. 2016. Archeologowie a Zbrodnia Katyńska, [in:] Archeologia współczesności, ed. A.I. Zalewska, Warszawa, pp. 43–53.
Charmaz Kathy. 2009. Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, Warszawa.
Dąbrowska Anna. 2020. Żyłam w cieniu Katynia, https://pzevo.azurewebsites.net/home/articleshow/31045?t=Zylam-w-cieniu-Katynia
Ekshumacje. 2023. Ekshumacje polityczne. Teoria i praktyka, eds. A. Staniewska, E. Domańska, Gdańsk.
Gańczak Filip. 2017. Katyńskie piętno, „Biuletyn IPN”, 4, pp. 147–157.
Głosek Marian. 2016. Z problematyki badań cmentarzy polskich oficerów i służb państwowych zamordowanych w 1949 roku przez NKWD na terenie Rosji, [in:] Archeologia współczesności, ed. A.I. Zalewska, Warszawa, pp. 55–63.
Godziemba-Maliszewski Wacław. 1995. Interpretacja zdjęć lotniczych Katynia w świetle dokumentów i zeznań świadków, „Fotointerpretacja w geografii”, Polskie Towarzystwo Geograficzne, 25.
Grupa Małgorzata, Kaźmierczak Ryszard. 2001. Dowody wydobyte z ziemi. Nazwiska oficerów Wojska Polskiego odczytane na dokumentach i przedmiotach wydobytych podczas prac archeologicznoekshumacyjnych w Charkowie wiatach 1995–1996, Warszawa.
Jerzewski Leopold. 1989. Dzieje sprawy Katynia. Białystok.
Katyń Massacre. 2020. The Katyń Massacre. Current research, eds. D. Bębnowski, M. Musiał, Warsaw–Cracow.
Kaźmierska Kaja. 2004. Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych, „Przegląd Socjologiczny”, 53, pp. 71–96.
Kola Andrzej. 1998. Uwagi o identyfikacji nazwisk polskich jeńców ze Starobielska odnotowanych na przedmiotach wydobytych podczas prac archeologiczno-ekshumacyjnych w Charkowie, „Zeszyty Katyńskie”, 9, pp. 34–56.
Kola Andrzej. 2005. Archeologia zbrodni. Oficerowie polscy na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie, Toruń.
Kola Andrzej. 2016. Archeologia cmentarzysk katyńskich w Charkowie (Piatichatki) i Kijowie (Bykownia), [in:] Archeologia współczesności, ed. A.I. Zalewska, Warszawa, pp. 65–90.
Kola Andrzej. 2023. Zbrodnia katyńska w świetle prac archeologiczno-ekshumacyjnych tajnych cmentarzysk NKWD w Charkowie (Piatichatki) i Kijowie (Bykownia), [in:] Ekshumacje polityczne. Teoria i praktyka, eds. A. Staniewska, E. Domańska, Warszawa, pp. 459–485.
Lofland John, Snow David, Anderson Leon, Lofland Lyn H. 2009. Analiza układów społecznych. Przewodnik metodologiczny po badaniach jakościowych, Warszawa.
Madajczyk Czesław. 1989. Dramat katyński, Warszawa.
Materiality. 2017. The Materiality of Troubled Pasts. Archaeologies of Conflicts and Wars, eds. A.I. Zalewska, J.M. Scott, G. Kiarszys, Warszawa–Szczecin, pp. 11–20.
Mądro Roman. 1995. Katyń 1940–1994, Kraków.
Persak Krzysztof. 2010. Ekshumacje katyńskie. Prace archeologiczno-ekshumacyjne w Charkowie, Katyniu i Miednoje w latach 1991–1996 i ich wyniki, „Biuletyn IPN”, 4 (111), pp. 32–51.
Rakowski Tomasz. 2015. Historia mówiona i źródła etnograficzne jako „wiedza pewna”. Przypadek potransformacyjnej historii Torgutów w zachodniej Mongolii oraz historii wsi Broniów w centralnej Polsce, „Rocznik Antropologii Historii”, 8, pp. 59–90.
Schütze Fritz. 2012. Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnyn. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne, [in:] Metoda biograficzna w socjologii, ed. K. Kaźmierska, Kraków, pp. 141–278.
Śnieżko Stefan. 1992. Zabiegi o wszczęcie śledztwa w sprawie katyńskiej oraz prac ekshumacyjnych w Charkowie i Miednoje, „Zeszyty Katyńskie”, 2, pp. 164–176.
Thompson Paul. 2000. The Voice of the Past. Oral History, Oxford.
Trzciński M. 2021. Kryminalistyka i archeologia sądowa w procesie poszukiwania ukrytych zwłok, Warszawa.
Tucholski Jędrzej. 1998. Diariusz ekshumacji w Charkowie i Miednoje, „Zeszyty Katyńskie”, 9, pp. 177–213.
Zalewska Anna Izabella. 2021a. Archeologie współczesnych konfliktów zbrojnych jako praktykowanie prospołecznej archeologii. Przykład wartości epistemologicznej i aksjologicznej, [in:] Archeologia współczesności, ed. A.I. Zalewska, Warszawa, pp. 125–140.
Zalewska Anna Izabella. 2021b. Pro-Social and Socialized Archaeology (PublicArchaeology) in Polish Style, [in:] Public History in Poland, ed. J. Wojdon, London, pp. 174–189.
Zawodny Janusz. 1989. Katyń. Lublin–Paryż.
Zbrodnia. 1982. Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów, Londyn.
Zbrodnia. 2010. Zbrodnia katyńska. Bibliografia 1940–2010, eds. I. Kowalska, E. Pawińska, Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
