Urzędnicy centralni książąt szczecińskich w XVI i na początku XVII wieku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.2.002Słowa kluczowe:
urzędnicy, Gryfici, Pomorze, Księstwo Szczecińskie, nowożytnośćAbstrakt
W artykule omówiono tryb powoływania, kompetencje i uposażenie urzędników centralnych/dworskich Księstwa Szczecińskiego w XVI i w pierwszych dekadach XVII w. Zwrócono uwagę na urząd marszałka nadwornego i jego zastępcy — podmarszałka. Do lat siedemdziesiątych XVI w. kompetencje zbliżone do marszałkowskich miał ochmistrz dworu, którego rolę z czasem sprowadzono do opieki nad fraucymerem księżnej. Kontrolę nad kancelarią książęcą sprawował kanclerz. Ostatnim z centralnych urzędników Księstwa Szczecińskiego był rentmistrz krajowy, prowadzący nadzór nad prywatną szkatułą władcy.
Pobrania
Bibliografia
APS [Archiwum Państwowe w Szczecinie], AKS [Archiwum Książąt Szczecińskich]: I/3074, I/3076, I/3078, I/3079, I/3080, I/3081, I/3082, I/3083, I/3100, I/3101, I/3102, I/3104, I/3106, I/3107, I/3109, I/3110, I/3111, I/3112, I/3113, I/3114, I/3115, I/3116, I/3117, I/3118, I/3137, I/3138, I/3152, I/3159, I/3160, I/3163.
Archiwum Państwowe w Szczecinie. 2002. Archiwum Państwowe w Szczecinie. Przewodnik po zasobie archiwalnym. Akta do 1945 roku, oprac. R. Gaziński, P. Gut, M. Szukała, Warszawa–Szczecin.
Atlas von Mecklenburg und Pommern. 1999. Historischer und geographischer Atlas von Mecklenburg und Pommern, red. W. Buchholtz i in., Schwerin.
Bär Max. 1896. Die Politik Pommerns während des dreißigjährigen Krieges, Leipzig.
Bodniak Stanisław. 1929. Kongres szczeciński na tle bałtyckiej polityki polskiej, Kraków.
Cieślak Tadeusz. 1950. Bogusław X twórcą nowoczesnego państwa, „Przegląd Zachodni”, t. VI, z. 5–6, s. 427–434.
Deutsche Geschichte im Osten Europas. 1999. Deutsche Geschichte im Osten Europas. Pommern, red. W. Buchholtz, Berlin.
Dzieje Brandenburgii. 2001. Dzieje Brandenburgii — Prus na progu czasów nowożytnych (1500–1701), red. B. Wachowiak, współpr. A. Kamieński, Poznań.
Filipa Hainhofera dziennik podróży. 2020. Filipa Hainhofera dziennik podróży zawierający obrazki z Frankonii, Saksonii, Marchii Brandenburskiej i Pomorza w roku 1617, oprac. K. Gołda, oprac. wyd. drugiego R. Skrycki, Szczecin.
Gaziński Radosław. 2019a. Archiwa książąt Gryfitów od początków XVI do połowy XVII wieku, „Archeion”, t. CXX, s. 234–253.
Gaziński Radosław. 2019b. „Preparations” of West Pomerania for the Thirty Years’ War, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. XXXIV, z. 4, s. 153–172.
Gut Paweł. 2007. Die Hofgerichte in Stettin, [w:] Die Pommerschen Hofgerichte, red. N. von Jörn, Hamburg, s. 275–288.
Hasenritter Fritz. 1937. Die pommersche Hofordnungen als Quellen für die Hof- und Landesverwaltung, „Baltische Studien”, Neue Folge, Bd. 39, s. 147–182.
Koch Herbert. 1939. Beiträge zur innerpolitischen Entwicklung des Herzogtums Pommern im Zeitalter der Reformation, Greifswald.
Lesiński Henryk. 1972. Pomorze Zachodnie w latach wojny trzydziestoletniej, [w:] Z dziejów wojennych Pomorza Zachodniego, red. B. Miśkiewicz, Poznań, s. 172–183.
Ogiewa Monika. 2012. Obowiązki i wynagrodzenia urzędników książęcych w świetle ordynku dworskiego z 1575 roku, [w:] Szczecin — codzienność miasta i jego mieszkańców, red. K. Rembacka, Szczecin, s. 49–62.
Ogiewa Monika. 2016. Obowiązki urzędników dworskich księcia szczecińskiego Jana Fryderyka, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. LXXVI, s. 225–245.
Ogiewa-Sejnota Monika. 2014. Kancelaria na dworze księcia szczecińskiego Jana Fryderyka, personel i funkcjonowanie. Zarys problematyki, „Studia Maritima”, t. XXVII, z. 2, s. 137–147.
Petsch Reinhold. 1907. Verfassung und Verwaltung Hinterpommerns im siebzehnten Jahrhundert, Leipzig.
Podralski Jerzy. 1977. Wstęp do inwentarza archiwalnego. Archiwum Książąt Szczecińskich, Szczecin.
Podralski Jerzy. 1991. Archiwum Książąt Szczecińskich, cz. 1, Szczecin.
Rudel. 1890. Die Lage Pommerns vom Beginn des dreißigjährigen Krieges bis zum Eintreffen Gustaf Adolfs (1620–1630), „Baltische Studien”, Alte Folge, Bd. 40, s. 18–69.
Rymar Edward. 2004. Wielka podróż wielkiego księcia: wyprawa Bogusława X na niemiecki dwór królewski, do Ziemi Świętej i Rzymu (1496–1498), Szczecin.
Rymar Edward. 2005. Rodowód książąt pomorskich, Szczecin.
Rymar Edward. 2015. Historia polityczna i społeczna Nowej Marchii w średniowieczu (do roku 1535), Gorzów Wielkopolski.
Sczaniecki Michał. 1956. Główne linie rozwoju feudalnego państwa zachodniopomorskiego, cz. II (1478–1848), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. VIII, z. 1, s. 93–131.
Spahn Martin. 1896. Verfassungs- und Wirtschaftsgeschichte des Herzogtums Pommern von 1478 bis 1625, Leipzig.
Szymczak Barbara. 2006, Fryderyk Wilhelm, Wrocław.
Turek-Kwiatkowska Lucyna. 1965. Szczeciński sąd nadworny w XVI i XVII wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XVII, z. 1, s. 107–135.
Turek-Kwiatkowska Lucyna. 1990. Organizacja dworu książęcego w Szczecinie, [w:] Mecenat artystyczny książąt Pomorza Zachodniego, red. W. Filipowiak, B. Januszkiewicz, Szczecin, s. 165–173.
Wachowiak Bogdan. 1976. Pomorze Zachodnie w początkach czasów nowożytnych (1464–1648). Odrodzenie się i upadek państwa pomorskiego, [w:] Historia Pomorza, t. 2: do 1815, red. G. Labuda, cz. 1: (1464/66–1648/57), oprac. M. Biskup, M. Bogucka, A. Mączak, B. Wachowiak, Poznań, s. 651–1059.
Wehrmann Martin. 1904. Geschichte von Pommern, Bd. 1, Gotha.
Wehrmann Martin. 1906. Geschichte von Pommern, Bd. 2, Gotha.
Wehrmann Martin. 1918. Pommern zur Zeit der beginnenden Reformation, „Baltische Studien”, Neue Folge, Bd. 21, s. 1–69.
