Renesansowa curia Lobzoviensis królowej Bony w świetle inwentarza z 1558 roku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM70.2022.3.001Słowa kluczowe:
Łobzów, Jagiellonowie, Bona, inwentarz, willa renesansowaAbstrakt
Czasy Zygmunta I Starego i Bony były dotąd najsłabiej rozpoznaną fazą w dziejach królewskiej rezydencji w podkrakowskim Łobzowie. Na podstawie inwentarza z 1558 r., rachunków wielkorządowych i źródeł ikonograficznych zrekonstruowano układ przestrzenny
wspomnianego założenia, przeanalizowano program użytkowy obiektów wchodzących w jego skład oraz omówiono wykonane wówczas prace budowlane. Najważniejszymi budynkami kompleksu były: dawna wieża kazimierzowska oraz dotychczas niewzmiankowany w literaturze przedmiotu dom mieszkalny położony w sadzie, a ponadto łaźnia, wozownia, stajnie, piekarnia i spichlerz, w bezpośrednim sąsiedztwie ogrodzonej rezydencji znajdował się zwierzyniec. W artykule wykazano, że dzięki modernizacji w pierwszej połowie XVI w. dawna średniowieczna siedziba stała się ważną dla Jagiellonów letnią rezydencją w typie suburbana.
Pobrania
Bibliografia
Autorzy. 2014. Autorzy Złotego Wieku o kulturze i sztuce na Wawelu, Antologia tekstów 1518–1617, oprac. M. Fabiański i in., Kraków.
Banach Jerzy. 1983. Dawne widoki Krakowa, Kraków.
Bender Agnieszka. 2021. Tapiserie z wyprawy ślubnej królowej Bony Sforzy d’Aragona, „Roczniki Humanistyczne”, t. 69, z. 4, s. 55–69.
Bogdanowski Janusz. 1990. Królewski ogród na Łobzowie, cz. I: Historia przemian. Okres świetności (XIV–XVII w.), „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 24, s. 15–25.
Bogdanowski Janusz. 2001. Królewski ogród na Łobzowie, Kraków.
Bogucka Maria. 2009. Anna Jagiellonka, Wrocław.
Fabiański Marcin. 2017. Zamek króla Zygmunta I na Wawelu: architektura, dekoracja architektoniczna, funkcje, Kraków.
Ferenc Marek. 1998. Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie, Kraków.
Firlet Elżbieta Maria. 1998. Najstarsza panorama Krakowa, Kraków.
Fischinger Andrzej. 1969. Santi Gucci. Architekt i rzeźbiarz królewski XVI wieku, Kraków.
Fischinger Andrzej, Fabiański Marcin. 2009. Dzieje budowy renesansowego zamku na Wawelu około 1504–1548, Kraków.
Gąsiorowski Antoni. 1973. Itineraria dwu ostatnich Jagiellonów, „Studia Historyczne”, R. XVI, z. 2 (61), s. 249–275.
Grabowski Ambroży. 1866. Kraków i jego okolice, Kraków.
Janowski Piotr Józef. 2019a. Rezydencja królewska w Łobzowie w epoce Wazów 1587–1668, [w:] Residentiae tempore belli et pacis. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych, red. P. Lasek, P. Sypczuk, Warszawa, s. 53–76.
Janowski Piotr Józef. 2019b. (rec.:) Jacek Żukowski, Pałac królewski w Łobzowie — funkcje i przekształcenia w latach 1633–1648, „Barok. Historia–Literatura–Sztuka”, XXIV/1–2 (47–48) 2017, pp. 15–37, „Folia Historica Cracoviensia”, t. 25, z. 2, s. 229–242.
Janowski Piotr Józef. 2022. Dzieje budowy domu folwarcznego przy rezydencji królewskiej w Łobzowie w świetle inwentarza i rachunków z lat 1588–1589, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, t. 62, z. 2, s. 141–172.
Jaworski Rafał. 2020. „Kształtem włoskim wywieść”. Nieznany list króla Zygmunta II Augusta do wielkorządcy krakowskiego Jana Bonera z 1557 roku ze zbiorów Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, „Rocznik Krakowski”, t. 86, s. 29–36.
Kieszkowski Witold. 1935. Zamek królewski w Łobzowie, „Biuletyn Historji Sztuki i Kultury”, R. IV, nr 1, s. 6–25.
Kraków. 1979. Kraków za Stanisława Augusta w relacjach F. Lichockiego, A. Naruszewicza, J.F. Zöllnera, oprac. I. Kleszczowa, Kraków.
