Renesansowa curia Lobzoviensis królowej Bony w świetle inwentarza z 1558 roku

Piotr Janowski

doi:10.23858/KHKM70.2022.3.001

Opublikowane: 22022-12-08 — zaktualizowane 2022-12-08

Tom 70 Nr 3 (2022)

Renesansowa curia Lobzoviensis królowej Bony w świetle inwentarza z 1558 roku

Piotr Józef Janowski

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Studia i materiały

https://doi.org/10.23858/KHKM70.2022.3.001

Abstrakt

Czasy Zygmunta I Starego i Bony były dotąd najsłabiej rozpoznaną fazą w dziejach królewskiej rezydencji w podkrakowskim Łobzowie. Na podstawie inwentarza z 1558 r., rachunków wielkorządowych i źródeł ikonograficznych zrekonstruowano układ przestrzenny
wspomnianego założenia, przeanalizowano program użytkowy obiektów wchodzących w jego skład oraz omówiono wykonane wówczas prace budowlane. Najważniejszymi budynkami kompleksu były: dawna wieża kazimierzowska oraz dotychczas niewzmiankowany w literaturze przedmiotu dom mieszkalny położony w sadzie, a ponadto łaźnia, wozownia, stajnie, piekarnia i spichlerz, w bezpośrednim sąsiedztwie ogrodzonej rezydencji znajdował się zwierzyniec. W artykule wykazano, że dzięki modernizacji w pierwszej połowie XVI w. dawna średniowieczna siedziba stała się ważną dla Jagiellonów letnią rezydencją w typie suburbana.

Słowa kluczowe:

Łobzów, Jagiellonowie, Bona, inwentarz, willa renesansowa

Inne teksty tego samego autora

Piotr Józef Janowski, O szkodliwości i mankamentach badań Piotra Pikulskiego nad historią i architekturą dawnego pałacu królewskiego w Łobzowie , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Tom 71 Nr 3 (2023):

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Janowski, P. (2022). Renesansowa curia Lobzoviensis królowej Bony w świetle inwentarza z 1558 roku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 70(3), 271–285. https://doi.org/10.23858/KHKM70.2022.3.001

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Autorzy. 2014. Autorzy Złotego Wieku o kulturze i sztuce na Wawelu, Antologia tekstów 1518–1617, oprac. M. Fabiański i in., Kraków.
Google Scholar

Banach Jerzy. 1983. Dawne widoki Krakowa, Kraków.
Google Scholar

Bender Agnieszka. 2021. Tapiserie z wyprawy ślubnej królowej Bony Sforzy d’Aragona, „Roczniki Humanistyczne”, t. 69, z. 4, s. 55–69.
Google Scholar

Bogdanowski Janusz. 1990. Królewski ogród na Łobzowie, cz. I: Historia przemian. Okres świetności (XIV–XVII w.), „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 24, s. 15–25.
Google Scholar

Bogdanowski Janusz. 2001. Królewski ogród na Łobzowie, Kraków.
Google Scholar

Bogucka Maria. 2009. Anna Jagiellonka, Wrocław.
Google Scholar

Fabiański Marcin. 2017. Zamek króla Zygmunta I na Wawelu: architektura, dekoracja architektoniczna, funkcje, Kraków.
Google Scholar

Ferenc Marek. 1998. Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie, Kraków.
Google Scholar

Firlet Elżbieta Maria. 1998. Najstarsza panorama Krakowa, Kraków.
Google Scholar

Fischinger Andrzej. 1969. Santi Gucci. Architekt i rzeźbiarz królewski XVI wieku, Kraków.
Google Scholar

Fischinger Andrzej, Fabiański Marcin. 2009. Dzieje budowy renesansowego zamku na Wawelu około 1504–1548, Kraków.
Google Scholar

Gąsiorowski Antoni. 1973. Itineraria dwu ostatnich Jagiellonów, „Studia Historyczne”, R. XVI, z. 2 (61), s. 249–275.
Google Scholar

Grabowski Ambroży. 1866. Kraków i jego okolice, Kraków.
Google Scholar

Janowski Piotr Józef. 2019a. Rezydencja królewska w Łobzowie w epoce Wazów 1587–1668, [w:] Residentiae tempore belli et pacis. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych, red. P. Lasek, P. Sypczuk, Warszawa, s. 53–76.
Google Scholar

Janowski Piotr Józef. 2019b. (rec.:) Jacek Żukowski, Pałac królewski w Łobzowie — funkcje i przekształcenia w latach 1633–1648, „Barok. Historia–Literatura–Sztuka”, XXIV/1–2 (47–48) 2017, pp. 15–37, „Folia Historica Cracoviensia”, t. 25, z. 2, s. 229–242.
Google Scholar

Janowski Piotr Józef. 2022. Dzieje budowy domu folwarcznego przy rezydencji królewskiej w Łobzowie w świetle inwentarza i rachunków z lat 1588–1589, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, t. 62, z. 2, s. 141–172.
Google Scholar

Jaworski Rafał. 2020. „Kształtem włoskim wywieść”. Nieznany list króla Zygmunta II Augusta do wielkorządcy krakowskiego Jana Bonera z 1557 roku ze zbiorów Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, „Rocznik Krakowski”, t. 86, s. 29–36.
Google Scholar

