Ponowne spojrzenie na wyniki badań grodu książęcego w Błoniu
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.2.005Słowa kluczowe:
Błonie, Mazowsze, XIII wiek, grodzisko, siedziba książęca, cegłyAbstrakt
W artykule przytoczono najważniejsze rezultaty wykopalisk prowadzonych na grodzisku w Błoniu zwanym Łysa Góra w latach 1949–1951 i w 1971 r., zbudowanym przez Konrada Mazowieckiego w latach trzydziestych lub czterdziestych XIII w. Przedstawiono hipotezy formułowane odnośnie do odkrytych tam reliktów — pozostałości murowanego budynku uznanego za siedzibę księcia mazowieckiego, Siemowita I. Śladami budowli były m.in. cegły zdobione nacięciami i szkliwione oraz fragment powleczony farbą. W tekście zaprezentowano niepublikowane informacje o odkrytej tam ceramice budowlanej, m.in. archiwalne zdjęcia cegieł, dokładne wymiary całych egzemplarzy oraz skład chemiczny szkliwa pokrywającego ozdobne cegły. Dokonano też weryfikacji funkcji jednego z fragmentów.
Pobrania
Bibliografia
Bojęś-Białasik A., Niemiec Dariusz. 2013. Kościół i klasztoru Dominikanów w Krakowie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych w latach 2010–2012, [w:] Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów, red. A. Markiewicz, M. Szyma, M. Walczak, Kraków, s. 257–313.
Bojęś-Białasik Anna, Niemiec Dariusz. 2016a. Opactwa w Lubiążu, Trzebnicy i Mogile a początki cysterskiej architektury ceglanej na Śląsku i w Małopolsce w kontekście filiacyjnych zależności warsztatowych, [w:] Architektura sakralna w początkach państwa polskiego (X–XIII wiek), red. T. Janiak, D. Stryniak, Gniezno, s. 459–506.
Bojęś-Białasik Anna, Niemiec Dariusz. 2016b. Klasztorne fundacje biskupa Iwona Odrowąża w świetle wyników badań archeologiczno-architektonicznych klasztoru dominikanów w Krakowie i opactwa cystersów w Mogile, [w:] Działalność fundacyjna biskupów krakowskich, t. 1, red. M. Walczak, Kraków, s. 239–278.
Cofta Aleksandra. 1951. Wyniki badań na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Błoniu, pow. Grodzisk Mazowiecki, „Materiały Wczesnośredniowieczne”, t. 3, s. 1–51.
Chorowska Małgorzata. 2014. Dylematy w sprawie zamku książęcego na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych z lat 2011–2012 oraz 2014, [w:] Katedra, ratusz dwór. Wielkie miasta a władza świecka i kościelna w kulturze średniowiecznej Europy, red. K. Kowalski, T. Ratajczak, Poznań, s. 137–163.
Doroz-Turek Małgorzata. 2019. Późnoromańskie portale w kościele pw. św. Jakuba Apostoła i klasztorze dominikanów w Sandomierzu, [w:] Dziedzictwo architektoniczne. Badania oraz adaptacje budowli sakralnych i obronnych, red. E. Łużyniecka, Wrocław, s. 20–35.
Florek Marek. 1994. Kościół św. Jakuba i dawny klasztor dominikanów w Sandomierzu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLII, nr 1, s. 3–25.
Gadomski Jerzy. 1966. Znaki kamieniarskie w Polsce od roku 1100 do połowy XIII wieku, „Folia Historiae Artium”, t. III, s. 23–67.
Garus Jerzy. 2007. Gród i zamek książąt mazowieckich w Warszawie: nowe źródła archeologiczne i nowe spojrzenie, „Kronika Zamkowa”, nr 1–2 (53–54), s. 7–37.
Jakimowicz Roman. 1923. Sprawozdanie z działalności Państw. Konserwatora Zabytków Przedhistorycznych na okręg warszawski za rok 1922, „Wiadomości Archeologiczne”, t. VIII, s. 201–224.
Jurek Tomasz. 2014. Pierwsze wieki Łęczycy, [w:] Początki Łęczycy, t. III: W kręgu historii i historii sztuki, red. R. Grygiel, T. Jurek, Łódź, s. 7–196.
Kiersnowska Teresa. 1971. Trzynastowieczna siedziba książęca w Błoniu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XIX, nr 3, s. 447–462.