Krasnowolski Bogusław. 2003. Młynówka Królewska — geneza i przekształcenia, „Rocznik Krakowski”, t. 69, s. 25–33.
Krasnowolski Bogusław, Rączka Jan Władysław. 2007. Królewska rezydencja w Łobzowie, [w:] Pałace i wille podmiejskie Krakowa, Kraków w dziejach narodu, nr 24, red. J.M. Małecki, Kraków, s. 79–100.
Laberschek Jacek. 2003. Łobzów — zamek i tenuta, [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. III, z. 4, oprac. W. Bukowski i in., Kraków, s. 954–957.
Laberschek Jacek. 2016. Sieć wodna średniowiecznego Krakowa i jej gospodarcze wykorzystanie, Warszawa.
Lasek Piotr. 2013. Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w., Warszawa.
Leśniak Franciszek. 1996. Wielkorządcy krakowscy XVI–XVIII wieku. Gospodarze zamku wawelskiego i majątku wielkorządowego, Kraków.
Matricularum. 1961. Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. 5, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska-Kurasiowa, Warszawa.
Mossakowski Stanisław. 2021. Pałac królewski na Wawelu w czasach Zygmunta Starego, Warszawa.
Pałace. 2007. Pałace i wille podmiejskie Krakowa, Kraków w dziejach narodu, nr 24, red. J.M. Małecki, Kraków.
Pociecha Władysław. 1949. Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie odrodzenia, t. 1–2, Poznań.
Przezdziecki Aleksander. 1868. Jagiellonki polskie w XVI. wieku, t. I, Kraków.
Rachunki. 1952. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1535, wyd. O. Łaszczyńska, Źródła do dziejów Wawelu, t. I, Kraków.
Rachunki. 1955. Rachunki generalne Seweryna Bonera 1545, wyd. O. Łaszczyńska, Źródła do dziejów Wawelu, t. II, Kraków.
Rachunki. 1974. Rachunki wielkorządowe Jana Bonera 1558, oprac. J. Garbacik, Źródła do dziejów Wawelu, t. VII, red. A. Franaszek, Kraków.
Rachunki. 2000. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1531, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 16, red. R. Skowron, Kraków.
Rachunki. 2003. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1532, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 17, red. R. Skowron, Kraków.
Rachunki. 2006. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1530, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 18, red. R. Skowron, Kraków.
Rachunki. 2012. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1526, oprac. M. Ferenc, Źródła do Dziejów Wawelu, t. 19, Kraków.
Rachunki. 2019. Rachunki budowy zamku krakowskiego 1524, wyd. M. Ferenc, Folia Jagellonica. Fontes 1, Kraków.
Radwański Kazimierz. 1961. Konserwatorskie prace archeologiczne prowadzone w Krakowie w roku 1960, „Biuletyn Krakowski”, t. III, s. 241–250.
Rączka Jan Władysław. 1982. Królewska rezydencja pałacowo-ogrodowa na Łobzowie. Stan badań i zachowane źródła archiwalne (1367–1586), cz. I, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. XVI, s. 17–30.
Rączka Jan Władysław. 1983. Królewska rezydencja pałacowo-ogrodowa na Łobzowie. Stan badań i zachowane źródła archiwalne (1585–1655), cz. II, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. XVII, s. 25–40.
Stala Klaudia. 2015. Królewska rezydencja Zygmunta III Wazy w Łobzowie. Próba rekonstrukcji, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 42, s. 54–60.
Stala Klaudia. 2018. Wyniki badań archeologicznych w południowo-wschodnim skrzydle budynku tzw. Podchorążówki (dawnej letniej rezydencji królewskiej w Łobzowie), „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 53, s. 67–75.
Starożytności. 1852. Starożytności polskie, t. II, Poznań.
Sucheni-Grabowska Anna. 1996. Zygmunt August, król polski i wielki książę litewski, 1520–1562, Warszawa.
Sucheni-Grabowska Anna. 2007. Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504–1548, Warszawa.
Wawel. 1913. Wawel, t. II: Materyały archiwalne do budowy zamku, wyd. A. Chmiel, Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej, t. V, Kraków.
Wrede Marek. 2019. Itinerarium króla Zygmunta III 1587–1632, Warszawa.
Wyrozumska Bożena. 1977. Drogi w ziemi krakowskiej do końca XVI wieku, Wrocław.
Żukowski Jacek. 2017. Pałac królewski w Łobzowie — funkcje i przekształcenia w latach 1633–1648, „Barok. Historia–Literatura–Sztuka”, t. XXIV/1–2 (47–48), s. 15–37.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