Kieszkowski Witold. 1935. Zamek królewski w Łobzowie, „Biuletyn Historji Sztuki i Kultury”, R. IV, nr 1, s. 6–25.
Google Scholar

Kraków. 1979. Kraków za Stanisława Augusta w relacjach F. Lichockiego, A. Naruszewicza, J.F. Zöllnera, oprac. I. Kleszczowa, Kraków.
Google Scholar

Krasnowolski Bogusław. 2003. Młynówka Królewska — geneza i przekształcenia, „Rocznik Krakowski”, t. 69, s. 25–33.
Google Scholar

Krasnowolski Bogusław, Rączka Jan Władysław. 2007. Królewska rezydencja w Łobzowie, [w:] Pałace i wille podmiejskie Krakowa, Kraków w dziejach narodu, nr 24, red. J.M. Małecki, Kraków, s. 79–100.
Google Scholar

Laberschek Jacek. 2003. Łobzów — zamek i tenuta, [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. III, z. 4, oprac. W. Bukowski i in., Kraków, s. 954–957.
Google Scholar

Laberschek Jacek. 2016. Sieć wodna średniowiecznego Krakowa i jej gospodarcze wykorzystanie, Warszawa.
Google Scholar

Lasek Piotr. 2013. Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w., Warszawa.
Google Scholar

Leśniak Franciszek. 1996. Wielkorządcy krakowscy XVI–XVIII wieku. Gospodarze zamku wawelskiego i majątku wielkorządowego, Kraków.
Google Scholar

Matricularum. 1961. Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. 5, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska-Kurasiowa, Warszawa.
Google Scholar

Mossakowski Stanisław. 2021. Pałac królewski na Wawelu w czasach Zygmunta Starego, Warszawa.
Google Scholar

Pałace. 2007. Pałace i wille podmiejskie Krakowa, Kraków w dziejach narodu, nr 24, red. J.M. Małecki, Kraków.
Google Scholar

Pociecha Władysław. 1949. Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie odrodzenia, t. 1–2, Poznań.
Google Scholar

Przezdziecki Aleksander. 1868. Jagiellonki polskie w XVI. wieku, t. I, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 1952. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1535, wyd. O. Łaszczyńska, Źródła do dziejów Wawelu, t. I, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 1955. Rachunki generalne Seweryna Bonera 1545, wyd. O. Łaszczyńska, Źródła do dziejów Wawelu, t. II, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 1974. Rachunki wielkorządowe Jana Bonera 1558, oprac. J. Garbacik, Źródła do dziejów Wawelu, t. VII, red. A. Franaszek, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 2000. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1531, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 16, red. R. Skowron, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 2003. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1532, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 17, red. R. Skowron, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 2006. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1530, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 18, red. R. Skowron, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 2012. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1526, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 19, Kraków.
Google Scholar

Rachunki. 2019. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1524, wyd. M. Ferenc, Folia Jagellonica. Fontes 1, Kraków.
Google Scholar

Radwański Kazimierz. 1961. Konserwatorskie prace archeologiczne prowadzone w Krakowie w roku 1960, „Biuletyn Krakowski”, t. III, s. 241–250.
Google Scholar

Rączka Jan Władysław. 1982. Królewska rezydencja pałacowo-ogrodowa na Łobzowie. Stan badań i zachowane źródła archiwalne (1367–1586), cz. I, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. XVI, s. 17–30.
Google Scholar

Rączka Jan Władysław. 1983. Królewska rezydencja pałacowo-ogrodowa na Łobzowie. Stan badań i zachowane źródła archiwalne (1585–1655), cz. II, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. XVII, s. 25–40.
Google Scholar

Stala Klaudia. 2015. Królewska rezydencja Zygmunta III Wazy w Łobzowie. Próba rekonstrukcji, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 42, s. 54–60.
Google Scholar

Stala Klaudia. 2018. Wyniki badań archeologicznych w południowo-wschodnim skrzydle budynku tzw. Podchorążówki (dawnej letniej rezydencji królewskiej w Łobzowie), „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 53, s. 67–75.
Google Scholar

Starożytności. 1852. Starożytności polskie, t. II, Poznań.
Google Scholar

Sucheni-Grabowska Anna. 1996. Zygmunt August, król polski i wielki książę litewski, 1520–1562, Warszawa.
Google Scholar

Sucheni-Grabowska Anna. 2007. Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504–1548, Warszawa.
Google Scholar

Wawel. 1913. Wawel, t. II: Materyały archiwalne do budowy zamku, wyd. A. Chmiel, Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej, t. V, Kraków.
Google Scholar

Wrede Marek. 2019. Itinerarium króla Zygmunta III 1587–1632, Warszawa.
Google Scholar

Wyrozumska Bożena. 1977. Drogi w ziemi krakowskiej do końca XVI wieku, Wrocław.
Google Scholar

Żukowski Jacek. 2017. Pałac królewski w Łobzowie — funkcje i przekształcenia w latach 1633–1648, „Barok. Historia–Literatura–Sztuka”, t. XXIV/1–2 (47–48), s. 15–37.
Google Scholar