Inwentarz z opisem ratusza Kazimierza pod Krakowem z 1792 r.
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.3.004Słowa kluczowe:
Kazimierz, ratusz, architektura, wyposażenie, nowożytność, źródłaAbstrakt
Artykuł dotyczy ratusza miasta Kazimierza koło Krakowa i jego stanu pod koniec okresu wczesnonowożytnego. Główną część stanowi edycja źródła poprzedzona z obszernym komentarzem, w którym przedstawiono stan badań, bazę źródłową, jak również najważniejsze fakty z dziejów tej budowli od XV do XVIII w. Dotychczasową wiedzę na temat gmachu uzupełniono o nowe informacje z ksiąg miejskich (radzieckich, lonerskich etc.). Wspomniano także o funkcjach ratusza, przybliżono także okoliczności powstania analizowanego wykazu. Przy edycji tekstu autorzy kierowali się wytycznymi opracowanymi pod kierunkiem K. Lepszego dla źródeł nowożytnych. Inwentarz z opisem stanu dóbr miasta Kazimierz przy Krakowie przez Ekonomię bywszą dnia 15 miesiąca marca r[ok]u 1794 spisanym przechowywany w Archiwum Narodowym w Krakowie zawiera opis położenia, dane o liczbie, przeznaczeniu i stanie nieruchomości należących do miasta oraz o ich wyposażeniu. Rejestr powstał w wyniku działań porządkowych, jako jedno z rozwiązań mających na celu usprawnienie zarządu nad własnością miejską i kwestiami finansowymi. Oprócz wiadomości o stanie i wyposażeniu ratusza kazimierskiego w dokumencie scharakteryzowano także inne miejskie obiekty: sklepy, domy i bramy, odwach, celbudę, most wielicki i folwark. Dokument dostarcza informacji, z jakich sprzętów codziennego użytku i przedmiotów okolicznościowych korzystali urzędnicy i funkcjonariusze kazimierscy oraz co zawierały dwa ratuszowe skarbce, o rozmieszczeniu, przeznaczeniu i wyposażeniu poszczególnych pomieszczeń w budynku w przeddzień włączenia Kazimierza do administracji habsburskiej.
Pobrania
Bibliografia
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmKaz. [Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem], rękopisy K116, K331, K334, K336, K359, K585–K586, K598, K600, K708, K716, K836, K852.
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], ABM [Archiwum Planów Budownictwa Miejskiego], TAU [Teki Architektury i Urbanistyki], BUP [Budynki Użyteczności Publicznej], sygn. 129, plany 6941–6942.
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], ZAG [Zbiór Ambrożego Grabowskiego], sygn. 2/18: Kraków. Widoki panoramiczne miasta Krakowa i okolic, rysował Łukasz Kozakiewicz.
Kronika. 1601–1701. Biblioteka Jagiellońska, rkps 3742 III: Casimirae civitatis, urbi cracoviensi confrontatae, origo [...] a Stephano Ranathowicz [...].
Arct. 1920. M. Arcta słownik staropolski, oprac. A. Krasnowolski, W. Niedźwiedzki, Warszawa.
Arct. 1937. M. Arcta słownik wyrazów obcych, oprac. H. Ułaszyn, Warszawa.
Bąkowski Klemens. 1903. Historya miasta Kazimierza pod Krakowem do XVI wieku, Kraków.
Bąkowski Klemens. 1911. Dzieje Krakowa, Kraków.
Bieniarzówna Janina, Małecki Jan M. 1984. Dzieje Krakowa, t. II: Kraków w wiekach XVI–XVIII, Kraków.
Braun Georg, Hogenberg Frans. 1618. Civitates orbis terrarum, Kolonia.
Brückner Aleksander. 1927. Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Chmiel Adam. 1907. Sądy ratuszne hetmańskie. Kartka z życia mieszczan krakowskich w 16. wieku, Kraków.
Dan’s Genealogy. 2019. Dan’s Genealogy Page, https://www.ics.uci.edu/~dan/genealogy/Krakow (dostęp 20.08.2019).
Dąbrowska Maria. 2008. Ogrzewanie wnętrz mieszkalnych w średniowieczu i czasach nowożytnych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LVI, nr 3–4, s. 305–324.
Dzikówna Janina. 1932. Kleparz do 1528 roku, „Biblioteka Krakowska”, nr 74, Kraków.
Follprecht Kamila. 2007. Nieruchomości miasta Krakowa w czasach Sejmu Czteroletniego. Opis z 1792 roku, Kraków.
Giedroyć Franciszek. 1899. Mór w Polsce w wiekach ubiegłych. Zarys historyczny, Warszawa.
Grzeluk Izydor. 1998. Słownik terminologiczny mebli, Warszawa.
Instrukcja. 1953. Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław.