Kiersnowska Teresa. 1972. Błonie, pow. Pruszków, [w:] Informator Archeologiczny. Badania rok 1971, Warszawa, s. 159–160.
Kiersnowska Teresa. 1978. „Wyniki badań wykopaliskowych przeprowadzonych na grodzie w Błoniu w 1971 r.”, maszynopis w Archiwum IAE PAN w Warszawie.
Kiersnowska Teresa. 1982. Błonie-Rokitno, [w:] Słownik Starożytności Słowiańskich, red. W. Kowalenko, G. Labuda, T. Lehr-Spławiński, t. 7, Wrocław, s. 486–487.
Kiersnowska Teresa. 1991. Płock, Czersk, Błonie ‒ trzy ośrodki wczesnomiejskie z XI–XIII wieku na Mazowszu, [w:] Miasto zachodniosłowiańskie w XI–XII wieku. Społeczeństwo — Kultura, red. L. Leciejewicz, Wrocław, s. 37–53.
Kiersnowska Teresa. 1986. Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa.
Kiersnowska Teresa. 2000. Najstarsze kościoły archidiakonalne południowego Mazowsza, [w:] Kościół. Kultura. Społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. W. Brojer, Warszawa, s. 49–54.
Małachowicz Edmund. 1993. Wrocławski zamek książęcy i kolegiata św. Krzyża na Ostrowie, Wrocław.
Niemiec Dariusz. 2017. Piece do wypału ceramiki budowlanej i wapna w XIII-wiecznym klasztorze dominikanów w Krakowie, „Archaeologia Historica Polona”, t. 25, s. 7–35.
Niewęgłowski Andrzej. 1984. Grodzisko w Błoniu-Osieku, woj. Warszawa, w świetle badań w latach 1975 i 1976, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. 36, s. 193–212.
Nowy Kodeks. 1989. Nowy Kodeks Dyplomatyczny Mazowsza, cz. II: dokumenty z lat 1248–1355, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, współudz. K. Pacuski, H. Wajs, Wrocław.
Pacuski Kazimierz. 1990. Ziemia gostynińska od XII w. do 1462 r. na tle dziejów Mazowsza płockiego i rawskiego, [w:] Dzieje Gostynina i ziemi gostynińskiej, red. M. Chudzyński, Warszawa, s. 67–165.
Sadowska-Topór Jolanta 2016. Kopytów/Łażniew, gm. Błonie, pow. warszawski zachodni. Ceramika naczyniowa z badań przeprowadzonych w 1972 r., [w:] J. Sadowska, współudz. M. Krystek, H. Młodecka, J. Ościłowski, Ze źródeł do archeologii Mazowsza, cz. 2: Studia nad ceramiką z wczesnego i późnego średniowiecza, Warszawa, s. 59–91.
Sadowska-Topór Jolanta, Ościłowski Jarosław. 2016. Błonie, pow. warszawski zachodni, woj. mazowieckie. Ceramika naczyniowa z badań wczesnośredniowiecznego grodziska przeprowadzonych w 1971 r., [w:] J. Sadowska, współudz. M. Krystek, H. Młodecka, J. Ościłowski, Ze źródeł do archeologii Mazowsza, cz. 2: Studia nad ceramiką z wczesnego i późnego średniowiecza, Warszawa, s. 11–30.
Samsonowicz Henryk. 2008. Konrad Mazowiecki, Kraków.
Słupecki Leszek P. 2016. Czersk w świetle źródeł pisanych. Wieki XII–XIV, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, red. P. Urbańczyk, M. Trzeciecki, Origines Polonorum, t. X, Warszawa, s. 29–48.
Solarz Marcin W. 2017. Błonie na dawnych mapach, Błonie.
Suchodolski Stanisław. 1972. Błonie, pow. Pruszków. Stanowisko 2 — kolegiata, [w:] Informator Archeologiczny. Badania rok 1971, Warszawa, s. 160–161.
Suchodolski Stanisław. 1973. Kopytów, pow. Pruszków. Stanowisko 1, [w:] Informator Archeologiczny. Badania rok 1972, Warszawa, s. 251.
Świechowski Zygmunt. 2000. Architektura romańska w Polsce, Warszawa.
Tomaszewski A. 1974. Romańskie kościoły z emporami zachodnim na obszarze Polski, Czech i Węgier, Wrocław.
Wołosz Artur K.F. 1997. Romańska architektura kościoła p.w. św. Dominika w Płocku, „Mazowsze”, nr 11, s. 89–120.