Jędrzejewski Przemysław. 2017. Działalność komisji Boni Ordinis dla miast wielkorządów krakowskich w Olkuszu w latach osiemdziesiątych XVIII stulecia, „Kwartalnik Historyczny”, R. CXXIV, z. 2, s. 237–265.
Karłowicz Jan. 1900. Słownik gwar polskich, wyd. J. Karłowicz, t. I, Kraków.
Karłowicz Jan. 1903. Słownik gwar polskich, wyd. J. Karłowicz, t. III, Kraków.
Karłowicz Jan. 1907. Słownik gwar polskich, wyd. J. Karłowicz, t. V, Kraków.
Karpiński A. 2000. W walce z niewidzialnym wrogiem, Warszawa.
Kiełbicka Aniela. 1993. Archiwa krakowskie na tle polskiej nauki historycznej 1878–1951, „Biblioteka Krakowska”, nr 130, Kraków.
Komorowski Waldemar. 2002. Średniowieczne ratusze w Małopolsce i na ziemiach ruskich Korony, [w:] Civitas et willa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie Środkowej, red. C. Buśko, Wrocław, s. 241–248.
Komorowski Waldemar. 2007. Ratusze Krakowskie, [w:] Siedziby władz miasta Krakowa, red. Z. Beiersdorf, Krakowska Teka Konserwatorska, t. VI, Kraków, s. 21–81.
Konieczna Wanda. 1938. Początki Kazimierza (do r. 1419), [w:] Studia nad przedmieściami Krakowa, Biblioteka Krakowska, nr 94, Kraków, s. 7–90.
Krasnowolski Bogusław. 1992. Ulice i place krakowskiego Kazimierza. Z dziejów chrześcijan i Żydów w Polsce, Kraków.
Krasnowolski Bogusław. 2014. Budowa i przebudowa ratusza w miastach Królestwa Polskiego do końca XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, R. 74, s. 77–108.
Linde Samuel. 1807. Słownik języka polskiego, t. I, cz. I, Warszawa.
Linde Samuel. 1808. Słownik języka polskiego, t. I, cz. II, Warszawa.
Linde Samuel. 1812. Słownik języka polskiego, cz. III, vol. V, Warszawa.
Linde Samuel. 1814. Słownik języka polskiego, t. VI, Warszawa.
Ludwikowski Leszek. 1980. Ratusz dawnego miasta Kazimierza w Krakowie, Warszawa.
Namaczyńska Stanisława. 1937. Kronika klęsk elementarnych w Polsce i krajach sąsiednich w latach 1648–1696, t. I: Zjawiska meteorologiczne i pomory, Lwów.
Noga Zdzisław. 2003. Krakowska rada miejska w XVI wieku. Studium o elicie władzy, Kraków.
Perłakowski Adam. 2010. I Krakowskie Spotkania Źródłoznawcze: teoria a praktyka edycji nowożytnych źródeł w Polsce XVI–XVIII wieku (Kraków, 19–20 listopada 2009 roku), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, nr 137, s. 223–225.
Plan. 1959. Plan miasta Krakowa Ignacego Enderle z lat (1802–1805) 1807–1808 tak zwany senacki wraz z wykazem realności miasta z początku XIX wieku, wyd. H. Münch, Kraków.
Pochodnia. 1660. Iasna pochodnia życia apostolskiego, żywot świątobliwy b. Stanisława Kazimierczyka [...] / wprzód przez X. Krzysztopha Łoniewskiego [...] w roku Pańskim 1616; teraz powtóre przez X. Stephana Ranothowicza [...] roku Pańskiego 1660 wystawiona, Kraków.
Ptaśnik Jan. 1934. Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, Kraków.
Reinfuss Roman. 1983. Ludowe kowalstwo artystyczne w Polsce, Wrocław–Warszawa–Kraków.
SGKP. 1880. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa.
SJPD. 1964. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1, Warszawa.
SJPD. 1966. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 8, Warszawa.
SJPD. 1967. Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 9, Warszawa.
Starzyński Marcin. 2015. Średniowieczny Kazimierz, jego ustrój i kancelaria, „Monografie Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana”, t. 3, Kraków.
Starzyński Marcin. 2016. Urzędnicy miejscy Kazimierza do 1550 roku, Kraków.
Świtkowski Piotr. 1782. Budowanie wieyskie, Warszawa–Lwów.
Tomkowicz Stanisław. 1926. Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów. Ich nazwy i zmiany postaci, „Biblioteka Krakowska”, nr 63–64, Kraków.
„Tygodnik Ilustrowany”. 1878. „Tygodnik Ilustrowany”, t. V (37), nr 116 (964).
Wachholz Leon. 1921. Szpitale krakowskie 1220–1920, t. I, Kraków.
